محمدتقی دیاری بیدگلی

محمدتقی دیاری بیدگلی

مدرک تحصیلی: استاد قرآن و حدیث دانشگاه قم، قم، ایران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۱ تا ۵۷ مورد از کل ۵۷ مورد.
۴۱.

بررسی روایات تفویض امرتشریع به اهل بیت (علیهم السلام) و نقد شبهات قفاری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال هشتم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۴ 29 - 48

کلیدواژه‌ها: ناصر القفاری اصول مذهب شیعه تفویض تشریع اهل بیت تقیید و تخصیص

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۱ تعداد دانلود : ۲۴۲
بنابر آموزه های اسلام، تشریع ویژه ذات باری تعالی است و پیامبران و جانشینان ایشان عهده دار تبیین همان شریعت الهی بوده اند. برخی همچون ناصر القفاری با فراهم آوردن متونی از احادیث شیعی، واگذاری قانونگذاری به امامان را از اصول مذهب امامیه بر شمرده است. مسئله اصلی پژوهش حاضر، واکاوی عباراتی است که در متون شیعی به عنوان تفویض تشریع قلمداد شده و قفاری به آن ها استناد نموده تا شیعه را کافر قلمداد نماید. با توصیف و تحلیل روایات و با تأکید بر منابع اهل سنت، در دو محور مفهوم شناسی تفویض تشریع و علت واگذاری قانونگذاری به امامان به مسئله فوق پاسخ داده شده است. دستاورد تحقیق حاکی از آن است که مفهوم صحیح تفویض تشریع، واگذاری امر دین به امامان در مرحله چگونگی ابلاغ شریعت است و نه وضع شریعت در مقابل شریعت الهی و علت این تفویض، تعلیم مستقیم خداوند به اهل بیت و برخورداری از علم الهی و مقام ایشان در تقرب به خداست که اهل بیت را هدف غایی خلقت و واسطه فیض قرار داده و اراده ایشان را با اراده خدا مقارن ساخته است؛ ازاین رو قفاری به معنای صحیح تفویض نزد امامیه نپرداخته و تنها به ذکر چند حدیث بسنده نموده و در نقل روایت، بخشی از احادیث مربوطه را نیز تقطیع نموده تا شبهه خود را زیبا جلوه داده و از این طریق به رد عقاید شیعه بپردازد.
۴۲.

تحلیل تأویلات شیعه با تأکید بر انتقادات زرکشی

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تأویلات قرآنی دوره سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۵ 99-120

کلیدواژه‌ها: تأویلات شیعه تفاسیر اهل سنت تفاسیر باطنی زرکشی جری و تطبیق معیارهای بطن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۵ تعداد دانلود : ۱۷۲
زرکشی از منتقدان اهل سنت، تأویلات شیعه را به دلیل تأویل بسیاری از آیات بر ائمه(ع)، مخالف با عقل و شرع دانسته است و برای تأیید نظر خود به تعدادی از تأویلات شیعه استناد می کند و آنها را نادرست می داند. در این راستا پس از بررسی دیدگاه وی در مورد بطن و تأویل به نمونه هایی از تفاسیر باطنی شیعه، بر مبنای روایات و منطبق با معیارهای صحت بطن و تأویل اهل سنت پرداخته خواهد شد. یافته های حاصل از پژوهش این است که عمده تأویلات شیعه از نوع جری و تطبیق است که روایاتی دلالت بر آن دارند و مورد تأیید اهل سنت نیز هستند و در مواردی نیز آیه دارای مصادیق مختلفی است؛ ازجمله: 1- بیان مصداق خاص: در برخی آیات، هم سبب نزول و هم مصادیق آن خاص است؛ مانند آیات ولایت، اولی الامر... 2- بیان مصداق عام: لفظ و معنا صلاحیت پذیرش مصادیق متعدد را دارد. 3- بیان مصداق أتم و أکمل: آیه مصادیق متعددی دارد که دارای مرتبه یکسانی نیستند و بعضی افرادش در مرتبه بالاتری قرار دارند. بنابراین سعی بر آن است که به تحلیل و بررسی تأویلات شیعه پرداخته شود تا تأویلات آیات بر اهل بیت(ع) روشن شود.
۴۳.

