علیرضا پیرخائفی

مقدمه: تحقیقات، نارسایی های هیجانی در شخصیت مرزی را نشان داده اند.هدف از پژوهش حاضر تبیین صفات مرزی بر اساس مولفه های هوش هیجانی مطابق با نظریه ی بار-آن بود. روش کار: در این پژوهش توصیفی-مقطعی، نمونه ای به حجم 274 نفر به روش تصادفی طبقه ای از دانشجویان مشغول به تحصیل دانشگاه های پیام نور شهرهای تبریز و سراب در سال تحصیلی 90-1389 انتخاب و با مقیاس های شخصیت مرزی و هوش هیجانی بار-آن مورد آزمون قرار گرفتند. داده ها با استفاده از روش رگرسیون چندمتغیری گام به گام و نرم افزار SPSS نسخه ی 16 تحلیل گردیدند. یافته ها: هوش هیجانی توان پیش بینی صفات مرزی را دارد و می تواند مقادیری از تغییرات صفات مرزی را تبیین کند (001/0 P<،13=r2).از بین مولفه های 15گانه ی هوش هیجانی، مولفه های خودشکوفایی، کنترل تکانه، حل مسئله و استقلال، بیشترین سهم را در تبیین صفات مرزی دارا هستند (58/32=F، 001/0 P<). نتیجه گیری: صفات مرزی با هوش هیجانی، رابطه ی معکوس دارد و این رابطه در راستای آشفتگی های هیجانی موجود در شخصیت مرزی قابل تبیین است.

پژوهش حاضر با هدف تعیین سهم مولفه های کیفیت زندگی همسران جانبازان در پیش بینی سلامت عمومی فرزندان آنها انجام شد. نمونه ای به حجم 300 خانواده (همسر جانباز وفرزند او) با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی از خانواده های جانباز استان همدان انتخاب و پرسشنامه کیفیت زندگی روی همسران جانباز و پرسشنامه سلامت عمومی 28 سوالی روی فرزند آنها اجرا شد. نهایتا پرسشنامه های ناقص کنار گذاشته شد و تعداد 298 پرسشنامه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. داده های به دست آمده با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین مولفه های کیفیت زندگی همسران جانباز با نشانگان مرضی فرزندان آنها رابطه منفی معناداری وجود دارد. همچنین تحلیل رگرسیون گام به گام نشان داد که زیر مقیاس های نقش هیجانی، سرزندگی، سلامت عمومی و عملکرد اجتماعی همسران به ترتیب نقش مهم و معناداری در تبیین سلامت عمومی فرزندان دارند. در مجموع می توان این گونه نتیجه گرفت که ارائه آموزش و خدمات متناسب و حمایت از همسران جانباز که نقش مراقبت از جانباز و تربیت فرزندان را به عهده دارند می تواند به عنوان مهمترین عامل ارتقاء دهنده سلامت خانواده و به خصوص فرزندان آنها به شمار آید. این نتایج در برنامه ریزی های مشاوره ای در جهت ارتقاء سلامت مفید است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه سطوح خود متمایز یافتگی و گرایش به انواع سبک های مقابله با فشار روانی در زنان مطلقه انجام شد. پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی بود و جامعه آماری، کلیه زنان مطلقه شهر تهران بود. تعداد 30 نفر به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها شامل پرسشنامه خود متمایزسازی (DSI - R) (اسکورن و فراید لندر، 1999) و مقیاس استاندارد سنجش روش های مقابله با فشار روانی بود. داده ها از طریق آمار توصیفی (شاخص های مرکزی و پراکندگی «میانگین و انحراف استاندارد») و آمار استنباطی (آزمون های آماری ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چند متغیره به روش گام به گام) تجزیه و تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان داد که بین سطوح خودتمایزیافتگی و سبک های مقابله با فشار روانی رابطه معنی داری وجود دارد. بر اساس داده های به دست آمده از بین سطوح خودمتمایزیافتگی، جایگاه من و خودمتمایزیافتگی (نمره کل) در سطح (01/0 < P) به صورت مثبت با سبک مقابله متمرکز بر حل مسئله رابطه معنی داری دارد. یافته های این پژوهش نقش مهم سطوح خودمتمایزیافتگی در زنان مطلقه و رابطه آن با سبک های مقابله با فشار روانی را نشان داد و مشخص کرد که زنان با سطح خودمتمایزیافتگی بالا به سبک متمرکز بر حل مسئله و زنان با سطح پایین، به سبک متمرکز بر هیجان و اجتنابی گرایش دارند.

زمینه: هفت عادت مخرب، رفتارهای اساسی روانشناسی کنترل بیرونی هستند که رابطه را تخریب کرده و در نتیجه مسبب اغلب مسائلی هستند که انسان ها با آن درگیرند. هدف: هدف از پژوهش حاضر ساخت و اعتباریابی مقیاسی بود که بتواند هفت رفتار مخرب ازدواج را بر اساس تئوری انتخاب ویلیام گلاسر مورد ارزیابی قرار دهد. روش: با مطالعه مبانی نظری تئوری انتخاب در زمینه هفت رفتار مخرب در ازدواج، و پژوهش های مربوط به آن، برای طراحی پرسشنامه بر اساس سازه های مذکور که از مطالعه منابع موجود به دست آمده بود اقدام شد. پس از بررسی روایی صوری و محتوایی این مقیاس و هر کدام از عوامل آن، و حذف سئوالات نامربوط، 68 سئوال برای تحلیل نهایی کنار گذاشته شد. این پرسشنامه بر روی یک نمونه 250 نفری (213 زن و 37 مرد) از دانشجویان متأهل دانشگاه علامه طباطبایی اجرا گردید. برای بررسی پایایی این مقیاس از روش همسانی درونی آلفای کرونباخ استفاده شد. روایی پرسشنامه مزبور به سه شیوه روایی سازه (تحلیل عاملی)، روایی ملاک (روایی همزمان) و روایی محتوا بررسی گردید. یافته ها: تحلیل عاملی با استفاده از روش مولفه های اصلی و چرخش ابلیمین مستقیم نشان داد که 7 عامل مشخص شده 989/58% از واریانس کل را تبیین می کنند. ضریب پایایی مقیاس از روش ضریب آلفای کرونباخ برای کل مقیاس 95/0، برای عامل اول 82/0، برای عامل دوم 76/0، برای عامل سوم 78/0، برای عامل چهارم 83/0، برای عامل پنجم 76/0، برای عامل ششم 82/0، و برای عامل هفتم 71/0 برآورد شد. روایی همزمان مقیاس یاد شده از طریق همبسته کردن این مقیاس با زیر مقیاس «چهار اسب سوار ارتباطات مهلک» از مجموعه مقیاس های جان گاتمن (SRH)، 567/0 به دست آمد. بحث و نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان می دهد پرسشنامه مورد بررسی از روایی و پایایی لازم برخوردار بوده و از آنجایی که در داخل و خارج از کشور مقیاسی برای ارزیابی رفتارهای تخریبگر در روابط زناشویی بر اساس تئوری انتخاب وجود ندارد، این پرسشنامه می تواند تا حدی خلأ پژوهش های مربوط به این حوزه را جبران کند و مورد استفاده روان درمانگران و متخصصان این حیطه قرار گیرد.

هدف: این مطالعه به منظور تعیین میزان ارتباط مؤلفه­های فراشناختی خلاقیت با سلامت روان در یک نمونه غیربالینی از دانشجویان اجرا شد. روش: پژوهش با روش همبستگی انجام شد و شامل یک نمونه 400 نفری از دانشجویان رشته­های مختلف تحصیلی علوم انسانی، فنی و مهندسی، علوم پایه و کشاورزی، و علوم دامپزشکی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار بود. ابزار پژوهش شامل آزمون تفکر خلاق تورنس (فرم ب تصویری) و پرسش­نامه سلامت عمومی گلدبرگ بود. یافته­ها: تحلیل روابط همبستگی و رگرسیون بیانگر روابط منفی معنی­دار بین خلاقیت با نشانه­های آسیب­های روانی بود. از بین مؤلفه­های فراشناختی خلاقیت دو مؤلفه سیالی و ابتکار ذهنی 46 تا 57 درصد از واریانس سلامت روان را تبیین می­کرد. میزان خلاقیت و سلامت روان در بین رشته­های مختلف متفاوت بود. دانشجویان گروه علوم انسانی نسبت به بقیه رشته­ها از خلاقیت و سلامت روان بالاتری برخوردار بودند. نتیجه­گیری: یافته­های پژوهش نشان داد که در حوزه سلامت روان، خلاقیت متغیری تأثیر­گذار است. بنابراین با تحریک و تقویت آن می­توان به ارتقای سلامت روان کمک کرد. یافته­های پژوهش نشان­دهنده یک الگوی توانمند­سازی خلاق برای دانشجویان است. الگو در شکل کاربردی شامل آموزش­های سیال سازی و ابتکاری سازی ذهن و شخصیت است که باعث می­گردد دانشجویان بتواند از قدرت حل مساله و انطباق روانی بالاتری برای رویارویی با مشکلات برخوردار شوند.

هدف: این پژوهش به منظور مقایسه هوش هیجانی دانشجویان دارا و فاقد توانایی حل مسأله / انعطاف ­پذیری انجام گردید. روش: روش پژوهش علی مقایسه­ای بود. نمونه پژوهش شامل 78 دانشجوی دختر و پسر بود که به صورت تصادفی در موقعیت آزمایشی پژوهش شرکت کردند. ابزار پژوهش شامل آزمون وضعیت مکان شناختی کتل و آزمون هوش هیجانی بار آن بود. برای تحلیل داده ها از آزمون تحلیل واریانس استفاده شد. یافته ­ها: نتایج نشان داد که گروه انعطاف ناپذیر و فاقد توانایی حل مسأله در هوش هیجانی و مقیاس­های آن به صورت معنی­داری نمره­های پائین­تری نسبت به گروه انعطاف­ پذیر و دارای توانایی حل مسأله داشتند. نتیجه ­گیری: پژوهش نشان داد که افراد دارای انعطاف­ پذیری و توانایی حل مسأله نسبت به گروه دیگر از هوش هیجانی بالاتری برخوردار بودند. بنابراین توانایی انعطاف­ پذیری، حل مسأله و هوش هیجانی باهم دارای ارتباط بوده و فرد را برای رویاروی با چالش­ها یاری می­ کنند.

زمینه: سلامت روان مفهومی چند متغیری است که با عوامل گوناگونی در ارتباط است. آنچه در این میان در حوزه درمانگری بالینی کمتر مورد بررسی قرارگرفته تأثیر نقش خلاقیت بر پدیدآیی سلامت روان است. هدف: پژوهش به منظور بررسی نقش های بالینی خلاقیت در پیش بینی و تبیین سلامت روان اجرا گردید. روش: نمونه پژوهش شامل 120 دانشجوی دختر و پسر دانشگاه های شهر تهران بود که با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای به صورت تصادفی انتخاب شدند. پژوهش در قالب طرح آزمایشی چهار گروهی سولومن اجرا شد. ابزار پژوهش شامل آزمون خلاقیت تورنس، پرسشنامه سلامت روان گلدبرگ، خودکارآمدی شرر و انطباق با فشار روانی لازارورس بود. برای تحلیل داده ها از آزمون تحلیل کئوواریانس استفاده گردید. یافته ها: نتایج تحلیل کئوواریانس نشان داد که فعال سازی خلاقیت در نمونه پژوهش توانست تأثیر معنی داری بر افزایش سلامت روان، خودکارآمدی و روش انطباقی آنان بگذارد. بحث و نتیجه گیری: بر اساس نتایج بدست آمده می توان نتیجه گرفت که تحریک مؤلفه های خلاقیت فرایند سلامت روان، خودکارآمدی و روش انطباقی افراد را تسهیل می سازد.

هدف: این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی آموزش مهارت های حل مسئله بر ارتقاء خلاقیت مهندسین شرکت مدیریت صنعتی با توجه به سنخ شخصیتی آنان اجرا گردید. روش: روش پژوهش نیمه آزمایشی و در قالب طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل انجام شد. نمونه آماری شامل 50 نفر از مهندسین شرکت مدیریت صنعتی که به طور در دسترس انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. آموزش مهارت های حل مسئله برای گروه آزمایش در 5 جلسه اجرا گردید. ابزار پژوهش شامل آزمون تفکر خلاق تورنس فرم ب تصویری و فرم کوتاه آزمون شخصیتی نئو بود. برای تحلیل داده ها از آزمون کئوواریانس استفاده شد. نتایج: نتایج بدست آمده با روش تحلیل کوواریانس نشان داد که آموزش مهارت های حل مسئله بطور معنی داری موجب افزایش خلاقیت مهندسین گردید. از بین ویژگی های شخصیتی شامل روان رنجورگرائی، برون گرائی، گشودگی به تجربه ، توافق پذیری و با وجدان بودن، تنها ویژگی گشودگی به تجربه با افزایش خلاقیت و آموزش مهارت حل مساله در تعامل بود. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که آموزش مهارتهای حل مساله به عنوان یک تکنیک می تواند باعث پویایی عناصر فراشناختی و شخصیتی خلاقیت شود.

هدف: پژوهش حاضر با هدف مقایسه گرایش به اعتیاد با سازگاری دانش آموزان دختر و پسر 17-12 ساله شهرستان رباط کریم انجام شد. روش: طرح پژوهش از نوع علی ـ مقایسه ای بود. آزمودنی های این پژوهش را 21 پسر و 29 دختر دانش آموز تشکیل می دادند که تحت پوشش موسسه خیریه ی حضرت فاطمه الزهرا در واحد رباط کریم مشغول به تحصیل بودند و به صورت نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. گروه نمونه پرسشنامه افراد در معرض اعتیاد دهکردیان و سنجش سازگاری بل را تکمیل کردند. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد بین دو گروه دختران و پسران از نظر متغیرهای ناسازگاری و خطر ابتلا به اعتیاد تفاوت معناداری به دست آمد. به طوری که میانگین ناسازگاری در پسران بالاتر از دختران و خطر ابتلا به اعتیاد در گروه پسران بیشتر از دختران بود. نتیجه گیری: نتایج این تحقیق دارای تلویحات کاربردی در سیاست گذاری های پیشگیری از اعتیاد است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل موثر بر وضعیت خلاقیت در دانشگاه از دیدگاه اساتید و دانشجویان انجام گردید. نمونه پژوهش شامل504نفر از اساتید و دانشجویان (از تمامی رشته های تحصیلی) دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار بود که با روش نمونه گیری طبقه ای و بصورت تصادفی انتخاب شدند. ابزار تحقیق شامل دو پرسشنامه(عوامل مؤثر بر خلاقیت) بود که از نظر شاخص های روان سنجی مورد تائید قرار گرفتند. برای تحلیل داده ها از آزمون خی دو و فریدمن استفاده گردید. نتایج نشان داد که از دیدگاه اساتید و دانشجویان عامل اجتماعی-آموزشی، انگیزشی و مدیریتی بیشترین تأثیر معنیدار را بر وضعیت خلاقیت در دانشگاه دارند. همچنین اساتید و دانشجویان خود را خلاق دانسته و اساتید نگرش مثبت تر و معنیداری نسبت به دانشجویان داشتند.

زمینه: درمرور دیدگاه های موجود سلامت روان نگاهی یکپارچه برای ارتباط دادن مفاهیم خلاقیت، خودکارآمدی و روش کنارآمدن به سلامت روان دیده نمی شود. هدف: این پژوهش به منظور تعیین روابط ساختاری خلاقیت، خودکارآمدی و روش کنارآمدن با سلامت روان تحت یک مدل یکپارچه انجام شد. روش پژوهش: طرح پژوهش از نوع همبستگی بود و تحلیل داده ها با استفاده از روش رگرسیون چندمتغیره و لیزرل انجام گردید. نمونه شامل 120 دانشجوی دانشگاه های شهر تهران بود که با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای به صورت تصادفی انتخاب شدند. ابزار پژوهش: شامل آزمون خلاقیت تورنس، پرسشنامه سلامت روان گلدبرگ، مقیاس کنارآمدن لازاروس و مقیاس خودکارآمدی شرر بود که شاخص های روان سجی آن ها مورد تأیید قرارگرفت. یافته ها: بر پایه تحلیل های روش رگرسیون بین متغیرهای خلاقیت، خودکارآمدی و روش کنارآمدن ارتباط درونی مثبت و معنی داری وجود داشت. این روابط بین متغیرهای خلاقیت، خودکارآمدی و روش کنارآمدن با سلامت روان منفی و معنی داری بود. مدل های برازنده شده لیزرل نیز نشان داد که بین خلاقیت و خودکارآمدی با سلامت روان از یک طرف و خودکارآمدی و روش کنارآمدن با سلامت روان از طرف دیگر روابط درونی منفی و معنی داری وجود دارد. نتیجه گیری : از مجموع تحلیل های روابط ساختاری می توان نتیجه گرفت که متغیرهای خلاقیت، خودکارآمدی و روش کنارآمدن از قدرت پیش بینی کنندگی قابل قبولی برای سلامت روان برخوردار هستند.

این پژوهش به هدف بررسی تاثیر آموزش خلاقیت بر مولفه های فراشناختی تفکر خلاق دانشجویان اجرا گردید. روش پژوهش آزمایشی و در قالب طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل انجام شد. نمونه پژوهش شامل 26 دانشجوی دختر و پسر در مقطع کارشناسی بود که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب گردیدند. برای ارزیابی سطح تفکر خلاق دانشجویان از آزمون تفکر خلاق تورنس فرم ب تصویری استفاده شد. نتایج نشان داد که تفاوت معنی داری بین گروه آزمایشی و کنترل در مولفه های فراشناختی تفکر خلاق وجود دارد.

این پژوهش با هدف بررسی دیدگاه مدیران مراکز صنعتی استان سمنان درباره خدمات حوزه روان شناسی صنعتی سازمانی اجرا گردید. نمونه پژوهش شامل مدیران 13 مرکز بزرگ صنعتی استان سمنان بود که از بین 85 مرکز بطورتصادفی انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل یک پرسشنامه 31 سئوالی محقق ساخته بود که پس از اطمینان از شاخص های روانسنجی آن مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که مدیران مراکز صنعتی استان سمنان به هر دو حیطه خدمات رسانی روان شناسی صنعتی و روان شناسی سازمانی باور دارند. مدیران صنعتی از بین حیطه های 6 گانه خدمات رسانی به ترتیب حیطه انگیزش و رضایت شغلی، انتخاب وگزینش، بهداشت محیط و ایمنی کار، تجزیه و تحلیل شغلی، عملکردسنجی و آموزش و توسعه را در اولویت قرار دادند.

هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر آموزش در هنگام خواب بر یادگیری دانشجویان بود. این پژوهش در قالب طرح پژوهش شبه آزمایشی پیش آزمون ـ پس آزمون با یک گروه انجام شد. به این منظور از جامعه آماری دانشجویان روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار در سال تحصیلی 86 ـ 1385، 50 نفر که در دامنه سنی 18 تا 25 قرار داشتند، پس از آگاهی از نحوه انجام پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری داوطلبانه انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه ای بود حاوی پرسش های زبان انگلیسی در قالب چهارگزینه ای و ترجمه، بر اساس مطالب انگلیسی آموزش داده شده. روایی آن با استفاده از روایی محتوایی تایید شد. اجرای آزمایشی پژوهش با هدف خوگیری آزمودنی ها برای گوش دادن در هنگام خواب به مدت یک هفته انجام شد. سپس مواد آموزشی در اختیار آنان قرار داده شد و موظف شدند که طبق دستورالعمل آموزش داده شده، آن را اجرا نمایند و گزارش روزانه کار خود را نیز ثبت نمایند. داده های پژوهش با استفاده از آزمون های t تحلیل شد و نتایج نشان داد که یادگیری زبان انگلیسی در هنگام خواب از طریق شنوایی امکان پذیر نیست. ضمن آگاهی کامل از محدودیتهای پژوهش، نتایج آن نشان داد که یادگیری در هنگام خواب صورت نمی گیرد و مشکلاتی از قبیل بی خوابی، سردرد، گوش درد، بی حوصلگی و خواب آلودگی در طول روز را نیز در پی دارد.