درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲٬۸۲۱ تا ۲٬۸۴۰ مورد از کل ۷۳٬۳۴۵ مورد.
۲۸۲۱.

تعامل عقل و قلب در فرایند شکوفایی نفس در بررسی تفسیری آیه 46 حج(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال سیزدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۴۹ ۱۳۰-۱۱۵

کلید واژه ها: آیه 46 حج تعامل عقل و قلب شکوفایی نفس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۳ تعداد دانلود : ۱۶۷
قلب جزئی از بدن است که با نفس انسان ارتباط جسمانی دارد و ابزاری در خدمت نفس برای ارتباط با عقل مجرد است که این ارتباط در بدن انسان به وسیله مغز صورت می پذیرد. حاصل این ارتباط یا در ادراک و شناخت انسان ظهور و بروز می یابد یا به عنوان محرکی برای انجام فعل توسط نفس است. در صورت نخست یا به واسطه ابزار حسی موجب شناخت می شود و یا بدون واسطه ابزار حسی شناخته می گردد؛ اما محرک بودن عقل نیز به واسطه حکم عقل نظری صورت می پذیرد. مقاله حاضر با روش توصیفی تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه ای به بررسی آیه 46 سوره حج: «أَفَلَمْ یَسیرُوا فِی الأَرْضِ فَتَکُونَ لَهُمْ قُلُوبٌ یَعْقِلُونَ بِها» پیرامون تعامل عقل و قلب در فرایند تکامل نفس انسان می پردازد. ازجمله یافته های تحقیق چنین است: اگر این ارتباط با عوامل درونی و بیرونی تقویت گردد، حاکمیت عقل بر قلب بیشتر خواهد شد. این حرکت از عقل فطری که خدای متعال با آفرینش قلب در اختیار انسان قرار داده است، صورت می گیرد و در این صورت، نزاعی میان عقل و قلب متصور نیست و سیر شکوفایی نفس انسان به درستی صورت می پذیرد.
۲۸۲۲.

موقوفات نساء مشهد فی العهد البهلوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق الحضاره الاسلامیه سال بیست و پنجم یهار و تابستان ۱۴۰۱ (۱۴۴۳ه.ق) شماره ۱ (پیاپی ۴۹) 337-371

کلید واژه ها: موقوفات النساء مشهد العهد البهلوی خطاب الوقف إداره الأوقاف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۱ تعداد دانلود : ۱۲۶
لطالما کانت النساء، بصفتهن جزءاً مهماً من المجتمع، ناشطات فی مختلف جوانب الحیاه الاجتماعیه والاقتصادیه والسیاسیه والثقافیه. ولم یحظ مجال الوقف، باعتباره أحد مشاهد مساهمه المرأه، باهتمام کبیر. فی مشهد، استمرت فتره الوقف، کما فی الفترات السابقه، وترکت النساء أیضاً الأوقاف فی هذه الفتره. یرکز الموضوع الرئیس فی هذا المقال على حقیقه أنه بسبب تنوع دوافع الوقف بین النساء فی مشهد، والتی کانت تتمحور فی الغالب حول المحور الدینی، فکیف یمکن اقتفاء آثار الوعی الاجتماعی والثقافی والسیاسی لهؤلاء النساء والمتأثره بحاجاتهن فی المجتمع والأحداث الناجمه عن التغیرات فی الزمن، وکیف یمکن تتبعها فی وقف ممتلکاتهن وأموالهن. تسعى هذه الدراسه إلى الإجابه عن هذا السؤال الرئیس: ما هی أهمّ دوافع نساء مشهد واتجاهاتهن فی وقف أموالهم خلال هذه الفتره، على أساس استخدام وثائق الوقف لنساء مشهد فی إداره الأوقاف والشؤون الخیریه فی محافظه خراسان الرضویه؟ تقوم هذه الدراسه على المنهج الوصفی _ التحلیلی، مع تحدید استخدامات أوقاف النساء، لدراستها وتحلیلها. تؤکد نتیجه هذه الدراسه على أنه بالإضافه إلى استمرار سنه الوقف ذات الاستخدامات الدینیه، وبسبب هیمنه السیاسات العلمانیه لرضاشاه، فقد انخفضت أوقاف النساء، بحیث أنه خلال السنوات 1932 إلى 1944م، لم تکن هناک حاله واحده للوقف النسائی.
۲۸۲۳.

تاثیرات اجتماعی رفتاری باورهای عامیانه در رمانهای محمود دولت آبادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال دوازدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۴۷) 159 - 182