مطالعه تطبیقی برهان سکوت حدیث پژوهان غربی و قاعده «لو کانَ لَبانَ» فقیهان شیعی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال نهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱شماره ۱۷ 9 - 30
تعداد بازدید : ۲۸۰ تعداد دانلود : ۱۶۵
خاورشناسان در تاریخ گذاری احادیث از استدلالی به نام برهان سکوت بهره گرفته اند. این استدلال مناقشات زیادی را به دنبال داشته و موجب خرده گیری منتقدان مسلمان و غربی بر خاورشناسانی چون شاخت و ینبل شده است. آنچه در این بین چالش برانگیز و محل تأمل است، شباهت زیاد برهان سکوت حدیث پژوهان غربی با قاعده « لو کانَ لَبانَ » فقیهان و اصولیان شیعه است. نوشتار پیش رو با مطالعه تطبیقی برهان سکوت حدیث پژوهان غربی و قاعده « لو کانَ لَبانَ » فقیهان شیعی به تحلیل ابعاد این دو استدلال پرداخته است. در برهان سکوت شرایط ناظر به احوال نویسنده، منبع است؛ اما در قاعده «لو کانَ لَبانَ» شرایط بر اساس سنخ مسئله ابتلای همگانی تعیین می شود. در هر دو استدلال اهمیت موضوع در شرایط، نقش آفرین است. شرط عدم مانع در برابر ثبت و اشتهار نیز در هر دو استدلال وجود دارد؛ هرچند در برهان سکوت به آن تصریح نشده است. این دو استدلال در تاریخ گذاری و اعتبارسنجی احادیث کارایی دارند مشروط به اینکه شرایط هر یک احراز شود.
۴۴.

نقد ادله عقلی و نقلی انکار برزخ از دیدگاه قرآنیان شبه قاره هند (با محوریت آراء جیراج پوری)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآن و حدیث سال ۵۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 485 - 467

کلیدواژه‌ها: جیراج پوری سِر سید احمدخان شبه قاره هند عالم برزخ قرآنیان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۹ تعداد دانلود : ۱۶۱
اعتقاد به وجود عالم برزخ یکی از اصول پذیرفته شده بیشتر مسلمانان است. برخی از آیات قرآن مانند؛ آیه 11 سوره غافر و آیه 154 سوره بقره به آن پرداخته اند، همچنین ائمه هدی (ع) نیر در احادیث خویش به این امر مهم اشاره کرده اند، با این وجود، برخی از فرق مسلمانان در این امر شبهه ایجاد کرده اند. قرآن بسندگان شبه قاره، یکی از فرقی است که جود برزخ را انکار کرده است. قرآنیان شبه قاره با ادله عقلی «1. نامشخص بودن ماهیت نفس انسان؛ 2. عدم آثار عذاب در جسد در داخل قبور» و نقلی «آیات؛ 11 و 46 سوره غافر و آیه 154 سوره بقره»، با روش تفسیری نامتداول از جمله؛ رأی گرایی، تأویل و علم گرایی، به اثبات عدم وجود برزخ پرداخته اند. از این رو، تحقیق پیش رو بر آن شده، آراء قرآنیان شبه قاره را با روش توصیفی- انتقادی، حتی الامکان مورد ارزیابی قرار دهد.
۴۵.

واکاوی جریان شناسی و رویکرد قرآنیان شبه قاره هند

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال چهارم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۱۳) 60 - 94

کلیدواژه‌ها: قرآنیان شبه قاره جریان شناسی رویکرد اهل قرآن سر سیداحمدخان غلام احمد پرویز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۹ تعداد دانلود : ۱۴۸
قرآن بسندگان گروهی از مسلمانان اند که قرآن را تنها مصدر تشریع احکام قلمداد کرده، حدیث (یکی از مهم ترین منابع استنباط احکام) را انکار می کنند. رگه های سنت ستیزی به زمان حیات پیامبرﷺ برمی گردد. این تفکر در دو سده اخیر دوباره مجال رشد یافت و در شبه قاره به نهضتی همه گیر تبدیل شد. بررسی جریان شناسی و رویکرد این فرقه که آبشخور اصلی این تفکر هستند، اهمیت بسزایی دارد. دو عامل اهل حدیث و به ویژه استعمار، نقش عمده ای در شکل گیری این جریان ایفا کرده اند. در سده هجدهم شاه ولی اله و در سده نوزدهم احمد خان به بازنگری احادیث روی آوردند. به تبع ایشان، قرآنیان شبه قاره، در اوایل سده بیستم، به بازنگری احادیث پرداختند. در رأس این جریان در سده یادشده، چکرالوی و امریتسری قرار داشتند که هر دو تحت تأثیر افکار استعمار با توجه به بازنگری ای که در احادیث انجام دادند، درنهایت روایات را به طور کامل رد کردند و آن را منکر شدند و فرقه قرآنیان را در شهر لاهور و امریتسر طرح ریزی کردند. رویکرد قرآنیان شبه قاره عبارت است از: چگونگی عمل به سنت پیامبرﷺ و به کارگیری احادیث وی؛ چگونگی عصمت پیامبرﷺ در دریافت و ابلاغ حی؛ منابع تفسیر و دایره شمول آن؛ رجعت عیسی×؛ وجود بهشت و جهنم؛ چگونگی ادای نماز و روزه؛ تعدد زوجات. در این نوشتار کوشش شده است با رویکرد توصیفی– تحلیلی، به جریان شناسی و رویکرد قرآنیان شبه قاره پرداخته شود و سعی بر آن است دیدگاه های این فرقه نقد گردد.
۴۶.

بررسی و نقد دیدگاه ابن تیمیه پیرامون بطن و تأویل قرآن

نویسنده:
منبع: شبهه پژوهی مطالعات قرآنی سال سوم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۵) 9 - 41

کلیدواژه‌ها: ابن تیمیه تأویلات قرآن جعل حدیث روایات فریقین نظریه بطون

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۰ تعداد دانلود : ۱۶۰
ابن تیمیه ( م 728 ق) دانشمند أثر گذار مذهب سلفیه ، از منتقدان نظریه بطن و تأویل ، تأویلات شیعیان را مردود دانسته و قائل است که روایت پیامبر اکرم (ص) مبنی بر این که قرآن دارای ظهر و بطن است ، مجعول از سوی شیعیان است که از هیچ راوی مورد اعتمادی در جوامع روایی روایت نشده است ؛ بر این اساس در راستای پاسخ به این شبهه ، با روش توصیفی - تحلیلی با تبیین مفهوم صحیح بطن و تأویل، به اثبات بطن و تأویل از دیدگاه آیات و تحلیل روایات دال بر بطن و تأویل قرآن از دیدگاه فریقی نپرداخته شده است . یافته های پژوهش حاصل از این است که تصریح روایات وارده در کتب فریقین ، وجود لایه های باطنی برای آیات قرآن را به اثبات رسانده ، و تفاوت نگرش در تبیین ماهیت بطن و تأویل موجب اختلاف دیدگاه ها شده است .
۴۷.

بررسی و نقد روایات تأویلی غلوآمیز در تفسیر عیاشی

نویسنده:
منبع: مطالعات حدیث پژوهی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱۴ 2 - 25
تعداد بازدید : ۲۳۰ تعداد دانلود : ۱۱۵
آمیختگی روایات اصیل و صحیح با روایات ساختگی و ضعیف در منابع اسلامی در طول تاریخ، یکی از اساسی ترین مشکلات عرصه حدیث است که عرصه های دیگر را نیز تحت تاثیر قرار داده است. این مهم به جهت تلاش محدثان متقدم در جمع احادیث به جهت ممنوعیت نقل و نگارش حدیث پس از رحلت پیامبر بوده که واهمه از میان رفتن احادیث را داشتند. متاسفانه عرصه تفسیر نیز از این امر مستثنی نیست و روایات ضعیف و جعلی در آن وارد شده است.از جمله آفات تفاسیر روایی، روایات غلوآمیز در مورد ائمه معصومان (ع) است که با تفکرات غالیان وارد تفسیر گشته است. تفسیر عیاشی از مهم ترین تفاسیر روایی شیعه است که بررسی آن نشان از وجود روایات غلو آمیز در مورد ائمه معصومین است که گروهی از آنها، روایات تأویلی است. این روایات که در آنها کلماتی از قرآن به ائمه معصومین تاویل شده است، گاه از نظر محتوا و گاه از نظر سند دارای مشکل هستند و با روح وحدت اسلامی برآمده از قرآن و حدیث سازگاری نداشته و اختلاف برانگیز می باشند. مشکل دیگر، مرسل بودن اینگونه روایات است. که در این تحقیق برخی از این روایات دارای ضعف سندی و محتوایی، مطرح و  سپس نقد و بررسی می شوند.
۴۸.

پژوهشی تطبیقی در آیات 52 و 53 سوره یوسف(ع) در تفاسیر فریقین

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱ 30 - 1

کلیدواژه‌ها: اسرائیلیات یوسف(ع) تفاسیر فریقین عصمت توحید ربوبی روایات تفسیری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۶ تعداد دانلود : ۱۲۱
سوره یوسف(ع)، بر اساس نصّ قرآن از بهترین و آموزنده ترین داستان های قرآنی است که پروردگار متعال از آن به «احسن القصص» یاد کرده است؛ لکن این سوره نیز از هجمه شبهه ها و اسرائیلیّات در امان نمانده و برخی از آیات آن به شدّت دست خوش اقوال متعدّد مفسّران شیعه و اهل سنّت شده است و بعضاً روایاتی بسیار ناشایست، به درون تفاسیر راه یافته که سببِ خدشه دار شدن سیمای توحیدی و مقام عصمت حضرت یوسف(ع) می شود. از جمله آیاتی که معرکه آرای بسیاری از مفسّران قرار گرفته، آیات52 و 53 این سوره است که در آن ماجرای اعاده حیثیت حضرت یوسف(ع) بیان شده است؛ از این رو، در این مقاله تلاش شده تا با تبیین و بررسی آرای مفسّران فریقین، تفسیری صحیح و هماهنگ با سیاق معنوی و محتوایی از آیات یادشده ارائه شود.
۴۹.

اعتبارسنجی روایات بدون منبع بحارالأنوار(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال نهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱شماره ۱۷ 197 - 222
تعداد بازدید : ۲۱۰ تعداد دانلود : ۱۵۳
بحارالانوار، مفصل ترین مجموعه حدیثی شیعه و دایره المعارفی از آموزه های شیعی و یکی از تألیفات علامه مجلسی است. در این کتاب اکثر روایات از مصادر دیگر نقل شده اند و اسم منابع هم ذکر شده است؛ اما بعضی از منابع مجهول واقع شده اند و منبع مجهول: یعنی منبعی یا کتابی که نامعلوم و ناشناخته شده است و روایات مجهول المنبع روایاتی را گفته می شود که از منابع نامعلوم و ناشناخته نقل شده اند. در این نوشتار بررسی سندی و محتوای روایات مجهول المنبع بحارالانوار با تأکید بر روایات زیارت پرداخته شده است. پژوهش حاضر به جهت بهره گیری از کلام معصومان ع و ارزیابی کتاب شریف بحارالانوار و اعتبارسنجی سندی و محتوای روایات به ویژه روایات ضعیف السند ضروری است. روایات مجهول المنبع بحارالانوار بر اساس موضوعات، قابل تقسیم اند و روایات زیارت مشتمل بر موضوعات مانند ثواب زیارت معصومان ع، ثواب استقبال زائر و زیارت نامه حضرت معصومه س هستند. در این نوشتار که به روش تحلیلی و توصیفی انجام گرفته، این روایات بر اساس مؤلفه هایی مانند شهرت روایی، مقایسه با آیات، مقایسه با روایات دیگر و... و مبانی علامه مجلسی مانند قاعده تسامحِ در ادله سنن و... بررسی شده اند. همچنین احادیث مزبور با وجود ضعف سند از جهت محتوا قابلیت پذیرش هستند و نمی توان رد نمود؛ زیرا، به علت مطابقت با قرآن، تاریخ قطعی، شهرت روایی و با مقایسه نقل های مختلف و بر اساس قاعده تسامح در ادله سنن و... قابل پذیرش اند.
۵۰.

بررسی و نقد دیدگاه ذهبی پیرامون راسخان در علم تأویل قرآن

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تأویلات قرآنی دوره چهارم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۷ 9 - 39

کلیدواژه‌ها: آیه هفتم سوره آل عمران ذهبی بطن و تأویل قرآن راسخان در علم روایات فریقین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۴ تعداد دانلود : ۱۸۵
قرآن کریم به عنوان آخرین کتاب آسمانی و کامل ترین منبع در تبیین حقایق دین اسلام، دارای لایه های باطنی متعددی است که موجب جاودانگی و جهان شمولی آن است. روایات وارده در کتب فریقین بیانگر لایه های باطنی برای قرآن است و خداوند متعال در آیه هفتم سوره آل عمران، راه دست یابی به تأویل و معانی باطنی قرآن را مراجعه به راسخان در علم بیان نموده، اما اختلاف دیدگاه در میان اندیشمندان علوم قرآنی در آگاهی راسخان در علم به تأویل قرآن و نیز اختلاف در مصادیق راسخان در علم، منجر به شبهاتی شده است. ذهبی از نویسندگان معاصر اهل سنت بر دیدگاه شیعه مبنی بر علم تمام قرآن بر امامان(ع) و تأویل آیات بر اهل بیت(ع) انتقاد نموده است؛ در این راستا، این پژوهش در جهت اثبات علم معصومان(ع) به تأویل قرآن به روش توصیفی-تحلیلی، دلالت آیه هفتم سوره آل عمران و روایات فریقین در باب راسخان در علم و مصادیق آن را بررسی و اثبات نموده است. یافته های حاصل پژوهش بیانگر این است که طبق تصریح روایات صحیح فریقین، تنها پیامبراکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) عالمان به تأویل قرآن و راسخان حقیقی قرآن هستند؛ اما این به معنای نفی علم غیر معصومان نیست، بلکه رسوخ در علم مراتبی دارد و مرتبه عالیه آن در رسول خدا(ص) و ائمه هدى(ع) تحقق یافته است.
۵۱.

دراماتورژی تقابل های قرآنی در قصه حضرت موسی (ع)

نویسنده:
منبع: مطالعات نظری هنر سال دوم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۳ 239 - 259

کلیدواژه‌ها: دراماتورژی قرآن تقابل پارادوکس قصه حضرت موسی (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۲ تعداد دانلود : ۹۶
بهره گیری از آیات و قصه های قرآن در آثار هنری، یکی از مسائل اهل نظر و هنرمندان در هنرهای گوناگون بوده که در پژوهش های دراماتیک و اجرایی، ذیل مفهوم دراماتورژی قرار می گیرد. روش های دراماتورژی قرآن یکی از مسائل مهمی محسوب می شود که این پژوهش قصد دارد بر اساس نگاه تقابلی و پارادوکسیکال، به دراماتورژی سه دوره ی قصه ی حضرت موسی (ع) در قرآن بپردازد. این سه دوره عبارت اند از: دوره ی اول، تولد موسی (ع)، موسی (ع) و قبطی، موسی (ع) و شعیب؛ دوره ی دوم، موسی (ع) و هارون، موسی (ع) و ساحران، موسی (ع) و فرعون؛ دوره ی سوم، رؤیت خداوند، گاو بنی اسرائیل، موسی (ع) و قارون، موسی (ع) و خضر. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که دراماتورژی تقابل های قرآنی در قصه ی حضرت موسی (ع) موجب نمایشی تر شدن و ارتباط بیشتر خواننده می شود و در تبیین حقایق و پرده برداشتن از معارف ژرف قرآنی، بسیار اثرگذار است؛ به طوری که از این روش می توان در آثار دراماتیک و اجرایی جدید بهره برد.
۵۲.

تفسیر و نقد برهان سکوت در تاریخ گذاری احادیث(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۸ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۰۸) 3 - 23

کلیدواژه‌ها: برهان سکوت استنتاج بهترین تبیین تاریخ گذاری احادیث شاخت ینبل خاورشناسان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸ تعداد دانلود : ۴۴
شاخت و ینبل در تاریخ گذاری احادیث از استدلال برهان سکوت بهره برده اند. برخی این استدلال را ذیل مغالطات دسته بندی می کنند. با این تفسیر از برهان سکوت، کاربرد آن در تحقیقات خاورشناسان جای شگفتی دارد. این نوشتار بر آن است با ارائه تفسیرهای دوگانه از برهان سکوت ابعاد آن را نمایان سازد. در تفسیر نخست از برهان سکوت، شرایط سه گانه استدلال دسترسی نویسنده به اطلاعات، قصد نویسنده برای توصیف کامل وضعیت و اهمیت بالای پدیده نقش اساسی را برعهده دارند. برهان سکوت تنها در صورت فراهم نبودن این شرایط در زمره مغالطات جای خواهد گرفت. در تفسیر دوم، برهان سکوت به استنتاج بهترین تبیین بازمی گردد. بر این اساس نادرستی تصویر شاخت و ینبل از خاستگاه تاریخی احادیث روشن گردید. کلی گویی و تعمیم نتایج جزئی به همه احادیث از آسیب های مطالعات تاریخی حدیث است که تنها با جزئی نگری و روش استقرایی برطرف خواهد شد.
۵۳.

ارزیابی روایات اسرائیلی ابن عباس (م 68ق) و انگاره اثرپذیری وی از تعالیم یهود(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال ۱۶ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۳۱ 7 - 34

کلیدواژه‌ها: ابن عباس روایات تفسیری علمای یهود اسرائیلیات خاورشناسان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹ تعداد دانلود : ۳۷
عبدالله بن عباس (م 68ق) از مفسران برجسته قرآن که میراث حدیثی و تفسیری او سهم بزرگی در تکوین علوم مختلف اسلامی ازجمله تفسیر داشته مورد توثیق رجال شناسان فریقین قرار گرفته است؛ اما برخی از عالمان مسلمان و خاورشناسان با استناد رجوع ابن عباس به علمای یهود برای درک برخی مفاهیم و حتی واژگان قرآنی، او را متهم به نشر اسرائیلیات کرده و در وثاقت او ایجاد تردید نموده اند. درمقاله پیش رو، با به کارگیری روش تحلیل اسنادی و محتوایی در استناد به منابع و تحلیل و نقد، صحت یا سقم این ادعا بررسی شده و این نتیجه به دست آمده که نه تنها دلایل و مستندات آنان ناتمام بوده است، بلکه با مطالعه سیره عملی ابن عباس روشن می گردد که او خود از سردمداران مبارزه با اسرائیلیات پراکنان بوده و مردم را از رجوع به آنان بازداشته و با اقامه براهین و ادله، دروغ گویی افرادی چون کعب الاحبار را برملا کرده است و حتی اگر بتوان پذیرفت که ابن عباس به علمای یهود رجوع داشته، در مسائل کم اهمیتی چون عدد اصحاب کهف و ... بوده که در وثاقت و اهمیت جایگاه ابن عباس خللی ایجاد نکرده است.
۵۴.

تحلیل مفهوم واژه ثقه نزد محدثان و رجالیان متقدم شیعه و جایگاه مذهب در آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۴ پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۹۳) 51 - 82

کلیدواژه‌ها: ثقه عدل مذهب راوی شیخ طوسی نجاشی متأخران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲ تعداد دانلود : ۲۸
از آن جا که کشف وثاقت راوی یا عدم وثاقت وی رسالت اصلی محدثان و دانشمندان علم رجال بوده است، توصیف راوی به وثاقت همواره نشان دهنده جواز عمل به روایات وی به شمار رفته است. برخی از متأخران بر این باورند که هر گاه واژه ثقه نزد متقدمانی چون نجاشی و شیخ طوسی به طور مطلق و بدون قید درباره یک راوی به کار رفته باشد، نشان از امامی بودن وی نزد ایشان دارد. دلیل عمده آن ها آن است که رجالیان متقدم، آن گونه که خود اشاره کرده اند، کتاب های خود را با هدف جمع آوری و ذکر مؤلفان و راویان شیعه نگاشته اند. همین قرینه، سبب شده که کلمه ثقه نزد ایشان مصطلح در عدلِ امامیِ ضابط باشد. در مقابل این دیدگاه، گروهی دیگر برآن اند که واژه ثقه هیچ گاه نزد متقدمان در معنای اصطلاحی مورد ادعا به کار نرفته و آنچه متأخران در این باره گفته اند، تنها برداشت و اجتهاد شخصی آنان از تعابیر قدماست. هر دو گروه دلایل و شواهدی برای اثبات دیدگاه خود و رد دلایل گروه دیگر بیان داشته اند. پژوهش حاضر به بیان و بررسی اهم دلایل و شواهد این دو دیدگاه پرداخته است.
۵۵.

