دست آوردهای روان شناختی

با تغییر جوامع بشری، زنان نیز وارد عرصه اشتغال شده اند و خانواده های بسیاری وجود دارند که هر دو زوج شاغل می باشند. مسایل و مشکلات خانواده و کار، بخصوص در بین زوجین دوسر شاغل می تواند به یکدیگر انتقال پیدا نمایند و سبب افزایش تعارض ها و بی ثباتی زناشویی گردد. بدین منظور تحقیق حاضر در پی بررسی آموزش همزمان کیفیت بخشی زندگی کاری و غنی سازی زندگی زناشویی بر تعارضات زناشویی و بی ثباتی زناشویی در بین زوج های شاغل با توجه به نقش سرریزشدگی بود. بدین منظور 80 نفر (40 زوج) از زوجین دوسر شاغل با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. گروه آزمایش کیفیت بخشی زندگی کاری و آموزش غنی سازی زندگی زناشویی را دریافت کردند. ابزار اندازه گیری پرسشنامه تعارضات زناشویی(Sanaei,Homan, alaghemand, 2008) و شاخص بی ثباتی ازدواج(Edwards, Johnson, & Booth, 1987) بود. نتایج نشان می دهد که آموزش همزمان توانسته است سبب کاهش تعارضات زناشویی(01/0, p< 74/17F= ) و بی ثباتی ازدواج (01/0, p< 82/121F= ) می گردد. بنابراین، آموزش همزمان کیفیت بخشی زندگی کاری و غنی سازی زندگی زناشویی از سرریز شدن مشکلات کاری و خانوادگی به یکدیگر پیش گیری می نماید. همچنین با بهبود روابط در خانواده و کار، به یکدیگر نیز سرایت پیدا می کنند و در نتیجه تعارضات و بی ثباتی زناشویی را کاهش می دهند.

نظام تعلیم و تربیت نیز همانند سایر نظام ها دارای اصول و ویژگی های خاص خود است. یکی از ویژگی های اساسی و لاینفک آن ارزشیابی و ارائه بازخوردهای سودمند است، که به واسطه آن می توان به تعیین اهداف مهم آموزش و از آن جمله، بررسی نیازهای مهم در رابطه با زبان آموزی پرداخت. هدف اصلی این پژوهش تعیین اثربخشی بازخوردهای اصلاحی (کتبی و کلامی) معلمان در ارزشیابی های تکوینی بر میزان تاب آوری تحصیلی و معنای تحصیل دانش آموزان پسر پایه نهم متوسطه اول در درس زبان انگلیسی در شهر خرم آباد بود.  این پژوهش به ص ورت نیمه تجربی بود که در آن از طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل استفاده شد. نمونه پژوهش 40 دانش آموز بود که به روش تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب و به صورت تصادفی در گروه آزمایشی و گروه کنترل گمارده شدند. گروه آزمایشی طی 12 جلسه تحت مداخله بازخوردهای اصلاحی (کتبی و کلامی) معلمان در ارزشیابی های تکوینی قرار گرفتند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه معنای تحصیل هندرسون – کینگ و اسمیت و تاب آوری تحصیلی ساموئلز استفاده شد. داده ها با روش تحلیل کواریانس چندمتغیری تجزیه و تحلیل شدند . نتایج تحلیل کوواریانس تفاوت معنی داری بین دو گروه نشان داد. بنابراین می توان گفت که ارائه بازخوردهای کتبی و کلامی مبتنی بر مدل باتلر و وین می تواند مؤثر باشد و در صورتی که معلمان بعد از ارزشیابی های تکوینی از این مدل برای ارائه بازخورد استفاده کنند، می توانند سطح تاب آوری تحصیلی و معنای تحصیلی دانش آموزان را به طرز معنی داری افزایش دهند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تجربه زیسته دانش آموزان پسر مقطع متوسطه اول شهر شوش از شایستگی اجتماعی انجام شده است. این مطالعه از نوع کیفی و با رویکرد پدیدارشناسی انجام شد. روش: برای گزینش مشارکت کنندگان دارای اطلاعات غنی در پژوهش حاضر، از تشخیص پژوهشگر و اعلام آمادگی دانش آموزان و برای گردآوری اطلاعات از مصاحبه نیمه ساختمند استفاده شد و مصاحبه ها تا مرحله وقوع اشباع ادامه یافت، به همین رو حجم نمونه نهایی را 20 مشارکت کننده تشکیل داد. سپس داده های حاصل از مصاحبه با استفاده از روش ون منن برای کشف معنای تجربیات دانش آموزان از شایستگی اجتماعی تجزیه و تحلیل شدند. یافته های این مطالعه شامل 2 مضمون اصلی و 13 مضمون فرعی است. مضمون اصلی اول خودآگاهی اجتماعی اشت که شامل 5 مضمون فرعی مثل هم دلی، توسعه دیگران، خدمت-محوری، توانایی نفوذ و آگاهی سیاسی می شود و مضمون اصلی دوم مهارت اجتماعی است که شامل 8 مضمون فرعی مثل ارتباطات، توسعه پیوند ها، رهبری، همکاری، قابلیت های گروهی، ایجاد تعهد، مدیریت تعارض و تحول گرایی است. با توجه به یافته های این مطالعه به نظر می رسد که بهترین راه افزایش شایستگی اجتماعی ایجاد درک صحیح از شایستگی ها توسط والدین، اولیاء، مدرسه و مسئولین جامعه است. شایستگی های اجتماعی معیارهای مناسبی برای عملکرد افراد هستند که افراد را قادر می سازند وظایفی را که برعهده دارند با موفقیت انجام دهند.

هدف این پژوهش تعیین میزان تأثیر کاربست تِئوری انتخاب بر افکارخودآیند منفی، آسیب عمدی و کیفیت زندگی افراد مبتلا به افسردگی مراجعه کننده به کلینیک های درمانی شهر اهواز بود. نمونه پژوهش شامل 30 نفر از جامعه مذکور بود که به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب و به دو گروه آزمایشی (15 نفر) و گروه گواه (15 نفر) تقسیم شدند. روش پژوهش آزمایشی از نوع پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه بود. ابزارهای پژوهش، پرسشنامه افکار خودآیند کندال و هولون، مقیاس سنجس افکار خودکشی بک و پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت بود. مداخله تِئوری انتخاب در 8 جلسه 90 دقیقه ای، روی گروه آزمایشی اجرا گردید و پس از پایان مداخله از هر دو گروه پس آزمون گرفته شد، و پیگیری پس از یک ماه به عمل آمد. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل کواریانس چند متغیره (مانکوا) و تک متغیره (آنکوا) استفاده شد. نتایج نشان داد، تِئوری انتخاب باعث کاهش افکار خودآیند منفی، آسیب عمدی و افزایش کیفیت زندگی افراد مبتلا به افسردگی گروه آزمایشی شد. این نتایج بعد از یک ماه نیز پایدار بود.

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش واسطه ای امید در رابطه سرمایه های تحولی خانواده، مدرسه و سایرین با بهزیستی روان شناختی دانش آموزان است. جامعه آماری، دانش آموزان دبیرستان های دولتی شهر همدان بودند که نمونه شامل 410 نفر (222 دختر و 188 پسر) به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند و به مقیاس های سرمایه های تحولی، امید و بهزیستی روان شناختی پاسخ دادند. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که سرمایه های تحولی خانواده و مدرسه به طور مستقیم با امید ارتباط دارند و سرمایه های تحولی خانواده و امید نیز به طور مستقیم با بهزیستی روان-شناختی رابطه دارند. سرمایه های تحولی خانواده و مدرسه با واسطه امید بر بهزیستی روان شناختی اثر غیرمستقیم و مثبت دارد، اما اثر سرمایه های تحولی سایرین بر امید و بهزیستی روان شناختی معنی دار نبود. مقایسه مدل پیشنهادی پژوهش به طور کلی برای دو گروه دختر و پسر تفاوت قابل توجهی نداشت. با توجه به یافته ها می توان گفت که امید نقش واسطه ای در رابطه بین سرمایه های تحولی خانواده و مدرسه با بهزیستی روان شناختی دارد.

این پژوهش با هدف تعیین تأثیر آموزش راهبردهای تنظیم شناختی هیجان بر سازگاری، بهزیستی مدرسه و تنظیم شناختی هیجان دانش آموزان پسر مدارس استعدادهای درخشان دوره اول متوسطه شهر اهواز انجام شد. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان پسر مدارس استعدادهای درخشان دوره اول متوسطه شهر اهواز مشتمل بر 538 نفر در سال تحصیلی 96-1395 بودند. در این پژوهش از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شد. در نهایت بر اساس لیست دانش آموزان دوره اول متوسطه 30 دانش آموز که ملاک های ورود به مطالعه را داشتند انتخاب و به صورت تصادفی در گروه آزمایشی و گروه گواه تقسیم شدند. پژوهش حاضر یک تحقیق آزمایشی از نوع پیش آزمون- پس آزمون و پیگیری (2 ماهه) با گروه گواه بود. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه سازگاری تحصیلی، پرسشنامه بهزیستی مدرسه و پرسشنامه تنظیم شناختی هیجان بود. اعضای گروه آزمایشی به مدت 10 جلسه تحت آموزش راهبردهای تنظیم شناختی هیجان قرار گرفت. نتایج نشان داد که آموزش راهبردهای تنظیم شناختی هیجان بر سازگاری، بهزیستی مدرسه، راهبردهای مثبت و منفی تنظیم شناختی هیجان دانش آموزان استعدادهای درخشان دوره های اول متوسطه شهر اهواز مؤثر بوده است. همچنین در مرحله پس آزمون و پیگیری، بین گروه آزمایشی و گروه گواه، در میزان سازگاری، بهزیستی مدرسه، راهبردهای تنظیم شناختی هیجان تفاوت معنی داری وجود دارد. بر این اساس آموزش مهارت های تنظیم شناختی هیجان می تواند به عنوان یک روش مداخله ای مفید جهت افزایش سازگاری، بهزیستی مدرسه و تنظیم شناختی هیجانی و در نتیجه کارآمدی بهتر دانش آموزان بکار رود.

هدف پژوهش حاضر فراتحلیل مطالعات اثربخشی آموزش مهارت های زندگی بر رضایت زناشویی زوجین بود. روش پژوهش حاضر از نوع فراتحلیل است، از این رو با استفاده از پایگاه های داخلی نسبت به یافتن و جمع آوری تمام گزارش های پژوهشی اقدام شد. نمونه مطالعات مورد استفاده شامل 18 مطالعه انجام شده از 2010 تا 2017 در سراسر ایران بود. داده های حاصل، با روش اندازه اثر تفاوت میانگین استاندارد شده یا d کوهن برای مدل اثرهای ثابت مورد فراتحلیل قرار گرفتند. کلیه تحلیل های آماری با استفاده از ویرایش دوم نرم افزار جامع فراتحلیل (CMA-2) انجام شد. یافته ها نشان دادند که میانگین اندازه اثر کلی مطالعات مورد بررسی برای مدل اثرات ثابت 555/1 و برای اثرات تصادفی 925/1 است که هر دو در سطح 001/0>p معنی دار بودند. با توجه به اینکه اندازه های اثر ناهمگون بودند، نسبت به جست و جوی متغیرهای تعدیل کننده اقدام شد. نتایج نشان دادند بین اندازه اثر مطالعات مورد بررسی با توجه به طرح پژوهش، جنسیت شرکت کنندگان، نوع آموزش، تعداد جلسات آموزش و شرایط زوجین، تفاوت معنی داری وجود دارد (05/0>p).  

این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر خستگی، اضطراب و افسردگی کارکنان دارای سندرم خستگی مزمن دانشگاه آزاد اصفهان (خوراسگان) به مرحله اجرا در آمد. روش پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری را کلیه کارکنان دانشگاه آزاد اصفهان(خوراسگان) در سال 1394 شامل می شد. بدین منظور 200 نفر از کارکنان براساس جدول کوهن و همکاران، که دارای معیارهای ورود به پژوهش بودند به شیوه تصادفی ساده، انتخاب شدند و به پرسشنامه های علائم دوپال (جیسون و همکاران) و کیفیت زندگی (وار و شربن) پاسخ دادند، سپس 28 نفر که تشخیص سندرم خستگی مزمن را دریافت نمودند به طور تصادفی در گروه آزمایشی و گروه کنترل جایگزین شدند (هر گروه 14 نفر). آزمودنی ها قبل و بعد از مداخله و 1 ماه بعد، در مرحله پیگیری به ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه های خستگی(چالدر)، اضطراب و افسردگی بیمارستانی (زیگموند و اسنیث) پاسخ دادند. آزمودنی های گروه آزمایش به مدت 8 جلسه 90 دقیقه ای تحت شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی قرار گرفتند اما بر گروه کنترل هیچ مداخله ای صورت نگرفت. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل کوواریانس چند متغیره استفاده گردید. یافته ها حاکی از کاهش میانگین خستگی، اضطراب وافسردگی در گروه آزمایشی نسبت به گروه کنترل، در مراحل پس آزمون و پیگیری بود(05/0p≤). بنابر یافته های پژوهش، می توان برای کاهش خستگی، اضطراب و افسردگی در کارکنان مبتلا به سندرم خستگی مزمن، از شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی سود جست.

