درخت حوزه‌های تخصصی

مرسوم است که برای وقوع انقلاب ها یک تاریخ مشخص را بیان می کنند و آن را سالروز آن انقلاب می نامند. اگر مراد از انقلاب یک تغییر سیاسی درون یک نظام سیاسی خاص باشد، اتفاق چندان مهمی رخ نداده است و نباید توقع تغییرات بنیادی در لایه های مختلف جامعه داشت. اما اگر مراد از انقلاب یک تغییر متداوم و تحول در همه عرصه ها و ساحات اجتماعی باشد، باید آن را در یک دوره تاریخی پیش و پس از سالروز انقلاب درک کرد. انقلاب ها که برخاسته از تغییر گرایشات و خواست مردم است، با تغییر نظام سیاسی آغاز و آن گاه آن اراده سیاسی تحول در فرهنگ و علم و سامان اقتصادی جامعه را پی می گیرد. در طی این مسیر، یعنی مسیرِ وضع موجود تا تحقق آرمان، فاصله ای است که با دستاوردها و ناکامی هایی همراه است. در گفتگویی با دکتر محمد صادق کوشکی بررسی دستاوردها و ناکامی ها و فاصله ها با آرمان های انقلاب پرداختیم.

تبلیغات اجتماعی هنر نگریستن به مسائل اجتماعی با روشی جدید و متفاوت از قبل است و دستاورد خلاقیت، معلومات عمومی و تواناییهای هنری و تکنیکی گرافیست به حساب می آید. هدف این تبلیغات اطلاع رسانی، آموزش، حساس کردن مخاطب و مسئول کردن او در برابر مسائل و مشکلات مختلف جامعه است. مقاله ی حاضر ضمن بررسی اشتراکات و تفاوت هایی که این تبلیغات با تبلیغات تجاری دارند، چهار گروه اصلی را که از این تبلیغات استفاده می کنند با مطالعه ی مثال هایی مرتبط معرفی می کند.

مقاله حاضر با هدف بررسی و فراتحلیل تحقیقات مربوط به هویت ملی و برنامه درسی صورت گرفته است. با توجه به اینکه تقویت هویت ملی در دانشآموزان یکی از اهداف مهم آموزشی است، بسیاری از تحقیقات این امر را بررسی کردهاند؛ از این رو مقاله حاضر بر آن است تا با روش توصیفی از نوع فراتحلیل، مهمترین تحقیقات در این زمینه را مورد تحلیل و ارزیابی قرار دهد. نتایج این تحقیقات در مجلات تربیتی و میا نرشتهای انتشار یافته است و بیشتر روشهای مورد استفاده در این تحقیقات از نوع تحلیل محتوا بوده و از کتا بهای درسی به منزله جامعه و نمونه آماری پژوهش استفاده شده است. نتایج حاصل از فراتحلیل نشان داد، نظام آموزشی و برنامه درسی در شکل دهی هویت ملی در دانش آموزان کارایی ندارند. با این حال راهکارهای ارائه شده در تحقیقات مذکور ضعیف است و بیشتر تحقیقات نتایج عدم توجه متعادل به » یا « عدم توجه کافی به مؤلفههای هویت ملی در برنامه درسی » خود را به صورت ارائه دادهاند. در نهایت به نظر میرسد، تحقیقات در این زمینه به « مؤلفههای هویت ملی در برنامه درسی بازنگری از بعد روششناختی و همچنین پردازش موضوعات نیاز دارند.

سرآغاز پژوهش جامعه شناختی در باب وضعیت عینی دین داری و تحولات آن از ابتدای شکل گیری چنین پژوهش هایی محل نزاع و بحث بوده است. آیا می توان مبتنی بر تعریفی پیشینی، ابعاد واقعی دین داری را مورد مطالعه جامعه شناختی قرار داد؟ امکان و استحاله چنین تعریفی در ابتدای پژوهش به دلیل ضرورت ابتناء آن به شواهد عینی از یک سو و ممکن نبودن صورت بندی مسئله بدون تعریف اولی از دین، از جمله مناقشات دائمی در جامعه شناسی است. در پژوهش حاضر ضمن مرور ادبیات جامعه شناسی در این زمینه، معضلات مربوط به نسبت میان دین و دین داری بررسی شده است. به نظر می رسد، اتخاذ رویکردی تجربی در بدو بررسی سویه های عینی و واقعی دین، بدون توجه به اقتضائات درونی دین، اعتبار کاملی ندارد. به همین منظور، در این مقاله تلاش شده تا ابعاد دین داری (باورهای بنیادین، مناسک و اخلاقیات) متناسب با جایگاه آنها در منظومه دین اسلام ارزیابی شود و به لوازم روش شناسانه آنها در سنجش ابعاد دین داری توجه شود. ابعاد پیش گفته نسبت مشترک با دیگر ادیان توحیدی دارند که موجب کارآمدی حداقلی الگوهای سنجش دین داری شده که این ابعاد، در آنها لحاظ شده است. در میان الگوی سنجش دین داری آنچه بیش از سایر ابعاد مشکل ساز و دشواری آفرین است، بُعد اخلاقیات است که مراد از آن خلقیات و منش های اجتماعی فراگیری است که به تدریج به نوعی عادات جمعی بدل می شود. برخلاف الگوهای هستی شناسانه، شاخص های دین داری در پژوهش های جامعه شناختی متدرّج اند و محقق برای بررسی تجربی آنها نیازمند روش های تلفیقی است.

گرایش به تماشای برنامه های شبکه های ماهواره ای، تأسیس شبکه ها و پخش برنامه هایی به زبان فارسی از طریق این شبکه ها طی سال های اخیر موجی از نگرانی ها را در خصوص افزایش آسیب های اجتماعی، به ویژه آسیب های مرتبط با خانواده ها در سطح مسئولان نظام به همراه داشته است. بر همین اساس بررسی و تحلیل اجتماعی تأثیرات این برنامه ها بر ازهم گسیختگی خانواده ها در شهر تهران (فارغ از تمام عوامل مؤثر دیگر بر ازهم گسیختگی خانواده)، هدف اساسی مقاله حاضر است. چارچوب نظری مورد استفاده شامل نظریه وابستگی، نظریه استفاده و رضامندی و در نهایت نظریه کاشت در حوزه ارتباطات و رسانه می باشد. روش این تحقیق تحلیلی- توصیفی از نوع پیمایش بوده است. روش گردآوری اطلاعات میدانی و ابزار آن پرسشنامه محقق ساخته است. نمونه آماری آن 137 نفر از مخاطبان برنامه های شبکه های ماهواره ای فارسی زبان است که به روش تصادفی از میان کسانی که به نوعی درگیر موضوع اختلافات، تنش ها و شکایات مرتبط با خانواده بوده و برخی از آن ها به همین سبب به دادگاه مراجعه کرده و تشکیل پرونده داده اند، انتخاب شده اند. روایی پرسشنامه با استفاده از روش منطقی و پایایی آن از طریق آزمون آلفای کرونباخ (ضریب آلفا کل 894/0) به دست آمده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که بین تماشای برنامه های فارسی زبان شبکه های ماهواره ای و از هم گسیختگی خانواده ها در تهران رابطه وجود دارد. علاوه بر این، نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد که برنامه های ماهواره ای فارسی زبانی که در آن ها به ترویج روابط نامشروع می پردازند، مانند: نمایش سریال هایی که روابط آزاد جنسی را به طور مستقیم و غیرمستقیم ترویج می کنند و نیز برنامه های دیگری ازاین دست بیش از سایر برنامه ها در ازهم گسیختگی خانواده ها تاثیردارند. واژه های کلیدی: خانواده، ماهواره فارسی زبان، ازهم گسیختگی خانواده، هویت فردی، سبک زندگی غربی.  

شناخت عوامل زمینه ساز هویت مشترک در مناطق مهاجرپذیر جهت پیشگیری از چندگانگی هویتی و تعارض فرهنگی ضروری است. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر انواع سه گانه سرمایه اجتماعی پیوندی، فراگیر و ارتباطی بر برساخت هویت اجتماعی و ملی مهاجرین است. جامعه آماری افراد  15-45 سال هستند که به شهر «شاهین شهر»، از شهرهای مهاجرپذیر اصفهان، مهاجرت کرده اند و از بین آنها 150 نفر به روش نمونه گیری طبقه ای انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج نشان می دهد، به رغم بالا بودن میزان مشارکت و اعتماد در شبکه های پیوندی در برابر سایر شبکه ها (با میانگین 2/4)، تنها سرمایه اجتماعی ارتباطی، یعنی روابط افراد با سطوح متفاوت قدرت، 23درصد از واریانس هویت اجتماعی و 41درصد از واریانس هویت ملی را تبیین می کند. بنابراین، عامل اصلی زمینه ساز هویت مشترک و وفاق جمعی، فراتر رفتن از شبکه های محدود خانوادگی و خویشاوندی است. این نتایج با وضعیت شبکه های اجتماعی در کشورهای در حال توسعه همخوانی دارد؛ در این کشورها ارتباط مفید و مستمر افراد با شبکه های دولتی در از بین بردن ازخود بیگانگی و پایبندی به ارزش های مشترک ملی مؤثر است.