مهری شاه زیدی

تعاونی های صنایع دستی با هدف ارتقای ابعاد فرهنگی و اقتصادی صنایع دستی شکل گرفتند و بر آن بودند تا موجب افزایش سهم صنایع دستی در تولید اقتصادی شوند. بااین حال، تعاونی های صنایع دستی در اصفهان نتوانسته اند عملکرد مؤثری داشته باشند. ازاین رو، هدف این پژوهش شناسایی مسائلی بود که مسیر توسعه تعاونی های صنایع دستی را مسدود کرده اند و مانع از آن شده اند که تعاونی ها بتوانند به سهم مطلوب خود در تولید اقتصادی دست یابند. بر مبنای رویکرد کیفی اتخاذشده در این پژوهش تکنیک گردآوری مصاحبه و تکنیک تحلیل داده ها منطبق بر روش تحلیل مضمون بود. جمعیت موردمطالعه شامل فعالان و مسئولان بود. به دلیل اینکه منبع و مبنای اصلی داده ها تجزیه وتحلیل نظرات کارشناسان و متخصصان است، شیوه ی نمونه گیری این پژوهش نمونه گیری هدفمند بود. نمونه گیری پس از انجام 21 مصاحبه به حد اشباع رسید ولی برای اطمینان نمونه گیری تا 25 نمونه ادامه پیدا کرد. بر مبنای یافته های پژوهش، مسئله از آنجایی شروع می شود که تعاونی ها دیگر تعاونی نیستند و از انجام وظایف تعاونی ناتوان اند. به همین خاطر خودبه خود تعطیل شده یا به حالت تعلیق درآمده اند. ازجمله وظایف اصلی تعاونی های صنایع دستی، تأمین مواد خام و مواد اولیه موردنیاز صنعتگران و هنرمندان است که همه افراد مصاحبه شونده در پژوهش بر این نظر بودند که تعاونی ها از عهده این وظیفه برنمی آیند. حمایت از صنعتگران برای فروش محصولات وظیفه دیگری است که آن هم از توان تعاونی ها خارج شده است. عدم دسترسی تعاونی ها به مواد اولیه صنایع دستی از یک سو تحت تأثیر تحریم ها و عدم واردات مواد اولیه و از سوی دیگر تحت تأثیر برخی ناکارآمدی های داخلی است. مسائلی که منجر به ناکارآمدی و حتی تعطیلی برخی تعاونی های صنایع دستی در اصفهان شده به سه دسته عمده تقسیم می شوند. این سه عبارت اند از مسائل درون سازمانی تعاونی ها، مسائل بین سازمانی (بین تعاونی ها و دیگر سازمان های مرتبط)، و مسائل فرا سازمانی که فراتر از سازمان خاص و در سطح کلان بر این روند اثرگذار هستند.

هویت محله ای را می توان تحت تأثیر دو نوع عامل دانست: عوامل کالبدی و عوامل غیرکالبدی یا اجتماعی. هر یک از این عوامل، تأثیر منحصربه فرد خود را بر هویت یک مکان یا یک محله دارند. درک ارتباط این عناصر و میزان تأثیر آن ها می تواند به برنامه ریزی موثرتری در جهت ارتقای هویت یک محله بیانجامد. هدف اصلی این پژوهش فراهم کردن درکی عمیق تر از تأثیر عوامل کالبدی و غیرکالبدی بر هویت محله است. بااین حال، امکان مطالعه تمامی عوامل تأثیرگذار در این پژوهش وجود ندارد. ازاین رو، عواملی در پژوهش وارد شدند که در طی کاوش های میدانی مشخص شد که عواملی چالش برانگیز در محله هستند. این عوامل عبارت اند از: «روابط همسایگی و امنیت به عنوان عوامل غیرکالبدی، منظر محله، ایمنی و دسترسی به خدمات به عنوان عوامل کالبدی». این پژوهش بر مبنای تحلیل کمی 100 پرسشنامه با استفاده از نرم افزار SmartPLS انجام شده است. تعداد نمونه نیز بر مبنای فرمول  کوکران تعیین شده است. درنهایت، یافته های این پژوهش نشان می دهد همه این عوامل، به جز عامل ایمنی، تاثیر معناداری بر هویت محله ای دارند.

مطابق ادعای ایده پردازان جامعۀ ایرانی، مشارکت اجتماعی از مهم ترین و تأثیرگذارترین مسائل مربوط به توسعۀ ایران است. اگر گام نخست نهادینه کردن مشارکت را تمرین آن بدانیم، باید بپذیریم که کودکان بهترین گروهی هستند که می توانند مشارکت را تمرین کنند و در خانواده و جامعه اشاعه دهند؛ ازاین رو، این پژوهش به مبحث مشارکت کودکان پرداخته و در فرایند پژوهشی اقدام پژوهانه، کنش های مشارکتی - غیرمشارکتی کودکان را در فعالیت های عملی بررسی کرده است. چارچوب مشارکت، محلۀ سنبلستان اصفهان و زمینۀ انتخاب شده برای مشارکت، محیط زیست محله است. داده های این پژوهش در چارچوب روش اقدام پژوهی ازطریق مشاهده و مصاحبه با 14 کودک دختر در خلال انجام 8 فعالیت علمی به دست آمد و ازطریق روش تحلیل مضمون تحلیل شد. یافته ها نشان می دهند این کودکان در 3 مرحلۀ ورود، اجرا و اتمام فعالیت عملی تمایل دارند در قالب یک جمع قرار بگیرند؛ ولی به صورت انفرادی عمل کنند. پژوهشگران این وضعیت را «جمع طلبی غیرمشارکتی» نام نهاده اند. معنادارنبودن مشارکت برای کودکان، نبود الگوهای مشارکتی در خانه و مدرسه، مرزبندی های پررنگ جنسیتی در خانواده ها و ناتوانی در قدرشناسی، بخشی از دلایلی اند که کودکان نمی توانند عملکرد مطلوبی در یک فعالیت مشارکتی داشته باشند؛ البته یافته های این پژوهش که در طول بیش از یک سال کار با کودکان به دست آمده اند، نشان می دهند استمرار در تمرین مشارکت، بسیاری از موانع بر سر راه کار مشارکتی مانند اصرار بر آشناگزینی، وجودنداشتن مسئولیت پذیری، ناتوانی در ارزیابی سهم و ... را تخفیف می دهد.

مراکز اقامتی تجربه محور زمینه کسب تجربه های جدیدی را برای گردشگر ایجاد می کنندکه در هیچ جای دیگری نظیر آن وجود ندارد. در خدمات تجربه محور هدف آن است که اقامت و پذیرایی با درگیر کردن حواس پنج گانه گردشگر رویدادی خاطره انگیز و به یاد ماندنی شود. نتیجه این عمل باعث ایجاد محتوای جدیدی در خاطرات گردشگران شده و موجب می گردد که گردشگران به کسب مجدد آن تجربه ها تمایل داشته باشند. در این راستا، خانه های تاریخی به واسطه فراهم آوردن زمینه کسب تجربیات متفاوت می توانند فضاهای مناسبی جهت ایجاد مراکز اقامتی تجربه محور باشند. از این رو، محله علی قلی آقا با دارا بودن میراث فرهنگی غنی و بافت تاریخی ارزشمند ظرفیت بالایی جهت ایجاد مراکز اقامتی تجربه محور دارد. با این حال، خانه های تاریخی این محله در بدو امر برای چنین منظوری قابل استفاده نیستند و نیاز به نوعی باززنده سازی دارند. از این رو،  هدف اصلی این پژوهش بررسی چگونگی ایجاد مراکز اقامتی تجربه محور از طریق باززنده سازی خانه های تاریخی است. روش این پژوهش، کیفی و ابزار جمع آوری داده ها مشاهده و مصاحبه بوده است. تحلیل داده های مصاحبه نیز به روش تحلیل تماتیک صورت گرفته است. در فرایند این پژوهش، پتانسیل خانه های تاریخی محله جهت ایجاد هتل های تجربه محور شناسایی شد و مواردی مانند همجواری خانه های تاریخی، دسترسی، ارزش معمارانه ی بنا و سازگاری با بلوک های مسکونی همجوار به عنوان شاخص هایی برای انتخاب محدوده مناسب جهت ایجاد هتل ها لحاظ گردید. افزون بر این، مشخص گردید که بهره گیری از میراث ملموس و ناملموس محله در باززنده سازی خانه های تاریخی می تواند زمینه ایجاد مراکز اقامتی تجربه محور را فراهم آورد.