کلید واژه ها: باورها رمان های کلیدر جای خالی سلوچ و روزگار سپری شده مردم سالخورده محمود دولت آبادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۲ تعداد دانلود : ۱۹۶
باورهای عامیانه، با فرهنگ هر ملّتی ارتباط مستقیم دارد و یک پدیده روحی-اجتماعی است،معلول زندگی آدمی وعکس العمل اودرمقابله باطبیعت ومحیط اسرارآمیزاوست.آدمی آن گاه که نمی توانست رابطه منطقی بین حوادث وپدیده های خارق العاده را بیابد،برای رهایی از آن به ذکراوراد ونجواها می پرداخت تا مصیبت ها را کاهش دهدونتایج دلخواه رااز آن به دست آوردو سبب شد تا به تدریج باورها درذهن اوشکل بگیرد. بیشتر آن ها نیز برخاسته از فقدان دانش کافی مردمان گذشته بوده است.محمود دولت آبادی در رمان های برگزیده از باورهای عامیانه فراوانی در لابه لای داستان ها، بجا و به موقع بهره برده است. هدف پژوهش بازتاب باورهای عامیانه دررمان های کلیدر، جای خالی سلوچ و روزگار سپری شده مردم سالخورده است.باورهای عامیانه،جلوه ای از فرهنگ عامّه یا فولکلوراست که درمتن زندگی وفرهنگ ملّت ها جریان داردوبه شکل های گوناگون خود را نمایان می سازد.بررسی باورهای عامیانه به منزله تأییدآن نیست.امّااز توجّه بی شمار عامّه به این عقاید خرافی،چه در حوزه ادبیّات وچه درحوزه اجتماع در خصوص مسائلی که از قوّه درک آن عاجز بوده اند وقادر نبوده اند تفکّری منطقی را برآن حاکم کنند، نمی توان صرف نظر کرد.زیرا بررسی وبازتاب باورها واعتقادات از بسیاری زوایای تاریک زندگی گذشتگان پرده برمی داردوآیندگان رااز پیروی کورکورانه وصحّه گذاشتن براعتقادات بی پایه بر حذر می دارد.در مقاله حاضر باورها براساس رمان های برگزیده محمود دولت آبادی استخراج شده است.شواهد، بسیارفراوان بوده که تنها برخی از آن ها به صورت اختصار آمده است.
۲۸۲۴.

استراتیجیات توزیع الدخل بناء على الروایات المرویه من حیاه الامام علی (ع) مقارنه بالنظام الرأسمالی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الخامسه ربیع و صیف ۱۴۰۱ (۱۴۴۳ق) العدد ۲ (المتوالی ۱۰) 1 - 14

کلید واژه ها: توزیع الدخل النظام الرأسمالی الأعمال الاقتصادیه لأمیرالمؤمنین (ع) التکافل الدعم العام ضمان الإعاله

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶ تعداد دانلود : ۲۷
توزیع الدخل عباره عن توزیع الثروه والممتلکات بین أفراد المجتمع والقطاعات الاقتصادیه المختلفه، وقد اهتم بهذا الموضوع معظم الحکومات ضمن تخطیطاتهم الاقتصادیه. أحد الأنظمه الاقتصادیه فی العالم الراهن هو النظام الاقتصادی الرأسمالی، الذی یقوم على أساس الفردیه والحریه والملکیه الخاصه. یُعَدُّ العامل الطبیعی والملکیه الخاصه والسوق الحر من أهم عناصر توزیع الدخل فی هذا النظام. بناءً على ذلک، فإنّ المصالح الشخصیه فی هذا النظام أهم من العداله الاجتماعیه و التوزیع العادل. إنّ الأزمات التی حدثت فی هذا النظام، مثل أزمات عامَی 1929 و 2008 فی أمریکا، تُظهِرُ أنّ هذا النظام لایمکن أن یشمل جمیع الطبقات الاجتماعیه فی مسأله توزیع الدخل. من ناحیه أخرى، تُظهِرُ دراسه حکم أمیر المؤمنین(ع) فاعلیه استراتیجیات الإمام فی مجال التوزیع العادل للدخل لجمیع الطبقات الاجتماعیه ذات الارتباط الأخلاقی والإنسانی، وهو ما تستطیع الحکومات الدینیه المعاصره الاستفاده من هذه الاستیراتیجیات واستخدامها کحل لقضیه توزیع الدخل، تسعی هذه الدراسه من خلال شرح مبادئ وأهداف النظام الرأسمالی ومبادئ توزیع الإمام علی(ع) وأهدافه ومعاییره أن تدرس إمکانیه الاستفاده من استراتیجیات الإمام(ع) لحل هذه المشکله. تظهر النتائج أن هدف النظام الرأسمالی فی توزیع الدخل ینحصر فی الحصول علی قسم أکبر من الربح، لکن هدف الإمام(ع) بالإضافه إلى إقامه العداله الاجتماعیه، هو تعزیز ثقافه التضحیه بالنفس والتسامح بین الناس. اعتمد أمیرالمؤمنین(ع) استراتیجیتین أساسیتین لتحقیق هذا الهدف؛ الأول هو التعاون والتکافل العام، و الذی تم تنفیذه أثناء خلق ثقافه التعاون ومراقبه الأعمال والسوق. والثانی هو توفیر الرفاه الاجتماعی ورفع الناس إلى مستوى الاکتفاء، والذی تم من خلال جبایه الضرائب وإدارتها وإنشاء القطاع العام والاستثمارات الحکومیه.
۲۸۲۵.

تحلیل مفهومی "الحق" و"الباطل" فی نهج البلاغه من خلال نظریه مخططات الصوره لمارک جونسون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الخامسه ربیع و صیف ۱۴۰۱ (۱۴۴۳ق) العدد ۲ (المتوالی ۱۰) 85 - 94

کلید واژه ها: علم اللغه المعرفی علم الدلاله المعرفی مخططات الصوره نهج البلاغه الحق والباطل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴ تعداد دانلود : ۲۴
علم الدلاله المعرفی فرع من فروع علم اللغه المعرفی یعنى بدراسه الدلالات اللغویه کمجلى من مجالی البنیه الدلالیه أو کتنظیم للإدراک الذهنی. ومخطّطات الصوره فرع مهمّ من فروع علم الدلاله المعرفی وأسلوب قیّم لمناقشه وتحلیل کیفیه إدراک الذهن للمفاهیم الانتزاعیه من خلال الظواهر العینیه المحسوسه طرحه مارک جونسون عام 1987. ومقولتا "الحق" و"الباطل" من المقولات الانتزاعیه المطروحه فی نهج البلاغه التی کانت محلّ اهتمام الإمام علی (ع) وعنایته، فیبدو أنّ تحلیل هذین المفهومین من منظار نظریه مخططات الصوره لجونسون أمرٌ فی غایه الأهمیه إذ یکشف عن مقاصد الإمام (ع) ومرامیه وعن وجهات نظره تجاه هذین المبدأین الرئیسین حیث عرضهما الإمام بصوره ظاهرتین متجسّدتین، وافترض لهما کثیرا من میزات المادّه کالحجم والقدره والحرکه، لذلک أردنا أن ندرسهما من هذا المنطلق فی أجزاء الکتاب الثلاثه؛ خُطَبِه وکتُبِه وحِکمِه بأسلوب وصفی تحلیلی. وختاماً خلص البحث إلى أنّ هاتین المقولتین ظهرتا فی کتاب نهج البلاغه بالأشکال التالیه: أ) کالظرف الذی یشتمل على شیءٍما أو کالمظروف الذی یحویه شیء، ب) کمسار أو مقصد یسیر فیه أو إلیه طلّاب الحق أو الباطل، ج) وکذا تمثّل الحق بمنزله سدّ فی وجه أهل الباطل یمنعهم من وصول أهوائهم ومطامعهم غیر المشروعه وتمثّل الباطل بمنزله سدّ أمام أهل الحق یمنعهم من نوایاهم الصحیحه ومطامحهم النبیله.
۲۸۲۶.

ارزیابی و نقد شبهه تبعیض جنسیّتی در مجازات حدّ دیات در مجازات های اسلامی

نویسنده:
منبع: شبهه پژوهی مطالعات قرآنی سال ۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۷) 259 - 278

کلید واژه ها: شبهه مجازات حدود قصاص جنسیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴ تعداد دانلود : ۲۱
یکی از مباحث مهم و سرنوشت ساز جوامع انسانی که تأمین کننده ی امنیت و آسایش جامعه است و رسالت پیشگیری از جرم را بر عهده داشته و دارد مسأله ی مجازات است. ولی از چند دهه ی اخیر مجازات های اسلامی مورد طعن و نقد بسیاری از به اصطلاح حامیان حقوق بشر در داخل و خارج از مرزهای اسلامی واقع شده اند که شایسته است مورد بررسی قرار گرفته و به آن ها پاسخ داده شود. از آنجا که احکام دین و قوانین الهی همیشه با اهداف مختلفی مورد نقد بوده و هست، بطور ویژه در سال های اخیر، یکی از انتقاداتی که بسیار مطرح است، تبعیض جنسیتی در مجازات اسلامی به خصوص در امر قصاص ودیه است. نوشتار پیش روی بر آن است به بررسی این شبهه و ابعاد مختلف آن بپردازد. در این راستا تلاش گشت تا صور مختلفی مورد بررسی قرار گیرد .بررسی ابعادی مانند جایگاه علمی زن و مرد، مقام الهی و معنوی زن و مرد در کمال انسانی و همچنین تاثیر گذاری اقتصاد، در کانون خانواده و جامعه و وجود تمایزاتی که در این راستا می تواند وجود داشته باشد. و اینکه این تمایزات در چیست و به چند دسته تقسیم میشوند. در پژوهش پیش روی با نگاهی تحلیلی و توصیفی بیشتر به بررسی این تفاوت ها از لحاظ بازده اقتصادی و مالی پرداخته خواهد شد
۲۸۲۷.

واکاوی دلالت آیه شریفه «أَوْفُوا بِالْعُقُودِ» بر اصل آزادی قراردادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳۵ 111 - 134

کلید واژه ها: اصل آزادی قراردادی آیه شریفه «أَوْفُوا بِالْعُقُودِ» عقود مستحدثه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۶ تعداد دانلود : ۲۱۱
اصل آزادی قراردادی به عنوان یکی از مهم ترین اصول و بنیادهای حقوق خصوصی غرب است که دارای آثار و پیامدهای مهمی در جامعه می باشد. قواعد حقوقی غرب تنها در صورتی می توانند در حقوق ما وارد شوند که مورد تأیید فقه امامیه قرار بگیرند. در برخی کتب حقوقی، آیه شریفه «أَوْفُوا بِالْعُقُودِ» (مائده/ 1) به عنوان مبنا و دلیل قرآنیِ این اصل مطرح شده است. با توجه به اهمیت قرآن کریم و نقش آن در تشریع و تأیید قواعد حقوقی، بررسی و واکاوی دلالت آیه بر اصل مزبور ضرورت دارد. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و با رویکردی اجتهادی در پی واکاوی این دلالت بوده است و در نهایت با بررسی مبانی و بیانات مختلف فقها از آیه شریفه، دلالت آیه شریفه بر اصل آزادی قراردادی را نمی پذیرد.
۲۸۲۸.

فوره أسلوب الاستفهام فی روایه حرب الکلب الثانیه لإبراهیم نصر اللّٰه دراسه جمالیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲۶ 1 - 16

کلید واژه ها: الجمالیِه أسلوب الاستفهام إبراهیم نصر الله حرب الکلب الثانیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۹ تعداد دانلود : ۱۷۳
  إن إبراهیم نصر اللّٰه، الروائی الفلسطینی، فی روایته المسماه بحرب الکلب الثانیه ، یعالج الصعوبات التی یعانی منها الشعب الفلسطینی بأسلوب فانتازی مستفیدا من الطاقات اللغویه. إذن، یجدر نص هذه الروایه بالتحلیل النحوی والبلاغی للکشف عن جمالیه استخدام أسلوب الاستفهام الذی یعد بأنواعه المختلفه من أهم الأسالیب الإنشائیه المستخدمه فی تحریک عواطف المخاطب، وإضفاء الجمالیه على النص، والتأثیر الأکثر فی نفس المخاطب، لتمکین المعنى فی ذهنه. لقد رغب الأدباء فی استخدام هذا الأسلوب فی أعمالهم الأدبیه؛ لکونه ذا معنى مجازی أوسع من الأسالیب الأخرى. یهدف هذا المقال إلى الکشف عن الأغراض البلاغیه الکامنه فی أسلوب الاستفهام وفقا للمنهج الوصفی التحلیلی، معتمدا على الأسلوبیه الإحصائیه لیجیب عن مدى التناسق بین أدوات الاستفهام ومستویات اللغه الروائیه الثلاثه: السردیه، والوصفیه والحواریه، وإبراز أهمّ ما فی هذا الأسلوب من جمالیه لإفاده المعنى إلى المتلقی. وأهمّ ما وصل إلیه هذا المقال أن الراوی استخدم أسلوب الاستفهام فی الغالب فی مستوی الحوار؛ لأن الشخصیات الروائیه تتجادل لوقوعها فی حیره ناتجه عن وجود الأشباه والشبیهات والشک فی الوصول إلى الحقیقه والتمییز بین الأصل وهذه الشبیهات، ثم أکثر من استخدام هذا الأسلوب فی غرضی النفی والإنکار؛ لأنهما یتناسبان والفضاء الروائی المتشائم الذی یسود الروایه لیظهر الانتهازیه السیاسیه والاقتصادیه والثقافیه لشخصیات روائیه تمثل جیلا جدیدا لا یعملون إلا لتحقیق مصالحهم الخاصه دون مصالح المجتمع الفلسطینی العامه.
۲۸۲۹.

موازنه أسلوبیه بین قصیدتی البحتری والمتنبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲۶ 75 - 92

کلید واژه ها: الموازنه الأسلوبیه المستوى اللغوی المستوى الفکری المستوى الأدبی البحتری المتنبی الشعر العباسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۹
إن الأسلوبیه علم یهدف إلى الکشف عن العناصر الممیزه التی یستخدمها المؤلف لأغراض شتى؛ وهذا الکشف لا یحصل إلا بالموازنه والتطبیق على السیاق الأکبر أو الأصغر، حیث من خلال الموازنه تظهر هذه العناصر المکوّنه للنص، وتبدو أوجه التشابه والاختلاف بین النصین. ومن ثمّ، یمکن تمییز الأسلوب لمؤلف عن آخر أو تمییز السمات الأسلوبیه لفتره عن فتره أخرى. وفیما یخص القصیده، فإنه تتم معالجتها من خلال عناصرها المختلفه کالإیقاع، والنحو، والفکره، والبیان والمحسنات اللفظیه والمعنویه. یعتبر الشاعران البحتری والمتنبی من فحول شعراء العصر العباسی، وتدور معظم قصائدهما حول المدح والغزل. یتناول هذا المقال تحلیل وتطبیق قصیدتین لهذین الشاعرین: قصیده "طَیفُ الحَبیبِ أَلَمَّ مِنْ عُدَوَائِهِ" للبحتری، وقصیده "عَذْلُ العَواذِلِ حَوْلَ قَلبی التائِهِ" للمتنبی. وسبب اختیار هاتین القصیدتین هو اتفاقهما فی المضمون والوزن والقافیه. ومن خلال هذه الدراسه، نسعى إلى کشف العناصر الهامه، وکیفیه توظیف الشاعرین لها، وتبیین أوجه التشابه والاختلاف فی أسلوبهما الفردی. تتناول هذه الدراسه ثلاثه مستویات هی المستوى اللغوی والفکری والأدبی. والمنهج الذی تعتمده هو المنهج الوصفی التحلیلی الإحصائی؛ وذلک بالاعتماد على المصادر المکتبیه. وبعد معالجه هاتین القصیدتین ونظرا إلى المیزات الأسلوبیه، نستنتج أن الکلام عند المتنبی یظهر بشکل مباشر، وهذا ملائم مع إصدار الحکم، وجزاله التعبیر؛ وعند البحتری یظهر بشکل غیر مباشر ومائل، وهذا ملائم مع التعبیر الروائی؛ ولهذا، یرسم الشاعر التفاصیل بالتشبیه والاستعاره. ومن نتائج هذا المقال أنها لا یوجد أی دلیل على تأثر المتنبی بالبحتری، حیث إن أوجه الاختلاف بارزه للغایه فی أسلوبیه التفکیر وفی نوعیه استخدام الأدوات اللغویه والفنیه، وإن هذه النوعیه لاستخدام الأدوات قد کوّنت أسلوبهما الفردی.
۲۸۳۰.

تحلیل عرفانى تمثل در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آینه معرفت سال ۲۲ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۷۱) 125 - 150

کلید واژه ها: تمثل رؤیا تجسم اعمال قرآن کریم عرفان اسلامى

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۲ تعداد دانلود : ۱۳۲
قرآن کریم همواره سرچشمه و مهم ترین منبع حکمت برای عارفان مسلمان بوده است و بسیاری از موضوعات عرفانی می تواند از نظر قرآنی بررسی شود، همچون تمثل که حق تعالی در قرآن از آن یاد کرده و در چند سوره به تمثل تصریح کرده است. در این پژوهش سعى شده با روش تحلیلی توصیفی تمثّلی که در عرفان مطرح است با مراجعه به قرآن کریم بررسی شود تا از رهگذر شناخت دقیق تر تمثل و اقسام آن، ابعاد معرفت شناختی و هستی شناختی تمثل نیز روشن تر شود. حاصل آنکه پس از مطالعه، تحلیل و مراجعه به تفاسیر آیات مرتبط با مسئله، نتایجی که به دست آمده حاکی از این است که تمثل منحصر در تمثل فرشتگان نیست و اموری دیگری همچون رؤیا، تمثل شیطان، معراج رسول اکرم (ص) و ... نیز که در قرآن ذکر شده اند می توانند در قالب تمثل تفسیر شوند. افزون بر این دیدگاه قرآن دربارة چیستی و چگونگی تمثّل، نحوة ارتباط آن با عوالم هستی و جنبه های معرفتی انسان به زبان وحی نیز قابل بررسی است. چه اینکه عارفان همواره با تحلیل نمونه های تمثل در قرآن کریم در پی دستیابی به شناخت عمیق تری از این مسئله بوده اند.
۲۸۳۱.

جایگاه بیمه عمر در عقود معهود فقهی

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه میان رشته ای فقهی سال دهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۰) 161 - 188

کلید واژه ها: بیمه بیمه عمر فقه عقود توقیفی ضمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۴ تعداد دانلود : ۱۲۸
بیمه عمر یکی از عقود مستحدثی است که در جهان پرمخاطره امروز با استقبال رو به افزایشی روبه روست و در سطح خرد و کلان جامعه دارای ارزش افزوده مادی و معنوی است. آنچه در بیمه عمر دارای ارزش شایان توجه بوده و حق بیمه های پرداختی بیمه گذار در مقابل آن قرار می گیرد، تأمین و آرامش در برابر خطر فوت است که بیمه گر به بیمه گذار ارائه می کند. برای تصحیح شرعی عقد بیمه عمر دو رویکرد وجود دارد. یکی مبنای توقیفی بودن عقود و دیگری مبنای عدم توقیفی بودن عقود است. راه حل تصحیح عقد بیمه عمر بر اساس دیدگاه توقیفی بودن عقود، تطبیق آن با یکی از عقود معهود فقهی است و در این راستا، مسیر تطبیق بیمه عمر با عقد ضمان و عقد صلح نسبت به سایر عقود مثل هبه، جعاله، مضاربه و حق عمری، هموارتر است.
۲۸۳۲.

تحلیل چالش قرآن و هیئت بطلمیوسی در مسئله هفت آسمان

نویسنده:
منبع: شبهه پژوهی مطالعات قرآنی سال چهارم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۶) 281 - 305

