درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۰٬۸۸۱ تا ۱۰٬۹۰۰ مورد از کل ۷۳٬۴۵۳ مورد.
۱۰۸۸۱.

بررسی اثربخشی آموزش قصه های قرآنی بر رشد اخلاقی دانش آموزان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و هشتم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۴۸ 147 - 170

کلید واژه ها: قصه های قرآنی رشد اخلاقی دانش آموزان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۲ تعداد دانلود : ۲۲۳
قصه گویی در طول تاریخ همواره مورد علاقه و توجه بشر بوده و برای او جذابیت خاصی داشته و یکی از ابزارهای مهم اصلاح رفتار محسوب شده است. قرآن کریم نیز به نیاز بشر و گرایش او به قصه توجه نشان داده و باتأکیدبر علائق طبیعی انسان، بسیاری از مباحث ظریف اعتقادی، اجتماعی و اخلاقی را درقالب زیباترین داستان ها طرح و ارائه نموده است. هدف از این پژوهش، تعیین تأثیر آموزش قصه های قرآنی بر رشد اخلاقی دانش آموزان ابتدایی مدارس شهرستان خسروشاه در استان آذربایجان شرقی در سال تحصیلی 96 1395 بود. به همین منظور از تحقیق نیمه آزمایشی و از نوع پیش آزمون پس آزمون با گروه آزمایش و کنترل استفاده شد و از مقیاس فرم مصاحبه سنجش رشد اخلاقی نیز  جهت جمع آوری داده ها استفاده شد. همچنین 10 جلسه آموزشی برای آموزش قصه های قرآنی تدوین شد. در چارچوب طرح آزمایشی؛ 60 نفر دانش آموز پایه دوم ابتدایی با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند که 30 نفر از آنها جزء گروه آزمایش بودند و به مدت 2 ماه هفته ای 2 ساعت تحت آموزش قصه های قرآنی قرار گرفتند. 30 نفر هم در گروه کنترل قرار داشتند که هیچ مداخله آموزشی در این گروه صورت نگرفت. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل کوواریانس استفاده شد. درنهایت یافته های پژوهش نشان داد که آموزش قصه های قرآنی موجب بهبود رشد اخلاقی در تمام مولفه های آن در دانش آموزان می شود. بنابراین کاربرد قصه گویی با موضوع قصه های قرآنی به عنوان الگویی مؤثر برای رشد اخلاقی کودکان پیشنهاد می شود.
۱۰۸۸۲.

کاربست عرضه روایات تفسیری بر قرآن کریم بر اساس نمونه های روایی عرضه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲۴ ۷۵-۹۸

کلید واژه ها: ضوابط عرضه حدیث نقد قرآن محور عرضه روایات تفسیری بر قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۱ تعداد دانلود : ۴۰۲
روایات تفسیری همچون سایر احادیث، از آسیب جعل، خطا، سهو و اشتباه برخی از روات در سماع، فهم و یا نقل حدیث مصون نمانده اند. این تحقیق با روش تحلیل متن و از طریق مطالعه کتابخانه ای، در نظر دارد ضوابط نقد قرآن محور این روایات را با استفاده از سنجه مورد سفارش معصومینk، یعنی عرضه حدیث بر قرآن کریم، بررسی و تحلیل کند. این پژوهش، از حیث ارائه ضوابط عرضه حدیث بر قرآن بر پایه سیره معصومانk و تطبیق این ضوابط در عرضه روایات تفسیری، بدیع و نگرشی نو دارد. از مهم ترین یافته های این تحقیق می توان به این موارد اشاره کرد که به رغم امکان عرضه همه روایات تفسیری بر قرآن، زمینه ضرورت عرضه این روایات بر قرآن، تردید و شبهه در معنا و صدور روایت است. بر اساس نمونه های روایی عرضه توسط معصومانk، گستره مدلول قرآن در فرایند عرضه، مدلی مرکب از حداقل یکی از نص، ظاهر، اصول و مدلول تأویلی باطنی قرآن(به شرط عدم مخالفت با سایر مدلول ها) است. همچنین مراد از موافقت، همان مطابقت است و منظور از مخالفت، اعم از مخالفت کلی، عدم موافقت و پیدا نکردن موافق است
۱۰۸۸۳.

بررسی پادرمیانی رخداد مباهله در فرود آمدن سوره آل عمران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲۴ ۱۴۹-۱۷۲

کلید واژه ها: سوره آل عمران سبب نزول مباهله تاریخ گذاری قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۴ تعداد دانلود : ۱۸۱
بی تردید برای فهم قرآن، مخاطب باید با زوایای نزول قرآن، فرهنگ، آداب ورسوم، محیط، شأن و اسباب نزول واقف شود. بدون توجه به آنچه گفته شد، چنان فهمی حاصل نخواهد شد. این نوشتار برای بررسی ارتباط آیات اولیه سوره آل عمران و رخداد مباهله در سه بخش با طرح تاریخ گذاری سوره آل عمران و رخداد تاریخی مباهله، بررسی دلالی و سندی آیات و روایات، نامه نگاری و ورود قبایل به مدینه، فهمی روشن و صحیح از عدم هم زمانی نزول آیات سوره آل عمران و رخداد مباهله به دست دهد. هم مضمونی آیه 61 آل عمران با رخداد مباهله، سبب خلط سبب نزول و هم زمانی در نزول شده است. با بررسی سندی و دلالی، در نظر گرفتن روایات ترتیب نزول و رخدادهای قطعیِ تاریخی در آیات، سوره آل عمران در سال سوم نازل شده است. به رغم اینکه مباهله از اتفاقات قطعیِ تاریخی است، با نزول آل عمران هم زمان نیست. مقاله با روش توصیفی تحلیلی و با بهره گیری از آیات، روایات و مستندات تاریخی نگاشته شده است.
۱۰۸۸۴.

قبای نظام حقوقی شایسته سالاری بر قامت کرامت انسانی به عنوان مفهومی اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال یازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۴۲) 211-222

کلید واژه ها: اداره امور عمومی اخلاق شایسته سالاری کرامت انسانی نظام حقوقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۶ تعداد دانلود : ۴۱۱
یکی از موضوعات مهم در قلمرو حقوق، کرامت انسانی است. این موضوع از این جهت دارای اهمیت است که خود پایه بسیاری از حقوق، امتیازات و تکالیف انسانی شناخته می شود و امروزه کرامت انسانی نه تنها به عنوان یک حق غیرقابل سلب شناخته می شود، بلکه مبنای حقوق بشر است. از آنجایی که اداره امور عمومی با تکیه بر نظام حقوقی، نقش ها، حقوق و تکالیف را در یک جامعه مشخص می کند، و به نیازهای جامعه پاسخ می دهد، بر سرنوشت جامعه و کرامت انسانی تاثیرگذار است. شایسته سالاری به عنوان مفهومی شاخص در مدیریت، به دلیل اینکه به توانمندی انسان ها و تبدیل آن به توانایی توجه کرده و نقش ها، حق ها و تکالیفی برای بهره مندی از توانایی های انسان ها در اجتماع، پیش بینی می کند، نقش بسزایی در بهبود نظام حقوقی دارد. پرسش پژوهش پیش رو این است که آیا شایسته سالاری در نظام حقوقی منتهی به کرامت انسانی می گردد؟ به نظر می رسد که شایسته سالاری به دلیل تاثیری که در ایجاد نظام حقوقی کارآمد از طریق پاسخگویی به نیازهای انسان و ایجاد اداره مطلوب امور عمومی دارد، منتهی به بهبود اخلاق عمومی و کرامت انسانی می شود. پژوهش پیش روی، با روش توصیفی و تحلیلی و روش گردآوری کتابخانه ای ، بابررسی و نقداطلاعات، به توصیف و تفسیر آنچه که باید باشد، می پردازد.
۱۰۸۸۵.

تفسیر ادبی نوین در فهم معنای آیه «لیس کمثله شیء»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال یازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۴ 45-62

کلید واژه ها: آیه لیس کمثله شیء نفی تشبیه نفی تجسیم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۲ تعداد دانلود : ۲۳۴
در باره جنبه ادبی و مدلول عبارت قرآنی «لیس کمثله شیء» دیدگاه های متعددی از سوی مفسران و ادیبان مطرح شده است. توالی الفاظ «کَ» و « مِثْل » در آیه شریفه از جنبه ادبی، توهم حشو و از جنبه معنایی، توهم اثبات مِثْل برای خدا را به دنبال داشته که صاحب نظران در صدد پاسخ به آن برآمده اند. پژوهش حاضر با روش توصیف گزاره ها به همراه تحلیل، استنطاق و مقایسه دیدگاه ها، آراء مفسّران در خصوص آیه فوق را بر اساس ترتیب تاریخی، ذیل عناوین نه گانه استقراء نموده و پس از ذکر دلایل و مستندهای هر رأی، اشکال های هر دیدگاه را نیز مطرح نموده است و این دیدگاه را در باره معنای آیه شریفه یاد شده طرح نموده که لفظ «کَ» در آیه، نفی تشبیه از بعض صفات الهی و لفظ «مِثْل» نفی تشبیه از ذات الهی را بر عهده دارد و این دو لفظ هم پوشانی و اشتراک معنایی ندارند تا اولاً: در معنای آیه خللی پدید آید و در نتیجه موجب اثبات مثل برای خدا شود و ثانیاً: موجب حشو نیستند تا نیازی به زائد گرفتن لفظی در آیه باشد.
۱۰۸۸۶.

بررسی تطبیقی عنایت های ویژه الهی در زندگی حضرت یوسف علیه السلام از دیدگاه قرآن و تورات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال یازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۴۴) 49-66

کلید واژه ها: عنایت الهی یوسف قصه یوسف تحریف تورات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۹ تعداد دانلود : ۳۷۵
قرآن با گزارش عنایت های ویژه الهی در زندگی یوسف علیه السلام، تصویر گویایی از توحید در ربوبیت و نقش تدبیر خداوند در زندگی آن حضرت و سرپرستی وی را به نمایش نهاده؛ اما تورات با حذف یا روایتِ ناقص، تحریف شده و وارونه این موارد، تصویری کاملاً متفاوت دراین باره به دست داده است. هدف پژوهش نشان دادن تفاوت های قرآن با تورات در روایتِ توحیدیِ قصه یوسف علیه السلام و تحریف آمیز بودن توراتِ موجود از دیدگاه قرآن کریم است. قرآن، یوسف علیه السلام را بنده برگزیده خدا برای رسالت، سیادت بر خاندان یعقوب علیه السلام و رسیدن به حکومت می داند. این برگزیدگی در قالب نشان دادنِ رؤیایِ سجده خورشید، ماه و یازده ستاره به یوسف علیه السلام به عنوان نخستین عنایت ویژه الهی به وی اعلام می شود و با سجده پدر، مادر و برادران در برابر وی، به عنوان عزیز مصر، جامه تحقق می یابد. حوادثی مانند نجات از چاه، فروش در مصر، راهیابی به خانه عزیز مصر، نجات از دام همسر عزیز مصر با کمک برهان ربانی، دریافت دانشِ تعبیر خواب، نجات از زندان و شفابخش بودن پیراهن وی، همگی عنایت های ویژه الهی اند که برای تحقق مشیت الهی برای برگزیدگی و سیادت و سروری یوسف علیه السلام شامل حال وی شده و نشانگر تدبیر و ولایت الهی نسبت به بندگان برگزیده خویش است. تورات همه این موارد را متفاوت گزارش کرده است.
۱۰۸۸۷.

بررسی و تحلیل انگاره قطعی بودن دلالت ظواهر قرآن بر مراد خدا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال یازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۴۲ 7 - 34

کلید واژه ها: انگاره ظواهر قرآن دلالت های قرآن مراد خدا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۷ تعداد دانلود : ۳۵۶
قرآن که سنگ بنای معارف و شریعت اسلامی است، درباره دلالت ظواهر آن بر مراد خدا سه نظر وجود دارد 1. عدم حجیت بدون مراجعه به معصوم؛ 2. حجیت تنجزّی و تعذری که در محدوده قوانین و تکالیف کارایی دارد؛ 3. دلالت قطعی ظواهر بر مراد در گستره احکام، معارف، علوم تکوینی و تاریخی. بررسی این مسئله بسیار مهم است، زیرا تضعیف قرآن یا حذف آن از بنیان معارف اسلام، اساس دین را دچار مشکل می کند. به-نظر می رسد مسئله مربوط است به نوع برداشت از آیاتی که قرآن را هدایت ، نور، مبین، عاری از اختلاف و... می دانند. همچنین آیات و روایاتی که قرآن را کتاب جاوید و حجت بر همه انسان ها تا قیامت می دانند. چگونه ممکن است ظواهر قرآن دلالت روشن و مبرهنی نداشته باشند و قرآن از روز نزول تا پایان تاریخ حجت روشن خدا بر بندگان باشد؟ آیاتی که بر معجزه بودن همه قرآن دلالت دارند، نیز نشان می دهد آنچه عنوان ظواهر در قرآن دارد، باید مراد الهى باشد وگرنه، نه تنها قرآن معجزه نیست، بلکه حتى بلیغ و فصیح دانستن آن جاى تأمل دارد. نظریه قطعی الدلاله بودن ظواهر قرآنی سؤالاتی را به دنبال دارد که نیازمند پاسخ هستند. این پژوهش که به روش کتابخانه ای- اِسنادی و تحلیل محتوایی، توصیفی و شبه پژوهانه انجام گرفته، انگاره مورد نظر را مسئله خود قرار داده و آن را قابل تأیید نشان داده است.
۱۰۸۸۸.

آسیب شناسی مبانی و پیش انگاره ها در مطالعات تاریخ اهل بیت (ع)

نویسنده:
منبع: سیره پژوهی اهل بیت سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۰ 11 - 23

کلید واژه ها: آسیب های سیره پژوهی امام شناسی سیره پژوهی مبانی سیره پژوهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۴ تعداد دانلود : ۲۹۴
شناخت تاریخ و سیره امامان شیعه بایستی با مبانی یا پیش انگاره های ویژه ای انجام شود. بی توجهی به این مبانی و پیش فرض ها، مطالعه سیره اهل بیت: را دچار آسیب های جدی خواهد کرد. مسئله اصلی این نوشتار بررسی مهمترین مبانی و پیش انگاره های سیره پژوهی است. مراد از سیره پژوهی دست یابی به اصول ثابت و واحد برای جلوگیری از هرج و مرج و تشتّت آراء است. از این رو لازم است پیش از سیره پژوهی مبانی و پیش فرض ها مشخص و تبیین شود تا رسیدن به اصول ثابت هموارتر شود. برخی پژوهشگران یا از این پیش فرض ها غافلند و یا با بی توجهی به میراث شیعه پیش فرض های نادرستی را لحاظ می کنند. این نوشتار با استفاده از تحلیل تاریخی و کلامی به معرفی مبانی و پیش انگاره های سیره پژوهی پرداخته است که از مهمترین آنها می توان به مقایسه نکردن اهل بیت: با سیاستمداران، پرهیز از غلوّ و تقصیر، بسنده نکردن به نقل مناقب، شناخت فلسفه امامت، توجه به شئون امامت و برابر ندانستن آن با رهبری سیاسی، مطالعه زندگی ائمه در یک خط پیوسته و نگاه ایجابی به سیره اهل بیت: اشاره کرد.
۱۰۸۸۹.

چرخش سیاست خارجی عربستان در قبال عراق (2003-2020)؛ گذار از تقابل هویت محور به هم گرایی منفعت گرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام سال دوم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۵) 33 - 68

کلید واژه ها: عربستان سعودی عراق ثبات زدایی تنش زدایی سازه انگاری نوکارکردگرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۵ تعداد دانلود : ۲۲۲
عربستان سعودی، همواره، به تحولات عراق با حساسیت بالایی می نگریسته و پتانسیل عظیمی از توانمندی خود در سیاست خارجی را صرف این کشور کرده است که طبیعتاً این موضوع، به ویژه پس از 2003 که نگرانی های ریاض در قبال معادلات بغداد را بیشتر نمود، در طراحی نقشه قدرت در غرب آسیا اثری شگرف داشته است. با وجود این اهمیت، نگاه و اقدامات خاندان سعودی در قبال عراق پساصدام و پساداعش بدون تحول نبوده است. مقاله حاضر به بررسی سیاست عربستان در عراق از سال 2003 تا میانه سال 2020 پرداخته است و با شناسایی یک نقطه چرخش مهم در سال 2016 طی این بازه زمانی، به این پرسش اصلی پاسخ می دهد: تحول سیاست خارجی عربستان در قبال عراق پساصدام چگونه بوده است؟ فرضیه ای که برای پاسخ به این سؤال مطرح شده است، از این قرار است: نگاه غالب بر سیاست عربستان در قبال عراق در سال های 2003 تا 2016، منبعث از دغدغه های هویتی و رقابت های شیعی سنی و عربی غیرعربی، تقابلی بوده و از سال 2016 تا 2020 با توسعه مناسبات اقتصادی سیاسی با دولت عراق هم گرایی داشته است. برای آزمودن این فرضیه، با روش  توصیفی تحلیلی، ضمن بهره گیری از نظریات سازه انگاری و نوکارکردگرایی، تبیین شده است که از سال 2016 به بعد، عربستان با مشاهده شکست سیاست های برآمده از رویکرد شیعه ستیز و مواجه شدن با نتیجه های عکس آن، از یک بازیگر متعصب سنّیِ ضدّ دولتِ غالباً شیعی عراق به یک بازیگر هم گرا و همکار با عراق برای جهت دهی به معادلات سیاسی این کشور تبدیل شده است.
۱۰۸۹۰.

أثر السیاق فی توظیف الأفعال لدى أحمد عبد المعطی حجازی دراسه من منظور إستراتیجیه الخطاب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۲ 81 - 96

کلید واژه ها: إستراتیجیه الخطاب السیاق توظیف الأفعال المنهج التداولی أحمد عبد المعطی حجازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۹ تعداد دانلود : ۴۶۰
إستراتیجیه الخطاب عملیه یقوم بها المرسل لتخطیط الخطاب واستعمال الوسائل اللغویه التی توصله إلى الهدف. تجعل هذه العملیه المرسل یختار فی المستوی الصرفی، البنى الصرفیه المناسبه التی توافق قصده فی سیاق محدّد. من هنا قد یستخدم المرسل البنى الصرفیه فی غیر معناها ویرید بها معنى یدلّ على القصد ویناسب السیاق ویستخدم من أبواب الأفعال ما تنقل الهدف إلى المرسل إلیه بدقّه وسهوله. هذا، وقد أثّر السیاق والهدف على استعمال البنى الصرفیه عند عبد المعطی حجازی فجعلاه یستعمل الأفعال فی شعره حسب ما یقتضی السیاق. یهدف هذا البحث إلى دراسه إستراتیجیه الشاعر حجازی فی توظیف الأفعال للتواصل مع المخاطب والوصول إلى الهدف. وبما أنّ هذا التوظیف یختلف على أساس السیاق، فیعتمد البحث على المنهج التداولی الذی یهتمّ کثیرا بالسیاق وعناصره. أمّا النتائج التی توصّل إلیها البحث فهی خضوع الأفعال لنفسیه الشاعر وسیاق کلامه، حیث تعدل الأفعال أحیانا عن زمنها الأصلی إلى التعبیر عن الزمن النفسی وتحمل المعنى الموافق للسیاق والمقاصد. وإنّ کثره الأفعال الماضیه لدى الشاعر فی حدیثه عن الغربه فی المدینه القاسیه تؤدّی إلى أن یخیّل المخاطب أنّ الشاعر قد أنشد تلک القصائد بعد ترکه المدینه، بینما أنشدها الشاعر خلال عیشه فی المدینه؛ فمن هنا قد یحمل الفعل الماضی معنى یوافق مقاصد الشاعر ونفسیته فی السیاق المحدّد. وکذلک قد انحرف الشاعر عن استخدام الأفعال الماضیه إلى استخدام الأفعال المضارعه للحدیث عن قضیه تاریخیه؛ ذلک أنّه لم یقصد وصف حادثه تاریخیه فحسب، بل أراد من وراءها التعبیر عن حالته النفسیه فی عصره الحاضر. قد وظّف الشاعر أبواب الأفعال حسب مقاصده وجاء بأبواب تکون کوسیله تنقل المعانی إلى المخاطب وکمرآه تصوّر نفسیه الشاعر وأفکاره.
۱۰۸۹۱.

تحلیلی بر دیدگاه علامه طباطبایی و جوادی آملی در مسئله عالم ذرّ با تکیه بر مبانی ملاصدرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های فلسفه اسلامی پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲۷ 23 - 46

کلید واژه ها: عالم ذر فطرت طباطبایی جوادی آملی ملاصدرا حمل حقیقه و رقیقه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۹ تعداد دانلود : ۱۹۹
بحث درباره عالم ذر همواره با دو پرسشِ «عالم ذر چه جایگاهی در نظام هستی دارد؟» و «چرا هیچ انسانی این میثاق را به یاد نمی آورد؟» همراه بوده است. پاسخ های متعددی به این دو پرسش داده شده است که پاسخ علامه طباطبایی و جوادی آملی از دقت و اهمیت بیشتری برخوردار است. در این مقاله با استفاده از روش کتابخانه ای سعی کرده ایم به منابع دست اول نظریه پردازان این بحث مراجعه کنیم. پاسخ های علامه طباطبایی و جوادی آملی به گونه ای هستند که در ابتدا در مقابل یکدیگر قرار می گیرند. در این مقاله ضمن بررسی پاسخ های این دو اندیشمند مشخص می شود که نظریه فطرت جوادی آملی، مسائل را بهتر و راحت تر حل می کند. در ادامه با توجه به نوآوری های ملاصدرا در مباحث حکمت متعالیه، مانند مسئله تشکیک وجود و مبحث «بسیط الحقیقه کلّ الأشیاء» و مخصوصاً حمل حقیقه و رقیقه مشخص می شود که نظریه فطرت با نظریه وجود جمعی قابل انطباق بوده و مکمل هم هستند.
۱۰۸۹۲.

سیری در فتوحات مکیه تصحیح عثمان یحیی

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۱ آذر و دی ۱۳۹۹ شماره ۵ (پیاپی ۱۸۵) 157 - 166

کلید واژه ها: فتوحات مکیه ابن عربی عثمان یحیی تصحیح کتاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۹ تعداد دانلود : ۲۹۹
کتاب فتوحات مکیه اثر ابن عربی، مجموعه ای از مکاشفات و فتوحاتی است که در شهر مکه، در حین طواف کعبه، به نویسنده اثر، دست داده است. عثمان یحیی از جمله افرادی است که به تصحیح کتاب مذکور، اهتمام ورزیده است. از کارهای مهمی که عثمان یحیی صورت داده، فقره بندی متن کتاب به شیوه متون کلاسیک است. دیگر، تهیه فهارس دقیق فنی که یافتن مطالب مشابه و مربوط را آسان می سازد. نویسنده در نوشتار پیش رو، می کوشد گزیده هایی از ده مجلد فتوحات مکیه تصحیح عثمان یحیی را ارائه دهد.
۱۰۸۹۳.

شناسایی واعتباریابی ویژگی های فضای کالبدی مدارس بر اساس معماری اسلامی و از دیدگاه مربیان پرورشی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی سال پنجم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۱۷) 127-146

کلید واژه ها: محیط کالبدی فضای یادگیری معماری اسلامی مربیان پرورشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۲ تعداد دانلود : ۲۲۵
هدف از انجام این پژوهش بررسی ویژگی های محیط کالبدی مدارس در تربیت دینی بود. روش پژوهش ترکیبی از نوع اکتشافی-متوالی بود. در بخش کیفی از روش تحلیل محتوا و در بخش کمی از روش پیمایشی استفاده شد. جامعه آماری بخش کیفی شامل دو گروه بود. دسته اول متون و مقالات معماری اسلامی بود که به روش هدفمند انتخاب شدند. گروه دوم مربیان پرورشی مدارس بودند که 9 نفر از آنان به روش نمونه گیری هدفمند از نوع موارد مطلوب و بر اساس قاعده اشباع نظری انتخاب شدند. در بخش کمی نیز 118 نفر از مربیان پرورشی با استفاده از روش سرشماری در پژوهش شرکت نمودند. ابزار جمع آوری داده ها مصاحبه و پرسشنامه بود که روایی و پایایی هر دو مورد تایید قرار گرفت. یافته های پژوهش در بخش تحلیل محتوایی نشان می داد که تنوع فضایی ، بهره گیری از هنر و جذابیت بصری ، توجه به جامعه پیرامونی (پایگاه عبادی مشترک)، طراحی فضای نیایشی (تأکید بر محراب و گنبد)، توجه به مرکزیت حیاط، تأکید بر عناصر طبیعی و دسترسی آسان به امکانات (وضوخانه) از مواردی هستند که در طراحی محیط فیزیکی مدارس در تربیت اسلامی باید رعایت شوند. در بخش مصاحبه نیز مربیان پرورشی به زیبایی مکان نیایش، امکانات رفاهی ، طراحی انعطاف پذیر و چند عملکردی ، محوریت داشتن فضای نیایشی، نمایان و دعوت کننده بودن، اشاره کردند. در نهایت نتایج تحلیل عامل تاییدی، پنج ویژگی تنوع فضایی، زیبایی و جذابیت بصری، توجه به جامعه پیرامونی، فضای نیایشی مطلوب،مرکزیت حیاط و توجه به طبیعت را به عنوان ویژگی های فضای کالبدی مدارس در تربیت دینی نشان داد.
۱۰۸۹۴.

بررسی نقش قوای ادراکی و نحوه تعامل آنها در تحقق روِیا، وحی و سِحر (مقایسه دیدگاه ابن سینا و ملاصدرا)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۵ بهار ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۹۹)

کلید واژه ها: تعامل قوا قوای ادراکی وحی رویا سحر ابن سینا ملاصدرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۹ تعداد دانلود : ۲۷۶
نفس انسان توانمندیهای شگفتی دارد که برخی از آنها در عرصه هایی ورای سطح فعالیتهای متداول و مرسوم ظاهر میشود. روِیا، وحی و سحر از جمله این توانمندیهاست و آنچه در این پژوهش مورد نظر است بررسی و مقایسه دیدگاه ابن سینا و ملاصدرا پیرامون تعامل قوای ادراکی برای تحقق این سه امر است. از نظر هر دو فیلسوف، در مسئله روِیا، قوای ظاهر، باطن و عاقله با هم تعامل دارند؛ در مسئله وحی، قوای ظاهر دخالتی ندارند و در سحر نیز همه قوای ادراکی در تعامل هستند. ملاصدرا بدلیل مبانی خاص خود علاوه بر تأثیر عقل فعال و نفوس سماوی بر قوای ادراکی، قائل به تأثیر عالم مثال منفصل بر این قوا نیز هست. همچنین، عدم التزام ابن سینا به لوازم بحث حرکت جوهری باعث شده که در خصوص ارتباط نفس با بدن، تبیین متفاوتی ارائه نماید. برغم این اختلافات، دیدگاه دو فیلسوف پیرامون نحوه تعامل قوا در موارد متعدد، بیکدیگر نزدیک است که میتواند برخاسته از توجه ایشان به متون دینی باشد. بکمک مباحث مطرح شده توسط دو فیلسوف، میتوان به راهکارهایی برای بهبود عملکرد قوای ادراکی و تعامل میان آنها مانند تقویت قوه عاقله، کنترل افکار و تعادل مزاج دست یافت.
۱۰۸۹۵.

هجرت امام رضا(علیه السلام) به ایران و تاثیر آن بر روند مهاجرت علویان در دوره عباسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال هشتم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳۲ 151 - 173

کلید واژه ها: امام رضا (ع) هجرت ولیعهدی علویان ایران دوره عباسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۴ تعداد دانلود : ۱۹۶
مهاجرت اعراب به ایران که از ابتدای فتوحات آغاز شده بود، در دوره امویان و عباسیان نیز تداوم داشت. تفاوت مهاجرت اعراب در دوره عباسی با دوره های قبل از آن در این بود که مهاجران این دوره را بیشتر علویان تشکیل می دادند. این مهاجرت ها از ابتدای دوره عباسی شروع شد و با حضور امام رضا(ع) در ایران شدت بیشتری گرفت. مسئله پژوهش حاضر تاثیر هجرت و ولیعهدی امام رضا(ع) بر مهاجرت های علویان در دوره عباسی است. سوال این پژوهش آن است که مهاجرت امام رضا(ع) چه تاثیری بر مهاجرت علویان در دوره عباسی داشت؟.  اطلاعات منابع گوناگون، گویای تاثیر بسیار هجرت امام رضا(ع) بر روند مهاجرت علویان با گرایش های مختلف شیعی است. مهاجرت علویان به ایران در دو دوره و به دو صورت یعنی همزمان با هجرت امام رضا(ع) و پس از هجرت شکل گرفت. از این رو می توان هجرت و ولیعهدی امام رضا(ع) را به عنوان عاملی مهم در شکل گیری، تداوم و گسترش مهاجرت علویان به مناطق مختلف ایران دانست و حتی برای آن در شکل گیری دولت علویان طبرستان نیز نقش و سهمی قائل شد. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و با استفاده از اطلاعات منابع مختلف تاریخی، رجال، انساب، فرق و مآخذ و تحقیقات جدید است. همچنین در این پژوهش سعی شد به جز رجوع به کتاب های متعلق به شیعه امامیه، به کتاب های فرقه زیدیه نیز استناد شود.
۱۰۸۹۶.

زندگی اجتماعی در عصر عباسی بر اساس آثار جاحظ 132هـ/ 750 م 255هـ / 869م

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۱ خرداد و تیر ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۱۸۲) 151 - 161

کلید واژه ها: زندگی اجتماعی عصر عباسی جاحظ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۶ تعداد دانلود : ۳۹۱
 سخن از زندگی اجتماعی ارتباط مستقیمی با زندگی سیاسی، اقتصادی و فکری موجود در اجتماع دارد که از جامعه ای به جامعه دیگر و از عصری به عصر دیگر متفاوت است. بدون تردید سیاست داخلی هر حکومت، از بارزترین عوامل ایجاد اصلاحات اجتماعی در جامعه است. همان گونه که زندگی اجتماعی مسلمانان در قرون اولیه اسلام، بازتاب سیاست حکام و تفاوت حاکمان با یکدیگر در اعصار مختلف بوده است. نمونه این تفاوت در حیات اجتماعی مردم در سده های نخستین اسلام را در دوران خلافت خلفای عباسی به وضوح می توان مشاهده کرد. همان گونه که بغداد در دوران خلیفه المهدی و هارون الرشید، جلوه های گوناگونی از رفاه و آسایش را شاهد بود که بر حیات اجتماعی مردم در آن روزگاران تأثیری مستقیم داشت. این امر نتیجه سیاست تسامح و کَرمی بود که این خلفا بدان مشهور بودند. هدف نوشتار حاضر معرفی و بررسی یکی از متونی است که پیرامون زندگی اجتماعی مردم در دوران خلافت عباسی بر پایه آثار و نوشته های جاحظ تألیف شده است.
۱۰۸۹۷.

بررسی و تحلیل غزلی از دیوان شمس با رویکرد به یکی از آموزه های رواقی در ربط و نسبت با مثنوی معنوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات عرفانی پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳۲ 218-191

کلید واژه ها: مثنوی معنوی غزلیات شمس فلسفه رواقی حکمت به من چه سبک زندگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۵ تعداد دانلود : ۱۵۹
ارتباط بینامتنی به مثابه یکی از روش های تحلیل متون در گستره پژوهش های ادبی، می تواند به کشف و فهم ناگفته ها و نانوشته های متن/ متون منجر شود. در این میان، بررسی و تحلیل ربط و نسبت مثنوی معنوی و غزلیات شمس در تعامل با یکدیگر و کمک به فهم بهتر نانوشته های هم، در گستره پژوهش های مولوی شناسی می تواند گامی در راستای فهم بهتر تأملات مولوی از یک سو و مولوی پژوهی از سویی دیگر باشد؛ همچنین با توجه به اینکه مفهوم «سبک زندگی» به ویژه در حوزه اخلاق عملی، از پربسامدترین موضوعاتی است که در سال های اخیر مطمح نظر پژوهندگان قرار گرفته، آثار مولوی غنی ترین منابع مورد مداقه این حوزه بوده و به ارائه الگوی مناسب از طرز تلقی خاص از نحوه مواجهه با امور جهان (درون و بیرون) پرداخته است. در این میان، یکی از طرز تلقی ها و ایماژهای بزرگ و مهم در نگاه به خود (درون) و جهان (بیرون) با رویکرد به اندیشه رواقی (ترجیح تغییر جهان درون نسبت به جهان بیرون)، اصلِ «حکمت به من چه» است که البته شناخت ساحت ها و لایه های پنهان وجودی انسان، پیش شرط مهم درک اهمیت و ورود به این اصل می باشد. با این چهارچوب نظری که به تشابه یا همانندی اندیشه مولوی و فلاسفه رواقی اشاره دارد، هدف این مقاله واکاوی مفهوم اصل «به من چه» با روش مقایسه ای و تحلیلی با توجه به یکی از غزلیات شمس و مثنوی معنوی است. دقت در این طرز تلقی نشان می دهد مولوی لازمه این طرز تلقی رواقی و حرکت استکمالی انسان را با اصل «ترجمه خلق مکن حالت و گفتار تو کو» (غزل 2144) و رهایی از هرآنچه ربط و نسبتی با رشد و تعالی او ندارد، دانسته و پرهیز از گفتار، کردار و افکار بیهوده را از مهم ترین آموزه های «معنای زندگی» خویش معرفی می کند.
۱۰۸۹۸.

دراسه کیفیه خرق معیاریه القواعد (النحویه واللفظیه واللغویه والدلالیه) فی نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الثالثه ربیع و صیف ۱۳۹۹ (۱۴۴۱ق) العدد ۲ (المتوالی ۶) 107 - 117

کلید واژه ها: الامام علی (ع) نهج البلاغه خرق القواعد المعیاریه الکلمات الرمز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۳
یعتبر خرق القواعد أو معیاریه القواعد بمعناه الخروج من لغه المعیار والقاعده، أحد المفاهیم الأساسیه فی مجال علم الأسلوب. وقد أعطى استخدام هذه المیزه فی کلام الإمام علی (ع) تمییزًا خاصًا لکلماته.لقد حاولنا فی هذا المقال ومن أجل إظهار هذا التمییز إجرا بحث وصفی-تحلیلی فی سعینا فی دراسه کیفیه خرق معیاریه القواعد فی کلام الإمام. السؤال الأساسی هو أن کیف یتم الخروج عن لغه المعیار والقاعده فی کلام الأمام؟ وبحسب دراسه أجریت فی نهج البلاغه، فقد استغل الإمام علی (ع) القدرات المختلفه للغه العربیه وحاول إعطاء أهمیه خاصه لکلماته وبهذه الطریقه، حاول أن ینقل المعرفه المافوق المعیاریه إلى القارئ. التغییرات فی معنى ودور العناصر اللغویه، وبناء کلمات جدیده، وبناء صور جدیده لعناصر مختلفه فی أشکال مختلفه، بما فی ذلک الرموز، وما إلى ذلک، هی طرق الإمام للخروج من اللغه المعیاریه وإنشاء نص یتفوق علی القواعد المعیاریه. وجود هذه السمات یبطئ من عملیه قراءه نهج البلاغه ویجعل القارئ یفکر ویؤخر ویخلق رد فعل هادف وفعال فیه.
۱۰۸۹۹.

دراسه نقدیه لوجهه نظر لین وایت فی دور الدین فی الأزمه البیئیه بناءً على التعالیم العقائدیه لنهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الثالثه ربیع و صیف ۱۳۹۹ (۱۴۴۱ق) العدد ۲ (المتوالی ۶) 119 - 127

کلید واژه ها: الطروحات العقلانیه والعقائدیه لنهج البلاغه لین وایت أزمه البیئه دور الإنسان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸ تعداد دانلود : ۸۰
مع تطوّر الإنسان فی العلوم التجریبیه، اتخذ الضرر البیئی مسارًا تصاعدیًا، یشار إلیه أحیانًا باسم «الأزمه البیئیه». هذه الأضرار لم تعرِّضِ البلدان الحدیثه للخطر فحسب، بل أثرت أیضًا على البلدان النامیه. «لین وایت» أحد المنظرین البیئیین، وهو أستاذ تاریخ العصور الوسطى فی جامعات برینستون وستانفورد وکالیفورنیا، یؤکِّد علی أنَّ التعالیم المسیحیه والیهودیه هی سبب هذا الخطر. وحجته هو أن نظره الأدیان بما فیها المسیحیه ودیانات توحیدیه أخرى تدور حول «کرامه الإنسان وشرفه فی الخلق». ینتقد هذا المقال وجهه النظر هذه من خلال المنهج الوصفی-التحلیلی والإشاره إلى مصادر المکتبه من منظور الأسس العقلانیه والعقائدیه لنهج البلاغه. لذلک جرت محاوله لاستخدام أصول علم الکلام فی تعالیم هذا الکتاب النبیل. تشیر نتائج هذا المقال إلى أن وجود مبادئ فقهیه فی نهج البلاغه دلیل على التوازن فی معتقدات الإنسان وسلوکیاته وعدم الإضرار بالبیئه والحفاظ علیها. ومن أهم هذه المبادئ: النظره التوحیدیه، والعالم کعلامه إلهیه، ومسؤولیه الإنسان وواجبه تجاه البیئه، والإیمان بالحیاه بعد الموت، ووجود أوامر لحمایه البیئه.
۱۰۹۰۰.

دراسه فی العلاقات بین الدین والحکومه بناء على تحلیل مصدر الشرعیه من منظور نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الرابعه خریف و شتاء ۱۳۹۹ (۱۴۴۲ق) العدد ۱ (المتوالی ۷) 36 - 25

کلید واژه ها: حکومه شرعیه شعبیه دیمقراطیه نهج البلاغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۵ تعداد دانلود : ۱۱۲
من أکثر القضایا إثاره للجدل بین المفکرین المسلمین، خاصه فی العقود الأخیره، کانت شرعیه الحکومه وعلاقتها بالدین. ورداً على ذلک ، یعتقد البعض أن الدین ، على الرغم من انخراطه فی السیاسه ، لا علاقه له بالحکومه وأن شرعیه الحکومه لیست قضیه استجاب لها الدین. على عکس العلماء الآخرین الذین یعتقدون أن للدین أیضًا رأیًا فی الحکومه وهو یتناول أیضًا قضیه شرعیه الحکومه. تسعى هذه المقاله ، من خلال تحلیل أصل شرعیه الحکومه باعتبارها التقاطع الرئیسی بین الدین والحکومه ، إلى إثبات الفرضیه القائله بأن مشارکه الدین فی هذه المرحله لیست کامله وأن العلاقه بین الدین والحکومه فی هذه المرحله هی عامه وخاصه، إذ یسود الجانب اللادینی على الجانب الدینی. لهذا السبب ، من خلال الترکیز على نهج البلاغه کأفضل مصدر روایه للبحث فی هذا المجال ومن خلال منهج فقه الحدیث واستخدام الأدله التاریخیه وافتراض انخراط الدین فی السیاسه، یستشهد هذا البحث بأصدق الأدله المستخرجه من نهج البلاغه ویشیر إلى أن السیره الذاتیه المحدده لأمیر المؤمنین تدل على الشرعیه المزدوجه الإلهیه الشعبیه المقترنه بهیمنه الوجه الشعبی.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان