علوم اسلامی

امروزه در مباحث اخلاقی راجع به سقط جنین سه دیدگاه کلی وجود دارد: مخالفت با سقط جنین جز در شرایط اضطراری؛ موافقت مطلق، و سوم، دیدگاه میانه یا موافقت مشروط. یکی از رهیافتهای مهم در میان مدافعان مطلق یا مشروط سقط جنین، رهیافت مبتنی بر حق زن بر بدن خود است. در این رهیافت مهم ترین و تاثیر گذارترین استدلال از آن جودیث تامسون، در مقاله معروف «دفاع از سقط جنین» است. تامسون در اثبات مدعای خویش مبنی بر اینکه دست کم در برخی موارد، مثل تجاوز به عنف، سقط جنین از حیث اخلاقی جایز است به ارائه استدلال مستقلی نمی پردازد، بلکه با استفاده از حق مادر بر تن خود، به تضعیف استدلال طرفداران مخالفت مطلق با سقط جنین می پردازد. یکی از مهم ترین نقدهای صورت گرفته بر استدلال تامسون از آن فرانسیس بکویث است. اشکالات مطرح شده از سوی بکویث ذیل سه عنوان کلی حقوقی، ایدئولوژیکی، و فلسفی آمده است. موضوع مقاله پیش رو، بررسی و نقد استدلال تامسون و نقدهای وارد شده بر آن خصوصاً نقدهای فلسفی مطرح شده از سوی بکویث است.

۱۲۱۲۵.

محمد بن سنان از ورای دیدگاه ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدعلی مهدوی راد امیر عطاءالله جباری

منبع: حدیث پژوهی سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۱ شماره ۸

کلید واژه ها: محمد بن سنان غلو محمد بن سنان تضعیف محمد بن سنان توثیق محمد بن سنان

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث

تعداد بازدید : ۲۰۱۹ تعداد دانلود : ۱۰۳۷

محمد بن سنان از اصحاب امامان کاظم، رضا و جواد است. 969 روایت از او در کتب اربعه نقل کرده اند که وی را در زمره راویان پر حدیث شیعه قرار می دهد. درباره او نظریات متضادی وجود دارد به گونه ای که برخی از دانشمندان تضعیفش کرده و به مجرد حضور نامش در سند حدیث، آن را ضعیف و غیر قابل استناد دانسته اند. در مقابل، منش رفتاری محمد بن سنان و هم نشینی او با حضرات ائمه و بزرگان اصحاب، اهتمام راویان پرآوازه و جلیل القدر در نقل روایات او، روایات بسیارش با موضوعات گوناگون در کتاب ها و جوامع حدیثی شیعه و وجود روایاتی در مدح وی، قضاوت دربارة تضعیف او را با تردید جدی روبه رو می سازد. در این نوشتار، کوشش شده با دیدی واقع بینانه به ادله و شواهد موجود دربارة شخصیت محمد بن سنان نگریسته شود تا ضمن آشکار شدن حقیقت و توثیق او، روایاتش از گردونة ضعف خارج و قابل استناد گردد.

۱۲۱۲۶.

هرمنوتیک و اصول فقه : نگاهی به انواع قصدی گرایی در غرب و مقایسه آن با دیدگاه تفسیری اصولیان شیعه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علیرضا عابدی سرآسیا محمدصادق علمی سولا محمدکاظم علمی سولا

منبع: فقه و اصول پاییز و زمستان ۱۳۸۹ شماره ۸۵

کلید واژه ها: هرمنوتیک قصدی گرایی واقعی و فرضی قصدی گرایی معتدل و افراطی قصدی گرایی انحصاری و شمولی قصدی گرایی اصلی و عصری

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه کلیات فلسفه فقه

تعداد بازدید : ۲۰۱۸ تعداد دانلود : ۱۰۸۸

نظریه معروف در زمینه معنا و تفسیر متن، «قصدی گرایی» نامیده می شود که می گوید: «معنا یا تفسیر یک اثر، با نیت صاحب اثر، مرتبط بوده یا توسط آن تحدید و تعیین می گردد». در این جستار، ابتدا مهم ترین اقسام قصد و نیت، بررسی شده اند، از جمله: 1) قصد روان-شناختی و قصد پدیدارشناختی؛ 2) قصد معنایی، قصد مقوله ای، و قصد انگیزشی؛ 3) قصد واقعی و قصد فرضی؛ 4) قصد درونی و قصد بیرونی. سپس، انواع مختلف قصدی گرایی، از یکدیگر متمایز گشته و توضیح داده شده اند. قصدی گرایی می تواند تقسیم شود به: (1) قصدی گرایی معنایی و قصدی گرایی تفسیری؛ (2) قصدی گرایی واقعی و قصدی گرایی فرضی(قصدی گرایی واقعی، شامل هر یک از (الف) افراطی یا (ب) معتدل، و قصدی گرایی فرضی، شامل هر یک از (الف) اصلی یا (ب) عصری)؛ (3) قصدی گرایی انحصاری و قصدی گرایی شمولی. در پرتو این تمایزها، نقاط اشتراک و اختلاف دو دیدگاه قصدی گرایی غربی و قصدی گرایی شیعی، روشن گردیده است.

۱۲۱۲۷.

تاریخ مشایخ صوفیه در بیاض و سواد سیرجانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محسن جهانگیری محسن پورمختار

منبع: دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز ۱۳۸۳ شماره ۱۹۲

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۱۹

خواجه ابوالحسن علی بن حسن سیرجانی از بزرگان صوفیه قرن پنجم هجری است. وی شیخ کرمان بوده و در آنجا داروخانه و اوقاف و مریدان بسیار داشته و مورد تکریم بزرگان صوفیه از قبیل ابوسعید ابوالخیر، خواجه عبدالله انصاری و هجویری قرار گرفته است. او که اهل سیر و سیاحت بوده در سیرجان درگذشته و آرامگاهش تاکنون باقی و زیارتگاه است. کتاب بیاض و سواد خواجه علی حسن که تاکنون به صورت نسخ خطی مانده است، در حقیقت طبقه‌بندی موضوعی اقوال مشاهیر صوفیه تا اواخر قرن چهارم است که در هفتاد و سه باب تنظیم شده و بیش از سه هزار فقره از سخنان بزرگان قوم را در بردارد. یکی از مهم‌ترین ابواب بیاض و سواد "باب معرفه تاریخ مشایخ" است که در آن هفتاد و هشت تن از مشایخ صوفیه بر اساس منطقه جغرافیایی محل فعالیتشان تقسیم‌بندی و معرفی شده‌اند.

۱۲۱۲۸.

نظری به عدد 73 در حدیث «تفرقه»

نویسنده: احمد مهدوی دامغانی

منبع: یغما سال هفدهم مرداد ۱۳۴۳ شماره ۲ (پیاپی ۱۹۳)

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث علوم حدیث کلیات مفهوم شناسی

تعداد بازدید : ۲۰۱۸ تعداد دانلود : ۱۰۶۲

۱۲۱۲۹.

آیین نقطویان از نظرگاه فلسفی

نویسنده: علیرضا ذکاوتی قراگزلو

منبع: معارف ۱۳۷۱ شماره ۲۷

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۱۹ تعداد دانلود : ۸۶۱

۱۲۱۳۰.

إبراهیم نصرالله و تجربته الرّوائیّة (ابراهیم نصرالله و تجربه ی رمان نویسی)

نویسنده: حسن سرباز سید حسن آریادوست

منبع: کاوش نامه ادبیات تطبیقی (نقد و ادبیات تطبیقی سابق) سال اول زمستان ۱۳۹۰ شماره ۴

کلید واژه ها: ابراهیم نصرالله ادبیات معاصر عرب الملهاة الفلسطینیة شرفات

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب کلیات ادباء

تعداد بازدید : ۲۰۱۸ تعداد دانلود : ۵۱۴

ابراهیم نصرا... ادیب مشهور فلسطینی- اردنی است که زندگی ادبی خود را ابتدا با انتشار چند مجموعه شعر آغاز نمود. وی با انتشار اولین رمان خود «براری الحمی/1985» در جرگه ی رمان نویسان عرب قرار گرفت. رمان های نصرا... را می توان به سه مجموعه ی اصلی: رمان های مستقل، الملهاة الفلسطینیة، و الشرفات تقسیم نمود که هر مجموعه خود مشتمل بر تعدادی رمان مستقل می باشد. موضوع اصلی رمان های نصرا... قضیه فلسطین با همه جوانب سیاسی ، اجتماعی و ملی – عربی است به همین جهت حوادث و وقایع رمان های وی را می توان در دایره زمانی قرن بیستم خلاصه نمود. هر یک از رمان ها با دیدی نافذ و ناقدانه و با استفاده از تکنیک های نوین ادبی و کارکردهای مختلف متون موروثی و با تکیه بر پیش زمینه ای از حوادث و وقایع تاریخی معاصر ملت فلسطین و اعراب، به بررسی مشکلات انسان فلسطینی در جنبه های مختلف انسانی، هویتی، ملی، فرهنگی و تاریخی می پردازد. نصرا... تحت تأثیر عوامل مختلفی به دنیای رمان نویسی روی آورد، این عوامل همگام با اولین سفر وی به عربستان، آغاز می شود. این مقاله با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی به بررسی زندگی ادبی نصرا... در زمینه رمان نویسی و عوامل مؤثر و اساسی در روی آوردن وی به این گونه ی ادبی می پردازد.

۱۲۱۳۱.

جایگاه مدارس تجربی در نظام تعلیم و تربیت

نویسنده: محمود مهرمحمدی

منبع: فصلنامه تعلیم و تربیت (آموزش و پرورش) ۱۳۷۰ شماره ۲۷ و ۲۸

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۱۸ تعداد دانلود : ۸۷۶

۱۲۱۳۲.

نسبت اخلاق و سیاست در اندیشه ارسطو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مجید اکبری فاطمه امین

منبع: آینه معرفت زمستان ۱۳۸۸ شماره ۲۱

کلید واژه ها: سعادت اخلاق ارسطو فضیلت سیاست خیر اعلا

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی

تعداد بازدید : ۲۰۱۸ تعداد دانلود : ۸۷۱

اخلاق و سیاست از شاخه های حکمت عملی و در پی تامین سعادت انسان هستند. سعادت مفهوم محوری اخلاق ارسطوست. او در اخلاق به دنبال مطلوبی است که فی نفسه مطلوب باشد، نه آنکه به دلیل چیز دیگر مطلوب باشد. به تعبیر دیگر، ارسطو در پی «خیر اعلا» است، که همان سعادت است. جامعه هم باید در پی خیر اعلا باشد، حصول سعادت های فردی از راه سعادت های اجتماع امکان پذیر است و نیز بالعکس. فلسفه اخلاق درباره خصال فردی انسان هاست به این اعتبار که در جامعه زندگی می کنند، فلسفه سیاست هم درباره زندگی، رفتار و کردار اجتماعی انسان هاست. در نوشتار حاضر، سعی بر آن است تا تبیینی برای نسبت میان اخلاق و سیاست بیابیم.

۱۲۱۳۳.

تحلیلی از نظریه های ترکیبی در اخلاق اسلامی (بررسی موردی نظریه مصباح یزدی و سروش)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: جهانگیر مسعودی زهرا آل سیدان

منبع: اندیشه دینی پاییز ۱۳۹۱ شماره ۴۴

کلید واژه ها: معتزله اشاعره اخلاق اسلامی حسن و قبح مصباح یزدی نظریه های ترکیبی سروش

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۱۸ تعداد دانلود : ۹۲۳

۱۲۱۳۴.

«بدن اخروی» از دیدگاه صدرالمتالهین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عباس فنی اصل

منبع: اندیشه های نوین دینی تابستان ۱۳۹۰ شماره ۲۵

کلید واژه ها: معاد روحانی معاد جسمانی بدن اخروی ملاصدرا معاد حشر

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات مکتب های فلسفی حکمت متعالیه

تعداد بازدید : ۲۰۱۹ تعداد دانلود : ۹۰۱

بحث برانگیخته شدن انسان ها در قیامت از مسایلی است که درباره آن سوالات متعددی مطرح می شود؛ از جمله اینکه، آیا معاد، روحانی است یا جسمانی؟ و یا هر دو توامان؟ در صورت قبول معادین، حدوث جسم در آخرت، چگونه است؟ آیا بدن حادث شده، عین بدن دنیوی است یا غیر آن؟ و در صورت عینیت، آیا با خصوصیات مادی محشور خواهد شد یا با تغییرات متناسب با جهان دیگر؟ نوشته حاضر تبیین دقیق و مطابق با عقل و شرع کیفیت حدوث و حشر ابدان اخروی و رد شبهات مطرح شده بر اساس دیدگاه ملاصدرا است.

۱۲۱۳۵.

داستان قرآنی:موسی و عبد صالح (قسمت سوم)

نویسنده: محمود خیراللهی

منبع: بشارت ۱۳۸۳ شماره ۴۰

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۱۹

۱۲۱۳۶.

زبان معیار: تعریف و نشانه

نویسنده: احمد شهدادی

منبع: پژوهش و حوزه پاییز و زمستان ۱۳۸۴ شماره ۲۳ و ۲۴

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول اصول فقه کلیات فلسفه زبان

تعداد بازدید : ۲۰۱۷ تعداد دانلود : ۱۱۲۸

۱۲۱۳۷.

رساله خطى ابواب الجنان(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: سید حسن فاطمی

منبع: مجله فقه اهل بیت ۱۳۸۱ شماره ۳۱

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه کلیات کتابشناسی فقهی

تعداد بازدید : ۲۰۲۰

۱۲۱۳۸.

اندیشه وحدت وجودی در تمثیلات صائب تبریزی

نویسنده: رجب توحیدیان

منبع: ادیان و عرفان سال پنجم پاییز ۱۳۸۷ شماره ۱۷

کلید واژه ها: وحدت وجود کثرت تمثیل صائب وحدت حقیقی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۱۷ تعداد دانلود : ۹۴۶

وحدت وجود یکی از مهم ترین و در عین حال پیچیده ترین مباحث عرفانی و راز بزرگ عرفان و تصوف ایرانی ـ اسلامی بشمار می آید. اندیشه و تفکر وحدت وجودی یا وحدت در عین کثرت، در کنار مبحث تجلی، به عنوان امهات معارف عرفانی ،درشکل گیری تمامی مکاتب عرفانی و بالاخص عرفان ایرانی ـ اسلامی از گذشته تا حال نقش مهم و اساسی را ایفا کرده است. عارفان وحدت اندیشی چون: بایزید بسطامی، جنید بغدادی، حلاج، شبلی و غیره، درباره اندیشه وحدت وجودی داد سخن ادا کرده اند. این اندیشه و باور عرفانی، به طور گسترده و جامع درقرن ششم، توسط ابن عربی با عرفان علمی و نظری وی، وارد عرصه عرفان اسلامی گردیده، همو بود که مبانی این نگرش عمیق عرفانی را استحکام بخشیده، اصول و قواعد آن را بر پایه قوانین و معیارهای استواری وضع کرد. بعد ازاو این اندیشه به وسیله شاگردان و پیروانش از قبیل: صدر الدین محمد قونوی، عبد الرزاق کاشانی، مؤیدالدین جندی، داوود قیصری، سید حیدر آملی، به خصوص شاه نعمت الله ولی، شمس مغربی، عبدالرحمان جامی و دیگران مطرح گردیده است. شاعر وحدت بین و یگانه اندیش سبک هندی(اصفهانی) یعنی صائب تبریزی، با پیروی ازپیشینیان عرفانی، در کسوت تمثیل و بخصوص تشبیه تمثیل، توانسته است بهتر و استادانه تر از دیگران، عرفانی ترین ابیات را در مورد این مشرب عرفانی، در معرض دید علاقه مندان و اهل عرفان و ادب قرار دهد. نگارنده دراین نوشتار به تحقیق و تفحص دراین زمینه پرداخته است.

۱۲۱۳۹.

راهکارها و مدل های توسعه ی معنویت اسلامی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: حمیدرضا مظاهری سیف

منبع: اخلاق پاییز و زمستان ۱۳۸۷ شماره ۱۳ و ۱۴

کلید واژه ها: راهکارها آسیب ها معنویت های نوظهور سلطه گری معنویت اسلامی علوم معنوی اسلامی مدل ها

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی

تعداد بازدید : ۲۰۱۶ تعداد دانلود : ۱۰۸۲

جریان های معنویت گرای بسیار متنوعی در جهان پدید آمده و به حریم فرهنگی ما وارد می شود. این درحالی است که میراث عرفانی ما چنان غنی و سرمایه ی معنوی اسلام چنان سرشار است که توانایی رقم زدن یک انقلاب بزرگ اجتماعی را دارد. با این وجود، آسیب ها و کاستی هایی در شیوه ی کار ماهست که مانع شده این محتوای عالی و غنی به مرحله ی استفاده برسد. آسیب هایی که ما را از وضع مطلوب توسعه ی معنویت اسلامی دورکرده، به دو دسته ی علمی و اجرایی تقسیم می شود. برای برطرف کردن این اشکالات راهکارهایی وجود دارد. این راهکارها در قالب مدل های اجرایی روشن و گسترده ای می تواند قابل اجرا باشد. در این مقاله تلاش شده این راهکارها بررسی و پیشنهاد شوند.

۱۲۱۴۰.

حقیقت ابصار از منظر سهروردی و ملاصدرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مهدیه نزاکتی علی اصغری سید مرتضی حسینی شاهرودی

منبع: حکمت صدرایی سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۶)

کلید واژه ها: نفس ملاصدرا سهروردی ابصار علم اشراقی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۱۶ تعداد دانلود : ۷۹۴

سهروردی ادراک بصری را اشرف ادراکات حسی می داند. ویمعرفت شناسی اشراقی را با ابصار آغاز می نماید و قاعده اشراقی ابصار را چنان بسط می دهد که ادراکات مراتب بالاتر را نیز دربرمی گیرد، لذا در معرفت شناسی اشراقی نخست باید فعل ابصار را از دیدگاه فلسفی تحلیل و بررسی نمود تا بتوان در نهایت به درک حقیقت علم حضوری اشراقی نائل آمد؛ اما ملاصدرا که بحث های فلسفی خود را بر اساس اصالت و بساطت وجود مطرح می نماید،مبحث ابصار نفس را هم ناشی از بساطت و تجرد و احاطه وجودی نفس می داند. در نظر وی آنچه نفس دریافت می نماید، غیرمادی و از شئونات و تصرفات بالطبع نفس با افاضه قدرت الهی و درنتیجه، مدرکات بالذات نفس می باشدو به تعبیر دیگر، معرفت نفس در حقیقت کشف و نمود، مدرکات باطنی نفس می باشد که در جهان مادی، به صورت ادراک قواکه در حقیقت آلات و معدات ادراک نفس هستند، نمود می نمایند. پس معرفت نفس ناشی از اتحاد آن در قوس صعود و خلاقیت در قوس نزول می باشد.

درخت حوزه‌های تخصصی