کلید واژه ها: هفت آسمان در قرآن منظومه بطلمیوسی افلاک بطلمیوسی مدار ستارگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۸ تعداد دانلود : ۱۵۵
ماهیت و گستره آسمانها از مسائلی است که هم در آموزه های دینی و هم در تحقیقات تجربی مورد توجه بوده است. قرآن کریم در آیات متعددی از پدیده هفت آسمان سخن گفته و آن را نشانه ای از قدرت و علم الهی معرفی می کند. چیستی و مصداق هفت آسمان، از جمله مسائل مورد گفتگوی دانشمندان اسلامی بوده است. دسته ای از مفسران به تطبیق هفت آسمان با افلاک منظومه بطلمیوسی پرداخته و آن را متأثر یا بازگو کننده همان نظریه می دانند. مسئله ی محوری این پژوهش ، آزمون فرضیه تاثیرپذیری قرآن از فرهنگ زمانه و به طور خاص، نظریه منظومه بطلمیوسی است. بهره گیری از روش مطالعه تطبیقی و به کارگرفتن شیوه میان رشته ای در آیات مربوط به هفت آسمان و افلاک بطلمیوسی نشان از این دارد که تفاوتهای جدی بین این دو در ماهیت، محتوا، تعداد، مخلوق بودن یا ازلی و ابدی بودن، ثابت یا متحرک بودن، وجود دارد. برخلاف نظریه بطلمیوسی، قرآن کریم نزدیکترین آسمان از هفت آسمان، را دارای ستارگانی می داند که آزادانه در حال حرکتند. این آسمان همچون دیگر آسمانها مخلوق الهی و دارای اجلی مشخص است. این در حالیست که بطلمیوس از وجود نه فلک که ستارگان به هشتمین فلک چسبیده اند و به تبع آن حرکت می کنند و ازلی و ابدی اند سخن می گوید. سیاق و قرائن موجود در آیات قرآن تایید می کند که آنچه از آسمانها تا به امروز کشف شده است همه، جزئی از آسمان اول بوده و بشر هنوز از ماهیت آسمانهای دیگر بی اطلاع است.
۲۸۳۳.

بررسی تطبیقی آیه (وَوَرِثَ سُلَیْمَانُ دَاوُدَ...) از نظر فریقین

نویسنده:
منبع: شبهه پژوهی مطالعات قرآنی سال چهارم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۶) 307 - 337

کلید واژه ها: ارث وراثت انبیاء ارث در مال فدک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۷ تعداد دانلود : ۸۹
آیات ارث در قرآن، یکی از مباحث ویژه و پر چالش احکام اسلامی است؛ توجه به مبانی فقهی و حقوقی در آیات الاحکام، بیانگر دستورالعمل سنت های اصیل اعتقادی است. تدوین این مقاله، در راستای تبیین واژه ارث در قرآن، به ویژه در خصوص دو آیه مندرج در سوره های نمل و مریم می باشد. رویکرد تاریخی و فراز و فرود های استنباطی گروه ها و نحله های اسلامی، با تاثیرپذیری از فضای جامعه و اثرات مسائل سیاسی حکومت های وقت، حساسیت موضوع را دوچندان کرده است. در این نوشتار، ابتدا به مستشکل یکی از نویسندگان به آیات مذکورپرداخته شده، سپس دیدگاه های مختلف تفسیری، با لحاظ نظرات اعتقادی موافقین و مخالفین و برداشت آن ها از آیات الهی آورده شده است. بررسی اصالت استنادات روائی، پیرامون آیه یادشده و موضوع چالش های تاریخی با توجه به رویدادهای سیاسی، مورد بحث و فحص قرار گرفته؛ در نهایت اثبات مسئله در خصوص این که موضوع مطروحه، ارث بوده یا هبه و اعطائی رسول مکرم اسلام (ص)، به حقانیت فدک و مظلومیت اهل بیت عصمت و طهارت (ع)، اشاره شده است.
۲۸۳۴.

Ethical Considerations of Employment of Married Women from the Religious Perspective(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: pure life, Volume ۹, Issue ۳۰, Spring ۲۰۲۲ 119 - 142

کلید واژه ها: Employment of Married Women Ethical Considerations Religious Perspective

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲ تعداد دانلود : ۷۹
SUBJECT AND OBJECTIVES: This research is about knowing the important factors to be considered by a working woman's in religious point of view. Women play a very important role in religious; First and foremost, they bear the future generations of human being. They are the mothers that nurture the future leaders of the world; and They are the wives and the trustee of their husbands. To understand more about the rules of religious regarding women, we need to first understand regarding the position of women in religious. Why she is created, what are her purpose in this world, how she was created and how she is different and similar from men? By doing this, understanding her and the rulings that governs her in religion can be easier. METHOD AND FINDING: In this research, which was conducted with a qualitative method and analytical approach, it was found that under the rules of religious, working is permissible for women but she is bounded by certain rules that are for her own benefit. Woman is created as a servant of God so it is her primary duty to serve God. A woman also can be a wife and mother so she also has her duties and responsibilities that must be taken into consideration before planning to work. CONCLUSION: The research results showed that procuring livelihood is not a woman’s obligation and responsibility but it is permissible for her to work provided that she will not neglect her primary duties and responsibilities. Working and having an employment for women has its benefits and disadvantage so both must be taken into consideration and benefits should be greater than its disadvantage.
۲۸۳۵.

بررسی سبک زندگی از منظر آیت الله خامنه ای با تأکید بر رویکرد، مبنا و نحوه اجرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: قرآن و علوم اجتماعی سال دوم بهار ۱۴۰۱شماره ۱ (پیاپی ۵) 9 - 27

کلید واژه ها: مقام معظم رهبری سبک زندگی رویکرد مبنا نحوه اجرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۱۶ تعداد دانلود : ۴۷۷
در بررسی نظامِ مسائل جامعه ایران اسلامی یکی از مهم ترین و بنیادین ترین مسائل روز که با آن مواجه هستیم، چگونگی «سبک زندگی» است. بررسی این مسئله از دو جهت اهمیت دارد؛ نخست اینکه سبک زندگی، روند حیات انسان را از پوچی و بی هدفی خارج می کند و به آن معنا می بخشد. دیگر آنکه انتخاب سبک زندگی صحیح، می تواند آینده یک ملت را از حیث سعادت تضمین کند؛ زیرا در دنیای امروز، به دلیل گستردگی فضای مجازی و تنوع رسانه ها، همواره سبک های مختلفی از زندگی، به جامعه عرضه می شود؛ لذا داشتن چارچوب و اصولِ اساسی، برای انتخاب سبک زندگی مناسب، به منظور نیل به حیات طیبه، از اهمیت فروانی برخوردار است. همچنین باید عنایت داشت که یکی از مهم ترین دغدغه های فکریِ مقام معظم رهبری، به عنوان حاکم اسلامی و ولی فقیه، بحث سبک زندگی است که در بیانات مختلف ایشان، بر اهمیت این موضوع تأکید بسیاری نموده اند. در این نوشتار، نگارنده درصدد است، با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و بررسی اندیشه های حضرت آیت الله العظمی خامنه ای، دیدگاهِ ایشان را درزمینه سبک زندگی در سه محور «رویکرد» و «مبنا» و «عملکرد» بررسی کند. درنهایت اینکه، رویکرد رهبر فرزانه انقلاب درباره مقوله سبک زندگی، بر دو پایه رویکرد «نگرشی» و «رفتاری» استوار است. مقام معظم رهبری معتقدند که باید مبنا و اساسِ سبک زندگی، برگرفته از آموزه های قرآنی باشد و برای اینکه سبک زندگی از مرحله نظری به مرحله عملی برسد، لازم است دو مسئله را مد نظر قرار دهیم؛ یکی «تبیین درست سبک زندگی» و دیگری «پرهیز از تقلید و الگوسازیِ ناصحیح» است.
۲۸۳۶.

نقد دلایل ناکارآمدی قاعده عرضه حدیث بر قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال نهم بهار و تابستان ۱۴۰۱شماره ۱۶ 225 - 248

کلید واژه ها: اخبار عرض مخالفان قاعده عرضه سنت اعتبارسنجی حدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۷ تعداد دانلود : ۱۳۸
یکی از روش های اعتبار یابی متن احادیث، عرضه آنها به قرآن مجید است. این روند که به «قاعده عرضه حدیث به قرآن» نام برده شده بر دلیل های گوناگون عقلی و نقلی استوار است. معروفترین این دلایل دسته ای از روایاتی به عنوان «اخبار عرض» می باشند. با این وجود، اشکالاتی به درستی این قاعده از سوی جریان ظاهر گرایی عامه و برخی از ظاهر گرایان خاصه، وارد شده است. پژوهش حاضر با استفاده از منابع کتابخانه ای و بهره از روش توصیفی تحلیلی در پی بازخوانی این دلایل، میزان دلالت آنها بر مقصود و پاسخ گویی به آنهاست. در این جستار، اشکالات مخالفان قاعده در چهار رده: رویکردهای معرفت شناختی، اشکالات سندی، اشکالات مبتنی بر ادله نقلی و لازمه های نادرست اجرای قاعده عرضه تقسیم شده اند. در یک ارزیابی کلی، ریشه دلایل معرفتی و محتوایی پیش گفته به آسیب هایی چون فهم یک سویه از پاره ای اخبار، عدم درک استوار از مفهوم مخالفت در محتوای اخبار عرض و نیز یکسان انگاری مفهوم سنّت با حدیث باز می گردد. پاسخ های فراهم آمده به اشکالات پیش گفته نیز بر درک این آسیب ها استوار است. اشکالات سندی نیز به سبب تمرکز بر شمار محدودی از خانواده اخبار عرض رخ نموده اند که با مراجعه به سایر احادیث و حصول تواتر معنوی یا استفاضه پاسخ داده می شوند. نتیجه اینکه هیچ یک از دلایل را نمی توان در جهت خدشه به اخبار عرض به کار برد.
۲۸۳۷.

مفهوم شناسی واژه کفر در تصوف تا سده پنجم هجری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۹ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۷۳ 179 - 200

کلید واژه ها: کفر ایمان ابلیس جنید حلاج احمد غزالی عین القضات همدانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۸ تعداد دانلود : ۸۱
یکی از مباحث اساسی در تصوف و عرفان اسلامی، بویژه در حوزه عرفان نظری، مفهوم کفر، جایگاه آن در هستی و همچنین نقش آن درباره دین و ایمان است. با جستجو در آثار و مکتوبات به جامانده از عرفای مسلمان می توان به دیدگاه های متنوعی در این خصوص دست یافت که اگرچه گاه در تضاد آشکاری باهم قراردارند؛ اما پس از بررسی و در کنار هم نهادن این نظرات می توان به وجود سیر تحولی تدریجی برای این مفهوم در تاریخ تصوف پی برد. مفهوم کفر از قرن دوم هجری هم زمان با ترویج سنت کتابت رسائل عرفانی نزد عرفا و درضمن نظرات گوناگون فقهی و حدیثی ایشان، با مضامینی نزدیک به تلقی متکلمان و فقهای مسلمان از آن مطرح شد و پس از گذشت حدود یک قرن معنای متفاوت و مجزایی یافت که در آثار نامدارانی چون جنید بغدادی و حلاج به وضوح قابل رؤیت است. کمی بعد این مفهوم در اندیشه عین القضات همدانی به نقطه متعالی خود در تصوف و عرفان اسلامی دست می یابد، مفهومی که نه تنها با مفهوم ایمان مانعه الجمع نیست، بلکه حتی در دست یافتن به حق و حقیقت نقشی اصلی ایفامی کند. در این جستار برآنیم از طریق بازخوانی و ارزیابی آراء صوفیانی که درباب کفر سخن گفته یا قلم زده اند، سرگذشت مفهوم کفر و تحولات معنایی آن در تصوف تا سده پنجم هجری را پیگیری و بررسی نماییم.  
۲۸۳۸.

بررسی تطبیقی عشق مجازی و عرفانی از منظر احمد غزالی و عین القضات (با تأکید بر سوانح العشاق و تمهیدات)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۹ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۷۴ 103 - 122

کلید واژه ها: عشق مجازی و حقیقی احمد غزالی عین القضات همدانی سوانح العشاق تمهیدات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۸ تعداد دانلود : ۱۳۷
عشق انسانی که در آموزه های صوفیه غالبا با تعبیر عشق مجازی ظاهرمی شود یکی از مسائل پیچیده و دشوار در عرفان اسلامی است. برخی آن را مقدمه عشق عرفانی می دانند و برخی به انکار آن پرداخته اند. احمد غزالی و عین القضات همدانی از اولین افرادی هستند که در ادب فارسی به شکل خاص و ویژه به کتابت درباره عشق، انواع، اطوار و ویژگی های آن پرداخته اند. در پژوهش حاضر که به روش توصیفی- تحلیلی تهیه شده، سعی شده تا به این سؤال اساسی پاسخ داده شود که دیدگاه احمد غزالی و عین القضات درباره عشق مجازی و عرفانی چگونه است؟ و چه نقاط اشتراک و افتراقی در بین آن دو دیده می شود؟ نتایج پژوهش نشان می دهد که غزالی، نظربازی را با استناد به احادیث نبوی مجاز می شمارد و از سویی دیگر ظاهر و صورت را پلی می داند برای رسیدن به حقیقت باطن. عین القضات نیز دل بستن به این ظواهر را در صورتی که در راه وصال محبوب و معشوق الهی باشد، بی ضرر می داند. ازلی بودن، جبری بودن و مسیر پرمخاطره عشق از نقاط مشترک عشق عرفانی در سوانح و تمهیدات است.
۲۸۳۹.

اصطلاح «جوهر» در کلام اسلامی

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۳ فروردین و اردیبهشت ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۱۹۳) 171 - 195

کلید واژه ها: جوهر جُزء لا یَتَجَزا کلام اسلامی امامیه کلام معتزلی کلام فلسفی اصطلاحات کلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۲ تعداد دانلود : ۱۲۴
شناخت صحیح و دقیق معانی اصطلاحات ب هکار رفته در دانش کلام اسلامی یکی از پی شنیازها و مقدّمات ضروری هرگونه مطالعه و تحقیق در متون کلامی است. با توجّه به دگرگون یها و تطوّرات مفهومی بسیاری از اصطلاحات کلامی در ادوار و مکاتب مختلف، بررسی و گزارش تحوّلات معنایی واژگان فنّی دانش کلام در تاریخ این علم از اهمّیّت بسیاری برخوردار در کلام » جوهر « است. در این مقاله، دو معنای اصلی اصطلاح اسلامی تعریف و تبیین م یگردد و تحوّل معنایی اصطلاح مزبور در فرایند گذار کلام اسلامی از گفتمان معتزلی به گفتمان فلسفی بازنموده م یشود.
۲۸۴۰.

پیامدهای گرایشی دنیاگرایی از دیدگاه قرآن(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق سال دوازدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۴۴ (پیاپی ۶۷) 153 - 183

کلید واژه ها: اخلاق انسان دنیاگرایی قرآن گرایش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۲ تعداد دانلود : ۱۳۳
کشف پیامدهای یک رذیله در علم اخلاق و در حوزه مطالعه گرایش های  انسان، به فرد انگیزه می بخشد تا آن رذیله را رفع کند.گرایش ها مجموعه عواطف و احساساتی هستند که نوع تفکر و بینش انسان بر آن ها تأثیر دارد. یکی از گرایش های مؤثر بر شخصیت انسان که پیامدهای تخریبی اخلاقی برای او دارد، دنیاگرایی است؛ لذا در نوشتار حاضر سعی شده است با روش توصیفی- تحلیلی، پیامدهای گرایشی دنیاگرایی تبیین و تشریح شود. آثار روانی خودخواسته از جمله خداگریزی، خودشیفتگی، آرزومداری، راحت طلبی، مال اندوزی (که شامل بخل و حرص و ولع می شود)، خودبزرگ بینی و امید و آرامش کاذب، و آثار روانی ناخواسته شامل ناامیدی و ترس و اضطراب، از جمله پیامدهای گرایشی دنیاگرایان است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان