انسی حمیدی

هدف اصلی این پژوهش، شناخت وضعیت نشاط اجتماعی در شهر تهران است. به منظور دستیابی به این هدف، با اتکا به اسناد و مدارک سازمان ها و نهادهای فرهنگی، مصاحبه با سیاست گذاران عرصه فرهنگی کشور، دیدگاه های نظری و پژوهش های پیشین شاخص هایی برای نشاط اجتماعی استخراج و در شهر تهران بررسی شد. روش پیمایش ابزار پرسشنامه محقق ساخته است. روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای است که با استفاده از فرمول کوکران، 662 نفر از شهروندان ساکن شهر تهران در دامنه سنی 15 تا 64 سال به عنوان حجم نمونه انتخاب و مطالعه شدند. حدود نیمی از پاسخگویان نشاط اجتماعی خود را در سطح متوسط ارزیابی کرده اند. با افزایش سطح برخورداری اقتصادی، افزایش تعداد فرزندان و همچنین ارتقای سطح پایگاه اقتصادی-اجتماعی ذهنی، نشاط اجتماعی نیز افزایش می یابد. بیشترین نشاط اجتماعی مربوط به پایین ترین گروه های تحصیلی است. در میان اقوام مورد مطالعه، کردها از بیشترین نشاط اجتماعی برخوردارند. نشاط اجتماعی افراد متأهل به صورت معناداری بیشتر است. بیش از 70 درصد پاسخگویان اعیاد ملی و باستانی، سفر و گردشگری، ورزش همگانی، تماشای کنسرت و موسیقی را نشاط آور می دانند. شاخص های فردی و روان شناختی نشاط (امید و پویایی و سرزندگی) از شاخص های اجتماعی نشاط (احساس امنیت اجتماعی و رضایت از زندگی)، وضعیت بهتری دارند. با وجود این، مصادیق نشاط اجتماعی به صورت جمعی و گروهی بیشتر موجب نشاط می شوند.

بدون تردید قانون و قانون گرایی، مایه قوام و دوام جوامع و سامان یافتن اداره توانمند هر جامعه است، اما این واقعیت را نمی توان نادیده گرفت که در اجتماع گاه شاهد وقوع پدیده ناهنجار قانون گریزی و تخلف از قانون از سوی شهروندان هستیم. بدیهی است قانون گریزی مانند هر پدیده منفی دیگر که خاصیت آسیب رسانی دارد، می تواند در طولانی مدت خسارات جبران ناپذیری بر پیکره جامعه وارد کند. پژوهش حاضر با هدف مطالعه جامعه شناختی رابطه حمایت اجتماعی خانواده و قانون گریزی در بین شهروندان 18 تا 30 سال شهر ساری انجام شد. روش تحقیق توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری تمامی شهروندان 18 تا 30 سال شهر ساری به تعداد 90000 هزار نفر بود که براساس فرمول کوکران، 383 نفر با روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای به عنوان نمونه انتخاب شدند و بین آن ها پرسش نامه حمایت خانواده و قانون گریزی توزیع شد. برای تجزیه و تحلیل داده های پژوهش در بخش آمار توصیفی از جداول فراوانی، میانگین و انحراف استاندارد و در بخش آمار استنباطی از آزمون های همبستگی پیرسون و آزمون رگرسیون چند متغیری و تحلیل واریانس یک راهه با استفاده از نرم افزار 26 SPSS استفاده شد. نتایج حاصل از همبستگی پیرسون نشان داد، بین حمایت اجتماعی خانواده، تجارب حاصل از خانواده، ادراکات حاصل از خانواده، احساسات حاصل از خانواده با قانون گریزی در بین شهروندان 18 تا 30 سال شهر ساری همبستگی منفی و معناداری وجود دارد. نتایج حاصل از رگرسیون نشان داد که تجارب حاصل از خانواده با بیشترین مقدار بتا به عنوان بهترین پیش بینی کننده قانون گریزی در بین شهروندان 18 تا 30 سال شهر ساری است. همچنین یافته ها نشان داد، بین میزان برخورداری از حمایت اجتماعی خانواده و قانون گریزی در بین شهروندان 18 تا 30 سال شهر ساری تفاوت معنا داری وجود دارد. 

با توجه به نگاه فرهنگ محور به نشاط اجتماعی در رویکردهای نوین و نقش تعیین کننده آن در سلامت فرد و جامعه و در نهایت فرایند توسعه، پژوهش حاضر به تحلیل و تبیین نشاط اجتماعی از دیدگاه سیاستگذاران عرصه فرهنگ می پردازد. در این مطالعه بر مبنای نظریات شودر و آرلی هوقشیلد نشاط اجتماعی به عنوان یک برساخت فرهنگی و طبق نظر وینهوون به مثابه یک کنش اجتماعی تلقی گردید. رویکرد پژوهش کیفی بوده و از روش تحلیل تماتیک (مضمونی) بهره گرفته شده است. میدان پژوهش شامل سازمان ها و نهادهای سیاستگذار در حوزه نشاط می باشند که از بین آنها 6 سازمان به صورت هدفمند و از هر سازمان 2 نفر جهت مصاحبه انتخاب شدند. روش جمع آوری اطلاعات مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته با معیار اشباع نظری می باشد. بر مبنای یافته های پژوهش نشاط و شادکامی مفهومی روانی – اجتماعی است که لازم است در تعریف های فردی مورد بررسی قرار گیرد که البته بخش قابل توجهی از درک و شرح آن به فهم شرایط اجتماعی، محیطی و فرهنگی مربوط می شود. نتایج تحقیق نشان می دهد که جهان زیست سیاستگذاران و زمینه فرهنگی و باورهای آنها به وضوح منجر به تجربه ابعاد خاصی از معنا و متعاقباً تجربه محیط های خاصی در مسیر دستیابی به نشاط اجتماعی می شود. بعد از انقلاب اسلامی بخش قابل توجهی از آیین های جمعی بر آیین های دینی متمرکز شد؛ لذا سیاستگذاران بر این باورند که دین باوری عمیق و قلبی در نهایت منجر به فراغ خاطر، آرامش درونی و نشاط پایدار در بین تجربه کنندگان می شود. سیاستگذاران فرهنگی کشور مهمترین زمینه های شکل گیری نشاط اجتماعی را شامل رضایت شغلی، سرمایه اجتماعی و فرهنگی، سبک زندگی، عوامل شخصیتی، خانوادگی، اقتصادی، آموزشی و کیفیت زندگی می دانند.