سعید امان پور

مبسوط: پیشینه و هدف: با توجه به اهمیت کلیدی عامل  مکان، در تفسیر پدیده های مختلف، بحث داده کاوی مکانی مطرح است.  در حوزه توزیع فضایی و پراکندگی جغرافیایی بروز بیماری تب مالت، برخی از مهم ترین پژوهش های انجام شده عبارت اند از: عباسی و همکاران (1399) در مطالعه ای به کاوش قوانین وابستگی وقوع تب مالت در انسان با استفاده از داده کاوی ویژگی های مکانی پرداختند. نتایج پژوهش نشان می دهد که عوامل دما و ارتفاع دارای تأثیرات بیشتری در قوانین کشف شده بوده اند، به گونه ای که مناطق دارای دمای زیادتر و ارتفاع پایین تر نسبت به دیگر مناطق، شامل افراد بیمار بیشتری بوده اند. آزاد خانی و همکاران (2018) در تحقیقی به تحلیل فضایی و زمانی بروز بروسلوز در ایران از سال 1390 تا 1394 با استفاده از GIS پرداختند، نتایج این تحقیق بیانگر این است که میزان بروز بیماری از یک روند خطی پیروی نمی کند (p <0.001) بیشترین و کمترین میزان بروز بیماری در اواسط تابستان و همچنین زمستان بوده است. رِن و همکاران (2013) خوشه های مکانی و زمانی بروز بیماری بروسلوز برای کشور اِکوادور موردبررسی قرارگرفته داده اند. در این تحقیق خوشه های معنادار مکانی- زمانی در ارتفاعات شمال و جنوب و بخش های آمازونی اِکوادور یافت شد. عبدالله یو و همکاران (2012) در مطالعه ای به تجزیه وتحلیل توزیع زمانی و مکانی تب مالت انسانی در آذربایجان طی سال های 1995 تا 2009 با استفاده از آمار فضایی و زمانی - مکانی پرداختند. هدف از تحقیق حاضر بررسی خود همبستگی و الگوی مکانی بیماری، شناسایی مناطق پُرخطر و خوشه های بیماری و بررسی تغییرات الگوی مکانی بیماری در گذر زمان می باشد. مواد و روش ها: در این پژوهش با تحلیل های فضایی و داده کاوی مکانی، به تحلیل پراکندگی جغرافیایی ارتباط بین شیوع بیماری تب مالت در انسان با پارامترهای محیطی مانند دما، رطوبت، فشار، بارش در روستاها و شهرهای استان ایلام  پرداخته شده است. جامعه آماری این تحقیق افراد مبتلا به تب مالت طی سال های (1400 - 1394) در استان ایلام است.  داده های مکانی از شرایط محیطی (دما، رطوبت، بارندگی و فشار) در منطقه مورد مطالعه از سازمان هواشناسی استان ایلام اخذ گردید. یافته ها و بحث: در مناطق شهری استان، بیشترین میزان تراکم مبتلایان به بیماری تب مالت در شهرستان ایلام و کمترین آن در شهرستان ملکشاهی وجود دارد. در نواحی روستایی بیشترین میزان تراکم مبتلایان به بیماری تب مالت در نواحی شمال غربی استان، شهرستان شیروانچرداول و کمترین آن هم نیز در شهرستان ملکشاهی اتفاق افتاده است. در این مطالعه موارد بروز بروسلوز (تب مالت) برای دوره شش ساله تعداد 735 بیمار ثبت شده است. در این بین، موارد بیماری در روستا نسبت به شهر در همه سال ها به طور چشمگیری بیشتر بوده است. کمترین موارد بیماری در سال 1395 و بیشترین موارد بروز بیماری در سال 1399 مشاهده شده است که از این میزان بیشترین فراوانی متعلق به مردان با (3/56) و کمترین میزان متعلق به زنان با (7/43) می باشد. بیشترین میزان تراکم بیماری ها که به صورت لکه داغ نشان داده شده در بخش های شمالی و غربی استان است. هرچند در بعضی از شهرستان های جنوبی استان میزان تراکم بیماری های موردمطالعه بالابود ولی در نقشه نهایی به صورت لکه داغ نشان داده نشد. نتیجه گیری: نتایج حاصل از این تحقیق بیانگر آن است که توزیع فضایی بیماری  طی دوره ی آماری مورد مطالعه در شاخص آماره ی موران نشان دهنده ی خوشه ای بودن توزیع جغرافیایی بیماری تب مالت در نواحی استان است. همچنین تحلیل و پراکندگی فضایی لکه های داغ در خصوص تعداد مبتلایان به این نوع بیماری نشان داد که شهرستان های شمالی استان به عنوان مناطق با جمعیت روستایی و شهری بالا، در خوشه های داغ و شهرستان های غربی به عنوان مناطق با جمعیت روستایی و شهری کمتر، در خوشه های سرد قرار دارند. یافته های به دست آمده نشان دهنده وجود ارتباط بین بروز بیماری تب مالت با دما، بارش و...، شغل بیمار، سابقه تماس با دام و نوع مکان (شهری- روستایی بودن) است.

مقدمه : احساس جدایی مادی و معنوی فرد از فضای یک شهر، بیگانگی او را از فضای شهری رقم می زند. احساس بیگانگی در فضای شهری می تواند، معلول دلبستگی مکانی، سرزندگی شهری و حتی امنیت و زیست پذیری شهر باشد. داده و روش : در این پژوهش کمی، ساختار علی احساس بیگانگی در فضای شهری و تفاوت این احساس در جنسیت زن و مرد، به کمک نمونه 480 نفری  که از شهر اهواز گردآوری شد بررسی گردید. از مدل یابی معادلات ساختاری و مدل یابی تفاوت های گروهی برای تحلیل داده ها بهره گرفته شده است. یافته ها: نشان دهنده آن است که سرزندگی شهری، امنیت و زیست پذیر شهری مهم ترین عواملی هستند که هم به طور مستقیم و هم غیر مستقیم بر احساس بیگانگی در فضای شهری تأثیر می گذارند، البته این علیت را دلبستگی مکانی تعدیل کرده است. مدل ساختاری علی احساس بیگانگی در فضای شهری بین زنان و مردان متفاوت عمل می کند. نتیجه گیری : تأثیرپذیری احساس بیگانگی زنان در فضای شهری از هرسه عامل زیست پذیری، امنیت و سرزندگی شهر بیشتر از مردان می باشد. ساختار فیزییولوژیک زنان، احساسات و توانایی آنان، سیاستگذاری های مردانه شهر، عدم تناسب فضاهای شهری با جنسیت زنان، فضاهای رها شده و اضطراب آور در شدید تر شدن این ارتباط نقش مهمی ایفا کرده است. همچنین از دیدگاه شهروندان اهوازی فضاهایی که بیشترین احساس بیگانگی را القاء می کنند در محدوده های مرکز، غرب و جنوب غربی و کمترین در محدوده شمال شهر اهواز یعنی محلاتی است که کمترین خدمات شهرداری در آن ها وجود دارد می باشند. به همین خاطر توجه بیشتر طراحان شهری به فضاها، عملکرد فضا، توانایی و محدودیت افراد، و از همه مهم تر جنسیت آن ها می تواند موجب کاهش احساس بیگانگی شهروندان در فضای شهری شود.

هدف این پژوهش، سنجش و ارزیابی زیست پذیری شهری با رویکرد شاخص های محیط زیستی بر پایه تکنیک های MCDM در سه محله از کلان شهر اهواز می باشد. این پژوهش از نظر روش و ماهیت توصیفی- تحلیلی و از لحاظ هدف در زمره پژوهش های کاربردی قرار دارد. همچنین جمع آوری داده ها و اطلاعات موردنیاز پژوهش به دو روش اسنادی و پیمایشی صورت گرفته است. سپس داده های به دست آمده در مرحله اول از طریق نرم افزار SPSS مورد ارزیابی قرار گرفت، پایایی ابزار پژوهش از طریق آلفای کرونباخ آزمون گردید ضریب 882/0 نشان دهنده سطح بالایی پایایی پرسشنامه می باشد و با استفاده از آزمون آنالیز واریانس یک طرفه (ANOVA) و آزمون شفه و توکی وضعیت زیست پذیری شهری با استفاده از زیر شاخص های  محیط زیستی موردسنجش قرار گرفت و در مرحله بعد در محیط برنامه EXCEL وارد گردیده و با بهره گیری از مدل های تصمیم گیری چندمعیاره ویکور، الکتر، SAW و مدل ادغامی کپلند، سه ناحیه مورد بررسی از لحاظ زیست پذیری شهری با تأکید بر شاخص های  محیط زیستی، رتبه بندی و اولویت بندی گردیدند. نتایج نهایی پژوهش نشان داد که براساس مدل ادغامی کپلند (POSET)، محله کیانپارس بیش ترین میزان و اولویت را از حیث شاخص  محیط زیستی مؤثر در زیست پذیری شهری را به خود اختصاص داده و پس از آن به ترتیب محلات گلستان و سپیدار در اولویت های بعدی قرار گرفتند. همچنین تلفیق زیرشاخص های محلات با هم دیگر و ضریب تناسب به دست آمده محلات سه گانه در مدل ادغامی کپلند نشان داد که محله کیانپارس از لحاظ زیست پذیری شهری با رویکرد شاخص  محیط زیستی در شرایط مناسب، محله گلستان در شرایط تا حدودی مناسب و محله سپیدار در وضعیت نامناسب قرار دارند.

یکی از معضلات جدی که بسیاری از شهرهای ایران با آن روبه رو هستند، فرسودگی بافت های شهری است. فرسودگی معرف وجود شرایطی است که زندگی انسان را در ابعاد مختلف تهدید می کند. هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی و ارزیابی تاب آوری مؤلفه های کالبدی بافت فرسوده ی شهری در شهر مسجدسلیمان است. این پژوهش به عنوان یک مطالعه نظری کاربردی بر مبنای شیوه ی توصیفی – تحلیلی انجام شد. شیوه جمع آوری اطلاعات تلفیق دو روش کتابخانه ای و میدانی می باشد. در این مطالعه، از منابع علمی معتبر داخلی و خارجی و گفت وگو با افراد متخصص بهره گرفته شد. به علاوه، با استفاده از یک پرسشنامه محقق ساخته و بهره گیری از روش وزن دهی سلسله مراتبی فازی (FAHP) و استفاده از تکنیک میانگین هندسی باکلی، اوزان نسبی معیارها محاسبه گردید. براساس نتایج به دست آمده، اغلب متغیر های مؤثر بر تاب آوری کالبدی مانند: اسکلت ساختمان، جنس مصالح، تعداد طبقات، قدمت ساختمان، کیفیت ابنیه، تعداد واحد و عرض معابردر بافت فرسوده شهر مسجدسلیمان غیر تاب آور و یا با تاب آوری کم هستند و بر اساس شاخص های 7 گانه مورد مطالعه، محدوده مورد مطالعه در شهر مسجدسلیمان در وضعیت مطلوبی قرار ندارد. در واقع می توان گفت که بیش از نیمی از بافت فرسوده در شهر مسجدسلیمان (80.2 درصد)، دارای تاب آوری نامطلوبی است. ترتیب تأثیر مؤلفه های تاب آوری کالبدی در بافت فرسوده شهر مسجدسلیمان، بر اساس اوزان آن ها، به ترتیب از کم به زیاد عبارت است از: تعداد واحد، تعداد طبقات، عرض معابر، قدمت ساختمان، کیفیت ابنیه، اسکلت ساختمان و جنس مصالح.

امروزه رقابت شهرها در پذیرش تحولات و یادگیری است. تحول ذهنی فرد در ارتباط با جامعه، شهر را به یک منبع برای یادگیری تبدیل می کند. شهر یادگیرنده مهارت های ضروری توسعه رفاه و پایداری را برای شهروندان فراهم می کند. هدف اصلی این پژوهش، اولویت بندی مناطق هشت گانه کلان شهر اهواز از نظر شاخص های شهر یادگیرنده است. روش انجام آن، تجربی با ماهیتی توصیفی تحلیلی و با هدف کاربردی است. جمع آوری داده کتابخانه ای و میدانی و جامعه آماری کلیه ساکنین اهواز است که با استفاده از فرمول کوکران به 384 نمونه تقلیل یافت. ابتدا با مطالعه مقالات معتبر، مؤلفه های شهر یادگیرنده شناسای و در نهایت پنج شاخص معنوی، دانشی، اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی انتخاب و در قالب پرسش نامه با نمونه گیری تصادفی ساده منظم بین شهروندان توزیع و تکمیل شد. پاسخ ها در نرم افزار SPSS ، با ضریب آلفای کرونباخ 945/0 تحلیل شد. پس از تعیین اوزان مؤلفه ها در نرم افزار SUPER DECISION با به کارگیری مدل AHP به اولویت بندی مناطق هشت گانه اهواز پرداخته شد. نتایج نشان می دهد کلان شهر اهواز از نظر وضعیت مؤلفه های شهر یادگیرنده به طور کلی در سطحی نامطلوب قرار دارد. همچنین دارای عدم تعادل در مناطق مختلف است. منطقه 2 اهواز بالاترین رتبه از لحاظ مؤلفه های شهر یادگیرنده را دارا است و بعد از آن منطقه 3 و 4 در رتبه های بعد قرار می گیرند. مناطق 5 و 6 تقریباً در یک سطح و اولویت، در شرایط نامطلوب قرار می گیرند. در واقع شکاف و نابرابری بین مناطق 1 تا 4 با مناطق 5، 6 و 7 ملموس است. همچنین نتایج حاصل از تحلیل های استنباطی نشان داد میزان تمایل شهروندان اهواز در مشارکت و ایجاد شهر یادگیرنده، حدود 7/49 درصد کاملاً موافق آموختن و یاد گرفتن و 3/56 درصد کاملاً موافق آموزش به دیگران بودند.

توسعه به منزله تغییر بنیادی در متغیر های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در هر جامعه محسوب می شود و تحقق آن مستلزم ایجاد هماهنگی بین ابعاد گوناگون است. جامعه آماری پژوهش حاضر 10 شهرستان استان ایلام می باشد. هدف اصلی آن پراکنش فضایی توسعه و نابرابری های منطقه ای در استان ایلام می باشد. در راستای دست یابی به هدف مورد نظر 72 متغیر ( 24 متغیر شاخص اقتصادی زیر بنایی( زیر ساختی)،24 متغیر شاخص آموزشی - فرهنگی و 24 متغیر شاخص بهداشتی – درمانی) انتخاب گردیده و از تکنیک آنتروپی شانون جهت تعیین ضریب اهمیت شاخص ها و به منظور میزان برخورداری شهرستان های استان ایلام از مدل ARAS استفاده شده است . برای نشان دادن اختلاف و نابرابری بین شاخص ها و این که کدام شاخص بیشترین نابرابری را دارد از روش ضریب پراکندگی (CV) و نرم افزار SPSS ( آزمون همبستگی پیرسون) برای بررسی رابطه بین نرخ شهرنشینی و توسعه استفاده شده است. نتایج نشان می دهد در مجموع شاخص ها ضریب توسعه از 1 تا 754/0 در نوسان است . 4 شهرستان سیروان، مهران، ملکشاهی و چرداول به ترتیب در رتبه های اول تا چهارم و دارای سطح برخوردار و 6 شهرستان ایوان، دره شهر، بدره، دهلران و آبدانان و ایلام در رتبه های پنجم تا دهم و دارای سطح نیمه برخوردار هستند. بیشترین اختلاف و نابرابری مربوط به شاخص اقتصادی- زیر بنایی( زیرساختی) با 204/0 می باشد و کمترین مربوط به شاخص آموزشی- فرهنگی با100/0 می باشد. بین نرخ شهرنشینی و جمعیت با توسعه یافتگی همبستگی معکوس وجود دارددر مجموع این نتایج نشان از اختلاف و نابرابری بین شهرستان ها در برخورداری از شاخص های موجود می باشد.

توسعه شهر اهواز متاثر از رشد جمعیت و مهاجرت به این شهرمی باشدشیوه مدیریت شهری را دچار مشکلات فراوانی کرده است.این پژوهش به ارزیابی عملکرد مدیریت شهری در پایداری شهری شهر اهواز پرداخته است. روش پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ ماهیت، توصیفی-تحلیلی می باشد. جامعه آماری شهروندان مناطق شهر اهواز است. حجم نمونه از فرمول کوکران برابر با 322 نفر می باشد. پرسشنامه ای در قالب 5 شاخص: اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی، کالبدی- فیزیکی، سیاسی و زیست محیطی طراحی گردید. تجزیه و تحلیل داده ها در فضای نرم افزار SPSS استفاده شده است. مجموع میانگین نشان می دهدکه وضعیت پایداری مدیریت شهری اهواز نامطلوب می باشد و پایداری اجتماعی – فرهنگی و اقتصادی نسبت به دیگر شاخص ها وضعیت بدتری دارند. نتایج آزمون Tتک نمونه ای نشان داد که همه شاخص ها با میانگین فرضی (3) فاصله دارند. این عامل گویای عدم پایداری شاخص ها در مناطق شهر را می رساند. در مجموع، منطقه1، به لحاظ پایداری اقتصادی و سیاسی، منطقه8 به لحاظ پایداری اجتماعی، منطقه3 از لحاظ کالبدی و منطقه4 از لحاظ زیست محیطی وضعیت مناسبتری را داشته اند. نتایج تحلیل تناظر، از مجموع ابعادگویای آن است که منطقه1، رو به پایداری متوسط و مناطق6، 7 و 8 در طیف خیلی کم و مناطق 2، 3 و 4 در همجواری طیف کم قرار گرفته اند. در نهایت باتوجه با نتایج، نماگرهای پایداری مدیریت شهری در سطح شهر اهواز براساس 5 سطح تقسیم شده اند. میانگین سطح اول10/24، سطح دوم 49/23، سطح سوم 42/22، سطح چهارم 37/21 و میانگین سطح پنجم 79/19 می باشد.

هدف این پژوهش سنجش متغیرهای اثرگذار بر شکل گیری مهاجرت معکوس در روستاهای بخش مرکزی شهرستان دزفول می باشد. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش شناسی از نوع توصیفی – تحلیلی می باشد. جهت گردآوری اطلاعات از روش اسنادی و میدانی استفاده شده است. شیوه نمونه گیری در این پژوهش نمونه گیری سهمیه ای و پر نمودن پرسشنامه ها به صورت تصادفی ساده بین سرپرست خانوارها بوده است. نتایج به دست آمده از آزمون t نشان داد که از دیدگاه مهاجران شاخص اقتصادی مهمترین عامل مؤثر بر شکل گیری مهاجرت برگشتی است. همچنین نتایج آزمون رگرسیون خطی گویای آن است که در مهاجرت برگشتی، متغیرهای سن، جنس، تعلق بومی و فاصله سکونت تأثیرگذار هستند. براساس آزمون فریدمن، دسترسی به خدمات زیر بنایی، ارتباطی، رفاهی و اداری دارای اهمیت بیشتری نسبت به سایر متغیرها بوده اند. در نهایت نتایج سیستم فازی حاکی از آن است که روستاهای مورد مطالعه در مجموعه مهاجرت برگشتی بالا قرار دارند.

یکی از مضامین مرتبط با مزاحمت های اجتماعی، مضمون راهبردهای زنان در واکنش به مزاحمت است که محققان آن را به دو دسته کلی واکنش های فعال یا صریح و واکنش های غیرفعال یا غیرصریح تقسیم می کنند. هدف پژوهش حاضر، سنجش واکنش زنان نسبت به مزاحمت های اجتماعی هنگام استفاده از وسایل حمل ونقل عمومی در کلان شهر اهواز است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی-تحلیلی است. اطلاعات موردنیاز تحقیق از طریق مطالعات کتابخانه ای، مصاحبه با مردم و کارشناسان گردآوری شده است. برای رتبه بندی واکنش ها، از روش تصمیم گیری ARAS استفاده شد. همچنین به منظور پهنه بندی این واکنش ها در سطح شهر اهواز، مدل درون یابی کریجینگ به کار رفت. نتایج نشان می دهد واکنش زنان به مزاحمت های اجتماعی در هریک از شیوه های حمل ونقل عمومی با هم متفاوت است؛ به طوری که رتبه بندی واکنش ها به مزاحمت ها و درخواست کمک از دیگران در رتبه های نخست این تحلیل قرار می گیرند. مقایسه هریک از واکنش ها در شیوه های مختلف حمل ونقل عمومی بیانگر آن است که مجموع مزاحمت ها و نوع واکنش زنان، هنگام پیاده روی بیشتر است. تنوع واکنش ها همچنین مشخص می کند شکایت کردن و پیگیری روال قضایی مزاحمت ها در همه شیوه های حمل ونقل عمومی بیشتر است. این تفاوت در سطح شهر هم مشهود است؛ زیرا بعد از ترسیم نهایی نقشه واکنش زنان، مشخص شد منطقه 2 دارای بیشترین طیف خیلی کم و منطقه 4 دارای بیشترین طیف خیلی زیاد است.

خلاقیت و توسعه پایدار، در موج چهارم عصر مجازی در شهرهای آینده جهان نه یک انتخاب بلکه یک اجبار خواهد بود. لذا کشورهای پیشرفته چندی است که علاوه بر پرداختن به مفاهیم این دو موضوع، زمینه های استقرار شهرهای خلاق مبتنی بر توسعه پایدار را فراهم نموده اند، اما در ایران مسئله این است که به ارتباط شهرهای خلاق و توسعه پایدار به اندازه کافی پرداخته نشده است. با عنایت به این مهم، تحلیلی بر رویکرد شهر خلاق با تأکید بر توسعه پایدار شهری در شهر اهواز به عنوان هدف اصلی تحقیق در نظر گرفته می شود. پژوهش حاضر از لحاظ هدف، نظری- کاربردی و از نظر روش، دارای ماهیت توصیفی- تحلیلی می باشد. در این مطالعه سعی گردیده 35 متغیر در قالب 5 شاخص سرزندگی فضای شهری، تکنولوژی ارتباطی، تنوع شهری، کارایی و اثربخشی و مشارکت بر مبنای مطالعات کتابخانه ای و میدانی بررسی شود. به منظور وزن دهی شاخص ها و متغیر ها، از تکنیک دلفی استفاده گردیده است. برای تحلیل داده های پژوهش، جهت سنجش اولویت و اهمیت شاخص ها و متغیر ها از روش AHP و با بهره گیری از نظرات کارشناسان خبره دانشگاهی و نیز برای رتبه بندی مناطق هشت گانه شهر اهواز از مدل TOPSIS براساس نظرات مسئولان و مدیران مناطق استفاده شده است. همچنین تحلیل کمی داده ها از طریق نرم افزارهای EXCEL و Expert Choice صورت گرفت. نتایج حاصل از پژوهش حاکی از آن است که، شاخص سرزندگی فضای شهری و شاخص مشارکت به ترتیب، بیش ترین و کم ترین ارزش و اولویت را در میان شاخص های پژوهش دارا هستند. همچنین در میان مناطق شهری اهواز، مناطق 2 و 3 به ترتیب، رتبه های اول و دوم را به خود اختصاص داده اند و منطقه 6 از نظر میزان برخورداری از شاخص های شهر خلاق در وضعیت نامطلوبی قرار گرفته و به عنوان محروم ترین منطقه شناخته شده است. به طورکلی، شهر اهواز پتانسیل حرکت به سمت شهرهای خلاق را داراست.

امروزه حضور گسترده وسایل نقلیه و هم چنین سهم روزافزون معابر سواره در ساختار شهرها، مشکلاتی را ایجاد کرد و سبب گردیده که پیاده راه ها صرفاً به محل هایی برای گذر اختصاص داده شوند. در صورتی که پیاده راه ها می توانند نقش مکملی را در ارتباط با دیگر شبکه های حمل و نقل ایفا نمایند و سبب بهبود حیات مدنی در مراکز شهری گردند. در این پژوهش هدف سنجش مطلوبیت پیاده راه های شهری براساس مؤلفه های کیفی در پیاده راه نادری شهر اهواز است. پژوهش حاضر از نظر ماهیت، نظری-کاربردی و از لحاظ روش مطالعه، توصیفی- تحلیلی است. گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی بوده است. جامعه ی آماری پژوهش شامل افراد پیاده رو و ساکن مرکز تجاری شهر اهواز است که بصورت تصادفی 320 نفر از افراد پیاده رو و ساکن در طول یک هفته به حجم نمونه انتخاب شدند. پایایی داده ها بوسیله ی آزمون کرونباخ 813/0 محاسبه شد. برای تحلیل داده ها از آزمون های آماری SPSS بهره گرفته شد. نتایج تحلیل نشان می دهد که پیاده رو نادری شهر اهواز با ویژگی های یک پیاده رو مطلوب فاصله دارد. از میان شاخص های مورد بررسی، شاخص جذابیت و سرزندگی با میانگین96/2 و دسترسی با 82/2 نسبت به دیگر شاخص ها، از وضعیت مناسب تری برخودار هستند. لازم به ذکر است که امنیت، مبلمان و کاربری های مختلط در پیاده رو باید مورد توجه جدی قرار گیرد. تا شهروندان بتوانند آزادانه و با امنیت و آسایش کامل به پیاده روی و تفریح بپردازند.

زمینه و هدف: اعمال مجرمانه در کانون های جرم خیز که مکانی با میزان بالای وقوع جرائم است، رخ می دهد. وقوع جرائم در یک مکان، نقشه ای ظاهری را تولید می کند که توزیع فضایی جرائم در آن نمایش داده می شود؛ ازاین رو، هدف اصلی پژوهش حاضر تجزیه وتحلیل جغرافیایی کانون های جرائم مرتبط با مواد مخدر در شهر اهواز است. روش : این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی  -تحلیلی و از بُعد روش شناسی، کمّی است. جامعه آماری پژوهش، پرونده قضایی زندانی هایی زندان سپیدار شهر اهواز است که درمجموع مرتکب 300 فقره جرائم مرتبط با مواد مخدر در سال 1394 شده اند. برای تجزیه وتحلیل فضایی داده ها و تولید نقشه جرائم مواد مخدر در شهر اهواز، از آزمون های آماری مانند توابع زمین آمار از مجموع ابزارهای کریجینگ و معکوس فاصله و توابع آمار فضایی از ابزارهایی مثل بیضی انحراف معیار و مرکز متوسط؛ و برخی روش های آماری گرافیک مبنا ازجمله روش تخمین تراکم کرنل در نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد با توجه به تحلیل توزیع کمّی و کیفی جرائم مواد مخدر در شهر اهواز، بیشترین جرائم در محدوده های مرکز، غرب و جنوب غربی و در محلات آخر آسفالت، خشایار، حصیرآباد، عین دو، کمپلو و گلدشت بوده است. کانون های اصلی جرائم مواد مخدر در محلات حصیرآباد، منبع آب، بیست متری و آسیاباد از منطقه هفت، خشایار و کمپلو، لشکر و شلنگ آباد از منطقه شش، آخر آسفالت از منطقه یک قرار دارد. بالاترین آمار جرائم مواد مخدر مربوط به شیشه با تعداد 106 فقره، تریاک 68 فقره و هروئین 39 فقره تعلق داشته است. مرکز متوسط کل جرائم منطبق بر مرکز شهر و بیضی انحراف معیار کل جرائم مرتبط با مواد مخدر با پراکندگی و گستردگی در بخش مرکزی و کشیدگی به سمت شمال شرق، غرب و جنوب غرب است. نتیجه گیری: نتایج تحلیل جرائم مواد مخدر نشان داد که الگوی توزیع جرائم مواد مخدر در شهر اهواز به صورت خوشه ای بوده است و مهم ترین کانون های جرائم مواد مخدر در شهر اهواز بر مرکز جغرافیایی شهر انطباق یافته است.

  کشور ایران به دلیل قرار گیری روی کمربند زلزله خیز جهان به طور مکرر با زلزله مواجه می شود. به تبع شهر خرم آباد نیز از این قاعده مستثنی نبوده و با توجه به وجود گسلهای اصلی و فعال در منطقه در پهنه خطر زلزله خیزی بالا قرار گرفته است. بافت قدیم شهر خرم آباد نیز بر اثر قدمت بناها، فرسودگی بافت و دسترسی نامناسب و عرض کم معابر، ضعف زیرساخت ها، به عرصه های آسیب پذیر در برابر حوادث و سوانح طبیعی و انسان ساخت تبدیل شده است. هدف اصلی این پژوهش، بررسی و تحلیل عناصر تأثیرگذار بر میزان ناپایداری بافت های فرسوده در راستای افزایش ایمنی این بافت ها جهت ارتقاء شرایط سکونت و در واقع توسعه پایدار آن بافت ها می باشد. ماهیت تحقیق، نظری-کاربردی و نوع مطالعه، توصیفی تحلیلی است. از این رو در این پژوهش، میزان آسیب پذیری و ناپایداری بافت فرسوده شهر خرم آباد در مقابل زلزله بررسی شده است و با دیدگاه کل نگر شاخص های اجتماعی، اقتصادی، کالبدی، خدمات اضطراری، درجه زلزله خیزی و... بررسی و با مدل AHP میزان ناپایداری شاخص های مذکور اولویت بندی و تحلیل گردیده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که در اکثر شاخص های مورد بررسی بویژه در زمینه شاخص های کالبدی مانند؛ سطح اشغال، اندازه قطعات، مصالح ساختمانی، قدمت ابنیه، وضعیت دسترسی، دسترسی به خدمات اضطراری و... بافت فرسوده شهر خرم آباد آسیب پذیر بوده و ناپایدار می باشد و کارایی لازم را در مقابل بحران احتمالی ندارد.

وجود منابع مهم آلاینده های انتشاری و نقطه ای ناشی از فعالیت های انسانی در سطح زمین و نفوذ این آلاینده ها به آبخوان ها، سبب کاهش کیفیت آب زیرزمینی می شود، بنابراین در مدیریت منابع آب زیرزمینی، جلوگیری از آلودگی این آب ها ضروری است. آب های زیرزمینی شهرستان کارون در استان خوزستان، به علت رونق فعالیت های کشاورزی و صنعتی در آن منطقه، همواره در معرض آلودگی هستند. لذا هدف این مطالعه، ارزیابی و پهنه بندی آسیب پذیری آبخوان منطقه با استفاده از مدل های دراستیک و سینتکس می باشد. با نقشه سازی و تلفیق پارامترهای هیدروژئولوژیکی مؤثر در انتقال آلودگی به آبخوان، نقشه های آسیب پذیری دو مدل مذکور در محیط نرم افزار GIS تهیه شدند. جهت صحت سنجی مدل های به کاربرده شده از مقادیر اندازه گیری شده نیترات موجود در چاه های منطقه استفاده شده و ضریب همبستگی پیرسون بین مدل ها و لایه نیترات، محاسبه و مشخص شد. نتایج نشان داد که شاخص آسیب پذیری مدل دراستیک، بین 68 تا 215 و شاخص آسیب پذیری مدل سینتکس بین 52 تا 195 متغیر است. در روش دراستیک، 2/485 هکتار از منطقه بدون خطر آلودگی، 6/751 هکتار با آسیب پذیری خیلی کم، 5/3305 هکتار با آسیب پذیری کم، 7/12411 هکتار با آسیب پذیری متوسط، 2/11191 هکتار با آسیب پذیری متوسط تا زیاد،  3/9427 هکتار با آسیب پذیری زیاد، 1/5861 هکتار با آسیب پذیری خیلی زیاد و 5/478 هکتار کاملاً مستعد آلودگی می باشد. در روش سینتکس، 4/455 هکتار از منطقه بدون خطر آلودگی، 1/789 هکتار با آسیب پذیری خیلی کم، 5/3281 هکتار با آسیب پذیری کم، 7/12426 هکتار با آسیب پذیری متوسط، 4/11169 هکتار با آسیب پذیری متوسط تا زیاد، 3/9449 هکتار با آسیب پذیری زیاد، 2/5844 هکتار با آسیب پذیری خیلی زیاد و 7/495 هکتار کاملاً مستعد آلودگی می باشد. همچنین، میزان همبستگی نقشه نیترات آب زیرزمینی با مدل های دراستیک و سینتکس به ترتیب 68/0 و 51/0 بوده که بیانگر قابلیت بالاتر مدل دراستیک نسبت به مدل سینتکس برای آبخوان منطقه موردمطالعه دارد.

هدف اصلی این پژوهش مدل سازی مکانی نقشه ی کاربری اراضی شهر همدان جهت تولید نقشه آلودگی صوتی است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی است. داده های نظری پژوهش به روش کتابخانه ای و طرح های پژوهشاتی، آمارنامه ها، کتب موجود و مقالات، طرح های شهری جمع آوری شد. هم چنین اطلاعات میدانی به روش مشاهده گردآوری شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها، ابتدا با بهره گیری از آراء خبرگان از مدل چند متغیره (FAHP) برای وزن بخشی به شاخص ها استفاده شده، سپس اصول و معیارهای همجواری مدنظر استخراج و شناسایی گردیده است و با استفاده از  GIS نقشه های همجواری طراحی شده اند. در این مرحله نقشه های تولید شده فاقد واحدهای همگن می باشد، جهت استانداردسازی و همگن کردن و هم چنین افزایش انعطاف پذیری آن ها از منطق فازیFuzzy Membership استفاده می شود.  پس از ارزش گذاری و تعیین وزن ها، نتایج را در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی در لایه ها تأثیر داده و در انتها با استفاده از ابزار Fuzzy Overly با گامای 9/0 نقشه های لایه های موردنظر تلفیق و تحلیل مکانی گردیده اند. تحلیل یافته ها نشان می دهد که در پهنه با خطرپذیری خیلی کم 34/7 درصد کل کاربری های منتخب، پهنه با خطرپذیری کم 02/6، پهنه با خطر متوسط 49/7 درصد، پهنه با خطرپذیری زیاد 48/40 درصد و در محدوده با خطرپذیری خیلی زیاد 67/38 درصد از تعداد 1354367035کاربری موجود را در بر گرفته است.

شهرنشینی، رشد شهری و گسترش نامطلوب آن به عنوان پدیده ای جهانی، همه کشورهای جهان را تحت تاثیر قرار داده است. در دهه های اخیر در ایران رشد و گسترش شهرها به صورت نوعی معضل یا مسأله نمایان شده است و شهر اهواز نیز از این مسائل جدا نیست. هدف این پژوهش شناسایی و تحلیل الگوی گسترش شهر اهواز در بازه زمانی 1360 تا 1400 است. این پژوهش از لحاظ ماهیت هدف کاربردی و از نظر روش شناسی توصیفی- تحلیلی می باشد و به دنبال بررسی روند گسترش فیزیکی و الگوی گسترش شهر اهواز در افق 1400 است. برای دستیابی اهدف ابتدا روند گسترش فیزیکی در دوره 35 ساله (1360 تا 1395) بررسی شد و سپس 14 شاخص برای بررسی گسترش بهینه توسعه شهر اهواز در افق 1400 استخراج شدند که با استفاده از منطق فازی (FUZZY) این شاخص ها استاندارد شدند و در ادامه برای مدل بهینه با استفاده از مدل تحلیل ترکیبی ANPDEMATEL سه سطح برای گسترش این شهر مشخص شده که در ترکیب با OVERLAYFUZZY و GAMA 9/0 در محیط GIS نقشه های خروجی نیز با استفاده از نرم افزار های ENVI و Arc GIS استخراج شد. نتایج نشان داد در سطح مدل های پیش بینی کننده اراضی کشاورزی با وزن های 0.101 و 0.118 بیشترین اهمیت و مهم ترین عامل تغییر یافته در روند گسترش فیزیکی شهر اهوا بوده است. همچنین خروجی سطح بندی گسترش فیزیکی در افق 1400 مشخص شد که بهترین مکان در محدوده بلافصل منطقه 8 شهری و عدم قرارگیری بر سایت زمین های کشاورزی در این شهر می باشد.

نمونه گیری یکی از عناصر روش شناسی پرکاربرد در پژوهش های کمّی برنامه ریزی شهری در دهه های اخیر بوده است که به دلیل نقش بسزای آن در کیفیت و اعتبار پژوهش، تحلیل و ارزیابی فرایند طراحی، اجرا و گزارش آن بر اساس اصول و قواعد نظریه نمونه گیری ضروری و حائز اهمیت به نظر می رسد. در این راستا، پژوهش حاضر با انتخاب مقالات پیمایشی مبتنی بر نمونه گیری کمّی منتشر شده در شماره های 36 و 37 نشریه پژوهش و برنامه ریزی شهری در سال 1398 به عنوان نمونه موردی، به روش کیفی و تحلیل محتوا به ارزیابی گزارش روش نمونه گیری آن ها پرداخته است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که از مجموع مقالات مورد بررسی، نحوه توضیح و گزارش معیارهای «ذکر تعداد نمونه» با گزارش 100 درصدی (80 درصد گزارش دقیق و کامل و 20 درصد گزارش ناقص و مبهم)»، «تعریف جامعه آماری» با 90 درصد گزارش (40 درصد گزارش دقیق و کامل و و 50 درصد گزارش ناقص)، «روش محاسبه حجم نمونه» با 80 درصد گزارش (50 درصد گزارش دقیق و کامل و 30 درصد گزارش ناقص در وضعیت خوب و یا نسبتاً قابل قبولی بوده است؛ ولی معیارهای«چارچوب نمونه گیری (با 100 درصد عدم گزارش)»، «روش نمونه گیری (40 درصد عدم گزارش و 60 درصد گزارش ناقص، مبهم و یا اشتباه)»، «تعیین شیوه دسترسی به اعضای نمونه (80 درصد عدم گزارش)» در وضعیت بدتری قرار داشته اند. درنهایت، به طور کلی نحوه گزارش روش و فرایند نمونه گیری در 50 درصد آن ها «ناقص و مبهم»، 10 درصد «ناقص و اشتباه» و 40 درصد «ناقص، مبهم و اشتباه» بوده است و هیچ کدام از آن ها دارای گزارش کامل و درستی از روش شناسی نمونه گیری - در همه معیارها به صورت یکجا - نبوده اند. بنابراین نبود الگوی علمی مشخص و منظم در زمینه گزارش روش نمونه گیری بر اساس اصول و قواعد نظریه نمونه گیری در پژوهش های مورد بررسی و وجود کوتاهی و قصور در زمینه برخی معیارها در برخی مقالات، کیفیت علمی آن ها را از لحاظ هنجارها و کارکردهای تکرارپذیری، اعتبارپذیری، پایایی و تعمیم پذیری روش پژوهش علمی تحت تأثیر قرار می دهد. این امر، توجه جدی اعضای جامعه علمی حوزه برنامه ریزی شهری را به مسأله روش شناسی نمونه گیری در فرایند آموزش، پژوهش، ارزیابی و انتشار تحقیقات علمی طلب می کند.

مخاطره ای که شهرها را تهدید می نماید خطر وقوع زلزله است.شهر ایذه هم در معرض خطرات ناشی از وقوع زلزله است،کاهش آسیب و مدیریت بحران و درنهایت تاب آور نمودن شهر در برابر مخاطرات لازم و ضروری است؛هدف پژوهش بررسی و سنجش میزان تاب آوری در ابعاد کالبدی و اجتماعی شهر ایذه در برابر زلزله می باشد. پژوهش حاضر ازنظر ماهیت، نظری – کاربردی و ازلحاظ روش مطالعه، توصیفی – تحلیلی است. برای دستیابی به نتایج تحقیق علاوه بر روش کتابخانه ای و استفاده از آمار و اسناد از روش میدانی مبتنی بر پرسش نامه استفاده شده است. تعیین حجم نمونه آماری آن با استفاده از روش کوکران بوده و روش نمونه گیری با استفاده از روش تصادفی ساده بدون جایگزینی انجام شد. جهت تجزیه وتحلیل داده ها در این پژوهش از مدل تحلیل سلسله مراتب فازی (AHPFUZZY)، GIS، SPSS و مدل تصمیم گیری Promethee استفاده شد. برای سنجش بعد کالبدی از 8 شاخص استفاده گردید. نتایج بعد کالبدی نشان داد که وضعیت شهر ایذه در برابر وقوع احتمالی زلزله پایین می باشد. نتایج اجتماعی نشان داده که ناحیه مرکزی با مقدار 667/0 و ناحیه غربی با 500/0 به ترتیب در جایگاه اول و دوم، نواحی شمالی و نورآباد با مقدار جریان خالص 333/0- در جایگاه سوم و ناحیه شرقی با مقدار خالص 500/0- در جایگاه آخر قرار گرفته است؛ بنابراین می توان گفت بین نواحی شهر ایذه از لحاظ تاب آوری اجتماعی تفاوت وجود دارد.

امروزه برندینگ شهری به منزله ابزاری ارزشمند برای شهرهاست تا به گونه ای مؤثر فرصت های داخلی و خارجی را اداره کرده و آن ها را تبدیل به مزیت های رقابتی نمایند. برندسازی برای شهری م انن د اهواز با تمام وی ژگی های مذهبی، دفاع مقدس، میراثی، معماری، اقتصادی و کشاورزی و موارد بسیار دیگر، مورد غفلت واقع شده است چرا که این شهر پتانسیل های بالایی برای حضور همه جانبه در عرصه برندسازی شهری و خلق برندی منحصر به فرد برای بهره مندی از مزیت های برندینگ شهری دارد، اما هنوز جایگاه مناسب خود را در این مقوله نیافته است و در واقع برند یک هویت گمشده برای این کلانشهر است. بر این اساس، این پژوهش  با هدف تحلیل عوامل مؤثر در شکل گیری تصویر شهر در راستای برندسازی مؤثر در شهر اهواز انجام گردیده است. این پژوهش به لحاظ روش شناسی به صورت توصیفی - تحلیلی است. برای گردآوری داده های توصیفی از اسناد کتابخانه ایی و برای گردآوری داده های تحلیلی، به روش پیمایشی و ابزار پرسش نامه از نظرات 40 نفر از کارشناسان و متخصصان حوزه برنامه ریزی شهری استفاده شده است. در تحلیل داده ها از مدل های شبکه عصبی پرپسترون چند لایه (NNMP) و همچنین مدل تحلیل تشخیص (DA) استفاده شده است. بر اساس نتایج پژوهش، مشخص شد که اولاً نشان کنونی شهر اهواز بر مبنای بنیان های فرهنگی شکل گرفته است و این موضوع نشان از غلبه مؤلفه های زبانی، آداب و رسوم منطقه در شناساندن شهر به مناطق اطراف خود دارد. دوماً آینده برند شهری به سمت نشان اقتصادی سوق دارد؛ بنابراین برند آینده شهر را باید در نشان اقتصادی شهر جستجو کرد که این امر نیز نیاز به برنامه ریزی و پشتیبانی برنامه ها در این زمینه دارد.

در چند دهه اخیر برای ایجاد، حفظ و افزایش ایمنی در شهرها راه های متفاوتی به کار گرفته شده است. از مهمترین آن ها که در بسیاری از شهرها، به ویژه در شهرهای توسعه یافته بکار برده می شود. شناسایی شاخص های شهر ایمن و ارتقاء سطح آنها در جهت ایمنی سازی می باشد. به عبارتی پیشگیری قبل از درمان است. این پژوهش درصدد است به تحلیل و ارزیابی شاخص های کالبدی شهر ایمن در محلات کیانپارس، گلستان و سپیدار در شهر اهواز بپردازد. پژوهش حاضر ازنظر ماهیت، نظری- کاربردی و روش مطالعه ی آن توصیفی – تحلیلی می باشد. شیوه ی گردآوری اطلاعات پیمایشی- کتابخانه ای می باشد و در فرآیند تحلیل از نظرات خبرگان بهره گرفته شد. در این پژوهش  تعداد 8 شاخص که بیشترین درجه تکرارپذیری را داشته اند انتخاب شده اند.جهت تجزیه و تحلیل داده ها، از روش خودهمبستگی فضایی موجود در نرم افزارGeoda استفاده شد و برای توزیع فضایی شاخص کالبدی شهر ایمن و ارزش گذاری آن ها، از نرم افزار ArcGIS و مدل چند متغیره(FAHP)، بهره گرفته شد. نتایج بدست آمده گویای آن است که 9/56 درصد بافت کالبدی محله کیانپارس در وضعیت کاملا ایمن و 5/10 درصد نیز در وضعیت کاملا ناایمن قرار گرفته اند. 34 درصد بافت کالبدی محله گلستان در وضعیت کاملا ایمن و 19 درصد نیز در وضعیت کاملا ناایمن قرار گرفته اند. 9/24 درصد بافت کالبدی محله سپیدار در وضعیت کاملا ایمن و 6/33 درصد نیز در وضعیت کاملا ناایمن قرار دارند.