درخت حوزه‌های تخصصی

پیامدهای ناگوار زناشویی های همخون، از نظر سلامت جسمی و روانی و تکامل عقلی و فکری فرزندان، تقریبا از بدیهیات و مسلمات دانش امروز است. از این رو، بررسی دیدگاه آیین اسلام در این خصوص - با توجه به تاثیر تعیین کننده ای که باورهای دینی بر رفتارهای اجتماعی مردم دارد و با عنایت به شیوع نسبتا وسیع این گونه ازدواجها در ایران، به ویژه در نقاط روستایی - از اهمیت خاصی برخوردار است.....

نخستین اطلاعات درباره جمعیت ترکمنستان که به طور رسمی منتشر شده است، مربوط به گزارش آمار ماموران حکومت تزاری در سال 1913 می باشد که شمار جمعیت را در حدود 000/050/1 نفر گزارش کرده است.....

یکی از آرزوهای بشر از آغاز تاریخ تا امروز، برقراری ارتباط با همنوعان خود در مناطق دور و نزدیک بوده است و از این رو همواره در راه ایجاد این ارتباط و تکامل آن تلاش‌های زیادی کرده است. انسان هزاران سال متکی به صورت‌های ارتباط بدوی اما مناسب با جامعة زمان خود بود. چهارچوب این روش‌های ارتباطی که در زمان خود، هم در دسترس بود و هم نیازهای اجتماعی را پاسخ می‌گفت، به تناوب در اطراف راه‌های جنگلی، جاده‌ها و رودخانه‌ها پدید می‌آمد. با گذر از مراحل پیام‌رسانی از طریق آتشی که بر فراز کوه‌ها روشن می‌شد و به کار گرفتن قاصدان پیاده یا سواره و ارسال پیام به وسیله کالسکه یا قایق، ارتباطات توسعه یافت. همگام با پیدایش وسایل قوی‌تر و مؤثرتر ارتباطی، تمدن‌ها، امپراطوری‌ها و نهادهایی از هر نوع ظهور کردند و از میان رفتند. از حوالی 1840، که الفبای مورس تلگراف را قابل استفاده و مرسوم کرد، جریان مداومی از اختراعات برای ارتباط دورتر و سریع‌تر پدید آمد. تا سال 1927، ایجاد ارتباط با فراسوی اقیانوس‌ها فقط به عهده تلگراف بود، اما در این سال برای نخستین بار، ارسال صوت از طریق رادیو ممکن شد و به دنبال آن رادار و تلویزیون نیز یکی پس از دیگری پا به عرصه وجود گذاشتند. با پرتاب اولین قمر مصنوعی به فضا که توسط اتحاد جماهیر شوروی و در سال 1957 صورت گرفت، عرصه جدیدی در ارتباطات بین‌المللی گشوده شد و فضا به تسخیر انسان در آمد. بر همین اساس و در کنار استفاده‌های مختلف از ماهواره، با ارسال اولین ماهواره مخابراتی (تله استار) به مدار زمین، از سال 1363 به تدریج ماهواره‌ها، به ویژه ماهواره‌های پخش مستقیم به یکی از مهم‌ترین وسایل ارتباطی بین‌المللی تبدیل شدند. ماهواره‌ یا قمر مصنوعی که به عنوان پدیده‌ای شگرف در قرن بیست و یکم نگریسته می‌شود، همچنان در حال رشد و تکامل است، به نحوی که آینده آن قابل پیش‌بینی نیست. این وسیله نوین با توجه به توانایی خود در کسب اخبار و ارسال پیام به نقاط دور دست در زمینه‌های مخابراتی، ارسال برنامه‌های رادیو ـ تلویزیونی، پیش‌بینی وضع آب و هوا و تغییرات جوی و بالاخره امور نظامی و جاسوسی بر دیگر جنبه‌ها غلبه داشته است. امروزه ابعاد تجاری ماهواره در امور مخابراتی یا فروش عکس‌های ماهواره‌ای، اهمیت این محصول ساخت بشر و استفاده از آن را مضاعف کرده است. در این گفتار بر آنیم که برخی از مسائل مربوط به این تکنولوژی نوین را از قبیل تاریخچه پیدایش، سازمان‌های فعال در زمینه ماهواره و… مورد بررسی قرار دهیم.

در زمانه‌ای‌ که‌ گسترة‌ وسیعی‌ از رسانه‌های‌ گروهی‌، مخاطبان‌ را از هر سو تحت‌ نفوذ خود قرار داده‌اند و هر کدام‌ در صددند که‌ فضای‌ بیشتری‌ را در مجموعة‌ سپهر رسانه‌ای‌ از آن‌ خود کرده و از این‌ طریق‌ مخاطبان‌ بیشتری‌ را به‌ سوی‌ خود جلب‌ کنند، رادیو وضعیتی‌ خاص‌ دارد زیرا در گذشته‌ای‌ نه‌ چندان‌ دور یکی‌ از پرمخاطب‌ترین‌ رسانه‌ها بوده‌ است‌ و به‌ تدریج‌ و با ظهور رسانه‌های‌ جدید، برخی‌ از مخاطبان‌ خود را از دست‌ داده‌ است‌. البته رادیو هنوز یک‌ رسانه‌ جمعی‌ عمومی‌ است‌، به‌ گونه‌ای‌که‌ بیش‌ از 90 درصد از مردم‌ انگلستان‌ بیش‌ از 24 ساعت‌ در هفته‌ به‌ رادیو گوش‌ می‌دهند (فلمینگ‌، 2002:13). البته‌ کاهش‌ مخاطب‌ نمی‎تواند به‌ معنای‌ از میدان‌ خارج‌ شدن‌ رادیو ‌باشد، زیرا هر رسانه‌ای‌ از ویژگی‎هایی ‌برخوردار است‌ که‌ آن‌ را از سایر رسانه‌ها متمایز می‌کند. اگر رسانه‌ای‌ بتواند اولاً از قابلیت‎های‌ خاص‌ و ثانیاً از قابلیت‎های‌ عام‌ که‌ رسانه‌های‌ دیگر نیز از آن‌ بهره‌مند هستند نهایت‌ استفاده‌ را بکند، مطمئناً جایگاه‌ خود را در نظام‌ نوین‌ ارتباطات‌ بهبود می‎بخشد اما لازمة ‌این‌ کار، شناخت‌ درست‌ ویژگی‎ها و همة‌ عناصر دخیل در آن‌ رسانه‌ و یا به‌ عبارت‌ دیگر، پاسخگویی‌ سنجیده‌ و درست‌ به‌ زنجیره‌ ارتباطات‌ پنج‌ قسمتی‌ هارولد لاسول‌ (چه‌ کسی‌؟ چه‌ می‌گوید؟ از طریق‌ چه‌ رسانه‌ای‌؟ خطاب‌ به‌ چه‌ کسی‌؟ و با چه‌ تأثیری‌؟) است (دیفلور، 1378: 3). در این‌ مقاله‌ که نخستین بار در «همایش نقش رادیو و جایگاه آن در نظام نوین ارتباطات» به صورت سخنرانی ارائه شده سعی‌ بر این‌ بوده است‌ که‌ تا حد امکان‌ به‌ یک‌ سؤال‌ از زنجیرة‌ ارتباطاتی‌ پنج‌ قسمتی‌ لاسول‌ درباره‌ پیام‎های‌ رادیویی‌، (یعنی‌ از طریق‌ چه‌ رسانه‌ای‌؟) پاسخ‌ دهیم‌. برای‌ این‌ منظور، ابتدا به‌ ماهیت‌ رادیو می‌پردازیم‌ و سپس‌ برخی‌ از ویژگی‎های‌ رادیو و برخی‌ از عناصر آن‌ را با تفصیل‌ بیشتری‌ مطرح‌ می‌کنیم‌.

ظهور فناوری‎های نوین در هر جامعه‎ای همواره تردیدها، سردرگمی‎ها و ناآرامی‎هایی را به همراه داشته است که البته تا حدی هم طبیعی است زیرا این گونه فناوری‎ها در مثل به غذای ناشناخته‎ای می‎ماند که انسان برای اولین بار، به صرف آن دعوت می‎شود. بدیهی است که اگر در چنین شرایطی نوع ترکیب و نحوه پخت و مصرف غذا نیز تازگی داشته و برای مصرف‎کننده آشنا نباشد این بی‎تصمیمی و تردید مضاعف خواهد شد......

بخش عمده‎ای از تحلیل‎هایی که به منافع و مضار احتمالی دسترسی آزاد به برنامه‎های تلویزیونی ماهواره‎ای می‎پردازد، به بررسی تأثیرات روان‎شناختی فردی و خانوادگی موضوع اختصاص یافته است. به ویژه در کشور ما جمعیت فراوان جوانان و گرایش بیشتر آنان نسبت به استفاده از برنامه‎های ماهواره‎ای نگرانی‎هایی را در خصوص امکان بروز مشکلات روحی و روانی ناشی از طرح سئوالات جدید که گاه مرجعی برای پاسخگویی به آنها نیست، بروز شکاف میان آرمان‎ها و واقعیات، ایجاد هیجانات و نیازهای کاذب و مانند آنها به وجود آورده است. از سوی دیگر استفاده کنترل نشده از ماهواره در محیط‎های خانوادگی که معمولاً ناشی از عدم آگاهی نسبت به تأثیرات مخرب برخی برنامه‎ها بر ساختار و روابط خانواده است، احساس نیاز به بررسی و مطالعه الگوی دقیق مصرف رسانه‎ای به خصوص ماهواره‎ای را ایجاب کرده است. از این رو پژوهش و سنجش بحث و گفتگو در این زمینه را ضروری دانست و از جناب آقای دکتر نوربالا روان‎پزشک، استاد دانشگاه و رئیس سازمان هلال احمر به این منظور دعوت به عمل آورد. این انتخاب به ویژه از آن رو بود که دکتر نوربالا علاوه بر شأن و مقام والای علمی و تخصصی در حوزة روان‎پزشکی، از شخصیت‎های متدین، ارزشی و معنوی و دارای سابقه طولانی و تجربه گرانقدر مدیریتی در وزارت «علوم، تحقیقات و فناوری» و «بهداشت، درمان و آموزش پزشکی» و بنابراین آشنا به ویژگی‎های جوانان این مرز و بوم است. پژوهش و سنجش ضمن تشکر از استاد دکتر نوربالا، حاصل این گفتگو را در اختیار علاقه‎مندان و دست‎اندرکاران قرار می‎دهد و آنان را به استفاده از آن دعوت می‎کند.