درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۴٬۵۲۱ تا ۱۴٬۵۴۰ مورد از کل ۷۳٬۴۵۳ مورد.
۱۴۵۲۱.

تبیین و تحلیل تاریخی کارکردهای سیاسی- اقتصادی حج در دوره عباسیان(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: میقات حج دوره ۲۷ پاییز ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۱۰۵) 111 - 126

کلید واژه ها: حج عباسیان سیاسی اقتصادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۲ تعداد دانلود : ۱۷۰
در دوران پیش از اسلام، مکه یکی از مهم ترین شهرهای شبه جزیره عربستان بود که گروه های مختلف مردم را به طرف خود می کشاند. این شهر به دلیل قرار گرفتن بر سر راه های تجاری و همچنین وجود خانه خدا در آن، مهم ترین محل گردهمایی اعراب در شبه جزیره به شمار می رفت. با ظهور اسلام، شهر مکه اهمیت دوچندان یافت. پیامبر خدا9  در ایام حج با گروه های مختلف مردم برای پیشبرد دعوتش صحبت می کرد. حتی قریش و مخالفان پیامبر9  نیز برای تقابل با آن حضرت در این ایام به رایزنی با زائران می پرداختند. با روی کار آمدن دولت عباسی، این دولت  سعی کرد از تمام ابزارها برای بقای خود استفاده کندکه از مهم ترین آنها نهاد حج بود. عباسیان نهاد حج را به عنوان ابزار مقابله با مخالفان مذهبی و سیاسی خود به کار گرفتند و از آن برای کسب مشروعیت و وجهه مردمی، استفاده کردند. این گردهمایی بزرگ علاوه بر کارکرد های سیاسی، تبعات اقتصادی فراوانی را نیز، هم برای حکومت ها، هم برای زائران و هم برای مردم مکه در بر داشت. این مقاله بر آن است که با روش توصیفی تحلیلی به این سؤال که مهم ترین کارکردهای سیاسی و اقتصادی نهاد حج برای خلافت عباسی چه بود، بپردازد.
۱۴۵۲۲.

بررسی جایگاه نیت در نظام اخلاقی علامه طباطبایی و مایکل اسلوت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال هشتم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۳۲)

کلید واژه ها: نیت فعل اخلاقی فاعل اخلاقی منش علامه طباطبایی مایکل اسلوت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۹ تعداد دانلود : ۵۹۶
نیت به عنوان یک فرآیند ذهنی، جایگاه مهمی در فلسفه اخلاق دارد. جهت تحلیل ماهیت نیت و بررسی نقش معناشناختی، ارزش شناختی و وجود شناختی آن در اخلاق به دو فیلسوف برجسته اخلاق یعنی علامه طباطبایی و مایکل اسلوت نظر شده است. در این راستا نقش نیت در فعل و فاعل اخلاقی و رابطه آن با منش فاعل مورد بررسی قرار گرفته است. در نهایت رویکرد تقریباً مشابهی در باب معنای نیت از نظر دو فیلسوف یافت می شود؛ منتها در باب نقش معناشناختی، ارزش شناختی و وجودشناختی نیت در اخلاق تفاوت هایی دیده می شود که حاکی از اختلاف آنها در متن و بستر اندیشه است.
۱۴۵۲۳.

بررسی و نقد مدعای اذعان صدرالمتألهین به نظریة «رؤیا انگاری وحی»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت کلامی سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۲۱)

کلید واژه ها: تفسیر قرآن وحی صدرالمتألهین قیامت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۵ تعداد دانلود : ۶۲۹
عبدالکریم سروش در برخی مواضع مقالات خویش و در جهت تبیین مبنای رؤیا انگاری وحی مدعی است که نوع تفسیر آیات ابتدایی سورة واقعه توسط صدرالمتألهین و تأکید وی بر تحقق واقعة قیامت در زمان حال، مؤید استبصار صدرالمتألهین به نظریة مذکور است. در این مطالعة ذیل، دو عنوان «دیدگاه صدرالمتألهین در خصوص وحی» و «دیدگاه ایشان در خصوص حقیقت قیامت» این مدعا بررسی و نقد شده است. بررسی وحی شناسی صدرالمتألهین مؤید آن است که وی نه تنها در هیچ یک از مواضع و آراء خویش در زمینة وحی به مبنای «رؤیا انگاری» اذعان ننموده، بلکه تأکید کرده است که وحی حقیقتی کلامی و خطابی دارد. البته عمده ترین دغدغة وی در این باره، به تبیین کیفیت جسمانی بودن فرایند وحی و از آن جمله، ماهیت ارتباط پیامبر با فرشتة وحی در وجه جسمانی و محسوس وحی معطوف گشته است. اما در خصوص تصریح صدرالمتألهین به تحقق واقعة قیامت در زمان حال، باید گفت: به سبب تفکیک قیامت به صغرا و کبرا در تفکر صدرایی، وی بر خلاف مدعای دکتر سروش، زمان وقوع قیامت کبرا را مبهم دانسته و صرفاً به تحقق قیامت صغرا اشاره کرده است. در حقیقت، آنچه صدرالمتألهین به تحققش معتقد است (قیامت صغرا) مد نظر دکتر سروش نیست، و آنچه مراد دکتر سروش در مقالات شش گانه است (قیامت کبرا) مورد تأیید صدرالمتألهین نیست.
۱۴۵۲۴.

تحلیل تفسیری سیر نزول آیات حجاب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال نهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۳۶ 83-102

کلید واژه ها: خود کنترلی سیر نزول آیات حجاب عفاف مهندسی حجاب نظریه حریم جنسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۰ تعداد دانلود : ۴۵۸
حجاب، با وجود اهمیّت بسیارش، در اسلام اصالت ندارد؛ بلکه امر اصیل، عفاف و خودکنترلی است؛ زیرا اگر عفاف نباشد حجاب نیز کارکرد خود را از دست خواهد داد. نتیجه این پژوهش گویای این است که مهندسیِ تحقّق حجاب در جامعه، مبتنی بر نظریه حریم جنسی است که بر اساس آن، همّت اصلی بر ایجاد حریم حداکثری بین دو جنسِ زن و مرد، در تمامیِ ساحت های زندگی می باشد که در هر ساحتی حریمی متناسب با آن و براساس اقتضاء و واقعیت های زندگیِ بشری تعریف می شود که حجاب شرعی یکی از همین حریم ها برای ساحتِ تعاملات اجتماعی در فضای اختلاط است. خدای متعال در این سیر نزول، نظام هنجاری ای را شکل می دهد که ازجمله مهمترین شاخصه هایش، ارزش بودنِ ارتباطِ حداقلی با جنس مخالف به عنوان یک گزاره ایده آل است و حجاب در این ساختار هنجاری، تنها قطعه ای از پازل است و خودِ آن محوریت ندارد. عقبه این ساختار هنجاری مبتنی بر تحکیم روحیه عفّت مئابی است. التزام عملی به این ساختارِ هنجاری باید از طبقه حاکم بر جامعه شروع شود تا سایر اقشار مردم نیز خود را ملتزم بدانند و رویکرد آن کاملاً فرهنگی و به دور از تنش های امنیتی باشد و در مدلِ مهندسی اسلام در امر حجاب، مردان به عنوان سرپرست خانواده ها مسئول مدیریّت و نظارت بر این مهم هستند.
۱۴۵۲۵.

واکاوی مصادیق واژه های «بُیُوت» و «فارِهِین» در آیه 146 شعراء(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال نهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۳۶ 153-170

کلید واژه ها: فارهین بیوت اصحاب الحجر قوم ثمود

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۷ تعداد دانلود : ۳۳۸
یکی از قصص قرآن که در آن به عاقبت اقوام اشاره شده، داستان قوم ثمود است. خدای متعال هنگامی که می خواهد عملی که نشان از بی تقوایی و عدم اطاعت قوم ثمود از حضرت صالح × دارد، را بیان نماید، به تراشیدن «بیوتی» در دل کوه ها اشاره می فرماید، که حالت قوم ثمود در آن بیوت، با واژه «فارهین» وصف گردیده است. به نظر می رسد تبیین دقیق تر این واژه ها بیش از آنچه تاکنون در تفاسیر قرآن بیان شده است نیازمند تأمل در مکان زندگی قوم ثمود است، که این بررسی از طریق مطالعه آثار متعلق به قوم ثمود و سنگ نگاشته های موجود از آنها در منطقه حجر انجام می گیرد. در این تحقیق می توان به نشانه های معابدی دست یافت که محل پرستش بت های قوم ثمود بوده و با خانه های سنگی به جای مانده از آنها انطباق زیادی دارد. در واقع با توجه به آیاتی از قرآن و شواهدی از سرزمین حجر می توان گفت: مراد از «بیوت» در آیات مربوط به قوم ثمود، پرستشگاه هایی برای بت ها است که قوم ثمود در آن عبادتگاه ها به عیش و نوش و رقص مقدس با حالت برهنگی آیینی و روسپی گری در هنگام پرستش خدایان می پرداخته اند و به این ترتیب دلیل وقوع عذاب و مراد از « فارهین» در آیه روشن تر می گردد و خدای متعال آن را به عنوان عبرتی برای تمام مردم در همه زمان ها بیان می نماید.
۱۴۵۲۶.

تحلیل اخلاقی افشاگری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه اخلاق سال یازدهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۴۰ 69-88

کلید واژه ها: افشاگری افشاگر اخلاق افشاگری افشاگری درونی افشاگری بیرونی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۷ تعداد دانلود : ۳۶۴
تعریف و تحلیل مفهوم افشاگری، نخستین مسئله ی این مقاله است. پس از آن تبیین یکی از مهم ترین و راهگشاترین تقسیم بندی ها از انواع افشاگری موضوع بحث قرار خواهد گرفت. در ادامه، تاریخچه مختصری نیز از افشاگری در تاریخ معاصر ارائه شده است. بررسی زمینه افشاگری و فضا و عواملی که افراد را در معرض این پدیده قرار می دهد، مبحث دیگری است که شاکله این نوشتار را قوام بخشیده است. در گام بعدی، چند عامل جامعه شناختی و روان شناختی که می توانند مانعی در راه افشاگری قلمداد شوند مورد تحلیل قرار گرفته اند. آخرین مبحث این نوشتار حول محور تحلیل اخلاقی افشاگری با رویکرد دینی می چرخد. شش ویژگی اخلاقی، به عنوان معیارهای یک افشاگری اخلاق مدار در مقاله معرفی و تحلیل شده اند که رعایت آن ها می تواند مضرّات افشاگری را به حداقل و منافع آن را به حداکثر برساند.
۱۴۵۲۷.

اصالت وجود؛ مسئله ای بدیهی یا نظری؟(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های فلسفه اسلامی پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲۳

کلید واژه ها: اصالت وجود بدیهی بودن ماهیت مفهومی یا تبعی نظری بودن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۴ تعداد دانلود : ۴۶۹
مسئله اصالت وجود به گونه ای که چند قرن اخیر مطرح است، از زمان ملاصدرا آغاز شده است و از همان زمان نیز بداهت این مسئله مطرح بوده است. ما در این نوشتار به روشی تحلیلی تاریخی به بررسی این مسئله پرداخته و نشان داده ایم که چون اصالت وجودی ها ویژگی هایی چون بساطت برای وجود برمی شمرند، بدیهی دانستن این مسئله، طفره ناموجهی از اشیاء پیرامونی به وجودی با آن ویژگی هاست. پذیرفتن دیدگاهی نیز که قائل به اصالت وجود و عینیت ماهیت است، در اشیاء پیرامونی ما، امری خلاف مشهود ماست. همچنین از مواردی نام برده ایم که می توانسته است دستاویز فیلسوفان اصالت وجودی برای روی آوری به نظریه بداهت اصالت وجود باشد.
۱۴۵۲۸.

نجات و راه نیل به آن در کشف الاسرار و عُدَّه الابرار رشیدالدین ابوالفضل میبدی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادیان و عرفان سال ۵۱ پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ 161 - 181

کلید واژه ها: سعادت شقاوت تقدیر کسب میبدی کشف الاسرار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۷ تعداد دانلود : ۳۰۶
نجات یکی از اساسی ترین مسئله ها در ادیان ابراهیمی یهودیت، مسیحیت و اسلام است. در این ادیان، خدا آدم را در بهشت یا باغ عَدَن ساکن کرد. آدم در آن از فرمان خدا به واسطه ابلیس یا مار سرپیچی کرد، در نتیجه، از آن اخراج شد و به زمین هبوط کرد و در واقع، همه انسان ها هبوط کردند. از این رو، انسان نیاز به نجات، یعنی بازگشت به بهشت یا باغ عَدَن را دارد. در اسلام، خدا برای نجات کل بشریت قرآن کریم را وحی کرده است. در قرآن مجید از نجات رسولان و مؤمنین سخن به میان آمده است. با توجه به اهمیت نجات در قرآن کریم، بدیهی است که آن در تفاسیر قرآن مجید نیز مورد توجه قرار گیرد. یکی از تفاسیری که این موضوع را به تفصیل و از نگاه تفسیری و عرفانی مورد بررسی قرار داده، تفسیر کشف الاسرار و عُدَّه الابرار، اثر رشیدالدین ابوالفضل میبدی است. این مقاله که با روش توصیفی و تحلیلی نگارش یافته، به تبیین نقش خدا در سعادت و شقاوت، رابطه طاعت و معصیت با سعادت و شقاوت، نقش انبیا در سعادت و شقاوت و ... در این تفسیر می پردازد. به نظر میبدی، گر چه خدا اقوال و اعمال بندگان را در روز ازل تقدیر کرد و امروز در وقت عمل آن ها را در آنان خلق می کند، اما بنده آن ها را کسب می کند. میبدی دلیل مثاب و معاقب شدن بندگان را همین کسب می داند. همچنین میبدی ثواب و عقاب را از احکام تکلیف و نه از احکام تقدیر می داند و به نظر او، بنای آن ها بر امر و نهی، و نه بر توفیق و خِذلان است؛ زیرا تقدیر اصل و عمل فرع است و ثواب و عقاب از احکام فروع و نه از احکام اصول است.
۱۴۵۲۹.

معیارهای اخلاق حرفه ای کارگزاران در نظام مدیریت شایسته (در پرتو اندیشه علوی)(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۲۳)

کلید واژه ها: اخلاق حرفه ای نظام اداری کارگزاران مردم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹۳ تعداد دانلود : ۵۱۲
موازین و معیارهای اخلاق حرفه ای، یک الگو و سرمشق واضح از رفتار درست حرفه ای پیش روی کارگزاران است که به کارگزاران و فعالان نظام اداری کمک می کند در انجام وظایف خود از این الگو استفاده کنند و راه درست را برگزینند. رعایت این معیارها در هر نظام اداری شایسته، امری لازم و ضروری است. برای داشتن هویت اسلامی رفتار حرفه ای، مناسب است به شایسته ترین نظام اداری اسلامی، یعنی حکومت علوی توسل جست. پرسش اصلی آن است که در حکومت علوی به عنوان شایسته ترین نظام حکومتی پس از پیامبر، رعایت چه موازینی از اخلاق حرفه ای به سبب تصدی مناصب حکومتی و کارگزاری مورد تأکید بوده است؟ هدف آن است که با شناسایی معیارهای اخلاقی حاکم بر رفتار کارگزاران در نظام شایسته علوی، قواعد حاکم بر رفتار کارگزاران و مدیران در نظام ها و ساختارهای اداری دیگر را بر همین اساس بنا نهاد و به یک نظام اداری مطلوب در چارچوب اندیشه اسلامی دست یافت. این پژوهش یک مطالعه توصیفی و تحلیلی است و نتایج آن نمایانگر آن است که رعایت موازین اخلاقی در حکومت علوی، در چهار بخش معیارهای کلی حاکم بر رفتار کارگزاران، معیارهای حاکم بر وظایف کارگزاران در برابر مردم، در برابر مقام مافوق و در مقابل کارکنان تحت مدیریت، قابل شناسایی و تبیین است.
۱۴۵۳۱.

خسارت تأخیر تأدیه بر مبنای ضمان منافع

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه میان رشته ای فقهی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۱۲) 115 - 143

کلید واژه ها: خسارت تأخیر تأدیه عدم النفع ضرر منفعت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۰ تعداد دانلود : ۲۷۴
یکی از چالش های نظام بانکی، چالش تأخیر مشتریان در بازپرداخت اقساط تسهیلات در سررسید و در نتیجه افزایش حجم مطالبات غیر جاری و خسارت های ناشی از این مسئله است. در نظام بانکی ایران تنها مبنای جبران خسارت، وجه التزام است. این مبنا با چالش ربوی بودن روبه رو است و در عمل نیز کارآمد نبوده است. پژوهشگران در جستجوی راهکار جایگزین، پیشنهادهایی داده اند. ازجمله ضمان منافع و عدم النفع؛ زیرا در اثر تأخیر در ادای دین بانک ها فرصت استفاده از سرمایه و کسب منافع احتمالی آن را از دست می دهند، اما ضمان عدم النفع در فقه امامیه با چالش های جدی روبه روست و اینکه می تواند مبنایی برای دریافت خسارت تأخیر تأدیه باشد، محل تردید است. ریشه تردید به مالیت عدم النفع و ضرر بودنِ از دست دادنِ آن برمی گردد. پژوهش حاضر کوشیده است امکان دریافت خسارت تأخیر تأدیه بر مبنای ضمان منافع و عدم النفع را مورد بحث و بررسی فقهی قرار دهد.
۱۴۵۳۲.

بررسی و نقد مسئله زن از دیدگاه دکتر نصر حامد ابوزید

نویسنده:
منبع: مطالعات دین پژوهی سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳ 5 - 19

کلید واژه ها: زن نصر حامد ابوزید تاریخمندی سکولاریسم هرمنوتیک برابری ارث پوشش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۳ تعداد دانلود : ۴۰۶
این مقاله در تلاش است تا با بررسی و تببین مبانی اندیشههای ابوزید، به واکاوی دیدگاههای وی در خصوص مسئله زن در عصر حاضر بپردازد. مهمترین مبانی فکری ابوزید در مسئله زنان، تفکر سکولاریستی وی در خصوص مرجعیت عقل انسانی، تاریخمندی متون دینی، هرمنوتیک فلسفی گادامر، زبانشناسی خاص وی و تفاوت معنا و فحوا است که به او این اجازه را میدهد تا مدعی شود، یک محصول فرهنگی است که در زمینه فرهنگی-اجتماعی خاصی شکل گرفته که جدای از فرهنگ آن روزگار نیست. بنابراین، بسیاری از احکام مختص زنان مانند ارث، پوشش و ازدواج و طلاق را اموری تاریخمند و تأویل پذیر میداند که مربوط به عصر نزول است و در عصر حاضر کارایی ندارد. در عصر حاضر، ضروری است تا متفکران اسلامی، احکام و قوانینی متناسب با این عصر برای زنان وضع کنند.
۱۴۵۳۳.

بررسی محتوای کتاب های درسی دوره دوم ابتدایی بر مبنای تربیت اقتصادی از دیدگاه اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی سال سوم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۹) ۱۵۳-۱۸۲

کلید واژه ها: تحلیل محتوا دوره دوم ابتدایی تربیت اقتصادی دیدگاه اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸۴ تعداد دانلود : ۳۹۰
پژوهش حاضر با هدف تحلیل محتوای کتاب های درسی دوره دوم ابتدایی بر مبنای تربیت اقتصادی از دیدگاه اسلام انجام شد. روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی و تحلیل محتوای مقوله ای است. جامعه پژوهش در بخش تحلیل محتوا کلیه کتاب های دوره دوم ابتدایی(پایه های چهارم، پنجم و ششم) در سال تحصیلی 97- 96 است که به شیوه سرشماری تمامی محتوای آن ها با استفاده از فهرست وارسی(فرم تحلیل محتوا) که با توجه به مبنای نظری تربیت اقتصادی و نظریات مرتبط تدوین و مورد تایید صاحب نظران قرار گرفته بود، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. واحد تحلیل جمله، تصویر و مضمون بود. داده های حاصل با استفاده از فراوانی و درصد مورد تحلیل قرار گرفت. در بخش پیمایشی جامعه آماری معلمان دوره دوم ابتدایی دو ناحیه شهر همدان بوده که براساس روش نمونه گیری طبقه ای و خوشه ای تعداد 248 نفر از آن ها به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسش نامه محقق ساخته بود که روایی آن به روش CVR محاسبه و مورد تایید قرار گرفت و پایایی آن به روش آلفای کرونباخ 87/0 محاسبه شد. برای تجزیه و تحلیل داده های حاصل از پیمایش، از شاخص های آمار توصیفی و آزمون تی تک نمونه ای استفاده شد. نتایج به طور کلی بیانگر آن بود که در مجموع در محتوای کتاب های درسی دوره دوم ابتدایی(پایه های چهارم، پنجم و ششم) توجه اندکی به مؤلفه های تربیت اقتصادی اسلامی صورت گرفته است. بیشترین میزان توجه به مؤلفه ها مربوط به کتاب مطالعات اجتماعی و کمترین میزان آن مربوط به کتاب تفکر و پژوهش پایه ششم است. همچنین براساس دیدگاه معلمان در کتب درسی هر سه پایه کمتر از حد متوسط به تربیت اقتصادی از دیدگاه اسلام توجه شده است.
۱۴۵۳۴.

رابطه معنایی «ظلم» و «امامت» در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۹ 93 - 112

کلید واژه ها: میدان معنایی ظلم امامت ولایت تبعیت هدایت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۰ تعداد دانلود : ۱۲۹
مفهوم «امامت» از مفاهیم کلیدی قرآن کریم است که در نظام واژگان قرآنی از اهمیت فراوانی برخوردار است و در جهان بینی و نظام عقیدتی شیعه جایگاه ویژه ای دارد و بسیاری از اختلافات میان فرقه های اسلامی به علت کژفهمی هایی است که از این موضوع و مصادیق آن داشته اند. از سوی دیگر اگر اصل امامت اثبات نشود، بسیاری از عقاید شیعه بی اساس و پایه می ماند. هدف از این پژوهش بررسی میدان معنایی ظلم و امامت با روش میدان معنایی ایزوتسو است. بررسی کاربست های قرآنی مفهوم «امامت» در این پژوهش نشان می دهد که این واژه با چهار مفهوم کلیدیِ هدایت، ولایت، تبعیت و اطاعت در ارتباط است. همچنین میدان معنایی ظلم در آیات قرآن کریم نیز با مفاهیمی همچون کفر، شرک، فسق، تعدی، ولایت غیر خداوند، تکذیب آیات الهی، ضلالت و در مقابل آن عدالت و هدایت در ارتباط است. این دو مفهوم به لحاظ معنایی از سه جهت در مقابل هم قرار می گیرند؛ تبعیت، اطاعت و هدایت. هدایت الهی در صورتی محقق می شود که ولایت امامان منصوب از سوی خداوند را پذیرفت و نه ولایت ظالمان را؛ همچنین ولایت در صورتی معنا می یابد که از امام و ولی اطاعت و تبعیت شود.  
۱۴۵۳۵.

واکاوی فهم انتقادی از گفت وگوی بین ادیان در تجربه و ذهنیت ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: الهیات تطبیقی سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲۰ 41-58

کلید واژه ها: دیگری دینی گفت وگوی بین ادیان فهم انتقادی تحلیل مضمون ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۶ تعداد دانلود : ۲۹۷
بیش از 30 سال است که حضور در اجلاس ها و سمپوزیوم های گفت وگوهای بین ادیان در دستور کار برخی از سازمان ها و نهادهای دینی و اجتماعی ایران قرار گرفته است. کنشگران فعالیت کننده، ازنظر دانش و تجربه و نیز رویکردهای متفاوتی که برگزیدند، منبع مهمی برای تحلیل به شمار می روند. این پژوهش می کوشد به فهم دانش و تجربه کنشگران و تفسیر انتقادی آنها به گفت وگوی بین ادیان بپردازد و با ساخت و نظام مندسازی مضامین فراگیر مرتبط با آن، تحلیلی روشمند از آن ارائه دهد. از این نظر، این پژوهش با رویکردی توصیفی تحلیلی و با روش کیفی انجام شده است. بدین منظور، در کنار یافته های نظری سعی شد با استفاده از تکنیک مصاحبه نیم ساخت یافته، داده های تجربی گردآوری شود. روش نمونه گیری، هدفمند و معیار اشباع نظری مصاحبه با 15 نفر از فعالان این حوزه است. در تحلیل مضامین، مشخص شد نگاه انتقادیون به گفت وگو و دیگری، برون دینی است. گفت وگو را به مثابه امری اخلاقی و نه صرفاً دینی در نظر گرفته اند. بین معنای الهیاتی و معنای عمومی از گفت وگو تفاوت قائل اند. نگاه قدرت و حاکمیتی به گفت وگو و دولتی شدن این سنخ از گفت وگوها نقد کرده اند و الهیات گرایی را مانع جدی برای آن می دانند.
۱۴۵۳۶.

موانع اخلاقی تشخیص حق از باطل در کلام امیر المومنین علی(ع)(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲۵ 20 - 45

کلید واژه ها: موانع تشخیص حق و باطل امام علی (ع) موانع اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۳ تعداد دانلود : ۶۵۰
حق مداری و دوری از باطل، افزون بر شناخت حق، نیازمند زدودن موانع آن هم هست. بنا بر مطالعات کتابخانه ای، موانع اعتقادی، اجتماعی، و اخلاقی می تواند سبب شود حق از باطل تشخیص داده نشود. در این نوشتار، با تحلیل آموزه های علوی در کتاب نهج البلاغه و سیره امیرمؤمنان، پدیده ها و خصلت های اخلاقی ای که مانع فهم درست حق می شود، شناسایی و گونه بندی شده است. رذایل اخلاقی چون کبر، تعصب، لجاجت، بی تقوایی، طمع، دل بستگی به دنیا، حسادت و... ازجمله این موانع است. با توجه به تأکید فراوان امیرمؤمنان، به نظر می رسد اساسی ترین مانع اخلاقی برای تشخیص حق از باطل، دل بستگی به دنیا و بی تقوایی است. برآیند اثرگذاری موانع اخلاقی در این نوشتار به تفصیل بررسی شده است.
۱۴۵۳۷.

تحلیل نحوه بازنمایی کلیشه های جنسیتی در داستان "زوجه أحمد" اثر احسان عبدالقدوس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد ادب عربی دوره هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۷ (پیاپی ۷۵) 57-96

کلید واژه ها: بازنمایی کلیشه جنسیت احسان عبدالقدوس زوجه أحمد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۵ تعداد دانلود : ۶۳۲
رسانه ها به عنوان ابزار ارتباط، همواره اهمیت کلیدی در تأثیر بر افکار عمومی دارند و برای رسیدن به این منظور از شگردهای گوناگونی استفاده می کنند. یکی از این شیوه ها بازنمایی واقعیت یا عرضه آن به گونه ای است که مخاطب را برای پذیرش واقعیت از دریچه نگاه آن رسانه اقناع نماید. تکرار و تعمیم بازنمایی منجر به کلیشه سازی یا ساخت تفکر قالبی درباره یک موضوع یا گروه خاص در ذهن مردم جامعه می گردد. کتب ادبی هر کشوری نیز به عنوان یک رسانه که هدف آن اقناع مخاطب است، کمابیش درگیر کلیشه های مثبت یا منفی است که از جانب جامعه به نویسنده القا شده است و او نیز در یک کنش متقابل مروّج این تفکرات قالبی می باشد. پژوهش حاضر تلاش نموده است تا با استفاده از روش تحلیلی، توصیفی به واکاوی کلیشه های جنسیتی موجود در کتاب «زوجه أحمد»، اثر «احسان عبدالقدوس» بپردازد. هدف این جستار ارائه خوانشی ارتباط محور از این متن ادبی و بررسی میزان بهره گیری این نویسنده برجسته مصری از کلیشه های مربوط به جنسیت برای انتقال اندیشه هایش می باشد. دستاورد حاصل از این تحلیل نشانگر آن است که وی در این داستان تلاش نموده است تا با ساخت شخصیت کلیشه ای از یک زن موفق، نقش های زن و مرد را به صورت انگاره های قالبی به مخاطب القا نماید. این داستان در حقیقت پاسخی به نظریات افراط گونه مکتب فیمینیسم است که تمامی کلیشه های جنسیتی را عامل ظلم به زن و تضییع حقوق او می داند.
۱۴۵۳۸.

التحلیل التقابلی لبعض المفردات المشترکه بین اللغتین الفارسیّه والعربیّه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲۸ 65 - 84

کلید واژه ها: التحلیل التقابلی التداخل اللغوی اللغه العربیه اللغه الفارسیه المفردات المشترکه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۶ تعداد دانلود : ۲۹۱
تعتبر قدره تمییز أوجه الشبه والاختلاف بین المفردات فی اللغتین العربیّه والفارسیّه من حیث البناء والمعنى واستخدام هذه المفردات، بغیه التنبؤ بمشاکل متعلمی اللغه العربیّه من الناطقین بالفارسیّه فی تعلّم هذه المفردات، عاملاً مهماً فی تعلّم اللغه، ویترتب على ذلک تحسّن عملیّه التعلّم وتطوّرها. تهدف هذه الدراسه إلى معرفه أهم هذه المفردات التی یکثر احتمال وقوع الطلاب فی التداخل اللغوی عند استعمالها. تکوّنت عیّنه الدراسه من 17 مفرده، وجاء هذا الاختیار اعتماداً على وجهه نظر 7 أساتذه فی الجامعات الحکومیّه. دلّت نتائج الدراسه على أن الکلمات العربیّه الداخله إلى الفارسیّه والتی تستخدم حالیاً فی کلتا اللغتین لم یعد معناها واحداً فی اللغتین العربیّه والفارسیّه وهذا ما یخلق الأخطاء للمتعلمین، ومما توصلت إلیه الدراسه هو أنّ التغییرات التی طرأت على المفردات المستخدمه فی الفارسیّه من نوع التغییر فی "التخصص المعنائی". فالکلمه المشترکه فی الفارسیه لها معنى محدود مقارنه مع نفس المفرده فی العربیه أو الاستخدام القدیم للمفرده فی الفارسیه؛ بحیث ذکرت المعاجم الفارسیه معظم المعانی الموجوده فی العربیه حالیاً، لکنّ الاستخدام الحدیث للمفرده فی الفارسیه أصبح محدوداً على بعض المعانی والدلالات، کما أیدّت نتائج الدراسه الفرضیه الوسطى للتحلیل التقابلی والتی تقول إنّ الفروق الدقیقه فی المستویات اللغویه المتشابهه تؤدی إلى وقوع المتعلمین فی الأخطاء.
۱۴۵۳۹.

ارتباط انسان با خویش در سبک زندگی ایمانی در فرهنگ قرآنی

نویسنده:
منبع: پژوهش های نوین در آموزه های قرآن و سنت سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱

کلید واژه ها: سبک زندگی فرهنگ قرآنی ایمان انسان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۳ تعداد دانلود : ۳۰۳
سبک زندگی ایمانی در فرهنگ قرآنی در تمام شئون زندگی انسان تأثیرگذار است. بی-توجهی مجامع اسلامی به سبک زندگی و تلاش روشمند و سیستمی دنیای غرب در این زمینه و تقلید کورکورانه مسلمانان از دستاوردهای علمی و فرهنگی غرب، یکی از اصلی ترین دلایل عقب ماندگی کشورهای اسلامی است. البته در این که استفاده منطقی از دستاوردهای علمی و فرهنگی سایر ملت ها فی نفسه امری مفید است، بحثی نیست. اما همواره باید متوجه این نکته بود که هر تغییری در جامعه اسلامی باید همخوانی و هماهنگی مناسبی با مبانی و اصول سبک زندگی قرآنی داشته باشد. اینجاست که اهمیت درک مبانی و اصول سبک زندگی قرآنی آشکارتر می گردد. محقق کوشیده است تا در ذیل عنوان«مبانی و اصول سبک زندگی ایمانی در فرهنگ قرآنی» با رویکرد تحلیلی و توصیفی، پس از شناخت واژگان مرتبط با موضوع، به اصول«ارتباط انسان با خویش» که مبتنی بر دو اصل معرفت نفس و پرورش نفس بوده و زیر مجموعه این دو اصل شامل خودآگاهی، خوداحیایی، و... می باشد، بپردازد.
۱۴۵۴۰.

تحلیل انتقادی شبهه محیط زدگی قرآن با تاکید بر کتاب نقد قرآن

نویسنده:
منبع: پژوهش های نوین در آموزه های قرآن و سنت سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲

کلید واژه ها: وحی قرآن شبهه معاندان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۷ تعداد دانلود : ۲۶۴
قرآن کریم یگانه اثر ماندگاری است که یکی از عمیق ترین تحولات فرهنگی و اجتماعی را در جامعه جزیره العرب پدید آورد، که نه تنها نسل معاصر خود را تحت تاثیر قرار داد، بلکه کلام خداوند سبحان است که با زمان ستمرار می یابد. معاندان با استناد به آیات، شبهاتی را مطرح نموده اند و معتقدند که قرآن از فرهنگ عصر نزول تأثیر پذیرفته و اقتباس از فرهنگ عصر پیامبر9 است، تا به واسطه این شبهه، بشری بودن قرآن را اثبات کنند. ایجاد شبهات، سبب تضعیف باورهای ایمانی و اعتقادی افراد گردیده است. بنابراین، به منظور دفاع از ساحت مقدس قرآن کریم و رفع شبهات، این مقاله با روش توصیفی تحلیلی پاسخ به این شبهات را مد نظر قرار داده است. تحلیل آیات در این زمینه نشان می دهد گرچه قرآن به زبان قوم خود نازل شده و مقید به زمان و مکان عصر نزول نیست، متأثر از فرهنگ جاهلی و دیگر کتب آسمانی قبل نیست بلکه جهان شمول برای تمام بشر و هدیه الهی است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان