فیلتر های جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۷۶۱ تا ۷۸۰ مورد از کل ۷٬۵۳۴ مورد.
تأثیر آموزه های تصوّف بر مقتل نگاری واعظ کاشفی در روضة الشّهداء(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هم زمان با بسط اندیشه های صوفیانه در جهان اسلام از قرن هفتم هجری به بعد و نزدیکی تصوّف و تشیّع به یکدیگر، رویکردهای صوفیانه در مقتل نگاری کربلا به مانند برخی دیگر از مکتوبات دینی و تاریخی وارد شد. این مطلب بامطالعه ی متون مکتوب این دوره و ردیابی شاخصه های اندیشه ی تصوّف در این متون قابل بررسی است. در پژوهش حاضر سعی شده با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر پژوهش کتابخانه ای به این سؤال پاسخ داده شود که مقتل روضة الشهدا نگاشته ی حسین واعظ کاشفی- قرن دهم هجری- به عنوان یکی از مقاتل مهم و مشهور واقعه ی کربلا، از اندیشه های صوفیانه چه تأثیراتی پذیرفته است؟ در پاسخ مدعای این نوشتار این است که روضة الشهدا که به زبان فارسی نگاشته شده و شامل مناقب و مصائب اهل بیت (ع) خصوصاً امام حسین (ع) است با توجّه به گرایش واعظ کاشفی به طریقت نقشبندی، کاملاً متأثر از گفتمان صوفیانه است؛ به گونه ای که ویژگی های اندیشه ی تصوّف در مباحث مختلفی که نویسنده به آن ها اشاره می کند آشکار است. تأثیرپذیری از مقولات صوفیانه حتی باعث برخی تحریفات در روایت واقعه ی کربلا در این کتاب شده است.
نقش مبانی انسان شناختی اخوان السلمین در تقریب(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
با عنایت به اینکه اخوان المسلمین به عنوان جنبشی تأثیرگذار و پرطرفدار، در بیش از هفتاد کشور فعالیت فکری، فرهنگی و سیاسی داشته و دارد، شناخت مبانی فکری و از جمله مبانی انسان شناختی آنها اهمیت فراوانی دارد. انسان در تفکر اخوان المسلمین آفریده خداوند، موجودی دوبعدیِ مرکب از جسم و روح، دارای توانمندی های عظیم و برخوردار از کرامت ذاتی است. از این رو متفکران اخوانی به برخورداری انسان ها از حقوقی همچون تساوی و برابری، آزادی و احترام متقابل باور دارند. به تبع این باور، پیشگامی در تقریب مذاهب و اجتناب از تکفیر سایر فرق اسلامی از دستاوردهای اخوان المسلمین است که پایه گذار این جریان، حسن البنا، از مؤسسان «دارالتقریب بین المذاهب» بود. نوشتار حاضر با بررسی منابع کتابخانه ای و گردآوری داده های مرتبط با موضوع و تحلیل آنها به روش توصیفی تحلیلی مبانی انسان شناختی این جنبش و نقش آن در دستاورد مسئله «تقریب» را بررسی کرده است.
سیر تاریخی بنای مسجد غدیر تا تخریب(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
واقعه بزرگ غدیر، همواره دلایل و نشانه هایی برای اثبات خود داشته است. یکی از مستندات آن ساخت بنای یادبود مسجد غدیر است. این مقاله به بررسی سیمای مسجد غدیر از طریق مستندات روایی، کَتبی و تصویری می پردازد؛ ابتدا به مباحثی پیرامون موقعیت جغرافیایی غدیرخم، علت انتخاب این منطقه برای اعلان موضوع جانشینی پیامبر (ص)، نام های آن و آبادی هایی که در کنار این آبگیر موجود است، پرداخته و سپس تاریخچه و مشخصات مسجد غدیر در طول تاریخ و توجهی که ائمه و فقها نسبت به فضیلت این مسجد و نماز خواندن در آن داشتند، اشاره خواهد کرد.
هر چند امروز این سرزمین منطقه ای متروک است و جریان های وهابی تلاش بر زدودن آن از افکار جهانیان دارند به گونه ای که پس از سیزده قرن مسجدی را که به فرمان حضرت محمد(ص) در این مکان بنا شده بود را تخریب کردند، ولی منطقه ی غدیرخم روزی شاهد یکی از بزرگترین حوادث تاریخ اسلام بوده که هیچ گاه از خاطره ی مسلمانان پاک نخواهد شد و مسجد غدیر نیز نشانه ای از این رویداد بزرگ جهان اسلام است. این پژوهش بیانگر مظلومیت مذهب تشیع و در حقیقت سندی برای اثبات آن است، و با استناد به روایاتی از بزرگان و پیشوایان و کتب تاریخی و تصاویری مربوط به آن، سعی دارد مخاطبان را بیشتر با این مکان مقدس آشنا سازد.
معرفى کتاب های «سیماى على(رض) از منظر اهل سنت» و «ولاى حسین(ع)»
حوزه های تخصصی:
بی شک عشق به اهل بیت زمینه ساز عشق به خداوند است و هر آن کس که در این مسیر گام برمى دارد، بیشتر به صفات الهى مزین مى شود. این محبت که باعث اتحاد ارواح مؤمنین با یکدیگر و هدایت آنان است، نه تنها در میان شیعیان وجود دارد، بلکه تمامى آزادگان جهان را شامل شده و هر آن کس که با این خاندان آشنا شود را در زمره شیفتگان آنان قرار مى دهد. این عشق و ارادت نسبت به اهل بیت پیامبر(ص) در میان اهل سنت نیز از جایگاه ویژه اى برخوردار است. بررسى سیره و آثار بزرگان اهل تسنن از صدر اسلام تاکنون گواه بر این ادعا است. امروزه با نگاهى اجمالى بر بسیارى از آثار علماء، دانشمندان، متفکرین، هنرمندان و شعراى اهل سنت مى توان موجى از این دل دادگى و مهرورزى را یافت. عشق و ارادتى که آن را جزء اصول ایمانى خویش دانسته و از طریق آن امید رستگارى مى طلبند.
کتاب «سیماى على(رض) از منظر اهل سنت»و «ولاى حسین(ع)» دو اثر از هزاران آثار برجسته برادران اهل سنت مى باشد که در این راستا قدم برداشته و گوشه اى از این ارادت صادقانه را به تصویر کشده اند.
آسیب شناسی زمانه حضرت علی (ع) و موانع تحقق حکومت دینی با تأکید بر نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
- حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
- حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره اهل بیت(ع)
- حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی حکومت وسیاست در روایات
- حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه اندیشه و فقه سیاسی اندیشه سیاسی اسلام فلسفه سیاسی
- حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات موارد دیگر متون حدیث نهج البلاغه پژوهی
یکی از اشکال هایی که برخی از نواندیشان و حامیان جدایی دین از سیاست مطرح می کنند، این است که اگر برپایی حکومت دینی امکان پذیر بود، باید در ادوار مختلف تاریخی و زمان زعامت انبیای عظام الهی، یا دستکم در دوران حیات ائمه معصومین (ع) شاهد تحقق عینی چنین امری می بودیم و حکومت دینی و الهی تشکیل می شد. این افراد بدون توجه به مضمون و محتوای آیات قرآنی و همچنین روایات فراوان مأثور از ائمه معصومین (ع) که برپایی حکومت الهی و دینی در مقاطعی از تاریخ بشر توسط انبیای الهی را تأیید کرده اند، به طور کلی چنین امری را انکار می کنند و بر طبل جدایی دین از سیاست می کوبند.
در این نوشتار با تحدید دایرة زمانی بحث، به آسیب شناسی و تحلیل شرایط و زمانة مولای متقیان حضرت علی (ع) و موانع تحقق حکومت علوی در این دوران – آن گونه که در کتاب گرانسنگ نهج البلاغه به تصویر کشیده شده است – خواهیم پرداخت و نشان داده شده است که در دوران حکومت امیر مؤمنان علی (ع) دنیاطلبی و بی بصیرتی یاران امام و بی توجهی آنان به اوامر الهی و توصیه های حاکم زمانه، شرایطی را فراهم آورده بود که عملاً تحقق حکومت عدل الهی امکان پذیر نبود. این معضلی است که در طول تاریخ بلند حیات بشری و در زمان تمام انبیا و اولیای الهی همواره مانعی اساسی بر سر راه تشکیل حکومت دینی بوده است.
یادداشت: جریان شناسی جبهه فکری تمدن اسلامی
حوزه های تخصصی:
- حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام کلیات
- حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام تاریخ تمدن اسلامی
- حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه اندیشه و فقه سیاسی اندیشه سیاسی اسلام فلسفه سیاسی
- حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه اندیشه و فقه سیاسی اندیشه سیاسی اسلام تاریخ سیاسی
ریاضت و حدود مشروع آن در احتجاجات معصومین (ع) با متصوفه زمانشان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
- حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
- حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره اهل بیت(ع)
- حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی کلیات تاریخ تصوف و عرفان
- حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی اخلاق و تربیت در روایات
ریاضت، گرچه در تداعی ذهنی اکثر افراد، اعمال شاق صوفیان و مرتاضان است، در شکل صحیح آن، لایه زیرین شریعت و شیوه دیرین طریقت و تنها راه خروج از منزل نفسانی و عروج به مقام ربانی است.
تفاوت رهبانیت و تصوف جاهلانه با ریاضت مطلوب دین، در اصل لزوم ریاضت نیست، بلکه در انگیزه ها و ابعاد ریاضت است. پیام «رهبانیة امتی الجهاد»، خروج از ریاضت انحرافی و ورود در ریاضت مطلوب است نه خروج کلی از ریاضت. اجتماعی و جهانی بودن اسلام، ریاضت را از ابعاد فردی و کوته بینانه به ابعاد اجتماعی و متعالی ارتقا می دهد؛ بنابراین گرچه از صدمات بدنی می کاهد، ضربات سهمگین تری بر بت نفس وارد می آورد.
این نوشتار با استفاده از احتجاجات ائمه معصومین (ع) در مقابل برخی صوفی منشان، سعی در ارائه شاخص های ریاضت مطلوب از منظر دین دارد.
صدی نهضة عاشوراء فی ملحمة عبدالمنعم الفرطوسیّ(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
تعتبر قضیّة عاشوراء واستشهاد الإمام الحسین (ع) من أعظم الأحداث فی تاریخ الإسلام بعد واقعة الغدیر، لأنّه قام بحماسة کبیرة فی عاشوراء وفدّی نفسه وأسرته وأصحابه للحفاظ علی الإسلام. هذه الواقعة الإنسانیّة أثّرت فی روح الشّعراء الألیمة فی أنحاء العالم بحیث إنّهم رثوه علی مدی التّاریخ، وکان شعر بعضهم مرآة صافیة لتبیین حقیقة هذه الواقعة المؤثّرة فی نفوس النّاس. قمنا فی هذه المقالة بدراسة نهضة عاشوراء فی ملحمة الشّاعر العراقیّ المعاصر «عبدالمنعم الفرطوسیّ» الذّی یعتبر من شعراء الطّفّ، علی أساس المنهج التحلیلیّ التّوصیفیّ، هو الّذی نظم أشعاراً رائعةً ومؤثّرةً فی رثاء الإمام الحسین (ع)، واهتمّ بتبیین واقعة عاشوراء واستشهاد الإمام الحسین (ع) فی الجزء الثّالث من ملحمته. الواقع إنّه یدرس نهضة عاشوراء فی ملحمته بالطّابع الرّوائیِ علی غرار المقتل ویصوّر للقارئ کلّ الأحداث الّتی وقعت فی هذا الیوم. فلهذا درسنا فی هذه المقالة حیاة الشّاعر أوّلاً ثمّ بحثنا فی ملحمته ورکّزنا علی الجزء الثّالث منها التی تختصّ بالحسین وثورته الخالدة. أهمّ النّتائج الّتی انتهی إلیها البحث هو صُراخ حریّة الإمام الحسین (ع)، کفاحه ضدّ الظّلم والتّعسّف، عدم استسلامه أمام إرادة الحکّام وسلاطین الجور، دفاعه عن الدّین والعدالة وفی النّهایة تضحیة الإمام (ع) فی سبیل حفظ القیم الإسلامیّة.
تداعی معانی و انتقال مفاهیم شیعی در معماری آیینی (مطالعه موردی سقانفارهای آمل)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف پژوهش حاضر، واکاوی نحوه تداعی معانی و انتقال مفاهیم شیعی در سقانفارهای آمل است. این پژوهش، از نوع تحقیقات بنیادی و براساس ماهیت و روش از نوع توصیفی تحلیلی است. داده های پژوهش، براساس مطالعات اسنادی، بررسی های میدانی و مصاحبه گردآوری و با روش کیفی تحلیل شده است. به دلیل شباهت های ساختاری، تزیینی و عملکردی، ده نمونه از 30 سقانفار آمل (33% از کل نمونه ها)، برای پژوهش انتخاب شد. نتایج نشان می دهد، برای تداعی معانی و انتقال مفاهیم شیعی در سقانفارها، از نمادهای آیینی استفاده فراوانی شده است که به گونه ای نغز، مفاهیم آیینی، ملی و بومی کاربران را از بطن وجه تسمیه، عملکرد، نقشمایه ها و اعداد نمادین، منعکس می کند. در حقیقت، هنرمند شیعی با الهام از معماری بومی، تلفیق آن با نگرش های رایج و ریشه دار شیعی و استفاده هنرمندانه از نمادهای متواتر آن، بستری برای نمایش مفاهیم و معانی آیینی در سقانفارها فراهم نموده است.
اخلاق اسلامی و تغییر سنت های نادرست اخلاق جاهلی
حوزه های تخصصی:
مطالعهٔ تاریخ دوران جاهلیت و بررسی اخلاق و آداب توده های مردمی در زمان جاهلیت بیانگر عدم وجود الگویی مناسب در روابط فردی و اجتماعی است.در زمان جاهلیت از نظر اخلاقی بسیاری صفات خوب و برجسته مانند ضیف (مهمان نوازی) جوار (حمایت از پناهندگان) حلف (هم پیمانی) جود و سخا، شجاعت وجود داشت اما به نوعی خاص تفسیر می شد و ریشه در عوامل اجتماعی و فرهنگ جاهلیت، مانند تفأخر و هم چشمی در میان قبایل داشت که نشان از انحطاط اخلاقی مردمان آن عصر داشت. با رسالت پیامبر، رسول خدا (ص) سلسله ای از اصلاحات اخلاقی توسط ایشان پیگیری شد که منجر به ایجاد تفاوت های مبنایی عصر بعثت با عصر جاهلیت در این زمینه گردید. توجه به دستورات قرآن و رقابت برای عمل به آن، جامعهٔ عرب آن روز را به شکل معناداری به تغییر واداشت. این تغییرات در دوره های بعد و نسل های بعد به شایستگی توسط ائمهٔ اطهار (ع) تبیین گردید و در اختیار عموم قرار گرفت و این بزرگواران به فراخور زمان سعی در ارتقای رفتار و اخلاق فردی و اجتماعی مسلمانان خصوصاً شیعیان نمودند.
این مقاله درصدد بررسی میزان تأثیرپذیری جامعهٔ اسلامی از آموزه های دینی و اخلاقی اسلامی است و در این بررسی نیازمند استناد به منابع تاریخی و همچنین منابع دینی هستیم و از شیوهٔ توصیفی_تحلیلی استفاده می شود.
سنخ شناسی مشارکت اصحاب حاضر در احد براساس قرآن و منابع تاریخی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
جنگ احد یکی از غزوات مهم رسول ا... (ص) است که در سرنوشت اسلام و مسلمانان تاثیر به سزایی داشت. پس از پیروزی ابتدایی، پاره ای از مسائل زمینه را برای شکست مسلمانان فراهم کرد. این شکست درست در آستانه پیروزی سپاه اسلام و فرار سپاه قریش رخ داد. اصحاب حاضر در احد، دارای مشارکت و عملکرد متفاوتی در میدان نبرد بودند. شجاعتی که برخی از آنان از خود نشان دادند هم سو با حمایت از شخص پیامبر(ص) در شرایط بحرانی جنگ و پیشبرد منافع اسلام بود. از سویی دیگر، بسیاری از سپاهیان اسلام، دارای اقدامات و مشارکت نظامی ناکافی و غیرموثر بودند. به طوری که نتوانستند مقاومت کنند و از میدان گریختند.
رویکرد قرآن و منابع تاریخی به رخدادهای این جنگ تا حدودی متفاوت است. در این مقاله سعی می شود با استفاده از روش کمی نوع شناسی، سنخ شناسی مشارکت صحابه برگرفته از آیات قرآنی و صحابه ذکر شده در منابع تاریخی صورت گیرد.
بررسی های آماری نشان می دهد، در مقایسه بین سنخ همراه کامل و سایر سنخ ها از مجموع 27 آیه مربوط به احد، 70 درصد آیات شاخصه ها و ویژگی های سنخ های همراه حداکثری، نیمه همراه و غیرهمراه را بیان می-کند و فقط 30 درصد باقیمانده نشانگر شاخصه های همراهان کامل می باشد منابع تاریخی بیشتر صحابه حاضر در میدان را با ویژگیهای قابل صدق بر همراهی کامل معرفی می کنند و از ذکر گونه-های دیگر و ویژگی های آنان به سرعت می گذرند. اما در رویکرد آیات قرآن بیشتر صحابه با مشارکت نسبتاً غیرفعال و با رفتار منفعلانه و سست مورد خطاب بوده اند. در واقع مورد خطاب آیات قرآن برعکس منابع، بیشتر ناظر به اصحابی است که مشارکت آنها در نبرد ناکافی و غیرموثر بوده است.
دراسة أدوار حیاة السیدة أُمّ حبیبة فی صدر الإسلام(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
الرسول الأکرم (ص) قدبذل قُصاری جهوده من أجل رفع المکانة الاجتماعیة للمرأة والأخذ بیدها لتصل إلی المرتبة التی رسمها لها الخالق عزّ وجلّ. المشهور أنّ من کواکب النساء الشهیرات فی صدر الإسلام کوکبة عُرفت بأُمّ حبیبة سطعت بنور تعالیم الإسلام وتربّت بالمدرسة الإسلامیة ذات أسمی الصفات التی جادت بها السماء فَوَلَهَت وَعَشَقَت تلک التعالیم السامیة بِحِلٍّ عن التعصب العائلی الاقتصادی واستحلّت فی تاریخ صدرالإسلام مکانة مرموقة. ولقد أخذت هذه المقالة علی عاتقها دراسة أدوارحیاة السیدة أم ّحبیبة بالاستناد علی المصادرالتاریخیّة والدینیةَ المختلفة وبشکل إبداعی حدیث. وکذلک دراسة أسلوب حیاة أُم حبیبه وسلوکیاتها ومعاملاتها الأخلاقیة وتصرافتها الاجتماعیة فی أدوار حیاتها منذإسلامها إلی یوم وفاتها. نعم إنّ هذه الدراسة بحث استقصائی تاریخی والهدف من تدوین هذه المقاله برغم حداثة البحث هو احتیاج المسرح العلمی التاریخی الاجتماعی معرفة حیاة وتاریخ النساء اللاتی ترکن آثاراً شامخة فی العالم الإسلامی وتاریخ الإسلام.
بررسی وضعیت اقتصادی شیعیان دکن در قرن 10 و 11 هجری(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
وضعیت اقتصادی جوامع در دوره های مختلف یکی از مقوله های مهمی است که پیش از این در سده های گذشته تا حد زیادی از دید مورخان که عمده وجه نظر آنها تاریخ سیاسی و تحولات نظامی حکومت ها بوده، مغفول مانده است. در دوره معاصر حیات اقتصادی به عنوان یکی از شاخه ها یا زیر مجموعه های تاریخ اجتماعی مورد توجه پژوهشگران حوزه تاریخ و علوم اجتماعی قرار گرفته است. جامعه شیعیان دکن در قرن 10 و 11 هجری نیز از این قاعده مستثنی نبوده و منابع تاریخی چندان توجهی به حیات اقتصادی این گروه نداشته اند اما از لابه لای منابع تاریخی و دیگر آثار و اخبار به جای مانده از این دوره می توان اطلاعاتی در این رابطه به دست آورد و حیات اقتصادی شیعیان دکن در این دوره را ترسیم کرد. بررسی وضعیت اقتصادی شیعیان در این دوره مسئله مورد توجه در این تحقیق است. امور اداری، نظامی، تجاری و وقف برخی از مهم ترین فعالیت های اقتصادی شیعیان در این دوره است که در این پژوهش بر آنیم تا با بررسی کتابخانه ای بر اساس روش توصیفی و تحلیلی، با بیان برخی از مهم ترین فعالیت های اقتصادی شیعیان دکن، نقش و جایگاه این گروه در حیات اقتصادی دکن در دوره مورد نظر را بیان نماییم.
بررسی زندگی الحاکم و نقش وی در شکل گیری فرقهٔ دروزیه
حوزه های تخصصی:
یکی از مباحث اساسی حکومت فاطمیان مصر موضوع مذهب و به دست آوردن مشروعیت خلافت آنان است. کسب مقبولیت از طرف مردم به عنوان امام در مقابل خلفای بغداد و امویان اندلس یکی از مشخصه های پیروزی فاطمیان مصر به شمار می رود. نفوذ بر اذهان عمومی و استفاده از ادعای ائمه فاطمی مبنی بر انتصاب به پیامبر و موضوع امامت و ولایت به همراه آموزه های شیعی به آن ها کمک کرد تا بتوانند مردم را به سمت خود سوق دهند. فاطمیان با استفاده از لقب امام-خلیفه و گرفتن نام امیرالمؤمنین و امام المسلمین انگیزه عاطفی و توجه مردم را به دست آوردند. در این میان امام فاطمی و داعیان و طرفداران فاطمی به برخی از باورها و اعتقادات دامن زدند و با معرفی اقدامات خارق العاده امام خود، باور جدیدی را در کیش اسماعلی بوجود آوردند که در بنیاد فکری طرفدران فاطمی-اسماعلی نقش مهمی داشته است. ضمن اینکه با ایمان به امام خود، درصدد غلو درجات امام فاطمی و بوجود آمدن فرقه ها و نحله ها غالی بر آمدند. اقدامات حاکمان و شرایط اجتماعی و فرهنگی مناسب در پیدایش این فرقه ها تأثیر بسزایی داشت. یکی از این موراد اقدامات الحاکم خلیفه فاطمی و شرایط عصر وی در شکل گیری فرقه درزویه است. در این پژوهش با رویکر توصیفی-تحلیلی تلاش شده به بررسی اقدامات سیاسی، اجتماعی، مذهبی، الحاکم بالله و نقش آن امام در شکل گیری فرقه دروزیه پرداخته شود.