با توجه به اهمیت مدیریت احساسات و هیجان ها در محیط کاری، مطالعه ی حاضر با هدف تعیین تأثیر تحمیل عواطف ناهمخوان بر سلامت روانشناختی و تعهد عاطفی کارکنان با نقش تعدیل کنندگی هوش هیجانی و سرمایه ی روان شناختی انجام گرفت. در این پژوهش پیمایشی، 121 نفر از کارکنان شعب بانک مسکن اهواز شرکت نمودند. جهت جمع آوری داده ها، از روش تصادفی چندمرحله ای و از پرسشنامه های تحمیل عواطف ناهمخوان، سلامت روانی، تعهد عاطفی، هوش هیجانی و سرمایه ی روان شناختی استفاده گردید. داده ها با روش ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون همزمان و با استفاده از نرم افزار SPSS-22 تحلیل شدند. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون نشان داد که تحمیل عواطف ناهمخوان نقش معنی داری در کاهش سلامت روانی و تعهد عاطفی کارکنان دارد. علاوه بر این، هوش هیجانی و سرمایه ی روان شناختی توانستند رابطه ی میان این متغیرها را تعدیل کنند. به عبارت دیگر، هوش هیجانی و سرمایه ی روان شناختی توانستند اثر تحمیل عواطف ناهمخوان را بر سلامت روانی و تعهد عاطفی کاهش دهند. بر این اساس، پیشنهاد می شود برای کاهش اثر تحمیل عواطف ناهمخوان بر سلامت روانی و تعهد عاطفی کارکنان سازمان ها باید مجموعه ای از برنامه های آموزشی به منظور افزایش هوش هیجانی و سرمایه ی روان شناختی، طراحی و اجرا نمایند.

هدف پژوهش حاضر، مقایسه ی اثربخشی برنامه موفقیت در مدرسه و مدیریت استرس بر خودکارآمدی، درگیری، فرسودگی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان در شهر اهواز می باشد. جامعه آماری این مطالعه کلیه ی دانش آموزان پسر پایه اول دوره متوسطه اول آموزش و پرورش ناحیه یک اهواز در سال 97-1396 بود. از این جامعه آماری، ابتدا به تعداد 270 دانش آموز به روش تصادفی خوشه ای چندمرحله ای و سپس تعداد 60 دانش آموز که در پرسشنامه خودکارآمدی نمره پایین کسب کردند به عنوان نمونه انتخاب شدند. شرکت کنندگان به صورت تصادفی به دو گروه آزمایشی (هر گروه 20 نفر) و یک گروه گواه (20 نفر) تقسیم شدند. پژوهش حاضر یک تحقیق آزمایشی و از نوع پیش آزمون - پس آزمون با گروه گواه بود. برای سنجش متغیر های مورد مطالعه از پرسشنامه های خودکارآمدی تحصیلی مورگان، درگیری تحصیلی زرنگ، فرسودگی تحصیلی برسو و همکاران و عملکرد تحصیلی دانش آموزان در دو نوبت اول و دوم، استفاده شد. مداخله شامل آموزش برنامه موفقیت در مدرسه و مدیریت استرس، هر کدام 10 جلسه 120 دقیقه ای بود. نتایج تحلیل کوواریانس چند متغیری نشان داد که دو روش مداخله "برنامه موفقیت در مدرسه" و "مدیریت استرس"، باعث افزایش خودکارآمدی، درگیری و عملکرد تحصیلی و از طرف دیگر کاهش فرسودگی تحصیلی شده است. این پژوهش نشان داد که بین اثربخشی برنامه موفقیت در مدرسه و مدیریت استرس تفاوت معنی داری وجود ندارد و هر دو می توانند به عنوان برنامه تکمیلی در بهبود عملکرد تحصیلی تأثیرگذار باشند.

ریاضیات و آموزش آن نقش مهمی در توسعه عملکرد ذهنی و اجتماعی افراد دارد و در دنیای دیجیتالی کنونی، توجه ویژه به آموزش ریاضی بیش از پیش ضرورت پیدا می کند. در عین حال، مشکلات زیادی در عملکرد دانش آموزان در این درس مشاهده می شود. تحقیق حاضر با هدف بررسی تأثیر آموزش مهارت حل مسأله به روش جورج پولیا بر مهارت حل مسأله و پیشرفت تحصیلی ریاضی دانش آموزان دختر پایه پنجم دبستان انجام گرفت. روش پژوهش مورد استفاده در این پژوهش، روش نیمه آزمایشی با طرح گروه نامعادل بود. سه دبستان دخترانه از سه منطقه متفاوت شهردزفول از نظر اقتصادی-اجتماعی «بالا شهر، مرکز شهر و پایین شهر» به روش خوشه ای تصادفی انتخاب گردید. از هر مدرسه، دو کلاس پایه پنجم انتخاب شد. از طریق انتخاب تصادفی، یک کلاس به عنوان گروه آزمایشی و دیگری به عنوان گروه گواه در نظر گرفته شد. تعداد دانش آموزان گروه آزمایشی و گروه گواه هرکدام 65 نفر بود. ابزار اندازه گیری، آزمون محقق ساخته تشریحی در دو مرحله ی پیش آزمون و پس آزمون بود. سؤالات آزمون، مولفه های درک و فهم، انتخاب راهبرد، محاسبه کردن و ارزیابی به روش حل مسأله ی جورج پولیا را می سنجید. روایی و پایایی آزمون مورد بررسی و تأیید قرار گرفت. به منظور تحلیل داده های پژوهش، از روش تحلیل واریانس چند متغیری و تک متغیری و آزمون t مستقل استفاده گردید. یافته های پژوهش نشان داد که آموزش مهارت حل مسأله به دانش آموزان بر پیشرفت تحصیلی ریاضی آنان تأثیر مثبت دارد. همچنین، نتایج حاکی از تأثیر آموزش بر درک وفهم، بازنگری و انتخاب راهبرد بود. بر پایه این نتایج، می توان گفت مهارت در حل مسأله، امری آموختنی است و باید این مهارت آموزش داده شود تا پیشرفت تحصیلی به ویژه در درس ریاضی حاصل گردد. آموزش این مهارت می تواند بخش مهمی از ناکامی دانش آموزان در پیشرفت تحصیلی در درس ریاضی را جبران نماید.

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی طرحواره درمانی بر سلامت روانی، نشخوار فکری و احساس تنهایی اجتماعی و عاطفی زنان مطلقه انجام شد. روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری، تمامی زنان مطلقه مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهر ساری در سال 1396 بود. نمونه آماری تعداد 40 نفر (گروه آزمایشی 20 نفر و گروه کنترل 20 نفر) بود که به صورت نمونه گیری غیرتصادفی در دسترس انتخاب گردید. در این پژوهش از سه پرسشنامه، مقیاس احساس تنهایی اجتماعی و عاطفی بزرگسالان، پرسشنامه سلامت عمومی و مقیاس نشخوار فکری نولن هوکسما و مارو و پروتکل طرحواره درمانی استفاده شد. تحلیل داده ها با استفاده از تحلیل کواریانس چند متغیره نشان داد که طرحواره درمانی به طور معنی داری باعث ارتقای سلامت روانی و کاهش نشخوارفکری و احساس تنهایی اجتماعی و عاطفی زنان مطلقه شد. با توجه به این یافته ها، مشاوران و درمانگران می توانند جهت بازتوانی زنان پس از طلاق در جهت افزایش سلامت روانی، کاهش نشخوارفکری و روابط اجتماعی تسهیل یافته تر از قواعد طرحواره درمانی استفاده نمایند.