۱.
کلید واژه ها:
پدیدارشناسی تجربه زیسته تراجنسی هویت یابی
جنسیت یکی از مهم ترین ابعاد هویت انسانی است که همواره موردتوجه جامعه شناسان قرار گرفته است و هرگونه اختلال در نظم جنسیتی، افراد را دستخوش ابهام و سردرگمی می کند. هدف این مقاله مطالعه پدیدارشناسانه تجربه زیسته افراد تراجنسی در شهر مشهد است. در این پژوهش از روش پدیدارشناسی در رویکرد کیفی استفاده شده است و جامعه آماری این پژوهش کلیه تراجنسی های شهر مشهد هستند. برای انتخاب نمونه ها از روش های نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی به طور همزمان استفاده شده است. در پژوهش حاضر برای گردآوری اطلاعات و داده ها از 10 نفر تراجنسی ساکن مشهد مصاحبه نیمه- ساخت یافته انجام شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد عمده ترین مشکل تراجنسی ها، موقعیت مرزی است. این وضعیت، موجب «آشفتگی جنسیتی» در آن ها شده و اغلب در مرحله گذار یا «اتاق انتظار» جهت تغییر جنسیت معلّق هستند. وضعیت برزخی، آن ها را با مشکلات متعددی مواجه کرده که در هفت تم اصلی مشخص شده است. این تم ها عبارتند از: موانع «روانی»، «اجتماعی»، «اقتصادی»، «فرهنگی»، «حاکمیتی»، «دینی» و «خانوادگی». هرچند تمام مساعی جامعه در جهت اسنتطاق و منقادسازی افراد به مثابه ی سوژه های جنسی است، اما وضعیت ابهام انگیز به آن ها فرصت می دهد تا انواع بازی ها شکل بگیرد و با اشکال مختلف مقاومت و نقیضه وار (طنز، تحقیر، مبدل پوشی) در جهت «تعلیق» و اسطوره زدایی از مرزبندی های جنسیتی هستند.
۲.
کلید واژه ها:
خشونت خانگی ناسازگاری خانوادگی قربانی خشونت نظریه داده بنیاد
خشونت خانگی یک رفتار عامدانه و نوعی فرافکنی نادرست احساسات درونی است که ممکن است همه افراد در شرایط و موقعیت های مختلف، مرتکب آن شوند. رفتارهای خشونت آمیز به ویژه در چارچوب خانه، همواره قربانیانی داشته که بنا به دلایلی ترجیح به سکوت و تحمل شرایط خشونت آمیز را داشته اند. این پژوهش با هدف بررسی علل به وجود آورنده و پیامدهای ناشی از آن، در میان قربانیان خشونت خانگی در شهرهای تازه آباد و جوانرود بعد از زلزله سال 1397، می باشد. روش پژوهش نظریه داده بنیاد می باشد که داده های موردنیاز آن از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافت با 15 نفر از مشارکت کنندگانی که سابقه قربانی بودن خشونت خانگی را داشتند، به دست آمده است. شیوه انتخاب مشارکت کنندگان، هدفمند و تعیین تعداد آن ها با رسیدن به مرحله اشباع، مشخص گردید. از مجموع 468 داده ی خام، 298 مفهوم، 39 خرده مقوله و 14 مقوله اصلی از داده های اولیه استخراج گردید. در نهایت مفهوم محوری "ناسازگاری خانوادگی"، به عنوان پدیده اصلی که بقیه مقولات را پوشش می داد، انتخاب گردید. نتایج پژوهش نشان داد که مهم ترین عوامل به وجود آوردن خشونت خانگی در مشارکت کنندگان، نارضایتی ناشی از مقایسه؛ ارتباطات منفی و پرخاشگری بیمارگونه می باشد. شرایط مداخله گر این پدیده عبارت است از خشونت ناشی از احساس محرومیت نسبی و سرکوبگری مردانه می باشد. استراتژی های مشارکت کنندگان، مبارزه و انتقام جویی یا انزواگزینی بود که پیامدهای آن گسست در روابط عادی خانواده و اثرات منفی روانی و ارتباطی می باشد.
۳.