مبانی و ارکان بنیادین نخبگی در آموزه های قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی سال ۲۰ بهار ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۶۶) 111 - 130

کلیدواژه‌ها: هدایت حکمت رضایت نخبگی برگزیدگان الهی قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹ تعداد دانلود : ۳۲
هدف: پژوهش حاضر با هدف محوریت بخشی به آموزه های قرآنی در بازنگری به مفاهیم غربیِ رایج در جامعه اسلامی ایران، به عنوان نمونه درصدد تبیین مبانی و ارکان بنیادین نخبگی در آموزه های قرآنی است. روش: از روش توصیفی تحلیلی برای تبیین داده های به دست آمده از مطالعه آموزه های قرآنی استفاده شده است. یافته ها: 1. می توان واژه «الصفوه» را به عنوان کلیدواژه نخبگی در آموزه های قرآنی دانست. 2. می توان در قالب دو بخش موهبتهای غیر اختیاری و اختیاری، هفت رکن بنیادین نخبگی شامل «ویژگی های وراثتی»، «خداباوری و توکل»، «خودیابی و خودباوری»، «اهتمام در کسب دانش و بینش»، «تفکر روشمند و خلاقیت»، «شجاعت در ابراز و اجرای نظرات» و «توانمندی راهبری دنیای پیرامونی» را تبیین کرد. نتیجه گیری: برخلاف نگرش رایج در جوامع غربی و مکتب نخبه گرایی که هدف از نخبگی را کسب قدرت و سلطه می داند، نخبگی در آموزه های قرآنی، موهبتی الهی است که بر اساس حکمت الهی تبیین شده و تنها با توانمندی فرد نخبه در جهت دهی به استعدادهای الهی خویش برای هدایت مادی و معنوی انسانها و در مسیر کسب رضایت الهی معنا می یابد.
۵۶.

واکاوی نقّادانه روش خاورشناسان در فهم احادیث در باره آموزه امامت (مطالعه موردی کتاب راهنمای ربّانی در تشیّع نخستین)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۱ زمستان ۱۳۹۵ شماره ۴ (پیاپی ۸۲) 111 - 135

کلیدواژه‌ها: فهم حدیث خاورشناسان شیعه شناسی امامت امیرمعزی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸ تعداد دانلود : ۲۴
پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با هدف تأمّلی در روش خاورشناسان در فهم احادیث در حوزه امامت، به واکاوی نقّادانه کتاب راهنمای ربّانی در تشیّع نخستین از محمّد علی امیرمعزّی، استاد کرسی شیعه شناسی در دانشگاه سوربن فرانسه می پردازد. نتایج پژوهش بیان گر آن است که با وجود نقاط قوّت در روش امیرمعزّی، مانند استفاده از منابع معتبر و متقدّم مرتبط، دقّت در تطوّر معنایی اصطلاحات و تلاش برای تبیین سازمان یافته از مفهوم امام، برخی از آسیب ها مانند عدم دقّت در استناددهی به منابع، استفاده ناصحیح از اصل تقیّه در توجیه برخی از احادیث، عدم تشکیل خانواده حدیث و معنایابی بدون استناد برای مفردات حدیثی، در روش وی قابل مشاهده بوده که منتج به ارائه برخی از آموزه های موهوم در باره آموزه امامت و ویژگی های امام گردیده است.  
۵۷.

از خداانگاری امامان (ع) تا خداباوری نظام مند(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۱۹ بهار ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۷۱) 53 - 80

کلیدواژه‌ها: عبید لنا فی الطاعه خداانگاری خداباوری امامان (ع) پدیده غلو امام رضا (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷ تعداد دانلود : ۲۴
             حدیث «النّاسُ عَبِیدٌ لَنا…» از جمله روایاتی است که توسط امام رضا7 به منظور مقابله با انحراف عقاید بیان گردیده و پژوهش حاضر درصدد است با روش تحلیلی- توصیفی به بررسی سندی و محتوایی آن بپردازد. در ابتدا، افراد موجود در اسنادِ حدیث، بررسی رجالی شده اند؛ سپس با تاکید بر اختلاف در معنای واژه «عبید» و شرایط سیاسی و اجتماعی دوران امام رضا7، دو رویکرد «نگرش خداانگارانه به امامان:» و «نگرش تحقیرگرایانه» به عنوان اهدافی که حضرت درصدد نفی آنها بوده، ترسیم و تبیین شده اند. در انتها نیز تبیین صحیح حدیث در قالب «نگرش واسطه هدایت بودن امامان:» ارائه شده است که بر اساس آن، از آنجا که در تفکر شیعی، امامان: پس از پیامبران: عهده دار هدایت موجودات هستند و جهت ایفای این نقش خطیر از موهبت الهی «عصمت» بهره مند شده اند، تبعیت از ایشان واجب خواهد بود.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان