پژوهش های جامعه شناسی معاصر

تحقیق حاضر به بررسی طلاق زودهنگام در بین جوانان شهر بوشهر می پردازد. این پژوهش با استفاده از چهارچوب نظری روانشناسی اجتماعی در نظر دارد به بررسی و مقایسه وضعیت اقتصادی، اجتماعی، خانوادگی و فردی دو گروه از جوانان طلاق گرفته و طلاق نگرفته که از ازدواج آنها کمتر از 3 سال نگذشته باشد، بپردازد. به لحاظ نوع پژوهش، پژوهش حاضر از نوع پژوهش های مقایسه ایی می باشد که در آن، ابتدا از روش اسنادی برای دریافت نظری و مرور یافته های تجربی در زمینه متغیرهای مورد مطالعه استفاده شده و در بخش دوم از روش پیمایشی (تکنیک پرسشنامه و مصاحبه) برای جمع آوری اطلاعات در بین جامعه آماری استفاده شد. حجم نمونه تحقیق 400 نفر بودند که از بین دو گروه (طلاق گرفته و طلاق نگرفته بصورت مساوی) با استفاده از روش نمونه گیری چند مرحله ایی انتخاب شده اند. براساس یافته ها پاسخگویان متأهل از بیشترین میزان امنیت اقتصادی، رضایت از زندگی، ارضای نیازهای عاطفی، احساس تعلق به خانواده، پایبندی دینی، همسان همسری، تفاهم زناشویی و اعتماد به همسر و از کمترین تأثیرپذیری از گروه دوستان، نسبت به پاسخگویان طلاق گرفته برخوردارند. نتایج آزمون t نیز نشان داد که میزان امنیت اقتصادی، رضایت از زندگی، ارضای نیازهای عاطفی، احساس تعلق به خانواده، پایبندی دینی، تأثیر پذیری از گروه دوستان، همسان همسری، تفاهم زناشویی و اعتماد به همسر در بین دو گروه متأهل و طلاق گرفته متفاوت است. به عبارت دیگر تمامی متغیرهای فوق در افزایش و کاهش طلاق تأثیر دارند. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون لوجستیک، بیانگر آن است که سه متغیر امنیت اقتصادی (0.912)، رضایت از زندگی (0.834) و همسان همسری (0.908) دارای ضرایب معنادار در سطح خطای کمتر از 0.05 هستند و این متغیرها قادر به پیش بینی متغیر ملاک هستند.

فردگرایی مبتنی بر این واقعیت است که فرد، واحد اصلی واقعیت و معیار نهایی ارزش است. فردگرایی افقی به نوعی از فردگرایی گفته می شود که فردیت افراد در عرض هم و در تعامل با هم معنا می یابد. در فردگرایی عمودی، هویت فردی از نوع متفاوت بودن و برتری نسبت به دیگران تلقی می گردد و استقلال به معنای فردیت متمایز یافته تلقی می گردد. در تحقیقات بین فرهنگی، آمریکا و سوئد به ترتیب به عنوان سمبل فردگرایی عمودی و افقی معرفی می شوند. روش این تحقیق، پیمایش، با استفاده از ابزار پرسش نامه و حجم نمونه 420 نفر است.یافته ها نشان می دهد که نوع غالب فردگرایی در جامعه ی شهر اهواز، فردگرایی عمودی است. نتایج همچنین بیانگر ارتباط معنی دار فردگرایی و جنسیت و برخی متغیّرها نظیر تجربه های پیشین، پایگاه اجتماعی- اقتصادی و تحصیلات است. 

بررسی رابطه بین انواع فشار و احساسات منفی و همچنین بررسی تأثیر انواع احساسات منفی بر روی رفتارهای وندالیستی دانشجویان هدف عمده این بررسی بوده است.   این پژوهش بر اساس روش پیمایشی انجام شده و جمعیت تحقیق نیز دانشجویان دانشگاه مازندران بوده اند.   نتایج تحقیق دلالت می کند به اینکه از میان متغیرهای مستقل مستخرج از نظریه فشار عمومی اگنیو، احساسات منفی، متغیری تأثیرگذار بر رفتارهای وندالیستی دانشجویان بوده است.   تحلیل رگرسیونی بر حسب جنسیت نشان دهنده ی تفاوت قابل ملاحظه ای در تبیین تغییرات رفتارهای وندالیستی دانشجویان دختر و پسر می باشد.   به موازات افزایش محرک های مثبت حذف شده، رفتارهای وندالیستی پسران افزایش می یابد.   در مقابل به موازات افزایش احساسات منفی، رفتارهای وندالیستی دختران نیز افزایش پیدا می کند.   همچنین احساسات منفی به عنوان متغیری تأثیرگذار در این پژوهش تحت تأثیر فشار ناشی از قرار گرفتن در معرض محرک منفی و عدم دستیابی به اهداف ارزشمند مثبت می باشد و احساس خشم مهم ترین بعد از این احساسات منفی بوده که منجر به بروز رفتارهای وندالیستی در بین پسران و دختران شده است.

این مطالعه با هدف طرح و پاسخ دهی به چند مسأله ی اساسی زیر انجام شده است: دیدگاه دانشجویان دانشگاه مازندران در خصوص ضرورت برخورداری از گروه های مرجع در زندگی چیست؟ گروه های مرجع دانشجویان دانشگاه مازندران را چه افراد یا گروه هایی تشکیل می دهند؟ آیا دانشجویان دانشگاه مازندران بیشتر گروه هایی را که در آن عضویت دارند به عنوان گروه مرجع انتخاب می کنند یا گروه هایی را که در آن عضو نیستند؟ دانشجویان دانشگاه مازندران، بیشتر در چه زمینه هایی از گروه های مرجع بهره می برند؟ چرا این دانشجویان آن افراد یا گروه ها را به عنوان گروه های مرجع خود انتخاب کرده اند؟ نظریه ی گروه های مرجع رابرت مرتون راهنمای اصلی این تحقیق است. با استفاده از فرمول کوکران و به روش نمونه گیری طبقه ای از مجموع 9924 دانشجوی دانشگاه مازندران در سال تحصیلی 92-91، 370 نفر از این دانشجویان به عنوان حجم نمونه ی تحقیق انتخاب شدند. برخی از مهم ترین یافته های این تحقیق عبارتند از: 93 درصد از پاسخگویان این مطالعه، داشتن الگو و سرمشق را در زندگی خود مفید ارزیابی کردند. 91 درصد از آن ها معتقدند که جوانان بدون راهنمایی دیگران در زندگی دچار مشکل می شوند. خانواده، دوستان، اساتید دانشگاه و معلمان دوران مدرسه به ترتیب مهم ترین گروه های مرجع دانشجویان دانشگاه مازندران می باشند. علاقه مندی به گروه و کسب منزلت اجتماعی دو دلیل اصلی انتخاب این گروه ها به عنوان گرو های مرجع نزد این دانشجویان است.

اطلاق فرسودگی به یک بافت، به معنی تأیید سوء کارکردهای اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و ... آن بافت در نظام شهری است که مانع بازتولید مشخصات محله در درازمدت می شود. بافت های فرسوده به عنوان فرصتی برای مداخله ی موثر برای بهبود زیست شهری همواره مورد توجه مدیریت شهری بوده و در این راستا طی دهه های گذشته اقدامات زیادی عمدتاً مبتنی بر مشخصات کالبدی این بافت ها در دستور کار نهادهای مسئول قرار گرفته است. به موازات آشکار شدن تبعات نامطلوب مداخلات صورت گرفته در بافت های فرسوده، رویکرد نوسازی کالبدی جای خود را به رویکرد مشارکتی و محله محور و متمرکز بر الگوی حفظ و اصلاح بافت اجتماعی سپرده است و نوسازی در محله ی اتابک واقع در منطقه 15 شهرداری تهران از جمله نخستین اقدامات متکی بر رویکرد اخیر در مدیریت بافت های فرسوده محسوب می شود. بررسی حاضر با روش ارزیابی تأثیر اجتماعی کوشیده است تا آثار و تبعات اجتماعی ناشی از اجرای این الگوی نوسازی را مورد بررسی قرار دهد. نتایج مطالعه حاکی از آن است که در کنار برخی تأثیرات مثبت کالبدی، این طرح تأثیرات منفی چون تشدید فرسودگی پلاک های نوسازی نشده، افزایش فضاهای بی دفاع شهری و تشدید مشکل دسترسی ها و معابر به همراه داشته است. از حیث اقتصادی، پیامدهای مثبتی چون افزایش بهره ی مالکانه ی ساکنین شرکت کننده در طرح و ایجاد اشتغال و ارتقای عدالت اقتصادی و در عین حال تأثیرات منفی چون بدهکار شدن و کاهش درآمد تعدادی از ساکنین مشارکت کننده در طرح و از بین رفتن توازن عرضه و تقاضای مسکن استیجاری برجای گذاشته است. از حیث اجتماعی تغییر ترکیب اجتماعی محله، کاهش انسجام اجتماعی و حمایت اجتماعی، از هم گسیختن نظام همسایگی پیشین، بروز اختلافات بین ساکنین، تبدیل همسایگی های افقی به عمودی، افزایش آسیب های اجتماعی و احساس ناامنی و بی اعتمادی نهادی مهم ترین پیامدهای اجتماعی نامطلوب این طرح محسوب می شوند.

ترس از قربانی شدن در فضاهای عمومی شهری به طور عام و برای اقلیت های جنسی، مذهبی و قومی به طور خاص موجب تحدید فضاهای عمومی شهری می شود. در این حالت فضای شهری، شکلی تقلیل یافته و تحدیدیافته به خود می گیرد که تنها برای استفاده برخی از افراد و گروه ها آن هم با رعایت شرایط و نکات ایمنی قابل استفاده می شود. این تعریف تقلیل گرا از فضای عمومی شهری موجب عدم استفاده و مشارکت فعالانه عموم به ویژه زنان، کودکان، افراد سالخورده و اقلیت های قومی و مذهبی می شود و همین موجب انسداد در فرایند مدنی شدن و قبض فضای عمومی در بلندمدت می گردد.     یافته های مقاله حاضر که با استفاده از روش پیمایش در شهر تهران به اجرا در آمده نشان می دهد که برخی از فضاهای عمومی شهر به دلیل نداشتن امنیت (فراغت از ترس) کافی سبب تهدید جانی، مالی، روانی و فکری شهروندان شده و از این رو مانع حضور گسترده و فعالانه آنها در فضاهای عمومی شهر می شود و نهایتاً همین امر موجب تحدید و قبض حوزه عمومی شهری شده است.

همان طور که در چند فصل از این مجلّد نشان داده شد، جامعه شناسان طیف گسترده ای از تبیین ها را در باره ی جرم تنظیم کرده ا ند. یک روش مفید برای طبقه بندی این تبیین ها، طبقه بندی بر اساس سطح اولیه ی تحلیل آن هاست. نظریه های سطح خرد در تبیین تفاوت افراد از لحاظ تخلفات جنایی به ویژگی های افراد (مانند: ویژگی های زیستی، روان شناختی و روان شناختی اجتماعی) یا زمینه ی بلافصل اجتماعی شان (مانند: خانواده و تأثیرات همسالان) توجه می کنند. در مقابل، نظریه های سطح کلان، تفاوت نرخ جرم در میان مجموعه های[1]جمعیتی را تبیین می کنند. ماهیت این مجموعه ها در نظریه های گوناگون متفاوت است. به عنوان مثال؛ نظریه های بی سازمانی اجتماعی به ویژگی های مجموعه های نسبتاً کوچک مقیاس[2] – مجموعه ای از افراد که در یک محله ی واحد زندگی می کنند- توجه بیش تری می کنند. دیدگاه کانونی