کلید واژه ها:
خیانت زناشویی ناسازگاری عاطفی و مشکلات رفتاری نگرش ها و گرایش های لذت جویانه فرسایش رابطه جنسی فرسایش سرمایه اجتماعی خانواده
خیانت زناشویی به عنوان یکی از آسیب های اجتماعی خاموش در تاروپود زندگی های امروز رخنه کرده، بنابراین جستجوی زمینه شکل گیری این معضل فرهنگی و اجتماعی امری غیرقابل انکار است. پژوهش حاضر، در پی آن است که با توصیفی اکتشافی و تحلیلی از معنای خیانت زناشویی دریابد زمینه ها و دلایل خیانت زناشویی در بین متأهلین شهر بروجرد چه بوده است؟ و این کنش چه دلالت ها و پیامدهایی را با خود به همراه داشته؟ داده های پژوهش از طریق مصاحبه نیمه ساخت یافته گردآوری و از روش نظریه زمینه ای (گرندد تئوری) برای تحلیل داده ها استفاده شده است. با کمک روش نمونه گیری نظری و هدفمند با 20 نفر از زوجینی که حداقل یک بار در زندگی مرتکب خیانت زناشویی شده اند مصاحبه گردید. یافته های حاصل از پژوهش منجر به استخراج علل خیانت زناشویی (ناسازگاری عاطفی و مشکلات رفتاری، فرسایش رابطه جنسی)، زمینه ها (ضعف باورها و اعتقادات مذهبی، نگرش ها و گرایش های لذت جویانه، سن، نوع شغل، طول مدت ازدواج، تأثیر دوستان، روابط قبل از ازدواج)، استراتژی ها (مقصر جلوه دادن همسر، توجیه رابطه، سوءاستفاده از مذهب) و پیامدهای ناشی از آن (فرسایش سرمایه ی اجتماعی خانواده، افزایش مشکلات خانوادگی) گردید.
۴.
کلید واژه ها:
نظم انسجام همبستگی وفاق فراتحلیل
نظم، همبستگی و انسجام اجتماعی از مباحث مهم و پایه ای در جامعه و جامعه شناسی است. زندگی اجتماعی انسان در هر مرحله ای با نوعی همبستگی اجتماعی همراه بوده است. کثرت نظریه ها و پژوهش ها در این حوزه، نیاز به فراتحلیل را به منظور ترکیب و تجمیع یافته ها و ارزیابی نقاط قوت و ضعف افزون کرده است. این پژوهش به منظور مرور نظام مند مفاهیم موردنظر، از روش فراتحلیل کیفی، استفاده می کند. هدف اصلی، فراتحلیل کیفی مطالعات در حوزه انسجام اجتماعی و مطالعه تشخیصی از وضعیت تولید علمی مقالات درباره انسجام و همبستگی اجتماعی، جمع بندی تحلیلی و همچنین ارائه تحلیل جامعه شناسانه از اهمیت موضوع انسجام و همبستگی اجتماعی برای نهادهای برنامه ریز اجتماعی و سیاسی است. به این منظور 55 مقاله فارسی مرتبط با موضوع انسجام و همبستگی اجتماعی در بازه زمانی 1397-1380 شناسایی شدند. نتایج پژوهش نشان می دهد فقدان تعریف واحد و موردتوافق بین محققان منجر به تعاریف چندگانه براساس جهت گیری فرد محقق و ایدئولوژی وی شده است. از سوی دیگر، ماهیت چندبعدی و چند سطحی انسجام منجر به سطوح تحلیل متفاوت از موضوع و گاهی تقلیل گرایی از سوی پژوهشگران گردیده است.
۵.
کلید واژه ها:
کودک همسری درهم آمیختگی عاطفی –فکری بی قدرتی زناشویی تجارب زیسته زنان سیرجان
کودک همسری پدیده ای اجتماعی- فرهنگی است که در نقاطی از کشور زندگی دختران را متأثر نموده و منجر به بروز مشکلات و آسیب های فردی و اجتماعی بسیار می شود. براین اساس، هدف پژوهش حاضر بررسی تجارب زناشویی کودک همسری در زنان شهرستان سیرجان کرمان است. روش پژوهش نظریه داده بنیاد و شیوه نمونه گیری هدفمند است که از طریق روش گلوله برفی با 20 نفر از زنان مصاحبه عمیق به عمل آمد. متن مصاحبه ها با استفاده از روش تجزیه وتحلیل کدگذاری نظری تحلیل شد. یافته های پژوهش که حاصل استخراج از مصاحبه هاست، شامل شرایط علی ( کلیشه های جنسیتی، عدم گزینش همسر، عدم آگاهی )، شرایط زمینه ای ( عدم آمادگی جنسی، عاملیت منفعل) و شرایط مداخله ای (درهم آمیختگی عاطفی، ضعف نقش، تعامل تنش زا) است که مقوله بی قدرتی زناشویی به منزله پدیده اصلی ظهور یافت. نتایج نشان می دهد که ازدواج در سنین پایین، زنان را با بی قدرتی در زمینه فردی و تعاملی در روابط زناشویی روبرو می کند. کنش آنان در مقابل مسئله بی قدرتی به شکل پنهان کاری، طلاق، سازگاری و سکوت اجباری رخ می دهد. از پیامدهای آن نیز می توان به دلزدگی زناشویی، عدم رضایت از زندگی، سرخوردگی، انزوای اجتماعی و طلاق عاطفی اشاره کرد.
۶.
کلید واژه ها:
پیامدها بیکاری هویت سرمایه اجتماعی جوانان شهر کرمانشاه
از دست دادن غیرارادی شغل و یا عدم توانایی در به دست آوردن شغل با مشکلات بی شماری برای فرد، خانواده ها و جامعه ارتباط دارد. تجارب افراد از بیکاری با توجه به بستر نهادی هر جامعه در گروه های مختلف اجتماعی می تواند متفاوت باشد. پژوهش حاضر با هدف شناخت پیامدهای بیکاری روی زندگی جوانان با رویکرد کیفی و به روش پدیدارشناسی توصیفی انجام شده است داده ها از طریق مصاحبه عمیق با 19 نفر از مردان و زنان بیکار 34-20 ساله شهر کرمانشاه جمع آوری شده است. شیوه نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی است. در این مطالعه تجارب بیکاری در پنج درون مایه اصلی تنش های روانی، اضمحلال هویت فردی و اجتماعی، مشکلات مالی، تضعیف نقش های خانواده و فرسایش سرمایه اجتماعی شناسایی شدند. یافته ها نشان داد بیکاری مهم ترین منبع استرس و نگرانی است. محدودیت مالی ناشی از بیکاری بر تصمیمات ازدواجی و فرزندآوری، کیفیت زندگی، روابط زوجین و تعاملات اجتماعی جوانان سایه افکنده است. تجربه مشترک پاسخگویان این مطالعه نشان داد نداشتن شغل چیزی فراتر از ناتوانی برای تأمین هزینه های زندگی است. افراد بیکار نه تنها شغل خود، بلکه بسیاری از ابعاد هویت فردی و هویت اجتماعی را ازدست رفته و جایگاه خود را در نظام خانوادگی و اجتماعی تضعیف شده می بینند. لذا در کنار سیاست گزاریهای کلان اقتصادی اتخاذ مقررات مربوط به بیمه بیکاری، ارائه آموزش های لازم جهت توانمند سازی افراد و مهارت های کاریابی، آموزش های فنی و مهارتی رایگان یا ارزان قیمت برای هدایت افراد به سمت فعالیت های خوداشتغالی اهمیت دارد.
۷.
کلید واژه ها:
ورزش همگانی کیفیت زندگی سالمندان خود اثربخشی ورزشی سبک زندگی سلامت محور مشارکت ورزشی
ورزش های همگانی به جهت افزایش امید به زندگی از طریق ارتقای سلامت افراد جامعه، یکی از شاخص های توسعه انسانی جوامع محسوب می شوند. سازمان بهداشت جهانی، ورزش های شهروندی و همگانی را جزو ورزش هایی می داند که با کمترین هزینه برای همه ی افراد جامعه در دسترس باشد و موجب ارتقای بهداشت و سلامت جسمی و روانی جامعه شود. سالمندان به عنوان یکی از گروه های هدف ترویج ورزش همگانی در نظر گرفته شده اند. با توجه به جمعیت 6 درصدی سالمندان در ایران، توسعه ورزش همگانی برای این گروه ضروری است. این تحقیق با هدف بررسی رابطه بین مشارکت در ورزش همگانی و کیفیت زندگی در گروه زنان و مردان 60 ساله سالمند شهر تهران و با پژوهشی میدانی و پیمایشی انجام شده است. در این تحقیق برای هر دو گروه زنان و مردان 400 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شده اند. ابزار گردآوری اطلاعات نیز پرسشنامه ترکیبی است به این معنا که بخشی از سؤالات خود محقق ساخته و بخشی از پرسشنامه استاندارد می باشد. انتخاب نمونه ها به شیوه نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای از مناطق 22 گانه شهر تهران براساس اطلاعات اقتصادی خانوارها و درجه بندی سطح اقتصادی اجتماعی مناطق بوده است. نتایج این پژوهش رابطه بین مشارکت در ورزش همگانی با متغیرهای سلامت روانی، سلامت جسمی و احساس بهزیستی و منزلت نقشی را تائید می کند. همچنین خود اثربخشی ورزشی زنان و مردان سالمند و سبک زندگی سلامت محور با کیفیت زندگی سالمندان رابطه نشان داد.
۸.
کلید واژه ها:
سبک مصرفی مصرف رسانه ای فردگرایی دینداری قانون گرایی ارومیه
مصرف گرایی یا اصالت دادن به مصرف و هدف قرار دادن رفاه و دارایی های مادی یکی از مسائل جدی جامعه امروزی است. مصرف گرایی افزون بر عوامل و اثرات اقتصادی، دارای دلایل و پیامدهای فرهنگی و اجتماعی نیز هست. در جامعه ای که شعار خرید و مصرف بیشتر رواج می یابد، مصرف گرایی نه یک نیاز ضروری، بلکه به عنوان وسیله تمایز و به عنوان نماد منزلت اجتماعی خواهد بود. ﺩﺭ ﺍیﻦ پژوهش پیمایشی، با توصیف ابعاد سبک مصرفی در بین شهروندان ارومیه به تعیین کننده های جامعه شناختی ﻣﺼﺮﻑ ﮔﺮﺍیی پرداخته شده است. ابزار گرداوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته است که اعتبار آن از طریق اعتبار صوری برآورد شده است. جامعه آماری شامل شهروندان ارومیه بوده که با فرمول کوکران 386 نفر به روش نمونه گیری طبقه بندی تصادفی انتخاب شدند. برای تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS وLISREL استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که، سبک مصرفی کارکردی یا نیازمحور در مقایسه با دیگر سبک های مصرفی دارای بیشترین فراوانی است. سبک مصرفی ارتباط معنی داری با متغیرهای جنس، سن، فردگرایی، مصرف رسانه ای و تأثیرپذیری از نفوذ دیگران داشته که این چهار متغیر حدود 29 درصد واریانس سبک مصرفی شهروندان ارومیه ای را تبیین می کنند ولی متغیرهای دینداری، قانون گرایی و توافق فرهنگی ارتباط معنی داری با سبک مصرفی نداشته است.
۹.
کلید واژه ها:
تجارب زیسته شبکه های اجتماعی مجازی دانشجویان کاربران شبکه اجتماعی مجازی
پژوهش حاضر با هدف تبیین تجارب زیسته دانشجویان از کاربست شبکه های اجتماعی مجازی در نگاهداشت فایده مندی انجام گرفت. روش پژوهش کیفی از نوع پدیدارشناسی بود. جامعه ی آماری پژوهش دانشجویان کاربر شبکه های اجتماعی مجازی در دانشگاه رازی کرمانشاه بودند. برای تعیین حجم نمونه به جهت مدنظر بودن کفایت داده ها از نمونه گیری تا مرحله اشباع و روش نمونه گیری هدفمند استفاده شد. در نهایت حجم نمونه با در نظر گرفتن اشباع نظری به 21 نفر رسید. جمع آوری اطلاعات با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام شد و با کدگذاری باز، محوری و انتخابی تحلیل شدند. یافته ها 98 گزاره مفهومی اولیه با 12 مقوله فرعی و 2 گزاره مقوله ای اصلی را نشان داد و روابط بین آن ها در قالب الگوی ساختاری ارائه شد. نتایج نشان داد دانشجویان در تعامل با شبکه های اجتماعی مجازی تجارب مثبت و منفی زیادی را کسب کرده اند. بررسی تجارب زیسته دانشجویان می تواند به صورت شایسته ای به بازشناسی مزایا و معایب کاربست شبکه های اجتماعی مجازی و متعاقباً برنامه ریزی برای استفاده مناسب از این شبکه ها بیانجامد.
۱۰.
کلید واژه ها:
انگیزه های خرید کالاهای سوپرمارکتی پدیدارشناسی انگیزه های لذت گرایانه کالاهای سودجویانه
اهمیتِ مصرف از چشمِ اغلبِ نظریه پردازان اجتماعی دور مانده است. گام نخستین در مطالعه مصرف، مطالعه در خصوص خرید است و انگیزه های خرید گام ابتدایی مطالعه خرید است. از سویی در سالیان اخیر با رشد فروشگاه های زنجیره ای، شاهد تغییرات انگیزه های خرید و رفتار متفاوت مصرف کنندگان و جامعه در مواجهه با این نوع فروشگاه ها هستیم که مبنای مطالعه حاضر بوده است. شناسایی انگیزه های خرید که باعث شکل گیری انواع مختلف سفر خرید و تعیین مقاصد خرید مختلف که قالب های فروشگاهی متفاوت هستند برای افراد دانشگاهی و خرده فروشان حائز اهمیت است. هدف پژوهش حاضر، تجربه زیسته خریداران کالاهای سوپرمارکتی در خصوص انگیزه های خرید است که با روش پدیدارشناسی و با به کارگیری مشاهده مشارکتی و مصاحبه عمیق موردبررسی قرار گرفته است. ده همراهی در خرید و چهارده مصاحبه برای جمع آوری داده ها انجام شده است و سپس با نرم افزار MAXQDA2018 داده ها تحلیل شده است. براساس تحلیل ها، 9 مضمون اصلی در 3 گروه انگیزه های مرتبط با محصول، مرتبط با فروشگاه و لذت گرایانه شناسایی شدند. مضامین عبارتند از: انتخاب کالا، کیفیت کالا، کارکردی، خدمات درون فروشگاه، راحتی، محیط فروشگاه، ارزش خرید، ارضای نفس و ایفای نقش. براساس یافته های به دست آمده انگیزه های مرتبط با فروشگاه و همچنین انگیزه های لذت گرایانه برای کالاهای سودجویانه بسیار مهم و حیاتی هستند و می بایست توجه ویژه ای به آن ها داشت.
۱۱.
کلید واژه ها:
جهانی شدن جهان بودگی توسعه توسعه اجتماعی
زندگی ما در عصر حاضر به گونه ای است که همزمان دو دنیای «محلی و جهانی» را تجربه و وقوع آن را با فرایند اجتماعی و رو به گسترش جهانی شدن درک می کنیم. با توجه به مفهوم جهانی شدن و بهره گیری از تئوری های رونالد رابرتسون به جهت تأکید وی بر پویایی های اصلی، سیستمی و ساختاری جهانی شدن و مانوئل کاستلز به جهت تکیه بر جامعه شناسی تاریخی توسعه جهانی، به بررسی رابطه آن با توسعه اجتماعی شهر اراک پرداخته شده است. این پژوهش با استفاده از روش کمّی پیمایشی و بهره گیری از تکنیک پرسشنامه حاوی 24 گویه، به شیوه نمونه گیری با حجم نمونه 384 نفر انجام گرفت. یافته های حاصل از تحلیل داده ها نشان داد بین جهانی شدن و توسعه اجتماعی شهر اراک رابطه معناداری وجود دارد. بین جهانی شدن و اخلاق توسعه، عدالت اجتماعی و همبستگی اجتماعی رابطه معنادار و از سویی دیگر رابطه بین جهانی شدن و امنیت اجتماعی و کیفیت زندگی مثبت ارزیابی نگردید.
۱۲.
کلید واژه ها:
بروجنی ها عشایر بختیاری ها ایذه تجار کوچ رو بوردیو میدان اقتصادی
عبارت «تجار کوچ رو» برای تبیین ماهیت فعالیت های اقتصادی بروجنی های ساکن در ایذه به کار برده شده است. این گروه از تجار بروجنی در مناسبات تجاری خود با بختیاری ها، به عنوان عشایر کوچ نشین، به شیوه ای عمل کردند که باعث تثبیت آن ها در شهرستان ایذه شده است. هدف این پژوهش فهم رفتار اقتصادی بروجنی های مقیم ایذه به مثابه یک استراتژی است. روش تحقیق در این مقاله کیفی، جامعه موردمطالعه بختیاری ها و بروجنی های تجار مقیم ایذه ، تعداد نمونه ی موردمطالعه حدود 30 نفر بود که 24 نفر از آن ها بروجنی های مقیم ایذه و 6 نفر از بختیاری های ساکن ایذه بوده است. شیوه نمونه گیری، هدفمند و در دسترس بوده و ابزار گردآوری داده ها نیز شامل مطالعه اسنادی، مصاحبه، مشاهده بوده است. با توجه به ماهیت روش مردم نگارانه در تحلیل و نتیجه گیری داده ها از توصیفی فربه استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که استراتژی های تجاری بروجنی های ساکن ایذه از مناسبات خاصی برخاسته که در طول تاریخ از طریق روابط اقتصادی با بختیارها و فرهنگ عشایر شکل گرفته است. این استراتژی ها ترکیبی از روحیه تجاری تجار کوچ رو و اصل وفاداری در روابط اقتصادی عشایر بختیاری ایذه بوده است که در این تحقیق، از آن ها، به عنوان 8 استراتژی تجاری نام برده شده است. این استراتژی عبارتند از جابجایی و مهاجرت همراه با عشایر کوچ نشین، فروش نسیه به عنوان یک اصل میراث انتقال یافته از پدران به فرزندان، استراتژی تقسیم محدوده بختیاری ها بین خود، گذشت در معامله، خرید نیمه ای زمین از بختیاری ها، عدم خروج سود از بازار، نوآوری و تغییر در روش های تجاری، پیوستگی و مداومت در تجارت و عدم شتاب زدگی.
