درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶٬۷۴۱ تا ۶٬۷۶۰ مورد از کل ۷۳٬۴۵۳ مورد.
۶۷۴۱.

أسلوب سرد «الأقوال الروائیه» فی روایه«أدرکها النسیان» لسناء الشعلان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی السردانیة العربیة جلد ۲ الربیع و الصیف ۱۴۴۳ شماره ۲ (پیاپی ۴) 168-186

کلید واژه ها: الأسالیب السردیه الأقوال الروائیه سناءالشعلان الروایه العربیه المعاصره أدرکها النسیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۰ تعداد دانلود : ۱۱۴
تعتبر أحدی العناصر المهمه فی القصه هی "أقوال" الشخصیات. لأنها تکشف کلمات وأفکار وأرواح الشخصیات. کیفیه نقل الأقوال من الکاتب إلى القارئ تتم من خلال "الراوی" وتذکر تحت عنوان "أسالیب سرد الأقوال الروائیه" التی تتشکل على أساس علاقه الراوی بالشخصیات. الروایه الشهیره والواقعیه "أدرکها النسیان " للکاتبه الأردنی المعاصره سناء الشعلان هی واحده من تلک الروایات التی استطاعت استخدام الحیل السردیه المناسبه للشخصیه والواقعه، وأن تستخدم الأسالیب السردیه الخمسه فی نقل الروایات السردیه لتصویر المناخ السیاسی والاجتماعی الذی یحکم المجتمع السوری. الغرض من هذه الدراسه الوصفیه التحلیلیه هو تحدید مقدار استخدام کل من هذه الطرق فی المواقف المختلفه. تم استخدام کل من هذه الطرق لشرح غرض معین. وتشیر النتائج إلى أن هذه الأسالیب تبدأ من هیمنه الراوی فی قصه التقریر السردی وتنتهی بالسیطره الکامله للشخصیه فی القصه (الطریقه الحره المباشره).غالبًا ما یتم استخدام التقریر السردی فی حالات مثل مراقبه الإیجاز وتجنب الأوصاف التفصیلیه للأحداث، وقد تم استخدام الکلام المباشر أکثر فی شرح البعد النفسی والمعرفی للشخصیات وتصویر مشاعرهم الداخلیه فی التعامل مع حقائق المجتمع.
۶۷۴۲.

مطالعه تطبیقی مبانی تفسیری ابن عاشور و محمدحسین فضل الله(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی سال ۱۶ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۵۶ 142 - 154

کلید واژه ها: فَضَّلَ الله ابن عاشور من وحی القرآن التحریر و التنویر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۳ تعداد دانلود : ۸۵
شناخت مبانی تفسیری مفسران مختلف در فهم تفاسیرشان نقش به سزایی دارد؛ عمده مفسران مبانی تفسیری خویش را در مقدمات تفاسیرشان ذکر کرده اند؛ الطاهر ابن عاشور از مفسران بزرگ مکتب خلفاست؛ هم چنین حسین فضل الله از مفسران و پژوهشگران مکتب تشیع است، این دو مفسر هر چند تفاسیر ارزشمندی نگاشته اند اما با گذشت سالهای زیادی از نوشتن این تفاسیر، هنوز این تفاسیر به جایگاه شایسته خویش نرسیده اند و هم چنان از بسیاری جنبه ها ناشناخته مانده اند. به جهت اهمیتی که این دو تفسیر دارند و هم چنین به خاطر نقشی که این دو تفسیر می توانند در نزدیکی دیدگاههای دو مکتب تشیع و تسنن ایفا کنند، این قلم جهت معرفی این مفسران با مراجعه به این تفاسیر با شیوه تحلیلی تطبیقی مبانی تفسیری این مفسران را استخراج و وجوه اتفاق و اختلاف آنها را بیان نموده است که جز در مورد نسخ، در بسیاری از موارد مبانی تفسیری بسیار نزدیک و مطابق داشته اند.
۶۷۴۳.

نسخه شناسی مصاحف قرآنی (14): «مصحف نجف اشرف»، قرآن کوفی شماره 1 منسوب به امام علی علیه السلام در نجف اشرف

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۲ مرداد و شهریور ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۱۸۹) 119 - 162

کلید واژه ها: المکتبه الغرویه مکتبه الروضه الحیدریه کتابخانه حرم امام علی علیه السلام مُصحف نجف قرآنِ کوفی به خط امام علی علیه السلام اختلاف قرائات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۸ تعداد دانلود : ۳۰۶
  یکی از معروف ترین نسخه های قرآن منسوب به دستخط امام علی علیه السلام، قرآن کوفی کاملی به شماره 1 در کتابخانه حرم امام علی علیه السلام در نجف اشرف است. انتساب قطعی این نسخه به دستخط امام علیه السلام پذیرفتنی نیست، اما این نسخه را می توان یکی از باارزش ترین نسخه های کوفی متعلق به سده دوم هجری به شمار آورد. مقاله حاضر برای نخستین بار، جوانب مختلف نسخه شناختی، خط، تذهیب، رسم و املا، قرائات، عد الآی، و سایر ویژگی های قرآن شناسانه این قرآن کوفی را بررسی می کند. در این نسخه که آن را «مُصحف نجف» می نامم، همانند اغلب نسخه های کوفی سده های دوم و سوم هجری، ویژگی های بَصْری در کتابت قرآن غلبه دارد: اغلب کلمات اختلافی در میان مصاحف نخستین شهرها، مطابق با مصحف بصره نوشته شده؛ نظام شمارش آیات (عد الآی) کاملاً بر نظام بَصْری منطبق است؛ و اختلاف قرائات ثبت شده در نسخه عمدتاً به قرائت قاریان بصره (ابوعمرو و یعقوب) و گاه کوفه (حمزه و کِسائی) نزدیک است.
۶۷۴۴.

علم خدا از دیدگاه ابن سینا و دانس اسکوتس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های علم و دین سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۳) 1-25

کلید واژه ها: علم الهی ابن سینا اسکوتس فاعلیت الهی فیض

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۰ تعداد دانلود : ۱۲۱
بحث از صفات الهی از جمله مباحث مهم در فلسفه و الهیات است در میان صفات الهی صفت «علم» همواره از توجه بیشتری برخوردار بوده است، چراکه در تبیین بسیاری از مسائل کلامی تأثیر ویژه ای داشته است. شیخ الرئیس ابن سینا و دانس اسکوتس نماینده ی دو دیدگاه اساسی درباره علمِ حق تعالی در دو سنت فلسفی اسلامی و مسیحی اند که در این تحقیق مورد مطالعه و مقایسه قرار گرفته اند. ما در این مقاله ضمن برشمردن وجوه مشترک این دو فیلسوف نامدار در مساله علم؛ همچون اعتقاد به وجود صور موجودات در علم الهی قبل ازخلقت واقعی آنها، لحاظ نکردن صور م عقول یا م ُثل اف لاطونی به مثابه موجوداتی مفارق، و اینکه خ دا در ام ر خ لقت ع الَم و انسان، غرضی خارج از ذات خویش ندارد و آفرینش صرفاً ناشی از عشق خدا به ذات خویش است به تشریح ت فاوت اص لی دیدگاه این دو فیلسوف در مساله ی علم الهی که فاعل بالقصد دانستن پروردگار از نظر اسکوتس، و فاعلِ بالعنایه دانستن خدا از نظر ابن سینا ض من توجیه خلقت برمبنای ف یض یا صدور است.
۶۷۴۵.

کمینه گرایی / بیشینه گرایی؛ شاخصی اثرگذار در روش تفسیری مفسران قرآن کریم

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۶ 221 - 250

کلید واژه ها: روش ها و مکاتب تفسیری تفسیر قرآن کریم تأویل گرایی متن گرایی عقل گرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۲ تعداد دانلود : ۱۱۲
در بررسی روش تفسیری مفسران قرآن کریم، بررسی پیش زمینه اولین گام شمرده می شود. یکی از پیش زمینه های معرفتی ازوتریک (باطنی و نهان)، نگاه کمینه گرا یا بیشینه گرا داشتن مفسر نسبت به مسائل مختلف است. مسئله اصلی این نوشتار بررسی زمینه های کمینه گرایی و بیشینه گرایی اثرگذار در روش تفسیری مفسران قرآن کریم است. با توجه به اینکه قرآن در درجه اول از محتوای دینی و مذهبی برخوردار بوده و همچنین به صورت یک متن است، لذا زمینه های کمینه گرایی و بیشینه گرایی مطرح شده در این مقاله هم تابعی از این دو ویژگی- دینی و ادبی- و ناظر به آنها است و به زمینه های دیگر پرداخته نشده است. از این رو در این نوشتار، دین، شریعت، متن (نصوص) و تأویل به عنوان چهار زمینه مهم در کمینه گرا یا بیشینه گرا بودن مفسران، با رویکرد توصیفی تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته و اثرگذاری آن بر نوع فهم و تفسیر از آیات تبیین شده است. همچنین راه های احراز کمینه گرا یا بیشینه گرا بودن مفسر در هر کدام از زمینه ها نیز تبیین شده است.
۶۷۴۶.

اثر ابتلای والدین به بیماری های جسمی (مسری و صعب العلاج) بر حضانت کودک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فقه و حقوق خانواده (ندای صادق) سال ۲۶ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۷۴ 200 - 179

کلید واژه ها: بیماری مرض روحی جسمی والدین حضانت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۳ تعداد دانلود : ۱۸۰
جایگاه خانواده در سرپرستی و صیانت کودکان غیر قابل انکار است. گاهی بنیان خانواده به عللی رو به سستی می گراید و بنای آن در هم می ریزد و سبب می گردد خانواده کارآمدی خود را از دست بدهد. در این وضعیت، حضانت فرزندان یکی از مهم ترین مسائلی است که جلوه می نماید. در مواقعی، نگهدارنده از حق حضانت خود منع می شود. یکی از مهم ترین مواردی که بر حضانت اثر می گذارد، رخداد بیماری و مرض است. اکثر فقهای اسلامی بیماری های مزمن و صعب العلاج را موجب سقوط حضانت نمی دانند؛ البته این درصورتی است که بیمار بتواند وظایف مربوط به سرپرستی طفل را ازطریق نایب انجام دهد. به طور کلی، می توان گفت اگر با بیماری مسری سرپرست، صحت جسمانی طفل در معرض خطر قرار بگیرد، حق حضانت وی ساقط می شود؛ اما اگر وی بتواند از سرایت بیماری به طفل جلوگیری کند و ازطریق مباشر، امور و مصالح مربوط به نگهداری و تربیت او را انجام دهد (به تعبیر دیگر، بیشتر جنبه مشورتی و مدیریتی داشته باشد)، اصل، بقای حضانت اوست.
۶۷۴۷.

بازنمایی امر قدسی در نمادهای مناسکی اربعین

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال ششم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۴ 83 - 108

کلید واژه ها: مناسک عزاداری عاشورا شیعیان مناسک نمادهای مقدس دین مادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۱ تعداد دانلود : ۱۹۸
مناسک عزاداری عاشورا بستر ظهور یک نظام نمادین قوی است که مهم ترین نقش را در باز تولید هویت شیعی، معنابخشی به حیات شیعیان و تقویت همبستگی میان آنها دارد. در این میان، به نظر می رسد استفاده از نمادها سهم بسزایی در تبادل سریع و ماندگارتر پیام های معنوی و  قدسی میان زائران و ایجاد همبستگی میان آنها داشته است. در مقاله حاضر تلاش شده است تا با اتکاء به رویکرد تفسیری کلیفورد گیرتز که به خلق معنا توسط نمادها و اهمیت آنها در الگودهی و ایجاد همبستگی میان مؤمنان توجه دارد، به تفسیر نمادهای مناسکی اربعین و معانی قدسی پرداخته شود. در این پژوهش با استفاده از روش توصیف عمیق و جمع آوری اطلاعات به وسیله مشاهده مشارکتی بر اساس «نمونه گیری نظری» به عنوان ابزار اصلی و بررسی تصاویر شبکه اجتماعی اینستاگرام به عنوان  ابزار مکمل انجام شده است. خروجی این مطالعه میدانی معرفی و تفسیر اپیزودهای معنایی است که توسط ابژه های نمادینی نظیر پرچم، کتیبه، پارچه نوشته، بنر، سربند، کوله، گهواره، ضریح، پنجه، پیکره، چفیه، عبا، تربت و پارچه متبرک در فضای مناسکی پیاده روی اربعین بازنمایی می شوند.
۶۷۴۸.

بررسی مصادیق فرهنگ ایرانی در شعر عربی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علم و تمدن در اسلام سال دوم بهار ۱۴۰۰ شماره ۷ 74 - 88

کلید واژه ها: تمدن ایرانی فرهنگ اسلام شعر عرب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۶ تعداد دانلود : ۳۲۳
زبان های عربی و فارسی دو زبان اصلی فرهنگ و تمدن اسلامی به شمار می روند، و از چندین سده پیش از ظهور اسلام، داد و ستدهای فرهنگی بین این دو زبان برقرار بوده است. از ورود واژگان فارسی به عربی گرفته تا بازتاب آیین ها و سنّت های ایرانی در شعر عربی دوره پیش از اسلام نمونه ای از تعامل زبان های عربی و فارسی است؛ امّا اوج حضور فرهنگ و تمدن ایرانی در شعر عربی به دوره عباسی برمی گردد، به طوری که تعاملات ادبی، فرهنگی، و تمدّنی ایران و جهان عرب بیش از پیش رونق گرفت و از امتزاج فرهنگ های ایرانی و عربی، فرهنگ و تمدن غنیّ اسلامی شکل گرفت. اگرچه قرآن و سنّت پیامبر (ص) پیوند دهنده ملّت های ایران و عرب است و بین این دو ملّت روابط ناگسستنی برقرار کرده است، امّا متأسفانه در دوره معاصر، روابط ادبی ایران و جهان عرب تحت تأثیر ملاحظات سیاسی و دخالت بیگانگان و استعمارگران قرار گرفته، و رونق و شکوه گذشته را از دست داده است. مقاله حاضر با رویکرد تحلیلی به دنبال بررسی تاریخچه روابط ادبی و فرهنگی ایران و جهان عرب طی ادوار گذشته است؛ از سوی دیگر تلاش می کند تا به ریشه یابی علل ضعف در روابط ادبی این دو زبان بپردازد.
۶۷۴۹.

رابطه بین نگرش مذهبی، هوش معنوی با سخت رویی روان شناختی بانوان ساکن شهر اردبیل

نویسنده:
منبع: رهیافت فرهنگ دینی سال ۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۵ و ۱۶ 24 - 41

کلید واژه ها: نگرش مذهبی هوش معنوی سخت رویی روان شناختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳ تعداد دانلود : ۵۰
هدف این پژوهش شناسایی رابطه بین نگرش مذهبی و هوش معنوی با سخت رویی روان شناختی بانوان شهر اردبیل است. روش تحقیق توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری شامل 238535  نفر از بانوان شهر اردبیل بود. از بین جامعه آماری بر اساس فرمول کوکران تعداد 384  نفر از بانوان به روش نمونه گیری چندمرحله ای انتخاب گردید. ابزار پژوهش پرسش نامه 40 سؤالی نگرش مذهبی، پرسشنامه 30 سؤالی هوش معنوی و پرسش نامه 45 سؤالی سرسختی روان شناختی بود. داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون چندگانه به روش گام به گام و تحلیل مسیر تحلیل شد. بین نگرش مذهبی (عبادات و مباحث اجتماعی) با سخت رویی روان شناختی بانوان رابطه منفی وجود دارد. بین نگرش مذهبی (اخلاقیات و ارزش ها، اثر مذهب در زندگی و رفتار انسان، جهان بینی و باورها و علم و دین) با سخت رویی روان شناختی بانوان رابطه ی مثبت وجود دارند. بین یکی از مؤلفه های هوش معنوی (زندگی معنوی) با سخت رویی روان شناختی رابطه مثبت وجود دارد. بین زیرمولفه های دیگر هوش معنوی (درک و ارتباط با سرچشمه هستی) با سخت رویی روان شناختی بانوان رابطه منفی وجود دارد. تحلیل رگرسیون نشان داد که زندگی معنوی، عبادات، اخلاقیات و ارزش ها و مباحث اجتماعی 17٪ از واریانس سخت رویی روان شناختی بانوان را پیش بینی می کند. هم چنین نتایج تحلیل مسیر نشان داد که عبادات، (اخلاقیات و ارزش ها) و مباحث اجتماعی از طریق متغیر زندگی معنوی بر سخت رویی روان شناختی بانوان اثر غیر مستقیم می گذارد ولی هوش معنوی بر سخت رویی روان شناختی بانوان اثر مستقیم می گذارد. یافته های حاصل از این پژوهش بر کاربرد نگرش به دین و هوش معنوی در سخت رویی روان شناختی بانوان تأکید داشت.
۶۷۵۰.

استلزامات سبک زندگی اسلامی (با تمرکز بر رابطه انسان با خدا) در اسناد تحولی آموزش و پرورش(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های تربیتی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۵) 25-40

کلید واژه ها: استلزامات عبودیت رابطه انسان با خدا اسناد تحولی آموزش و پرورش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۱ تعداد دانلود : ۱۷۹
هدف این پژوهش استخراج استلزام های سبک زندگی اسلامی با تمرکز بر رابطه انسان با خداست. روش پژوهش، کیفی از نوع تحلیلی است. جامعه مورد مطالعه در این پژوهش، اسناد تحولی آموزش و پرورش است که از این جامعه بر اساس اهداف پژوهش هدفمند، نمونه برداری صورت گرفت و هم زمان با فرایند جمع آوری داده ها و با استفاده از روش تحلیل مضمون و تجزیه و تحلیل به طور مداوم انجام شد. یافته های پژوهش حاکی از این است که استلزامات «رابطه انسان با خدا» را می توان در سه حوزه عقلی، عاطفی و عملی دسته بندی کرد. استلزامات عقلی با سه مضمون اصلی توحید محوری، معادمحوری و ولایت محوری، استلزامات عاطفی با دو مضمون اصلی حب و بغض، و استلزامات عملی با دو مضمون اصلی اعمال عبادی و اعمال اخلاقی برشماری شد. ازاین رو نظام آموزش و پرورش با ایجاد معرفت بخشی به دانش آموزان از طریق استلزامات سه گانه (شناختی، عاطفی و عملی) می تواند در زمینه استقرار سبک زندگی اسلامی در دانش آموزان نقش آفرین باشد.
۶۷۵۱.

طراحی الگوی بالندگی حرفه ای مدیران مدارس؛ مورد مطالعه: مدارس ابتدایی شهرکرد(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های تربیتی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۵) 77-104

کلید واژه ها: مؤلفه های حرفه ای بالندگی حرفه ای مدیران مدارس ابتدایی وضعیت موجود وضعیت مطلوب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۶ تعداد دانلود : ۱۷۱
هدف پژوهش، شناسایی و تحلیل شایستگی های حرفه ای مدیران مدارس ابتدایی شهرکرد است. روش تحقیق از نظر هدف، کاربردی، و از نظر شیوه گردآوری داده ها، توصیفی تحلیلی و پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش 797 نفر از مدیران، معاونان آموزشی، پرورشی و اجرایی و آموزگاران مدارس ابتدایی شهرکرد (سال تحصیلی 1398-1397) بودند که چهارصد نفر از آنان بر اساس فرمول کوکران و به روش تصادفی طبقه ای به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. روایی ابزار توسط متخصصان و پایایی آن به روش آلفای کرانباخ، حدود ۸0% برای وضع موجود و 79% برای وضع مطلوب محاسبه شده است. یافته های پژوهش حاکی است که طبق دیدگاه افراد پاسخ دهنده، وضعیت موجود میزان برخورداری مدیران از 8 شاخص مربوط به شایستگی های تخصصی در حد بیشتر از متوسط، و در 25 شاخص عمومی، 18 شاخص پژوهشی، 30 شاخص فنی و آموزشی، 31 شاخص انسانی و ارتباطی و 26 شاخص فکری و ادراکی، از متوسط تا زیاد در نوسان بوده است؛ در صورتی که وضعیت مطلوب تمامی شایستگی های یادشده در حد زیاد و بسیار زیاد بوده و تمامی تفاوت های بین میانگین نمره های دو وضعیت نیز از نظر آماری معنا دار بوده است.
۶۷۵۲.

آثار توحید عرفانی در مفهوم و رویکرد اعمال اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه اخلاق سال چهاردهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۵۲ ۷-۲۶

کلید واژه ها: توحید عرفانی وحدت وجود عمل اخلاقی اخلاق آثار عرفانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۸ تعداد دانلود : ۱۵۷
یکی از پرسش های مهم در حوزه صفات و رفتار اخلاقی این است که بینش توحیدی در اخلاق و رفتار انسان چه تغییراتی ایجاد می کند؟ آیا می تواند مفهوم اعمال را تغییر داده و به آنها عمق بخشد؟ آیا می تواند رویکرد آنها را اصلاح کرده و ارتقاء دهد؟ اگر پاسخ مثبت است، چگونه و چرا چنین تغییراتی رخ می دهد؟ پژوهش حاضر می کوشد با روش توصیفی تحلیلی آثار توحید عرفانی در مفهوم و رویکرد اعمال اخلاقی را تبیین نماید. در این پژوهش با تمرکز بر برخی مصادیق، تبیین شده است که معرفت توحید عرفانی بسته به اینکه در کدام مرتبه از اعتقاد (در عرفان نظری) یا شهود (در عرفان عملی) قرار داشته باشد، لوازم و آثار تکوینی اخلاقی در انسان دارد که منجر به اصلاح و تعمیق گرایش ها و اعمال می شود.
۶۷۵۳.

عقل مستمع (مظهر) و عقل منبع (مصدر) از دیدگاه استاد جوادی آملی (با ملاحظاتی از استاد مصباح یزدی بر آن)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۶ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۰۵) 69 - 80

کلید واژه ها: ادراک کلی ادراک عقلی حکمت صدرایی عقل مثل جوادی آملی مصباح یزدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۸ تعداد دانلود : ۱۵۷
بحث از ادراک عقلی و نحوه تعقل، از مباحث مهم معرفت شناسی است. فلاسفه اسلامی ضمن تأکید بر ارزش ادراک عقلی، در تبیین سازوکار تعقل رویکردهایی گوناگون داشته اند. در این میان، ملاصدرا نیز در تبیین فرایند ادراک کلی، تعبیرات مختلفی دارد؛ او گاهی عقل را مظهر (مستمع) و گاهی مصدر (منبع) صور عقلی میداند. از اینرو هر یک از پژوهشگران و شارحان حکمت صدرایی بنوعی، در صدد توجیه اختلاف تعابیر صدرالمتألهین برآمده اند. استاد جوادی آملی در آثار خود، در مقام یک فیلسوف نوصدرایی مباحثی را مطرح میکند که میتواند نگاهی نو به مسئله فرایند ادراک عقلی باشد. پژوهش حاض ر با روش توصیفی تحلیلی نشان میدهد که استاد جوادی آملی به دو نوع ادراک عقلی و لزوم تفکیک آنها تصریح نموده است؛ در یک نوع عقل، مستمع است و ادراک کلی حاصل شهود آگاهانه عقلی و انفعال نفس میباشد و درک آن مختص به گروهی خاص است و در نوع دیگر، عقل، منبع است و ادراک کلی حاصل کارکرد ذهن و فعالیت نفس است و عموم مردم از این ادراک عقلی بهره مندند.
۶۷۵۴.

تحلیل انتقادی دیدگاه خاورشناسان درباره نسخه خطی 1075 دارالکتب قاهره و تفسیر مجاهد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال ۵ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیایی ۱۹) 1-28

کلید واژه ها: خاورشناسان نسخه 1075 دارالکتب قاهره آمزوه هیا تفسیری مجاهد امکان بازسازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۸ تعداد دانلود : ۱۲۲
نسخه مستقل تفسیر مجاهد به شماره 1075 در دارالکتب قاهره از جنبه های مختلف مانند ویژگی های سندی و متنی، پیوند با طرق گوناگون نقل آرای تفسیری مجاهد در تفاسیر متأخرتر از جمله جامع البیان، شیوه های نقل و امکان بازسازی شکل اصلی تفسیر مجاهد مورد بررسی قرار گرفته است. اشتاوت، ونزبرو، لیمهاوس و ورستیخ در پژوهش های مختلف به همه یا برخی از این موارد، به تفصیل یا به اشاره پرداخته اند. در این مقاله دیدگاه های این خاورشناسان تبیین و سپس ارزیابی شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که نقطه عزیمت همه مطالعات غربیان در این باره نظریه سزگین مبنی بر «مکتوب بودن منابع آثار روایی» و روش او برای «بازیابی منابع این آثار» و «بازسازی آثار از دست رفته براساس نقل های موجود در منابع متأخر» و اشاراتی است که وی در این موارد به این نسخه و روایات مجاهد در تفسیر طبری داشته است. این نسخه بیش-ترین پیوند را با طریق عیسی بن میمون از روایات مجاهد در جامع البیان دارد و قطعاً منبع طبری نبوده و همچنین گلچینی از تفسیر طبری هم نیست. مجاهد بن جبر مجاهد بن
۶۷۵۵.

دیدگاه محقق اصفهانی; در انکار اراده تشریعی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اصولی سال هشتم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۷ 1 - 30

کلید واژه ها: اراده تشریعی حکم محقق اصفهانی بعث امر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۳ تعداد دانلود : ۱۰۷
بحث ماهیت حکم شرعی نزد اصولیان اهمیت فراوانی دارد. برخی از آنان ماهیت حکم را همان اراده تشریعی دانسته و برخی آن را رد کرده اند؛ اما تقریباً بیشتر اصولیان اصل وجود اراده تشریعی الهی را پذیرفته اند. بر خلاف محقق اصفهانی که اراده تشریعی را انکار کرده و در سراسر بحث های اصولی خویش کوشیده است که این دیدگاه خود را مستدل کند. وی بر آن است که خداوند، پیامبرˆ و ائمه‰، عالمان مبلّغ شریعت و اساساً هر مولای عرفی، فاقد اراده تشریعی اند؛ زیرا اراده تشریعی به کسانی تعلق دارد که از انجام شدن فعل نفعی به آنان می رسد. در حالی که افعال مکلفان برای خدا یا پیامبر(ص)و ائمه (علیهم السلام)،و علما نفعی ندارد. افزون بر اینکه وجود اراده تشریعی برای خدا با محذور دیگری نیز ملازم است که پذیرش آن را ناممکن می کند و آن تطابق میان نظام ربانی و امکانی است. نفی اراده تشریعی در سراسر علم اصول تأثیرگذار خواهد بود. نوشتار پیش رو با گردآوردن عبارات محقق اصفهانی و تحلیل آن به دنبال تبیین دیدگاه و تقریر استدلال ایشان بر این مدعاست.
۶۷۵۷.

بررسی مبانی و قواعد معرفت شناختی تأویلی ملاصدرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: الهیات تطبیقی سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) 157 - 172

کلید واژه ها: تأویل قواعد تأویل معرفت شناسی عقل شهود ملاصدرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۶ تعداد دانلود : ۱۰۶
تأویل هستی و متن نوعی کاوش باطنی (عقلی - شهودی) در یک موضوع است که به کشف و استخراج گزاره های جدید می انجامد. ملاصدرا به عنوان یک فیلسوف، دارای مبانی مستدلی در معرفت شناسی است که بر سبک تأویلی او تأثیر گذاشته است. بررسی و تحلیل این مبانی و استنتاج و شناسایی قواعد مبتنی بر این مبانی و نیز میزان تأثیر این مبانی و قواعد بر تأویلات صدرایی از اهداف مهم این نوشتار است. روش تحقیق، توصیفی تحلیلی بر مبنای آثار ملاصدرا است. قواعد اصلی استخراج شده عبارت اند از حرکت از علم حصولی به علم حضوری در تأویل شهودی، نقش فعال و زاینده عقل در تأویل عقلی، پذیرنده و منفعل بودن ادراک قلبی در تأویل شهودی، لزوم هماهنگی تأویل عقلی - شهودی با درک فطری، دارای مراتب بودن ساختار تأویل شهودی، نقش واسطه بودن عالم مثال و خیال در تأویل شهودی و لزوم کنترل منابع شناخت در تأویل (لزوم ضابطه مندی به طور خاص). این مقاله ضمن آنکه بخشی از قواعد منطقی و فلسفی - از بعد معرفت شناختی - حاکم بر تأویل های متن را نشان می دهد، تحلیلی از منابع معرفت تأویلی (عقل و قلب) را نیز ارائه می کند که به سهم خود می تواند به فهم عمیق تر و کاربردی تر حکمت متعالیه کمک شایانی کند.
۶۷۵۸.

فلسفه استغفار معصومین (ع)

نویسنده:
منبع: کلام حکمت سال چهارم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۸ 69 - 87

کلید واژه ها: عصمت ائمه علیهم السلام توبه اعتراف به گناه استغفار معصومین مناجات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۵ تعداد دانلود : ۱۴۶
از دیرباز عصمت پیامبران و ائمه (ع) از مسائل بسیار مهم در قلمروی عقاید دینی و بخش حجیمی از ادبیات دینی و معارف اسلامی را به خود اختصاص داده است. در نگاه شیعه پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) از هرگونه رجس و آلودگی مطهرند و از خطا و خطا معصوم هستند. با این حال در دعا ها و مناجات های اهل بیت (ع)  فرازهای است که ایشان به گناهان بزرگ اعتراف کرده اند و به ناله و التماس مغفرت طلبیده اند. یک نمونه از این مناجات ها، دعای ابی حمزه است که منتسب به امام زین العابدین (ع). در نوشتار حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی نسبت این رفتار پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) را با عصمت بررسی می شود و روشن  شد که میان عصمت و استغفار هیچ تعاند وجود ندارد. یافته ها نشان می دهد که استغفار امامان (ع) نشانه خوف و خشیت آنان از خداوند متعال، نشانه ژرفای معرفت آنان نسبت به خداوند متعال، نشانه تجلی هیبت و عظمت الهی بر قلب آنان، به خاطر قصور در مراتب پیشین، استغفار از زبان امت و احتمالات دیگر که در نوشتار حاضر ذکر شده است. افزون بر آن می توان وجوهی از توبه و استغفار را در نظر گرفت که نه تنها تلائم بلکه بر تلازم عصمت و استغفار دلالت دارد.
۶۷۵۹.

برهان شهود مُثل بر اتحاد عاقل و معقول در دیدگاه حکیم سبزواری با رویکرد تبیینی و پاسخ به ایرادها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آینه معرفت سال بیست و یکم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۶۹ 41 - 58

کلید واژه ها: آموزه اتحاد عقل و عاقل و معقول انگاره حقیقت و رقیقت شهود کلیات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۴ تعداد دانلود : ۸۶
اتحاد عاقل و معقول از مسائل محوری در حکمت متعالیه به شمار می آید. گرانی گاه اثبات و استنتاج از آن، مرهون توجه ژرف به روش و مبانی خاص حکمت متعالیه است. ادله اثباتی آن دست کمی از خود آن، در فاصله گرفتن از فلسفه متعارف ندارد. در این مسیر، برخی نوپژوهان با ذهنیت اشتراک روشی و مبنایی آموزه اتحاد، در دیدگاه صدرایی با دیگر حکما، به خوانش آموزه و ادله آن پرداخته و به بهانه نقد، نتیجه ای جز تولید شبهه به بار نیاورده اند. حکیم سبزواری بر اساس مبانی ویژه صدرایی دلیلی بر مبنای مشاهده عقول متکافئه به هنگام درک کلیات، بر آموزه اتحاد اقامه کرده که در آن نامی از انگاره «حقیقت و رقیقت» نبرده است. یکی از نوپژوهان سعی کرده به بهانه اعم بودن دلیل از ادعا، از زاویه ناکارآمدی کاربست حقیقت و رقیقت در اثبات آموزه، به جرح و خدش در این دلیل و به تبع آن آموزه اتحاد عاقل و معقول بپردازد. واکاوی ادعاها و بیان کیفیت تأثیر انگاره به فرض کاربست آن مورد پرس و جوی این نوشتار است. در این مسیر آشکار می شود که چگونه سطح پژوهی و سایر عوامل همسو سبب شده است، برخی پژوهش ها از مسیر تحقیق بایسته خارج و به مسیر تولید شبهه درباره عالی ترین نظریه پردازی های حکمت متعالیه رهسپار شوند.
۶۷۶۰.

اصول اخلاقی فعالیت های اجتماعی زنان مسلمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: pure life, Volume ۸, Issue ۲۶, Spring ۲۰۲۱ 83 - 97

کلید واژه ها: اصول اخلاقی فعالیت های اجتماعی زنان مسلمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۹ تعداد دانلود : ۲۶۹
در موضوع فعالیت های اجتماعی زنان مسلمان، دین اسلام نگاه ویژه ای دارد و تکلیف و مشقت بسیاری از فعالیت های اجتماعی سخت و سنگین را از دوش زنان برمی دارد؛ چرا که از دیدگاه اسلام، زنان به مثابه گل های لطیفی هستند. با این دیدگاه، وظیفه اصلی کسب درآمد و رفع مشکلات اقتصادی و اجتماعی و حمایت از خانواده به عهده مرد است. از طرف دیگر، زنانی که می خواهند داوطلبانه در فعالیت های اجتماعی شرکت کنند، از دیدگاه اسلام منعی ندارند و این امکان برای آنها وجود دارد؛ همچنان که در حال حاضر نیز زنان می توانند در مسیر فعالیت های اجتماعی، راه مردان را دنبال کنند، در جامعه حضور داشته باشند، شغل داشته باشند و در امور دولتی مشارکت کنند؛ اما برای حفظ حریم و ارزش ها برای حضور در جامعه، باید اصول و ضوابطی را رعایت کنند تا از آسیب های اجتماعی مصون بمانند و جامعه اسلامی از مشکلات ناشی از آن رنج نبرد. بر این اساس، عدم اختلاط زنان و مردان با رعایت اصول حیا، عفاف، پرهیز از خودآرایی، شوخی با نامحرم، رعایت پوشش و سایر موارد تأمین می شود. علاوه بر این، تأمین امنیت زنان به سلامت اخلاقی و فرهنگی جامعه نیز کمک می کند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان