دست آوردهای روان شناختی

پژوهش حاضر با هدف مقایسه سبک های تفکر و هیجان طلبی در دانشجویان کارشناسی رشته های هنر و ریاضی انجام شده است. پژوهش از نوع علی مقایسه ای است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانشجویان دختر رشته هنر و ریاضی، دانشکده هنر و معماری واحد تهران مرکز دانشگاه آزاد اسلامی و مجتمع آموزشی پیامبر اعظم در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز است که در نیمسال دوم تحصیلی 88-87 به تحصیل اشتغال داشتند. نمونه ی پژوهش شامل 662 نفر از دانشجویان دختر ریاضی و هنر بودند که به روش نمونه گیری طبقه ای نسبی انتخاب شدند. برای سنجش سبک های تفکر از پرسشنامه سبک های تفکر (TSI؛ استرنبرگ، a1997) و نیز برای اندازه گیری هیجان طلبی از آزمون هیجان طلبی (AISS؛ آرنت، 1994) استفاده شد که هر دو آزمون فوق برای دانشجویان در دانشگاههایشان اجرا گردید. پس از جمع آوری داده ها، فرضیه های تحقیق از طریق آزمون t گروههای مستقل تحلیل شدند و نتایج زیر حاصل گردید: بین سبک های تفکر قضاوتگر، فرد سالار، پایور سالار، کلی نگر و جزئی نگر، در دانشجویان ریاضی و هنر تفاوتی وجود ندارد و سبک تفکر درون نگر در دانشجویان هنر بیشتر از دانشجویان ریاضی است (01/0p<)، سبک تفکر بیرون نگر دانشجویان ریاضی بیشتر از دانشجویان هنر است (05/0p<). همچنین سبک های تفکر اجرایی و محافظه کار در دانشجویان ریاضی بیشتر از هنر است (01/0p<) و نیز سبک های تفکر ناسالار (05/0p<) و قانون گذار، جرگه سالار و آزاداندیش در دانشجویان هنر بیشتر از دانشجویان ریاضی است (01/0p<) و همچنین هیجان طلبی دانشجویان هنر بیشتر از دانشجویان ریاضی است (01/0p<).

پژوهش حاضر به منظور بررسی رابطه برخی پیشایندهای اجتماعی با مؤلفه های هدفگرایی اجتماعی در دانش آموزان دختر سال چهارم دبیرستان های شهر اهواز صورت گرفت. جامعه آماری این پژوهش را کلیه ی دانش آموزان دختر سال چهارم دبیرستان های شهر اهواز که در سال تحصیلی 91-90 به تحصیل اشتغال داشتند را شامل می شود. نمونه این پژوهش شامل 300 دانش آموز دختر بود که به صورت تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند. در این پژوهش از مقیاس های هدفگرایی پیشرفت اجتماعی، هدف پایگاه اجتماعی، هدف مسئولیت پذیری اجتماعی، احساس تعلق به مدرسه، کارآمدی اجتماعی با همسالو کارآمدی اجتماعی با معلم استفاده شد. نتایج حاصل از تحلیل کاننی نشان داد که ترکیب خطی متغیرهای پیش بین (پایگاه اجتماعی، مسئولیت پذیری اجتماعی، تعلق به مدرسه، کارآمدی اجتماعی با معلم و همسال) با ترکیب خطی مؤلفه های هدفگرایی اجتماعی (تبحری، عملکردی و عملکردگریز) معنی دار است. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون نیز نشان داد که در پیش بینی مؤلفه هدفگرایی تبحری اجتماعی، متغیرهای پایگاه اجتماعی، کارآمدی اجتماعی با همسال و مسئولیت پذیری اجتماعی نقش معنی دار دارند، همچنین در پیش بینی مؤلفه هدفگرایی عملکردگرایی اجتماعی، متغیرهای پایگاه اجتماعی، کارآمدی اجتماعی با معلم و مسئولیت پذیری اجتماعی نقش معنی دار دارند و در پیش بینی مؤلفه هدفگرایی عملکردگریز اجتماعی، متغیرهای پایگاه اجتماعی، کارآمدی اجتماعی با همسال نقش معنی دار دارند.

پژوهش حاضر به منظور بررسی نقش نشخوارفکری و درون اندیشی و ابعاد خصوصی و عمومی آنها، به عنوان متغیرهای پیش بین، در افسردگی اجرا گردید. این پژوهش به صورت یک طرح اکتشافی در نظر گرفته شده است. شرکت کنندگان در این مطالعه، 129 نفر (67 نفر زن و 62 نفر مرد)، در سطوح مختلف افسردگی و بهنجار بودند. افراد بیمار به صورت نمونه گیری در دسترس، از بین مراجعه کنندگان به یکی از مراکز مشاوره ای و یا از بیماران بیمارستان های دارای بخش روانپزشکی شیراز انتخاب شدند و افراد بهنجار از بین افراد فاقد اختلال، بر اساس مصاحبه بالینی و پرسشنامه افسردگی بک 2 انتخاب گردیدند. سپس افراد پرسشنامه ی تجدیدنظر شده ی نشخوارفکری-درون اندیشی فلخمر را که هر کدام دارای دو خرده مقیاس خصوصی و عمومی است را تکمیل کردند. تحلیل آزمون همبستگی و تحلیل رگرسیون چندگانه به روش همزمان در دو مرحله انجام شد. نتایج تحقیق نشان دادند که بین نشخوار فکری و افسردگی رابطه مثبت معنی دار و بین درون اندیشی و افسردگی از یک طرف و نشخوار فکری و درون اندیشی از طرف دیگر رابطه منفی معنی دار وجود دارد. (01/0p<). هم چنین نتایج رگرسیون چندگانه نشان داد که نشخوار فکری و درون اندیشی نمره کلی افسردگی را بطور معنی داری پیش بینی می کند. هم چنین نتایج نشان داد که همبستگی بین نشخوار فکری خصوصی، عمومی و افسردگی مثبت و معنی دار، همبستگی بین درون اندیشی خصوصی و عمومی و افسردگی، منفی و معنی دار می باشد. نتایج حاصل از رگرسیون چندگانه نشان داد که نشخوار فکری خصوصی و عمومی، نمره ی کلی افسردگی را به طور مثبت و معنی دار پیش بینی می کند. درون اندیشی خصوصی، نمره ی کلی افسردگی را به طور منفی و معنی دار پیش بینی می کند ، اما بعد درون اندیشی عمومی، قادر به پیش بینی افسردگی نیست.

پژوهش حاضر به بررسی اثربخشی درمان گروهی تعامل والد- کودک به دو شیوه مادر و فرزند و فقط مادران بر کاهش نشانه های اختلال اضطراب جدایی پرداخته است. جامعه آماری شامل دانش آموزان پسر 7 تا 9 ساله شاغل به تحصیل در دوره ابتدایی شهر اصفهان بود که در مطالعه همه گیرشناسی که توسط محققین پژوهش حاضر انجام گرفت به عنوان کودکان مبتلا به اختلال اضطراب جدایی شناسایی شده بودند. بنابراین از میان آنها 45 نفر به طور تصادفی انتخاب و در سه گروه 15 نفری (دو گروه آزمایشی و یک گروه گواه) گمارده شدند. طرح پژوهش طرح آزمایشی میدانی با پیش آزمون- پس آزمون و پیگیری با گروه گواه بود. برای ارزیابی اضطراب جدایی از پرسشنامه اضطراب جدایی کودکان اسپادا و همکاران و مصاحبه بالینی استفاده شد. گروههای آزمایشی (شامل گروه مادر و کودک و گروه فقط مادر) در 10 جلسه تحت درمان گروهی مبتنی بر تعامل والد- کودک قرار گرفتند. پس از اعمال مداخله روی دو گروه آزمایشی مجدداً میزان اضطراب جدایی سه گروه (گروههای آزمایشی و گواه) سنجیده شد. همچنین پس از 8 هفته از آزمودنی ها پیگیری به عمل آمد. نتایج تحلیل کواریانس و آزمون پیگیری بونفرنی بیانگر کاهش معنی دار اضطراب جدایی گروههای آزمایشی (گروه مادر و کودک و گروه فقط مادر) در مقایسه با گروه گواه می باشد و این بهبودی در پیگیری 8 هفته بعد همچنان باقی بود.

هدف از انجام این پژوهش بررسی ویژگی های روان سنجی پرسشنامه پنج عامل بزرگ شخصیت کودکان در یک نمونه ایرانی بوده است. از میان دانش آموزان 8 تا 14 سال مدارس ابتدایی و راهنمایی استان چهارمحال و بختیاری، 445 نفر با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شد و با پرسشنامه پنج عامل بزرگ شخصیت کودکان مورد سنجش قرار گرفتند. جهت تعیین اعتبار و روایی پرسشنامه، آزمون آلفای کرونباخ و تحلیل عوامل به کار گرفته شد. نتایج نشان داد که ضریب پایایی پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ برای کل مقیاس 825/0 و برای خرده مقیاس ها در دامنه از 92/0 تا 96/0 می باشد. همچنین تحلیل عوامل به روش حداکثر درست نمایینشان داد که مقدار ویژه تنها پنج عامل قابل توجه می باشند که به طور کلی 47/60 درصد از واریانس کل را تبیین می کنند. به طور کلی نتایج نشان داد که پرسشنامه پنج عامل بزرگ شخصیت کودکان، دارای ساختار عاملی روشن، همسانی درونی خوب و از روایی مناسبی در جمعیت ایرانی برخوردار می باشد.

هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی رابطه علّی محیط یادگیری سازنده گرای ادراک شده و عملکرد ریاضی با میانجی گری جهت گیری درونی هدف، ارزش تکلیف، نگرش نسبت به ریاضی و خودکارآمدی ریاضی در دانش آموزان بود. در این مطالعه علّی-همبستگی، جامعه آماری کلیه دانش آموزان پسر پایه سوم رشته ریاضی-فیزیک دبیرستان های دولتی شهر اهواز بود که به روش تصادفی چند مرحله ای 300 دانش آموز از بین آنها در نواحی چهارگانه آموزش و پرورش انتخاب شدند. ابزارهای استفاده شده در این پژوهش پرسشنامه ادراک از محیط یادگیری سازنده گرا (CLES)، پرسشنامه خودکارآمدی ریاضی، سیاهه نگرش نسبت به ریاضی (ATMI) و پرسشنامه راهبردهای انگیزشی برای یادگیری (MSLQ) بودند. ارزیابی الگوی پیشنهادی با استفاده از الگویابی معادلات ساختاری انجام گرفت. براساس نتایج این پژوهش، الگوی پیشنهادی معادلات ساختاری روابط علّی بین متغیرهای مذکور، از برازش قابل قبولی برخوردار بود. به طور کلی، در الگوی پیشنهادی پژوهش، نتایج نشان دادند که محیط یادگیری سازنده گرای ادراک شده هم به صورت مستقیم و هم غیرمستقیم از طریق جهت گیری درونی هدف، ارزش تکلیف، نگرش نسبت به ریاضی و خودکارآمدی ریاضی با عملکرد ریاضی رابطه دارد. تمامی فرضیه های پژوهش به استثنای مسیر مستقیم نگرش نسبت به ریاضی با خودکارآمدی ریاضی مورد تایید قرار گرفتند.

پژوهش حاضر به منظور بررسی رابطه ی بین نگرش مذهبی، سلامت روان، شادی و لذت در دانشجویان انجام شده است. نمونه ی پژوهش، شامل 128 نفر از دانشجویان شهر اصفهان بود که به روش تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. پرسشنامه ی نگرش سنج مذهب، پرسشنامه ی سلامت عمومی 28 سؤالی، پرسشنامه ی شادکامی آکسفورد، و مقیاس خوشکامی اسنیت- هملیتون به عنوان ابزار پژوهش، مورد استفاده قرار گرفت. جهت تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی و روش تحلیل مسیر، استفاده شد. نتایج نشان داد بین نگرش مذهبی با سلامت روان و شادی، ارتباط مستقیمی وجود ندارد. اما بین سلامت روان با شادی و شادی با لذت، رابطه ی مستقیم وجود دارد. بر اساس یافته های به دست آمده از این پژوهش، بین سلامت روان، شادی و لذت در دانشجویان، روابط معناداری وجود دارد اما ارتباط نگرش مذهبی با این متغیرها تأیید نشد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه ی جوّ توانمندسازی، رفتارهای توانمندساز رهبری، تناسب شخص- شغل، تناسب شخص – سازمان، استقلال، تنوّع مهارت و وجدانی بودن با توانمندسازی روان شناختی و ابعاد آن (معناداری، شایستگی، خودمختاری و اثرگذاری) انجام گرفت. شرکت کنندگان پژوهش شامل 200 نفر از کارکنان شرکت بهره برداری نفت و گاز مارون بودند که به روش تصادفی ساده انتخاب گردیدند. برای جمع آوری داده های پژوهش از پرسشنامه های ژاف و اسکات (1992)؛ رفتارهای توانمندساز رهبری آهن (2005)؛ تناسب شخص- شغل کیبل و درو (2002)؛ تناسب شخص -سازمان پیاسنتین و چیمن(2006)؛ ویژگی های شغلی هاکمن و اولدهام (1980)؛ پرسشنامه تجدیدنظر شده ی پنج عاملی شخصیّت نئو (1985) و توانمندسازی روان شناختی اسپریتزر (1995) استفاده شد. نتایج نشان دادند که تمامی متغیّرهای پیش بین با توانمندسازی روان شناختی و ابعاد آن رابطه مثبت معناداری دارند. نتایج حاصل از تحلیل همبستگی بنیادی نشان داد که ترکیب خطی متغیّرهای پیش بین با ترکیب خطی معناداری، شایستگی، خودمختاری و اثرگذاری رابطه ی معناداری دارند. علاوه بر این، نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون چندگانه نشان دادند که متغیّرهای پیش بین 60 درصد از واریانس توانمندسازی روان شناختی به عنوان متغیر وابسته را تبیین می کنند.

هدف پژوهش حاضر بررسی شیوع مشکلات تحولی احتمالی و عوامل خطرساز مرتبط با آن در کودکان 5-2 ساله مهدهای خصوصی شهرستان تهران بود. بدین منظور والدین 228 نفر از کودکان 5-2 ساله مهدهای خصوصی که تحت نظارت سازمان بهزیستی شهرستان تهران بودند از طریق نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای در این پژوهش شرکت کردند. از شرکت کنندگان خواسته شد تا پرسشنامه سنین و مراحل ( ASQ) را تکمیل کنند. داده های پژوهش با استفاده از شاخص های آماری خطر مطلق، نسبی، قابل انتساب و آزمون دقیق فیشر مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان داد در نمونه مورد مطالعه 61 کودک (24/0%) مشکوک به داشتن تأخیر در روند تحول شان بودند. همچنین یافته های پژوهش نشان داد در کودکانی که مشکوک به داشتن تأخیر در روند تحول شان بودند بین سن بالاتر کودک و تحصیلات پایین پدر با مشکلات تحولی احتمالی رابطه معنادار وجود داشت.

هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی درمان گروهی کوتاه مدت فعال سازی رفتاری و فراشناختی بر علایم افسردگی، اضطراب و راهبردهای شناختی تنظیم هیجان (شامل خودسرزنشی، پذیرش، نشخوار فکری، بازارزیابی مثبت و فاجعه سازی) در دانشجویان بود. در یک طرح نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون-پس آزمون توأم با گروه کنترل، تعداد 41 نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز پس از ارزیابی بالینی اولیه و احراز شرایط پژوهش انتخاب و به صورت تصادفی به سه گروه درمان فعال سازی رفتاری (13 نفر)، درمان فراشناختی (14 نفر) و گروه کنترل (14 نفر) تخصیص یافتند. گروههای آزمایشی 8 جلسه درمان هفتگی فعال سازی رفتاری و یا فراشناختی را دریافت داشتند. ابزارهای مورد استفاده پرسشنامه افسردگی بک، پرسشنامه اضطراب بک و پرسشنامه راهبردهای شناختی تنظیم هیجانی بودند که در سه مرحله ی قبل از مداخله، پایان مداخله و پیگیری 2 ماهه تکمیل شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل کوواریانس چند متغیری استفاده شد. نتایج آزمون بونفرونی نشان داد که هر دو درمان فعال سازی رفتاری و فراشناختی به طور مساوی بر علایم افسردگی و اضطراب اثربخش بودند. با این حال، تکنیک های درمانی با توجه به اثربخشی شان بر جنبه های مختلف تنظیم هیجان مانند بازارزیابی مثبت و فاجعه سازی به لحاظ آماری با هم متفاوت بودند؛ بدین صورت که درمان فراشناختی در مقایسه با درمان فعال سازی رفتاری در تعدیل این راهبردها اثربخش تر بود. در پیگیری 2 ماهه نیز نتایج درمانی کمابیش باقی مانده بودند؛ به جز متغیر پذیرش، که اثربخشی درمان فراشناختی در مقایسه با درمان فعال سازی رفتاری بر روی این راهبرد همچنان حفظ شده بود ولی نمرات گروه درمان فعال سازی رفتاری تا حدودی بازگشت نشان داده بود. با توجه به اثربخشی هر دو درمان بر علایم افسردگی، اضطراب و نیز راهبردهای شناختی تنظیم هیجان، درمان گروهی کوتاه مدت فعال سازی رفتاری و یا فراشناختی می توانند برای مراجعینی که جهت دریافت درمانی اثربخش و مقرون به صرفه به مراکز مشاوره دانشجویی مراجعه می کنند گزینه ی درمانی مناسبی باشند.

این پژوهش به بررسی تأثیر شرکت در مراسم سوگواری مذهبی دهه اول ماه محرم بر سطح افسردگی شرکت کنندگان پرداخته است. جامعه ی آماری شامل دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز بود که در سال تحصیلی92-91  مشغول به تحصیل بودند. از میان این دانشجویان 27 نفر از افرادی که شرکت آنها در مراسم محرز بود به صورت نمونه اتفاقی در دسترس انتخاب و سپس قبل از آغاز دهه اول محرم و پس از اتمام آن به ترتیب مورد پیش آزمون و پس آزمون قرار گرفتند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش نسخه دوم پرسشنامه افسردگی بک[1] (بک، استیر ، و براون[2]، 2000 ) بود. طرح پژوهش از نوع پیش آزمایشی میدانی، با پیش آزمون و پس آزمون بدون گروه گواه است. نتایج آزمون t گروههای وابسته بیانگر تفاوت معنی دار بین نمره افسردگی در پیش آزمون و پس آزمون نبود. در ضمن، شرکت در مراسم عزاداری محرم با کاهش معنی دار نمره افسردگی (بر اساس آزمون افسردگی بک) در پس آزمون آزمودنی های افسرده (بالاتر از نقطه برش در پیش آزمون) همراه بوده در حالی که در آزمودنی های غیر افسرده (پائین تر از نقطه برش در پیش آزمون) تفاوت معنی داری میان پیش آزمون و پس آزمون مشاهده نشد. نتیجه گیری محقق آنست که آزمودنی های سالم شرکت کننده در این پژوهش و همچنین عموم آزمودنی ها پس از شرکت در مراسم عزاداری به سمت افسردگی پیش نرفته اند، اما آزمودنی های افسرده پس از شرکت در مراسم عزاداری به سمت بهبود پیش رفته اند.

پژوهش حاضر به منظور بررسی سلامت روانی مادران دارای بیش از یک فرزند استثنایی انجام شده است. برای این منظور 100 مادر از مادران دارای بیش از یک فرزند استثنایی، 150 مادر از مادران دارای یک فرزند استثنایی و 200 مادر از مادران دارای فرزند عادی به صورت نمونه گیری تصادفی انتخاب شده و با استفاده از پرسشنامه سلامت عمومی     (GHQ) مورد بررسی قرار گرفتند. جهت تحلیل داده ها از روش های تحلیل واریانس چند متغیره، تحلیل واریانس یک طرفه، و آزمون تعقیبی توکی استفاده شد. نتایج پژوهش نشان می دهد بین سه گروه از مادران تفاوت هایی در میزان سلامت روانی و مؤلفه های آن وجود دارد و در این بین مادران دارای بیش از یک فرزند استثنایی از سلامت روانی پایین تری برخوردار هستند. نتایج و پیشنهادهای پژوهش در این مقاله تشریح و تبیین خواهند شد.