درخت حوزه‌های تخصصی

تعیین انواع خدمات مرجع و شناسایی عوامل رضایتمندی استفاده کنندگان از خدمات مرجع کتابخانه های مرکزی دانشگاه های تربیت مدرس, صنعتی شریف و صنعتی امیرکبیر هدف های ویژه این بررسی بوده است. این پژوهش عمدتاً به دو سؤال پاسخ گفته است: خدمات مرجع کتابخانه های مرکزی این سه دانشگاه کدام اند؟ و آیا مراجعه کنندگان با این خدمات آشنایی دارند؟ جامعه آماری شامل اعضای هیئت علمی و دانشجویانی است که از خدمات مرجع کتابخانه ها استفاده نموده اند. در مورد میزان رضایت کلی استفاده کنندگان از خدمات مرجع, یافته های پژوهش نشان داد که 1/56 درصد از جامعه استفاده کننده, از خدمات مرجع کتابخانه های مورد بررسی راضی یا بسیار راضی بوده اند و در این میان, راضی ترین استفاده کنندگان مربوط به کتابخانه مرکزی امیرکبیربوده اند. در پایان پیشنهادهایی با توجه به نتایج بدست آمده ازپژوهش و توصیه هایی برای پژوهش های آینده ارائه شده است.

چکیده بیان مختصر ولی دقیق محتوای یک سند است. باید تمایزی بین دو واژه چکیده و خلاصه قائل شد. “خلاصه” بیان مختصر شده ای از یک سند با استخراج جملات از خود سند می باشد. مثلاً دو – سه جمله از مقدمه و دو – سه جمله از نتیجه یا خلاصه ممکن است بیان مناسبی از موضوع یک مقاله ارائه دهد. چکیدة واقعی گرچه ممکن است دربرگیرندة کلماتی از مدرک باشد, بخشی ازمتن است که به جای این که نقل قول مستقیمی از مؤلف باشد به وسیلة چکیده نویسی به وجود آمده.

گذار روزافزون از مواد چاپی به منابع الکترونیکی بر روی شبکه, اخیراً توجه بسیاری از پژوهشگران علمی اطلاع رسانی را به منظور بررسی جنبه های مختلف کمّی منابع اطلاعاتی الکترونیکی در سایبراسپیس به خود معطوف کرده است. این بٌعد از تحقیق, خود فنون و رویکردهای تحقیقاتی دیگری را نسبت به روش های سنتی می طلبد. واژه سایبرمتریک که توسط مؤلف در این مقاله به کار رفته , دلالت بر بُعدی جدید در پژوهش های کمّی منابع اطلاعاتی در سایبراسپیس دارد. این واژه جدید برای نمایان ساختن جنبه های نوظهوری از تحقیقات اطلاع رسانی در محیط الکترونیکی به کار می رود. مقاله حاضر سعی دارد به جنبه های بالقوه در تحقیقات اطلاع رسانی در منابع الکترونیکی بپردازد و در همین راستا تعداد وب سایت ها, ضخامت خانگی, شبکه ها و نیز مفاهیمی نظیر تحلیل استنادی الکترونیکی, مجلات و منابع الکترونیکی هسته را مورد بحث و بررسی قرار دهد. واژه سایبرإسپیس به طور گسترده برای تشریح شبکه ای پیچیده از ارتباطات کامپیوتری به کار می رود.

در این نوشته پایان نامه های کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه تهران به منظور آگاهی از میزان استفاده از قواعد کتابشناختی مورد بررسی قرار گرفته است. میانگین نمره های حاصله برابر 96/84 و نمره خوبی است. اما با توجه به انحراف معیار 18/11 , این نتیجه حاصل می شود که هرچند استفاده از قواعد استناد در سطح بالایی است, ولی پراکندگی و ناهماهنگی در جامعه نمونه وجود دارد.

کتابخانه های سراسر دنیا دستخوش یک فرآیند دگرگونی هستند. کتابخانه های سنتی که عمدتاً دارای مواد چاپی هستند سریعاً در حال حرکت به سوی خودکار کردن فعالیتهای خود از قبیل امانت و فهرست ماشین خوان می باشند. کتابخانه های خودکار نیز به سوی کتابخانه های الکترونیکی دارای منابع دیسک فشرده, شبکة محلی (LAN) با خدمتگرهای دیسک فشرده و دسترسی به اینترنت, گام برمی دارند. کتابخانه های الکترونیکی که مدتی است از فعالیت آنها می گذرد در حال بررسی تغییر جهت به سمت کتابخانه های رقومی هستند در کتابخانه رقومی کلیة منابع کتابخانه رقومی می گردد و از طریق شبکه در دسترس قرار میگیرد. کتابخانه های رقومی دارای مجموعه داده های بسیار گسترده ای به شکل رقومی هستند و برای ذخیرة سازمان یافتة داده هایشان باید از مفاهیم انبارش داده ها استفاده کنند. کتابخانه های رقومی اساساً تالارهای بزرگ دانش الکترونیکی هستند و بنابراین, کشف دانش در کتابخانه های رقومی (KDDL) به موضوعی مهم بدل می شود. استخراج داده ها شاخه ای از دانش است که به کشف دانش پنهان, الگوهای نامنتظره و قواعد جدید از داده پایگاه های الکترونیکی بزرگ می پردازد. رویکرد طبیعی به کشف دانش در کتابخانه های رقومی, بهره گیری از فنون موجود استخراج داده ها است اما تلاش های کنونی در امر استخراج داده ها عمدتاً رو به کاربردهایی دارد که با داده های مالی, پایگاه های بزرگ خریداران, رکوردهای سرویس راهنمای کمکی, و... مرتبط اند. ویژگی این کاربردها, داده های مرتبط و سازمان یافته, درمقیاس وسیع است. برعکس, تالارهای دانش کتابخانه های رقومی دارای مقادیر بسیاری از داده های سازمان نیافته در حوزه های موضوعی مختلف هستند. در نتیجه, فنون موجود در استخراج داده ها برای کشف دانش در کتابخانه های رقومی چندان مطلب و مناسب نیست. این مقاله پس از بحث دربارة فرآیند دگرگونی کتابخانه ها و نامناسب بودن فنون موجود در استخراج داده ها برای کشف دانش در کتابخانه های رقومی, برای این کار فنون جدیدی را بر مبنای مفاهیم سازماندهی دانش, که در کتابخانه ها استفادة گسترده ای از آنها می شود, پیشنهاد می کند.

مفهوم جامعه مدنی, به مثابه یک چارچوب فکری برای توصیف توسعه در جوامع نوین اروپایی و دیگر کشورهای صنعتی, سخن غالب در اندیشه های فلسفی و جامعه شناختی از قرن نوزدهم به بعد بوده است (کین 1988a و 1988b) مثلاً “هگل” اظهار کرد که مفهوم “کشور” شامل ارتباط مطلوب عناصر جامعه است و دغدغه های عمده اعضای جامعه را در خود انباشته دارد. اما جامعه مدنی شامل دنیای آزاد فردی و علایق و فعالیتهای گروهی است و وحدت میان این دو مفهوم سرانجام از طریق مؤسسات گوناگون صورت واقع خواهد گرفت (فریدریش 1953؛ هگل 1942).

تشکیل “بانک اطلاعات زنان” با اهداف ذیل انجام پذیرفته است: - ارائه فعالیت های علمی – پژوهشی زنان ایران؛ - ارائه سطح و میزان مشارکت زنان در فعالیت های پژوهشی و مطالعات مربوط به زن و خانواده؛ - ترغیب زنان به فعالیت بیش تر در زمینه تحقیقات از طریق گردآوری کلیه اطلاعات مربوط به تحقیقات زنان؛ ایجاد پایگاه اطلاعاتی مربوط به مطالعات زنان در ایران

از دهة 1970 شاهد تحول تدریجی کاوشگران درونخطی و نیز کتابداران مرجع هستیم. عمدة کاوشگران اطلاعاتی ایرانی هیچ آموزش عملی در مدارس کتابداری ندیده اند و تجربة خود را در ارتباط با ادارات اطلاع رسانی دولتی به دست آورده اند. این مقاله برنامة آموزش عملی کاوش اطلاعات را که دستگاه نظامی و دانشگاه اجرا می کنند با هم مقایسه می کند. با آن که خدمات اطلاعاتی دولتی و دانشگاهی در پاره ای وجوه عملیاتی با هم مشترک اند, دستگاه نظامی در این زمینه قطعاً موفق تر بوده است. یک دلیل این امر شاید تفاوت آنها در رویکرد به اطلاعات باشد. با آن که کارآیی آموزش های عملی نهادهای دولتی و دانشگاهی کم و بیش بر شالودة عمومی کتابداری استوار است, برنامة پرورشی نظامی عمدتاً بر آثار موجود در عرصة ضد اطلاعات تکیه دارد. در نتیجه دستگاه نظامی به جای کاوشگر اطلاعاتی, مشاور اطلاعاتی پرورش داده است. مشاوران اطلاعاتی, الگوریتم کاوش منبع [اطلاعاتی] را تعیین می کنند, دربارة ربط و تناسب یافته های اطلاعاتی تصمیم می گیرند, استنتاج می کنند و مجموعة ملخّص و کارآمدی را در اختیار ارباب رجوع می گذارند این مقاله شیوه های آموزشی مربوطه را به اختصار ارائه می کند و به تأثیر آن درگذر از مشکلات همیشگی می پردازد؛ مشکلاتی همانند آنها که استفاده کنندگان در جریان انطباق میزان برونداد اطلاعاتی با همگون سازی کارآمد آن اطلاعات با آن ها روبرویند. غالباً تصدیق می شود که این میزان از همگون سازی اطلاعات تا حد زیادی به پس زمینة قومی _ فرهنگی شخص بستگی دارد.

علمیات اصلی هر مرکز اطلاعات, پردازش داده ها است. پردازش با گردآوری و سازماندهی اسناد آغاز میشود و سرانجام با ایجاد داده پایگاه و اشاعه اطلاعات پایان می یابد. بحث در این است که روش های مرسوم بودجه بندی برای تعیین بودجه این فرایند دقت لازم را ندارد. در این مقاله به منظور انجام بودجه بندی,یک مدل شبیه سازی به مثابه چارچوب بودجه بندی پیشنهاد شده شیوه برآورد بودجه بویژه برای بودجه بندی عملیاتی این فرایند نیز مورد بحث قرار گرفته است. بودجه را می توان پیش از به کارگیری عملی و واقعی آن شبیه سازی کرد, به شرطی که خصایص اقلام اطلاعاتی و لوازم آنها مشخص شده باشند. بودجه بندی این فرایند مستلزم یک مدل تعاملی است که علاوه بر بودجه بندی فرایندها و داده پایگاه های مربوطه, ملزومات زیرساختاری و قواعد جاری بودجه بندی را نیز تأمین کند. این مقاله یک مدل مفهومی, طرح واحدی, و اجرای مدل برای مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران را ارائه میکند که ممکن است برای مراکز اطلاعاتی مشابه نیز سودمند باشند

چنانچه تصمیم گیرندگان سازمان های اجرایی ، از تحقیقات حوزه کاری خود بهره برداری کرده ، آن را در تصمیم گیری ها تأثیر دهند نقش مهمی در توسعه جوامع خواهند داشت ؛ این امر در گرو ارتباط عمیق تصمیم گیرندگان با دستگاه های تحقیقاتی و پژوهشی است. در این مقاله ابتدا مفاهیم بهره برداری از تحقیقات ، تصمیم گیری مؤثر است برشمرده ، به تشریح تأثیر همگنی و اعتماد متقابل تصمیم گیرندگان و محققین در استفاده از تحقیقات پرداخته می شود. علاوه بر این توضیح داده خواهد شد که عواملی چون سطح توسعه اقتصادی و اجتماعی جوامع ، شیوه اجتماعی شدن افراد و تفاوت های فرهنگی تصمیم گیرندگان و محققان می تواند بر چگونگی ارتباط این دو گروه و در نتیجه بر بهره برداری از نتایج تحقیقات مؤثرواقع شود. لذا می توان گفت که تکنولوژی و سازماندهی مناسب ، همگرایی اجتماعی شدن در دوران های کودکی ، نوجوانی و اشتغال در برقراری ارتباط مؤثر و کاهش فاصله فرهنگی بین تصمیم گیرندگان و محققان مؤثر بوده ، می تواند امکان استفاده از نتایج تحقیقات در تصمیم گیری را افزایش دهد.

در مستندسازی رایانه ای به طور معمول نمایه سازی با نظر به متن انجام می شود و نه با توجه به استفاده کنندگان از رایانه، که [در واقع] خوانندگان این مدارک هستند. امروزه که کاربران بر اطلاعات مستندسازی شده ای که از طریق ارتباط پیوسته بازیابی می کنند، کنترل بیشتری دارند، این وضع در حال دگرگونی است. این مقاله گزارشی است از پروژه ای که به منظور کشف نیازهای کاربران از دو بعد به هم تنیده دانش و زبان انجام گرفته است. این گزارش مربوط به استفاده کنندگان از سیستم IBM AS/400 و مستندسازی حفاظت رایانه ای است. طرح های پیشنهادی با در نظر گرفتن نیازهای زبانی و دانش کاربران، روش نوینی را در ایجاد نمایه ها عرضه می دارد.