درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۱٬۴۸۱ تا ۱۱٬۵۰۰ مورد از کل ۷۳٬۴۵۳ مورد.
۱۱۴۸۱.

ولایت محبت در اشعار مولانا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۵ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۶۰ 274 - 293

کلید واژه ها: محبت محب محبوب رابطه مولوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸ تعداد دانلود : ۵۶
در نزد عارفان نهایت محبت، غلیان دل در اشتیاق لقای محبوب است که موجب محو محب می شود زیرا اساس احوال عالیه و کمال جویی بر محبت است. محبت در نظر مولانا مراتبی دارد: محبت عام و محبت خاص. به اعتقاد وی نور ایمان و یقین از محبت سرچشمه می گیرد و چون آتشی وجود را پالایش می دهد، زیرا خلق آدمی با مِهر الهی آمیخته شده است. محبت پیوندی بین محب و محبوب ایجاد می کند و باعث کشش و جذبه می گردد به حدی که بین آن دو تفاوتی دیده نمی شود. مولوی روح محمدی را مظهر محبت دانسته است و معتقد است که رقایق محبت به حسب احوال محبان و استعدادشان تعیّن می یابد و ارتباط عمیقی با ایمان، ذکر، تلوین، تمکین، اتصال و... دارد تادرطی مراحل و مقامات و مراحل، بین حق تعالی و طالب (نیست هست نما) حایلی باقی نماند. مسأله این است که آیا محبت می تواند آغازگر فیضان باشد؟ و رقایق محبت، با چه اموری ارتباط تنگا تنگی دارد؟ تا محب بتواند در سیرالی الله توفیق یابد. در این مقاله همّ براین است تا لطایف این ارتباطات از دیدگاه مولانا از طریق توصیفی- تحلیلی بیان شود.
۱۱۴۸۲.

محبت و معرفت در آثار غزالی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۶ زمستان ۱۳۹۸ شماره ۶۲ 264 - 281

کلید واژه ها: محبت معرفت غزالی ادبیات عرفانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲ تعداد دانلود : ۶۴
محبت و معرفت یکی از مهم ترین درون مایه های فرهنگ اسلامی و ادبیات عرفانی بوده و در آثار بزرگان ادب و عرفان بازتاب های گوناگونی داشته است. امام محمّد غزالی طوسی، یکی از مشهورترین دانشمندان اسلام و ایران در قرن پنجم است که در آثارخود به ویژه در کیمیای سعادت و احیاء علوم الدین به خوبی ازآن استفاده کرده و دیدگاه های نوی را ارایه داده است. این مقاله با هدف بررسی و تحلیل جایگاه عشق و معرفت در آثار غزالی با روش پژوهشی توصیفی- تحلیلی نگارش شده است. یافته های مقاله نشان می دهد که غزالی در باب محبت به ندرت از واژه عشق استفاده می کند و محبت را به عکس اغلب عارفان و طرفداران مکتب عرفانی بر عشق ترجیح می دهد. معرفت در آثار وی اعم ازحسی، عقلی و شهودیست هر چند که تنها راه وصول به کمال و حقیقت را معرفت شهودی می شناسد سو برای رسیدن به معرفت شهودی، تلاش و مجاهدت و تزکیه نفس سالک را ضروری می داند.
۱۱۴۸۳.

امر به معروف و نهی از منکر؛ بایدها و نبایدها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۳۷ 361 - 392

کلید واژه ها: قرآن احادیث امر به معروف نهی از منکر عصر حاضر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۹ تعداد دانلود : ۷۶
انسان همواره به دنبال تمدن و مدنیت بوده، هرچند در برخی از زمان ها ره به جایی نبرده است این نیاز فطری بشر است که جامعه ایده آل و منطقی داشته باشد و در مدینه فاضله به حیات چند روزه خود ادامه دهد. اولین چیزی که ضامن بقای جامعه ایده آل است قانون است به عبارت دیگر قانون صحیح اولین سنگ بنای جامعه برین به حساب می آید. خدای متعال قانونی را بر بشر ارزانی داشته که عموم شمول است و سعادت همگان را تضمین می نماید. با توجه به آیات و روایات فطرت آدمی به گونه ای است که میل به کارهای خیر داشته و از اعمال زشت تنفر دارد، اما عواملی باعث سرکوبی امیال فطری آدمی شده و او را از مسیر اصلی بازمی دارد. ضعف اعتقادات، مسائل تربیتی، مسائل اقتصادی و سیاست حاکمیت از جمله مسائلی هستند که به عنوان آسیب اجرای امر به معروف و نهی از منکر قابل ذکرند و در صورت عدم سوق آن ها به جوانب مثبت موجب تعطیلی امر به معروف و نهی از منکر شده و آثار منفی آن متوجه فرد و جامعه خواهد شد. در این مقاله ما قصد داریم با گردآوری اطلاعات با روش کتابخانه ای با متد توصیفی- تحلیلی امر به معروف و نهی از منکر را در عصر حاضر مورد بررسی قرار دهیم.
۱۱۴۸۴.

بررسی تاریخ و متن دعای «عدیله»

نویسنده:
منبع: دانش ها و آموزه های قرآن و حدیث سال اول بهار ۱۳۹۸ شماره ۴

کلید واژه ها: العدیله الکبیره دعای هنگام مرگ دعای عقاید مفتاح الجنان نقد الحدیث معارف حدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۴۴ تعداد دانلود : ۸۷۸
دعای عدیله یکی از دعاهای نسبتا معروف است. برخی، خواندن این دعا را برای حفظ و تثبیت ایمان و در امان ماندن از فراموشیِ عقاید در هنگام مرگ، توصیه کرده اند. متن دعای عدیله توسّط شیخ عبّاس قمی در کتاب «مفاتیح الجنان» آمده و در کتاب «مفتاح الجنان» نیز با عنوان «دعاء العدیله الکبیر» وجود دارد. کاربرد و شهرت این دعا در میان مردم از یک سو و وجودنداشتن تحقیقی مستند در رابطه با سند و متن آن از سوی دیگر، اعتبارسنجی این دعا را ضروری می کند. هدف از این پژوهش، تبیین جایگاه دعای عدیله در منابع روایی شیعه است. نوشته حاضر برای نخستین بار با منبع یابی، سندشناسی، بررسی محتوایی، طرح دیدگاه های گوناگون و ارزیابی این دعا با برخی ملاک های موجود در پذیرش متون حدیثی، به اعتبارسنجی آن پرداخته است.
۱۱۴۸۵.

تحلیل واژه کرامت و جلوه های آن در مهمترین متون عرفانی قرن پنجم و ششم هجری

نویسنده:
منبع: مطالعات ادیان و عرفان تطبیقی دوره ۳ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ 87 - 104

کلید واژه ها: عرفان کرامت معجزه متون عرفانی پنجم و ششم هجری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۰ تعداد دانلود : ۱۰۲
موضوعات عرفانی و صوفیانه از ابتدای شکل گیری نثر فارسی همراه با موضوعات ادبی و تاریخی مدّ نظر نویسندگان بوده اند.  در متون عرفانی، کرامت یکی از مهمترین اصطلاحات و موضوعات مورد توجّه صوفیان است که مفاهیم متعدّدی را در بر می گیرد و یکی از اصول اعتقادی صوفیه و از مبانی اساسی نظریه ولایت محسوب می شود.  کرامت از دیدگاه قرآن، موهبتی است که از بین همه عالم تنها به طبقه انسان تعلّق دارد و در آثار عرفا قابل ملاحظه است. کرامت از سه دیدگاه شریعت مداری، عرفانی و ظاهر بینانه می تواند مورد بررسی قرار گیرد. آثار عرفانی ارزشمند قرن پنجم و ششم هجری از جمله: اسرار التوحید، رساله قشیریه و تذکره الاولیاءی عطّار، در بر دارنده ی بخش عمده ای از این نوع کرامات هستند . این تحقیق به منظور تبیین وجوه کرامت در آثار عرفانی و به دلیل کمتر مورد نظر قرار گرفتن توسط محقّقان، انجام می شود و می خواهد به این پرسش پاسخ دهد که مهمترین دلیل نویسندگان این آثار از گنجاندن نمونه های کرامت در اثرشان چه بوده است؟  در این پژوهش سعی شده مفاهیم واژه کرامت و سیر تاریخی آن بیان گردد و این نکته را نشان دهد که دلیل اصلی کرامات اولیا، همان قانع ساختن پیروان یا سر کوب نمودن منکران این ترفند عرفانی بوده است و از این رهگذر بتوان به تفاوت آن با معجزه پی برد. این تحقیق به شیوه کتابخانه ای و بر اساس تحلیل محتوا و ارزیابی داده ها انجام می شود و برای ارزیابی کارآمدی کرامت، نمونه هایی از آن در این سه کتاب ارزشمند عرفانی ارائه می شوند.
۱۱۴۸۶.

درآمدی بلاغی بر جمله معترضه در قرآن کریم

نویسنده:
منبع: پژوهش های میان رشته ای قرآن کریم سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۲۰)

کلید واژه ها: اعتراض در قرآن اسلوب اعتراض اغراض اعتراض آیات معترضه فوائد جمله معترضه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۲ تعداد دانلود : ۹۷
اسلوب اعتراض، یکی از سبک های گفتمانی پرکاربرد قرآن کریم به شمار می آید. در این تحقیق با بازخوانی و جستاری تفصیلی در دامنه کتب تفسیری و ادبی، کاربرد وسیع جملات معترضه در قرآن و گونه های آن نمایانده شده است سپس با دسته بندی منظم و نیز تفکیک جملات معترضه تک غرضی از چند غرضی، اغراض کلی نهفته در آیات شناسایی، بررسی و مستندسازی شده اند، آن گاه چهار غرض تأکید، دفع خطور ذهنی، تقریر و رد کلام کافران دارای بیشترین کاربرد دانسته شده اند. هدف از پژوهش حاضر پاسخ به چرایی استفاده از سبک بیانی اعتراض در قرآن کریم و نیز حل ابهام عدم تناسب و ارتباط میان آیات معترضه و دیگر آیات است. این پژوهش از نوع تحلیلی توصیفی بوده و طی آن ضمن یافتن حدود بیست مورد از اغراض جملات معترضه و بررسی آن ها ثابت می شود که اطناب حاصل از اسلوب اعتراض در قرآن کریم کاملاً هدفمند و در جای خاص خود بوده و طبق مقتضای حال به کار رفته است و از لحاظ کمی و کیفی بسیار فراتر از اسالیب به کار رفته در متون نظم و نثر عربی است، هم چنین از مهم ترین عوامل اعجاز ادبی، بیانی و محتوایی قرآن کریم به شمار می رود.
۱۱۴۸۷.

تبیین مفهوم ولایت مطلقه فقیه در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

نویسنده:
منبع: اندیشه سیاسی در اسلام تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۰ 93 - 113

کلید واژه ها: ولایت مطلقه فقیه قانون اساسی جمهوری اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴ تعداد دانلود : ۶۰
تبیین مفاهیم مندرج در نظریات علمی یکی از ضروری ترین مباحث پژوهشی است، زیرا تلقی صحیح و شفاف نظریه در گروی فهم درست مفاهیم است لذا نوشتار حاضر در پی تبیین مبادی تصوری نظریه «ولایت مطلقه فقیه» در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران است .نظریه ولایت مطلقه فقیه ، هم از بُعد اعتقادی و هم از جهت مشروعیت نظام جمهوری اسلامی ایران دارای جایگاه ویژه ای است.از این رو با رویکرد توصیفی – تحلیلی، سه مفهوم «ولایت»، «مطلقه»و«فقیه» به دقت مورد بررسی قرار گرفته است . از جمله نتایج این پژوهش آن است که: مفهوم «ولایت» آنگونه که برخی از منتقدان ولایت سیاسی فقیه پنداشته اند ؛ صرفاً به معنای قیّومیّت و محجوریت نبوده بلکه در بردارنده معنای مدیریت اجتماعی ، اداره حکومت و زمامداری است و در ادامه بیان شده است که، مقصود از «مطلقه»، شمول و مطلق بودنِ نسبی است ، در مقابل سایر ولایت هایی که جهت خاصی در آن ها لحاظ شده و محدوده خاصی دارند و اینکه شعاع ولایت مطلقه، مربوط به شؤون عامه و مصالح امت است ،که خود تقیید در عین اطلاق است
۱۱۴۸۸.

بازخوانی ویژگی ها و فرایند شناخت موضوعات احکام فقهی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: فقه سال بیست و ششم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۹۷) 145 - 172

کلید واژه ها: موضوعات احکام فقهی ویژگی های شناختی موضوعات فرایند موضوع شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۶ تعداد دانلود : ۳۲۶
در فرایند موضوع شناسی عمدتاً به دو مرحله مفهوم شناسی و مصداق یابی توجه شده است؛ درحالی که بدون طی کردن برخی از مراحل مقدماتی، به نتایج پژوهش های موضوع شناسانه نمی توان امیدوار بود. این مقاله به ویژگی های اختصاصی ارکان شناخت موضوعات عرفی پرداخته است. در این مقاله، فرایند تشخیص موضوعات احکام فقهی به شش مرحله نوع شناسی، موقعیت شناسی، عنوان شناسی، مفهوم شناسی، ملاک شناسی و مصداق یابی توسعه داده شده است. هرکدام از این مراحل بر یکدیگر ترتّب دارند. در اولین مرحله شناخت یعنی تعیین نوع موضوع، به گونه شناسی موضوعات به لحاظ های مختلفی پرداخته شده است: ارتباط آنها با شارع، نسبت شان با مکلفان، ارتباط آنها با سایر علوم، نوع ماهیت شان، ثبات و تحول پذیری آنها، عوامل تغییرشان، متصدی تشخیص آنها، آسانی و دشواری شان، تاریخ و سابقه آنها، و ادبیات و ساختار موضوعات؛ علاوه براین، به انواعی که در ارکان و فرایند شناخت موضوعات مؤثرند، همراه با کاربرد این تقسیم بندی ها در تشخیص مراحل مختلف شناخت موضوعات اشاره شده است.
۱۱۴۸۹.

درس های اخلاقی- تربیتی در رجزهای عاشورایی امام حسین(ع)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال چهارم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۶ 129 - 150

کلید واژه ها: درس های اخلاقی- تربیتی رجزهای عاشورایی امام حسین (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۶ تعداد دانلود : ۳۹۳
یکی از راههای شناخت حماسه حسینی، بازشناسی رجزهای حماسه آفرینان عاشورا است. در این پژوهش که از نوع تاریخی است در مرحله گردآوری، به روش کتابخانه ای و در مرحله تبیین به شیوه توصیفی- تحلیلی، درس های اخلاقی- تربیتی در رجزهای عاشورایی امام حسین ; مورد بررسی و مداقه قرار گرفته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که امام شناسی (معرفت دینی) و ولایت مداری (بصیرت دینی) از مهم ترین درسهای اخلاقی- تربیتی است که در لابلای رجزهای عاشورایی امام حسین; به بشریت منتقل شده است. در منظر شیعه امامیه، «معرفت دینی» و «بصیرت دینی» رابطه ناگسستنی با هم دارند؛ زیرا پذیرش ولایت اولیای خاص الهی (پیامبر و ائمه) ، و ولایت وارثان برحق ایشان ( ولایت فقیه)، شرط مسلمانی و قرار گرفتن در مسیر هدایت و رستگاری است. پیام رجزهای عاشورایی امام حسین; برای مسلمانان  امروز آن است که اگر در مواجهه با هجوم فتنه ها و دسیسه های نفاق افکن شرق و غرب، «معرفت دینی» با «بصیرت دینی» توأم شود امت اسلامی راه را گم نخواهد کرد و با وسوسه خنّاسان، دچار بیراهه ها و کجراهه ها نخواهد شد.
۱۱۴۹۰.

نقش بازی در تربیت دینی کودکان

نویسنده:
منبع: مطالعات دین پژوهی سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۶ 25 - 36

کلید واژه ها: بازی تربیت دینی کودک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۶۹ تعداد دانلود : ۹۹۹
بازی از اولین ابزارهای تربیتی است که کودکان با آن آشنا میشوند. رعایت برخی ضوابط در بازی از جانب مربیان تربیتی میتواند این ابزار تربیتی را به یکی از رویکردهای مهم برای ایجاد و تقویت تربیت دینی تبدیل کند. برخی از این ضوابط در متون دینی و سیره اهل بیت (ع) آمده است. سؤال اصلی در پژوهش حاضر این است که نقش بازی در تربیت دینی کودک چیست؟ این تحقیق به روش توصیفی-تحلیلی و به صورت کتابخانهای گردآوری شده است که در آن با مراجعه به کتابها، مقالات و فیشبرداری و سپس با رجوع به روایات و سیره عملی پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) جایگاه و ضوابط بازی در تربیت دینی کودکان بررسی میشود. از یافتههای تحقیق حاضر این است که بازی نقش مهمی در دستیابی به تربیت دینی ماندگار دارد. برای رسیدن به این مطلوب، بازی با کودک باید به گونهای باشد که همراه با شادی، نشاط و شادابی باشد. بازی باید همراه با آموزندگی، کسب مهارتهای زندگی، ایجاد محبت نسبت به دیگران، آمادگی جسمانی برای مقابله با دشمن، تقویت بعد خداشناسی و ... باشد. اگر والدین و مربیان ویژگیها و شرایط بازی با کودک را رعایت کنند از طرفی موجب علاقهمندی کودک به دینداری در دوران کودکی و بزرگسالی شده و از سوی دیگر رسیدن به مطلوب که همان تربیت دینی عمیق و ماندگار است برای آنها فراهم میشود.   
۱۱۴۹۱.

بررسی تطبیقی صفت قیام مسلحانه امام از نگاه امامیه و زیدیه

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام تطبیقی شیعه سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ 69-98

کلید واژه ها: امام امامیه زیدیه و قیام مسلحانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۶ تعداد دانلود : ۱۸۷
امامت یکی از اصول بنیادین اسلامی است که بسیاری از اصول دیگر در پرتو آن تبیین میشوند. همانگونه که اختلاف در امامت بهعنوان اصل بنیادین، سبب بهوجود آمدن برخی از فِرَق اسلامی گردیده، اختلاف در صفات امام نیز باعث بهوجود آمدن فِرَقی مانند امامیّه و زیدیّه در عالم تشیّع شده است. صفاتی مانند قیام مسلّحانه، عصمت، افضلیّت، علم، نسب امام و بلوغ از  مهمترین صفات اختلافی بین امامیّه و زیدیّه است. در این پژوهش با استفاده از روش عقلی برهانی، نقلی وحیانی و نقلی تاریخی ثابت شده که امامیّه به  لازم نبودن قیام مسلّحانه امام در هر شرایطی، تأکید میکند و با توجه به عصمت و علم امام، آگاهی و اقدام به قیام برعهده امام است. نبودِ انصار واقعی، اصل ثابتِ حفظ اسلام و احقاق حقّ مردم، نه حقوق شخصی از مهمترین دلایل قیام نکردن برخی از امامان است؛ ولی زیدیّه به لزوم قیام مسلّحانه امام در هر شرایطی اصرار دارند.
۱۱۴۹۲.

توحید و شرک در مذهب کلامی سلفیه و امامیه

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام تطبیقی شیعه سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ 127-156

کلید واژه ها: توحید شرک سلفیه امامیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۵ تعداد دانلود : ۲۴۶
مسلمانان در بسیاری از موضوعات اعتقادی، فقهی و اخلاقی آرای مشترک دارند. در این مقاله کوشش شده با پرداختن به یکی از اصول مشترک مذاهب کلامی و نیز ارائه تفسیر و تبیین مذاهب از مهمترین مسئله اعتقادی یعنی توحید، این حقیقت را گوشزد کند که همه شرایع آسمانی بر توحید استوارند و مسلمانان نیز با ندای توحید از هرگونه شرک و دوگانهپرستی تبرّی میجویند. این تحقیق توصیفی تحلیلی است و با توجه به نوع تحقیق به صورت کتابخانهای انجام شده است. نتایج این تحقیق نشان  میدهد بر خلاف آیات و روایاتی که انسانها را به توحید دعوت میکنند و توسل و شفاعت را از مصادیق عبادت و موجب قرب الهی میدانند، «وهابیت» توسل و شفاعت از اولیای خدا را با اصل توحید در عبادت منافی میداند، به همین جهت ابنتیمیه طلب شفاعت از اولیا و توسل و استمداد از ارواح مقدسه را عبادت آنها تصور میکند، و از این رو همه مسلمانان عالم را، غیر از کسانی که مثل او فکر میکنند، مشرک و کافر میداند. همین موضوع موجب بروز اختلافی شدید در بین امت اسلامی شده و توحیدی که بهترین وسیله برای وحدت امت اسلامی میتواند باشد به ابزاری برای تفرقه تبدیل گردیده است.تنها راه برای رسیدن به کمال و قرب الهی و وحدت بین مسلمین، گرد آمدن دور حبل الله و توحید است که انبیا نیز برای همین هدف مبعوث شدهاند.
۱۱۴۹۳.

بررسی و نقد سه شبهه در دایره المعارف لیدن پیرامون برخورد پیامبر (ص) با اهل کتاب

نویسنده:
منبع: شبهه پژوهی مطالعات قرآنی سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱ 135 - 160

کلید واژه ها: شبهه مستشرقان پیامبر اکرم (ص) اهل کتاب یهود دائره المعارف لیدن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۱ تعداد دانلود : ۳۵۷
مقاله «محمّد پیامبر اسلام» از مقالات مهم و محوری در دائره المعارف اسلام لیدن است. در این مقاله به دلیل یک سونگری و آشنا نبودن با معارف اسلامی و گاه تعمد و جانبداری مغرضانه، پیامبر اکرمJ را در معرض اتهامات و نسبتهای ناروایی قرار دادهاند. لذا در این مقاله با روش تحلیلی و با استفاده از دلایل عقلی و نقلی، سه شبهه پیرامون برخورد پیامبرJ با اهل کتاب، مورد بررسی و نقد قرار گرفتهاست. مستشرقان قائلند پس از آنکه یهودیان مدینه ادعای پیامبری محمّدJ را نپذیرفتند، نظر مثبت پیامبر درباره مسیحیان نیز تغییر یافت! در حالیکه بر اساس شواهد و قرائن علت تغییر برخورد پیامبر با اهل کتاب پیمان شکنی و توطئه آنان علیه مسلمانان بودهاست؛ همچنین مستشرقان بیان داشتهاند که محمّدJ در مدینه با هوشمندی برای جذب یهودیان، برخی عبادات و رسوم آنان را پذیرفت! این مدعا علاوه بر اینکه بدون دلیل است، منشأ احکام اسلام را هوش سیاسی پیامبر دانستهاست؛ با آنکه منشأ آن حکم الهی است. همچنین مستشرقان مدعیاند پیامبر با سه قبیله «بنیقینقاع»، «بنینضیر» و «بنیقریظه» برخورد بسیار خشن داشتهاست! بنا بر اسناد معتبر، یهودیان این قبایل سرکشی پیشه کردند، پیمان شکستند و با همدستی مشرکان قریش توطئه علیه مسلمانان و قتل پیامبرJ را کشیدند؛ این امور علت اصلی تنبیه آنان بود.
۱۱۴۹۴.

نقش معرفت یقینی در تربیت دینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تعلیم و تربیت اسلامی سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۳ 34 - 72

کلید واژه ها: معرفت تربیت بحران معرفت یقین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۱ تعداد دانلود : ۱۳۴
خداوند در آیات بسیاری عوامل و موانع معرفت را معرفی کرده و نتایج به کارگیری یا فروگذاری آن را در قلمرو تربیت به انسان ها یادآوری کرده است. به کارگیری عوامل ادراکی، نفسانی و عملی در حوزه معرفت، انسان را به سعادت رهنمون می کند و به کارگیری موانع و آفت های معرفتی به بروز بحران در عرصه معرفت منجر می شود. در عصر حاضر با ظهور مکاتب فکری مختلف، علاوه بر تردید در اصل فایده مندی دین، شناخت در معنای کلی آن نیز دچار بحران شده است. نتیجه بروز بحران، سردرگمی انسان معاصر و از دست رفتن معنای زندگی است. این مقاله با روش تحلیلی، بحران معرفت را از منظر رابطه آن با دین بررسی می کند و با دلایل متقن و مستخرج از قرآن نشان می دهد که «یقین» مفهومی کلیدی برای رفع بحران معرفت است و تنها در سایه برخورداری از آن می توان راهکارها و استلزامات تربیتی متناسب با تربیت دینی را ارائه داد.  
۱۱۴۹۵.

ولایت و مالکیت بر منابع نفت و گاز از دیدگاه فقه و حقوق با تاکید بر قوانین جمهوری اسلامی ایران

نویسنده:
منبع: گفتمان فقه حکومتی دوره جدید سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۵

کلید واژه ها: ولایت مالکیت امام مالکیت دولتی نفت وگاز معادن ظاهری معادن باطنی مشترکات عامه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۰۴ تعداد دانلود : ۱۲۰۸
معادن نفت و گاز از ثروت ها و منابع انرژی با ارزشی هستند که اقتصاد و زندگی مردم جهان به آن وابسته است. خداوند متعال این منابع را در اختیار مردم گذاشته تا بتوانند از آن بهره برداری کرده و نیاز خود را برطرف سازند؛ لذا مقدار استفاده، محدود شده تا زمینه استفاده برای همگان ممکن باشد. از این رو مدیریت مدبرانه و عادلانه امری مهم در جهت پیشگیری از نابودی و تصاحب بی رویه آنها و رعایت عدالت بین نسلی است و از این جهت می طلبد که مالکیّت، حاکمیّت و ولایت این منابع – موجود در اراضی خصوصی، دولتی و عمومی - تحت منصبی باشد که همیشه تاریخ وجود داشته و جامع شرائط در تصمیم گیری ها باشد. از منظر دینی و فقهی این منصب متعلق به امام معصوم(ع) و در زمان غیبت، ولی فقیه است، تا با وضع قوانین و تعیین نوع بهره برداری، با حفظ اصل مالکیّت بر این منابع، دولت اسلامی را از باب انضباط بخشی به این امور نماینده خود نماید و یا به بخش خصوصی در قالب مشارکت، اجاره، اقطاع و یا امتیاز بهره برداری واگذار نماید و حق نظارت خود را محفوظ دارد و یا در زمان نبود دولت اسلامی و فراهم نبودن شرائط واگذاری به بخش خصوصی، برای عموم مردم اباحه تصرف صادر نماید، تا به قدر حاجت از منافع آن با حفظ اصل رقبه استفاده نمایند.
۱۱۴۹۶.

انس با خدا و پرهیز از غفلت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و هشتم فروردین ۱۳۹۸ شماره ۲۵۶ «ویژه اخلاق»

کلید واژه ها: انس با خدا آخرت ارتباط با خدا پرهیز از غفلت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۳ تعداد دانلود : ۴۰۹
این متن شرح و بررسی صفات و نشانه های مؤمن راستین و شیعة واقعی و پرهیزکار در کلام امیرمؤمنان علی علیه السلام است. آن حضرت یکی دیگر از نشانه های مؤمنان را این گونه معرفی می کنند: «إِنْ کَانَ بَیْنَ الْغَافِلِینَ کُتِبَ فِی الذَّاکِرِینَ وَ إِنْ کَانَ مَعَ الذَّاکِرِینَ لَمْ یُکْتَبْ مِنَ الْغَافِلِینَ»؛ اگر در جمع غافلان قرار گیرد، نامش در گروه یادآوران خدا ثبت می شود و اگر در جمع یادآوران خدا باشد، راه غفلت نپوید و نامش در گروه غافلان نوشته نمی شود. این ویژگی در فرازهای پیشین خطبه با تعابیر دیگری نیز بیان شده است. اینها همگی دلالت می کنند که شیعة واقعی، همواره به یاد خداست و بر آن تأکید می کنند. ازجمله راه کارهای یادکرد خدا، ارتباط با او و آخرت و نیز توجه پیوسته و مستمر مؤمنان راستین به خدای متعال است.
۱۱۴۹۷.

قلمرو مسئولیت اشخاص در فرض سرایت جنایت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فقهی دوره پانزدهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ 429 - 450

کلید واژه ها: ترک فعل سرایت جنایت فعل مسئولیت کیفری وضعیت خاص

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۷ تعداد دانلود : ۳۵۷
از پدیده های شایع و معمول در مسئله جنایات بر اعضای بدن، موضوع «سرایت جنایت» است. جنایت بر یک عضو، گاه به واسطه تسری، موجب زوال منفعت آن عضو یا زوال عضو دیگر یا زوال منفعت عضو دیگر و حتی گاه موجب جنایت بر نفس و در نهایت قتل مجنیٌ علیه می شود. مسئله سرایت جنایت از جهات متعدد موضوع تحقیقات فقهی و پژوهش های حقوقی بوده است. موضوع این مقاله تبیین «قلمرو مسئولیت اشخاص» در فرض وقوع جنایت ناشی از سرایت و تعیین شخصِ مسئول بر اساس ضوابط فقهی و اجتهادی خواهد بود. مخلص مختار نگارنده آن است که مسئولیت چنین جنایتی همواره بر عهده جانی نیست، بلکه این مسئولیت به اعتبار فعل، ترک فعل و وضعیت خاص موجب سرایت و نیز به اعتبار انتساب این فعل یا ترک، به هر یک از جانی، مجنیٌ علیه یا شخص ثالث متفاوت است.
۱۱۴۹۸.

زیبایی شناسی آیات مشابه در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۴) 135 - 150

کلید واژه ها: زیبایی شناسی قرآن کریم تشابه لفظی مقتضای حال بلاغت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۷ تعداد دانلود : ۳۴۸
گرچه متن قرآن کریم، متشکل از واژگان به ظاهر ساده است، اما آن سوی این واژگان، معانی ژرف و اهدافی خاص نهفته است. با درنگ و تأمل در آیات کلام وحی، به این رهیافت می رسیم که هریک از آنها به دنبال القای مفهومی خاص به مخاطب است و در پسِ تمامی این آیات اغراضی نهفته است که زیبایی و اعجاز آیات الهی را صدچندان می کند. این اغراض، به اقتضای سیاق و مقامِ سخن باز می گردد و این مهم در آیاتی از قرآن که چه از لحاظ لفظی و چه از لحاظ معنوی مشابه یکدیگر هستند بیشتر جلوه می نماید؛ مقصود از آیات مشابه، آیاتی است که در عین تناسب ظاهری، تناسب معنایی نیز با یکدیگر دارند؛ اما با دقت می توان به وجوه اختلاف آنها پی برد. نگارندگان در این پژوهش برآنند تا با شیوه توصیفی- تحلیلی، اسلوب و ساختار متنوع آیه های با تشابه لفظی و معنایی را از زوایای مختلف مورد ارزیابی و تحلیل قرار دهد. چنین برداشت می شود که علت اصلی تفاوت در ساخت کلامی جملات متشابه، تنوع بخشی به سخن، تنوع در گفتار، اهمیت بخشی به موضوع و اثرگذاری آن بر مخاطب بوده است.
۱۱۴۹۹.

تحلیل دلالی آیه «ذَلِکَ أدنَى أن یُعرَفنَ» درباره حجاب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 139 - 154

کلید واژه ها: حجاب کنیز علت حکمت شأن نزول آیه 59 سوره احزاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۵ تعداد دانلود : ۲۷۶
ذیل آیه 59 سوره احزاب، پس از اعلان حکم حجاب برای زنان مؤمن، عبارت ﴿ذلِکَ أَدنى أَن یُعرَفنَ فَلا یُؤذَینَ﴾ آمده است که از آن برداشت های گوناگون صورت گرفته است. بسیاری از تفاسیر متأثر از پاره ای ش أن نزول ها، مقص ود از شناخته شدن را تمایز زنان آزاد از کنیزان دانسته اند و بعضی، از آن به عنوان علت حکم به حجاب یاد کرده اند و از منتفی بودن کنیزداری در عصر حاضر، به عدم لزوم حجاب رأی داده اند. نوشته پیش رو، با توجه با قرائن درون متنی و برون متنی، بر آن است که آیه مذکور، برخلاف برداشت بیشتر مفسران، هرگز در مقام بیان تمایز شأن طبقاتی و اخلاقی و اجتماعی کنیزان از زنان آزاد نیست. بلکه مراد، بازشناسی زنان عفیف است. این آیه مانند موارد مشابه، تنها به فلسفه حجاب پرداخته است. درنهایت می توان گفت: قرآن مجید، حق عفاف جنسی را برای تمامی زنان، ولو کنیزان به رسمیت شناخته است. شیوه پژوهش در این مقاله توصیفی- تحلیلی با متکی بر مبانی شناخته شده تفسیری است.
۱۱۵۰۰.

واکاوی رابطه مندی فرازهای آیه سوم سوره مائده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 203 - 216

کلید واژه ها: سوره مائده آیه سوم تناسب ارتباط جمله ای چینش توقیفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۳ تعداد دانلود : ۲۷۹
مسأله تناسب و ارتباط میان فرازهای آیه سوم سوره مائده از جمله مسائل اختلافی در بین مفسران است. برخی مفسران فراز ﴿الیَومَ یَئِسَ الَّذینَ کَفَرُوا مِن دینِکُم فَلا تَخشَوهُم وَ اخشَونِ. الیَومَ أَکمَلتُ لَکُم دینَکُم وَ أَتمَمتُ عَلَیکُم نِعمَتِی وَ رَضِیتُ لَکُمُ الإِسلامَ دیناً﴾ را جمله معترضه دانسته و قائل به عدم تناسب شده اند، برخی نیز فراز مذکور را با فراز ﴿حُرِّمَت عَلَیکُمُ المَیتَهُ وَ الدَّمُ وَ لَحمُ الخِنزیرِ وَ ما أُهِلَّ لِغَیرِ اللهِ بهِ وَ المُنخَنِقَهُ وَ المَوقُوذَهُ وَ المُتَرَدِّیَهُ وَ النَّطِیحَهُ وَ ما أَکَلَ السَّبُعُ إِلاَّ ما ذَکَّیتُم وَ ما ذُبحَ عَلَى النُّصُب وَ أَن تَستَقسِمُوا بالأَزلامِ﴾ مرتبط دانسته و در عین حال وجه تناسب قابل توجهی را بیان نکرده اند. بر این اساس پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، ضمن تبیین مسأله دانش تناسب و ارتباط جمله ها، آیه ها و سوره های قرآن کریم، دیدگاه های مفسران درباره رابطه مندی و یا عدم ارتباط میان فرازهای آیه مذکور را مورد بررسی قرار داده و به این نتیجه دست یافته است که با توجه به عدم تحریف قرآن کریم و چینش توقیفی آیات و سوره های آن؛ بین فرازهای آیه مورد بحث، وجوه تناسب و رابطه مندی قابل توجهی وجود دارد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان