۱.
کلید واژه ها:
صوفیه دین ظاهر و باطن وحدت ادیان تسامح و تساهل
صوفیه همانند سایر آموزه هایشان که مبتنی بر وجود جهانی ورای جهان ظاهر است، برای دین نیز ظاهر و باطن قائل اند. از دید آنان ظاهر دین بدون باطن آن( معرفت شهودی) تنها پوسته ای بی ارزش است که صاحبش را به مقصد و مقصود نمی رساند. در کلام دینی ایشان همواره ظاهر و باطن، اصول و احکام و نظر و عمل به هم آمیخته است. آنها معنای حقیقی دین را یقین شهودی و خدمت به خلق می دانند و مخصوصا بر این جنبه ی دوم( خلق) بیشتر تاکید می کنند. در این نوشتار برآنیم که چهره ی حقیقی دین و دین داری را در نخستین متون نثر صوفیه نشان دهیم. برای انجام این پژوهش بر اقوال و آثار فارسی پنج تن از بزرگ ترین عارفان قرون دوم تا پنجم هجری تکیه داشته ایم: بایزید بسطامی، ابوالحسن خرقانی، ابوسعید ابوالخیر، امام محمد غزالی و عین القضات همدانی.
۲.
کلید واژه ها:
تاریخ سیستان نثر فارسی سبک صرفی و نحوی
تاریخ سیستان یکی از ارزنده ترین کتاب های تاریخی دوره تکوین است. این کتاب شامل دو قسمت متمایز از یکدیگر است که دو سبک مختلف از دو دوره متفاوت دارد و به وسیله دو تن نگارش یافته است. قسمت اول آن تا حوادث سال (445- 444 ه ) یعنی اوایل عهد تسلط سلاجقه و.... و قسمت دوم بعد از آن را تا حوادث سال (725 ه ق) شامل می شود که در اوایل قرن هشتم نگارش یافته است. بررسی زبانی تاریخ سیستان می تواند ویژگی های زبان نوشتار دوره های آن را از جهت واژگان، دستگاه فعل، نحو، ساخت جمله و ... نشان دهد. در این جستار سعی شده است با مقایسه دو بخش این اثر از جهت صرفی و نحوی و محتوایی، تفاوت ها و شباهت های آنها بیان شود.
۳.
کلید واژه ها:
سنایی قلندریات ملامتیه کفر خرابات
شعر قلندری بیانگر آخرین مرحله تکامل احوال صوفیانه و اوج بیان اندیشه های ایشان در زبان هنر است. بی شک تنها راه شناخت تکامل احوال عارفان، تغییرات زبانی و محتوایی افکار ایشان خواهد بود. سنایی نیز همچون بسیاری از موارد دیگر آغازگر نشر این مفهوم در عرصه شعر بوده است. زبان و اندیشه سنایی در عرصه قلندریات رنگ و بویی دیگر می گیرد، زبانی بی پروا با اندیشه های نامتعارف که گویی کوششی است در جهت رسیدن به اخلاص.در این مقاله برآنیم تا به بررسی قلندریات سنایی از لحاظ محتوا بپردازیم.
۴.
کلید واژه ها:
داستان کوتاه صادق هدایت کارکردعنصرزبان شخصیت پردازی گزاره های زبان
یکی از معیارهای سنجش ارزش و دوام ادبیات داستانی، تناسب میان«کارکرد عنصر زبان» با کاربران آن، یعنی«شخصیت های داستانی» است. زبان با گزاره های برون زبانی و اجتماعی از جمله: جایگاه اجتماعی، سن، جنسیت، تحصیلات، محیط، شغل و سلسله مراتب قدرت کاربران رابطه ی تنگاتنگی دارد.آثار هدایت بخش جدایی ناپذیر از تاریخ ادبیات داستانی معاصر ایران است. نگاه اجمالی به مجموعه ی داستان های کوتاه وی نشان می دهد، آثار او با توجه به عنوان مقاله ی حاضر دارای ظرفیت تأمل و بررسی بیش تر است. این مقاله، به اجمال با تکیه بر گزاره های برون زبانی و اجتماعی به واکاوی در شبکه ی ارتباطی میان کارکرد عنصر زبان با شخصیت پردازی در داستان های کوتاه صادق هدایت می پردازد.پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از روش تحلیل محتوا به شیوه ی کتابخانه ای بررسی شده است. به باو ر این پژوهش هدایت ضمن توجه و آگاهی از گزاره های برون زبانی مؤثر در شخصیت پردازی، در به کارگیری درست و بجا از آن ها نیز موفق بوده است.
۵.
کلید واژه ها:
پوشاک اساطیر تاریخ ج‍م پیشدادی
پوشاک از ابتدایی ترین احتیاجاتِ بشر است. اهمیت عمده ی پوشاک برای انسان، از نمود آن در کهن ترین اساطیرِ ملل دریافتنی است. در این مقاله به پیداییِ پوشاک در میان اقوام ایرانی و تحول و دگرگونی آن خواهیم پرداخت. در ابتدا با نگره ای تاریخی، نخستین نمودهای پوشیدنی ها در اساطیر ایرانی باز جست می شود و سپس تنوع و گونه گونیِ کاربردِ آن در ساحت های مختلف زندگی قوم ایرانی نشان داده می شود. اساسِ این پژوهش بر دوره ی اساطیری اقوام ایرانی، از آغاز پیشدادیان تا به قدرت رسیدن ضحاک استوار است و بازتابِ جنبه های آیینی و اجتماعی استفاده از پوشاک را در متون ادبی و تاریخی و اساطیری که به این دوره پرداخته اند، نمایان می کند. در همین راستا، ابتدا گاهان به عنوان کهن ترین متنِ ایرانی بررسی و سپس به متون اوستایی متأخر و روایات دوره ی میانه و اسلامی پرداخته می شود.
۶.
کلید واژه ها:
اوزان عروضی نادرپور شاملو فروغ فرخزاد فریدون مشیری بحر رمل بحر مضارع
شعر نیمایی در قالب ساختاری یعنی رعایت ارکان عروضی دچار ابهاماتی شد که بعدها شاعران نو پرداز در برطرف کردن آنها توانایی های خود را در اشعارشان به طرق مختلفی بروز دادند . عاشقانه ها یا همان اشعار نو عاشقانه که در قالب های مختلفی سروده می شدند مانند دیگر اشعار نو عاری از اوزان عروضی نبودند . البته اوزان عروضی که در اشعار نیمایی به کار می رفت قالبا به صورت اوزان کم کاربرد نبود و بیشتر اوزان پرکاربرد و آن هم در تعداد محدود به کار می رفتند . این نوشتار نشان خواهد داد عاشقانه های 4 شاعر نیمایی سرا دارای کدام اوزان عروضی و تاثیر این اوزان بر قالبهای شعری آنها بوده است .
۷.
کلید واژه ها:
اسدی طوسی گرشاسبنامه حکمت عملی اخلاق تدبیر منزل
ادبیات تعلیمی یک نوع از انواع ادبی است که قدمت زیاد و اهمیت فراوانی دارد. شاعران فارسی زبان از قرن چهارم هجری به بعد، نسبت به بیان اندرزها و حکمت ها در شعرشان همت گماشتند. از جمله شاعران که به حکمت و اخلاق توجه وافر نشان داده اسدی طوسی در «گرشاسب نامه» است؛ وی توانسته است آموزه های دینی، اخلاقی، اجتماعی، آموزه های تدبیر منزل و سیاست مدن را وارد این متن حماسی کند. در «گرشاسب نامه» میزان اشعار حکمی و اندرزی برجسته تر از سایر جنبه ها چون حماسه، اسطوره و رزم پهلوانانی مانند گرشاسب و نریمان است. در میان اندرزها و پندهای «گرشاسب نامه» درباره تدبیر منزل نیز صحبت به میان می آید. وقتی گرشاسب نامه را با کتاب هایی چون گلستان، نفائس الفنون، لطائف الحکمه و اخلاق ناصری که حاوی نکات اخلاقی و حکمی مخصوصا حکمت عملی هستند، مقایسه نمودم، دیدم که اسدی طوسی نیز مانند آنها نکته های اخلاقی و حکمت بار را مد نظر داشته، البته نه با آن شرح و ترتیب که در برخی از این کتاب ها وجود دارد.این پژوهش نشان خواهد داد که تدبیر منزل در «گرشاسب نامه» چگونه نمایانده شده است.
۸.
کلید واژه ها:
شاهنامه روایت اسکندر زنان سیاستمداری
بزرگترین منظومه ی حماسی قوم ایرانی مجموعه ای از داستان، اسطوره و تاریخ است که در آن همه ی اجزا به هم پیوند خورده اند، به گونه ای که نادیده گرفتن یک جزء به دیگر اجزا آسیب می رساند و فردوسی سراینده ی حکیمی است که با شکوه تمام آفریدگار این پیوستگی و زیبایی است. یکی از بخش های این اثر عظیم، داستان اسکندر است که از نگاه تاریخی با حمله به ایران، امپراتوری بزرگ هخامنشیان را در هم شکست و بزرگ ترین گناه تاریخ حکومت خود را مرتکب شد، اما در شاهنامه ی فردوسی جلوه های دیگرگونه ای از کردار او نموده شده است که از برجسته ترین آنها می توان به منش او در برابر زنان اشاره کرد. این نوشته بر آن است تا با خوانشی زنانه ،اسکندر تاریخ را در کنار اسکندر شاهنامه بنشاند و به تحلیل چنین رفتارهایی از یک جنگجوی بزرگ ،به روایت یک اثر حماسی بزرگتر ، بپردازد.
