جامعه شناسی اقتصادی و توسعه

با گذار از جامعه پیشامدرن به مدرن و فراصنعتی، توسعه ی زیست بوم کارآفرینی در راستای اشتغال زایی و توسعه ی پایدار توجه اندیشمندان و صاحب نظران را به خود جلب کرده است. اساساَ زیست بوم کارآفرینی، محیط خلاق را برای کارفرینان و نوآوران فراهم می کند. توسعه زیست بوم کارآفرینی در گرو شناسایی موانع و چالش های این حوزه از منظر خبرگان می باشد. بر این اساس، هدف اصلی پژوهش حاضر شناسایی موانع و چالش های توسعه ی زیست بوم کارآفرینی در استان خوزستان می باشد. روش تحقیق کیفی و مشارکت کنندگان پژوهش حاضر 37 نفر از کارآفرینان، مدیران شرکت های دانش بنیان و اساتید رشته های اقتصاد، مدیریت و جامعه شناسی استان خوزستان می باشد که به روش نمونه گیری هدفمند و با لحاظ قاعده اشباع و حداکثر تنوع انتخاب شده است. کدگذای یافته های مصاحبه نشان داد که مقولاتی چون ضعف رهبری استراتژیک و کارآفرینانه، بحران سرمایه ی روان شناختی، عوامل جمعیت شناختی و زمینه ای، فرسایش سرمایه اجتماعی، ساختار سازمانی بوروکراتیک و غیر تواناساز، رکود و بی ثباتی اقتصادی، شکاف آگاهی و آموزش ناکافی، اقتصاد تک محصولی از موانع و چالش های توسعه ی زیست بوم کارآفرینی در استان خوزستان می باشد. همچنین، از متن یافته های مصاحبه ها، هابیتوس دولتی به عنوان مقوله مرکزی مکشوف گردید.

تغییرات آب و هوا اکنون به یکی از چالش برانگیزترین مسائل اجتماعی جوامع مدرن تبدیل شده که منشأ انسانی آن مورد اثبات قرار گرفته است. نقش انسان ها در انتشار گاز دی اکسید کربن و افزایش سطح گازهای گلخانه ای، موجبات گرمایش زمین و تغییرات ناگوار آب و هوا را فراهم آورده است. استان اصفهان آسیب های محیط زیستی زیادی را در رابطه با پدیده ی تغییرات آب و هوا علی الخصوص در بخش کشاورزی تجربه می کند. هدف این پژوهش بررسی ادراک کشاورزان از موانع و تسهیل کننده های سازگاری با تغییرات آب و هوا است. رویکرد این پژوهش کیفی است. در این پژوهش تعداد 29 مصاحبه ی نیمه ساختاریافته با کشاورزان استان اصفهان انجام شده است. یافته ها نشان داد که کشاورزان 5 نوع راهبرد سازگاری آسیب زا، دولت محور، کشاورزی تکنولوژیک، بوم سازگار و دگرشغلی را در مقابله با تغییرات آب و هوا انجام می دهند. موانع سازگاری شامل ضعف اعتماد نهادی، شبکه ی همکاری ضعیف کشاورزان، آینده ی پیش بینی ناپذیر، موانع ساختاری، فقر اطلاعاتی و اطلاعات کسب شده ی غیرموثق رسانه ای است. همچنین تسهیل کننده های سازگاری شامل دانش تغییرات آب و هوا، خودکارآمدی ادراک شده، کارآمدی اقدامات سازگاری ادراک شده، حس تعلق مکانی و حمایت دولتی است. موانع و تسهیل کننده های سازگاری با تغییرات آب و هوا، جنبه های فردی و ساختاری دارد. هم راستایی آموزش ها در مورد اقدامات سازگاری با کمک ها و حمایت های دولتی و تقویت سرمایه اجتماعی، می تواند عاملی در جهت سازگاری بیشتر کشاورزان با تغییرات آب و هوا باشد.

موضوع و هدف: سرمایه گذاری اقتصادی زمینه ی رشد اقتصادی و ارتقای رفاه عمومی جامعه را فراهم می کند. یکی از مهم ترین متغیرهای تاثیرگذار بر سرمایه گذاری اقتصادی، امنیت است. در سال های اخیر، با توجه به اهمیت تاثیر امنیت بر سرمایه گذاری اقتصادی در ایران، تحقیقات متعددی در این حوزه انجام شده است. با در نظر گرفتن فراوانی و تنوع تحقیقات انجام شده در این زمینه، نیاز به انجام تحقیقات ترکیبی مثل فراتحلیل در این حوزه احساس می شود. اصلی-ترین سوال پژوهش حاضر این است که شدت و جهت تاثیر امنیت بر سرمایه گذاری اقتصادی در تحقیقات انجام شده در ایران به چه صورتی است؟ روش: روش تحقیق پژوهش حاضر، فراتحلیل می باشد. جامعه آماری تحقیق همه ی مقالات معتبر علمی هستند که در سال های 1380 تا 1399 با موضوع تاثیر امنیت بر سرمایه گذاری منتشر شدند. در نهایت 15 تحقیق انتخاب و با نرم افزار جامع فراتحلیل (CMA2)، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: یافته های تحقیق نشان داد که اندازه اثر ترکیبی امنیت انتظامی بر سرمایه گذاری اقتصادی، معادل 315/0 و در حد متوسط می باشد. تاثیر امنیت اقتصادی بر سرمایه گذاری در تحقیقات مرور شده حدود 407/0 و در حد متوسط قرار دارد. تاثیر امنیت اقتصادی بر سرمایه-گذاری در دهه ی 1380(با اندازه اثر 557/0) بیشتر از دهه ی 1390 (با اندازه اثر 313/0) می باشد. این یافته ها متناسب با نظریات کوز(1961) و ویلیامسون(2000) در قالب نظریه ی اقتصاد نهادگرای جدید و نظریات نئولیبرالیسم سرمایه گذاری می باشد. این نتایج و یافته ها نشان می دهد که برای تبیین ارتباط امنیت و سرمایه گذاری در ایران باید بیشتر به این رویکردهای نظری توجه شود.

درک و شناخت گروه های مرجع بویژه گروه مرجع جوانان و دانشجویان از مهمترین و ضروری ترین داده های اجتماعی و فرهنگی برای سیاست گذاری و مدیریت برنامه ریزی فرهنگی و اجتماعی مراکز آموزش و دانشگاهی بوده و مورد توجه و اهتمام پژوهش های علوم اجتماعی و انسانی است.هدف این مقاله بررسی میزان مرجعیت فرهنگی اساتید و میزان اعتماد دانشجویان به استاد برای کنشگری فرهنگی و اجتماعی در میدان فرهنگی دانشگاه است.چارچوب نظری این پژوهش مبتنی بر نظریه گروه مرجع مرتن و مظفر شریف است. این پژوهش در سال۱۳۹۸ در دانشگاه اصفهان با جامعه آماری 14500نفر و با نمونه آماری۵۵۰ نفری انجام شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که در میدان فرهنگی دانشگاه، اساتید به عنوان مهمترین گروه مرجع توسط دانشجویان انتخاب شدند و ۶۴ درصد دانشجویان اظهار داشته ترجیح می دهند که در امور مختلف شخصی و اجتماعی و فرهنگی و ازدواج با استادان مشورت نموده و نظر آنها را به عنوان معیار و مهم می دانند. همچنین ۷۳ درصد دانشجویان ترجیح می دهند در محیط دانشگاه در امور مختلف فرهنگی و اجتماعی و شخصی که توسط استادان مورد تذکر قرار بگیرند.روابط صمیمانه و تعاملات فرهنگی و اجتماعی دارای پیامدهای فرهنگی مثبتی بوده و بر رضایتمندی دانشجویان از جنبه های مختلف دانشگاه تاثیر مثبت و مستقیم دارد.

سلامت اجتماعی ، تصوری است که افراد درباره خود، تعاملات و ارتباطات اجتماعی ، سودمندی ، نقش اجتماعی و مثبت بودن در اجتماع دارند . سلامت اجتماعی جانبازان بعنوان یکی از اقشار اجتماعی جامعه ، یکی از مسایل قابل توجه در حوزه جامعه شناسی سلامت می باشد . هدف اصلی پژوهش حاضر ، تحلیل جامعه شناختی حمایت اجتماعی ادراک شده و احساس خودکارآمدی با سلامت اجتماعی جانبازان انقلاب اسلامی استان آذربایجان شرقی بود . جامعه آماری ، جانبازان استان آذربایجان شرقی به تعداد 24340 بود و 294 جانباز به شیوه نمونه گیری تصادفی سیستماتیک انتخاب شدند . بر اساس یافته ها ، میانگین سلامت اجتماعی آنها 45/56 درصد و حمایت اجتماعی ادراک شده 8/72 درصد بود . نتیجه آزمون رگرسیون چند متغیره نشان داد که بین احساس خودکارآمدی و حمایت اجتماعی ادراک شده جانبازان استان آذربایجان شرقی با میزان سلامت اجتماعی آنان و مولفه های پذیرش، مشارکت و خودشکوفایی رابطه معنادار و مثبت وجود دارد و مولفه انسجام اجتماعی فقط با حمایت اجتماعی ادراک شده رابطه معنادار و مثبت داشت . همچنین بین سلامت اجتماعی و درصد جانبازی ، سن ، مدت حضور جانبازان در جنگ رابطه معنادار وجود نداشت ، اما تفاوت معناداری بین سلامت اجتماعی جانبازان برحسب سواد آنها وجود داشت ، جانبازان دارای تحصیلات پایین تر از دیپلم ، بیشترین تفاوت میانگین با سایر گروه ها را داشتند.

اجرای طرح های بزرگ صنعتی و عمرانی، همواره با آثار سازنده و مخرب بر محیط طبیعی و جوامع انسانی همراه است. اجرای این طرح ها، بر ساختار اجتماعی و فرهنگی جامعه محلی در این مناطق تأثیرهای متعددی می گذارد. تدوین و اجرای برنامه های توسعه فرهنگی و اجتماعی در موفقیت اجرای طرح ها، و در فرایند انتقال این جوامع از حالت سنتی و روستایی به جامعه صنعتی و شهری، نقش مهمی دارد. این امر، بر اهمیت انجام دادن مطالعات اجتماعی می افزاید. امروزه با حضور شرکت فولاد مبارکه، برای بسیاری از شهروندان مبارکه این سوال مطرح می شود که تاثیرات اجتماعی و فرهنگی این شرکت بر شهرشان چیست؟ علاوه بر این، حضور این صنعت چه تاثیرات منفی احتمالی بر جامعه محلی و مجموعه اطراف آن خواهد داشت؟ پژوهش حاضر با استفاده از روش پیمایش و نمونه گیری خوشه ای انجام شده است. جامعه آماری در این پژوهش، تمامی افراد بالای 18سال ساکن شهرستان مبارکه هستند. پرسشنامه محقق ساخته، بین 480 نمونه توزیع شد. نتایج حاکی از آن است که مهاجرپذیر شدن منطقه، تاثیر فرهنگ مهاجران بر فرهنگ بومی و بهبود امکانات ورزشی و فرهنگی شهر، از مهمترین تاثیرات فرهنگی فولاد، همچنین اختلاف طبقاتی و ایجاد نابرابری، افزایش شبکه ارتباطی با خارج از منطقه، شکل گیری ترس از افزایش بیماری ها و توسعه اجتماعی از مهمترین تاثیرات اجتماعی فولاد بر این منطقه می باشد. میانگین به دست آمده از ابعاد توسعه اجتماعی، مسئولیت اجتماعی، توسعه فرهنگی، تغییر فرهنگی و سازگاری فرهنگی بالاتر از میانگین متوسط، و میانگین برابری اجتماعی، پایین تر از میانگین متوسط می باشد.