فلسفه غرب

زمینه گرایی معرفتی دیدگاهی جدید در معرفت شناسی است که انگیزه ظهور آن، تلاش برای حل مسئله شک گرایی بوده است. این دیدگاه، اگر چه در حوزه معرفت شناسی ظهور کرده و ادعای حل یکی از قدیمی ترین مسائل آن را دارد، در واقع آموزه ای سمانتیکی است. زمینه گرایی معرفتی دیدگاهی درباره شروط صدق جملات معرفتی است؛ جملاتی مانند ""S می داند که P"" و ""S نمی داند که P"". این دیدگاه، به نوعی چرخش زبانی در معرفت شناسی است. زمینه گرا قصد دارد با استفاده از معنا و سمانتیک جملات معرفتی، مسائل معرفت شناسی را حل کند. در این مقاله، یکی از مبانی سمانتیکی زمینه گرایی - یعنی استاندارد معرفتی به عنوان مولفه بیان نشده- را بررسی خواهیم کرد و نشان خواهیم داد که ادعای سمانتیکی آن ها، در بهترین حالت محل مناقشه خواهد بود.

۲۴۴۴.

الاهیات عرفانی از دیدگاه علاء الدوله سمنانی و بوناونتوره(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: قاسم کاکایی حمید محمودیان

منبع: اندیشه دینی ۱۳۸۸ شماره ۳۱

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۵۷ تعداد دانلود : ۹۶۵

۲۴۴۵.

رابطة « اخلاق» و «الهیات» در فلسفة ایمانوئل لویناس

نویسنده: محمد اصغری

منبع: تأملات فلسفی سال اول زمستان ۱۳۸۸ شماره ۴

کلید واژه ها: خدا اخلاق الهیات تمامیت لویناس

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه اخلاق

تعداد بازدید : ۱۱۲۶ تعداد دانلود : ۵۳۳

این مقاله به تحلیل رابطة اخلاق و الهیات در تفکر لویناس می پردازد. لویناس با مطرح کردن مساله «همان» و «دیگری» در فلسفه خود، اخلاق را پایه فلسفة اولی یا الهیات خویش قرار می دهد. او با تفسیری غیر هستی شناختی از خدا و تلقی خدا به عنوان «دیگری مطلق»، ذهنیت انسان و تصور نامتناهی را شالودة اخلاق می سازد و الهیات را وارد عرصه اخلاق می کند. به زعم این فیلسوف الهیات باید از بستر رابطة چهره به چهره انسان مسیر الهی را دنبال کند نه از طریق رابطه هستی شناختی بین خدا و انسان. لویناس معتقد است که سوژه از بنیاد، اخلاقی است. به نظر لویناس فلسفة غرب غالباً نوعی هستی شناسی بوده است و در نتیجه همواره «دیگری» یا «غیریت» را به «همان» فروکاسته و این فروکاهش معنای اخلاقی داشته است. بنابراین به عقیده وی خطای فلسفه غرب این بوده که به جای این که متافیزیک را بر اخلاق اجتماعی بنا کند آن را بر هستی شناسی بناکرده است. اخلاق لویناس بر خلاف اخلاق همان محور سنتی، اخلاقی دیگر محور است. اومانیسم جدید لویناس نیز ناشی از همین نگرش غیرسنتی به اخلاق است. همچنین خدایی که لویناس در اخلاق از آن صحبت می کند نه خدا هستی شناختی است نه خدا درون ذهنی(حلولی) بلکه خدای نامتناهی و «بیرونی» است.

۲۴۴۶.

« راه چنین است و دیگر نیست » نقد امکان بازشناسی رویکرد کثرت گرایانه دینی در تعالیم جینی و بودایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مجتبی زروانی ابراهیم موسی پور

منبع: فلسفه و کلام (مطالعات اسلامی سابق فردوسی مشهد) پاییز و زمستان ۱۳۸۸ شماره ۸۳

کلید واژه ها: معرفت شناسی حقیقت کثرت گرایی دینی بودا جینیزم بودیزم

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۲۵ تعداد دانلود : ۷۹۰

استفاده برخی فیلسوفان دین در مباحث کثرت گرایی دینی، از حکایت معروف «فیل شناسی کوران» که در اصل، در متون جینی و سپس در متون بودایی آمده، می تواند به این بدفهمی بینجامد که در آموزه های جینی و بودایی، امکان استنباط مفهومی از کثرت گرایی دینی هست یا دست کم در این ادیان، زمینه هایی از قول به کثرت گرایی دینی قابل بازشناسی است. در این مقاله، کثرت گرایی در این معنا مد نظر است که تنوع و تکثر دینی موجود در عالم محصول خطاهای گوناگون بنیادگذاران و صاحبان ادیان مختلف نیست، و پیروان هر دین، بنابر روش خاص خود در کشف حقیقت، می توانند واقعا به حقیقت دست یابند و از این رو، صاحب هیچ دینی نمی تواند معتقد باشد که فقط او که به حقیقت نهایی دست یافته و دیگران، در صورتی که از روش پیشنهادی دینی او، تبعیت نکنند، بر خطا رفته اند. در این مقاله با بررسی مبانی معرفت شناسی جینی و بودایی معلوم می شود که در هر دو دین، معرفت های ناقص، در برابر معرفتی مطلق و کامل قرار داده می شوند و شناخت کسی که به مرحله نهایی معرفت می رسد، از همه معرفت های ناقص، برتر است و نسبی بودن معرفت را پایانی هست و کسی که «راه» را به درستی طی کند، از قید معرفت های ناقص و نسبی می تواند رها شود. از سوی دیگر در این مقاله نشان داده می شود که در آموزه های اصلی هیچ یک از این دو دین، و در اقوال بنیان گذاران و معلمان طریقت آنها، هیچ مفهومِ روشنی از کثرت گرایی دینی را نمی توان باز شناخت.

۲۴۴۷.

فلسفه معاصر: ژیژک در ایران چه می کند (اسلاوی ژیژک چه همراه داشته که در کشور ما، اقبال مخاطبان و مترجمان آثار فلسفی را برانگیخته است؟)

نویسنده: امید منتظری

منبع: خردنامه همشهری خرداد و تیر ۱۳۸۸ شماره ۳۰ و ۳۱

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی دوره معاصر (قرون 20 و 21) فلسفه قاره ای ساختارگرایی و پساساختارگرایی

تعداد بازدید : ۲۱۹۴ تعداد دانلود : ۹۵۵

۲۴۴۸.

جنون معقول (از نظر فوکو روند جداسازی میان عقل و جنون در دکارت به اوج می رسد)

نویسنده: نادر شهریوری

منبع: خردنامه همشهری مرداد ۱۳۸۸ شماره ۳۲

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی دوره معاصر (قرون 20 و 21) فلسفه قاره ای ساختارگرایی و پساساختارگرایی

تعداد بازدید : ۱۲۴۷ تعداد دانلود : ۸۴۷

۲۴۴۹.

نظریه اجتماعی: سه اپیزود آتشین (مارکس لوگوس مارکس انقلاب مارکس علم)

نویسنده: موریس بلانشو امیر احمدی آریان

منبع: خردنامه همشهری شهریور و مهر ۱۳۸۸ شماره ۳۳ و ۳۴

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی عصر جدید کانت تا ابتدای دوره معاصر مارکسیسم و ماتریالیسم آلمانی (قرن 19)

تعداد بازدید : ۲۰۷۳ تعداد دانلود : ۱۳۵۲

۲۴۵۰.

پدیدارشناسی هوسرل: ایده آلیسم محض یا ایده آلیسم استعلایی؟(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: فهیمه دهباشی حمیدرضا آیت اللهی

منبع: معرفت فلسفی ۱۳۸۸ شماره ۲۴

کلید واژه ها: هوسرل شهود ایده آلیسم استعلایی آگاهی و همدلی حیث التفاتی احاله ایده آلیسم محض پدیدار شناسی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی دوره معاصر (قرون 20 و 21) فلسفه قاره ای پدیدارشناسی

تعداد بازدید : ۶۷۲۶ تعداد دانلود : ۳۱۶۵

ایده آلیسم هوسرل نظریه ای است که به عنوان علم انضمامی، در حوزه های خاص قابل تبیین است. این ایده آلیسم، وجود عالم واقعی و عالم طبیعت را انکار نمی کند، با این حال، نگاه پدیدارشناسانه وی به عالم واقع و طبیعت، با دیگر نگاه های معرفت شناختی متفاوت است. در این نوشتار، تلاش خواهد شد تا از راه تحلیل مفاهیم و اصطلاحات مورد نظر هوسرل، در برابر دیدگاهی که ایده آلیسم هوسرل را ایده آلیسم محض می داند، موضع گیری و با بیان دلایلی، نشان داده شود که در تحلیل دقیق، نظریه او را باید ایده آلیسم استعلایی نامید مفاهیم کاربردی شامل مفهوم «آگاهی و همدلی»، «تاویل یا احاله»، «حیث التفاتی»، «شهود» و «ماهیت» می باشند که هر کدام در معنای خاص خود، استعلایی بودن پدیدار شناسی هوسرل را توصیف و تبیین می نمایند. نگارندگان مقاله حاضر بر آن هستند تا نشان دهند که در پدیدار شناسی استعلایی هوسرل، هر آنچه متعلق به این عالم است، ضرورتا تمام تشخص معنایی خود را علاوه بر وضعیت وجود شناختی آن به دست می آورد، به همین لحاظ، هوسرل در کتاب ایده ها همه کوشش خود را به کار می گیرد تا به تمایز دقیقی میان پدیدارشناسی به عنوان روش، پدیدارشناسی به عنوان معرفت دست یابد. پدیدارشناسی هوسرل توانایی خود را در توصیف همه جنبه های فلسفی و علمی به نحو گسترده پوشش داده است.

۲۴۵۱.

مقایسه دیدگاه اصالت وجودی صدرا و دیدگاه اگزیستانسیالیستی یاسپرس در باب خدا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: لاله حقیقت الهه زارع

منبع: اندیشه دینی ۱۳۸۸ شماره ۳۳

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۰۷ تعداد دانلود : ۸۵۸

۲۴۵۲.

نقد نظریه «متناقض نمایی تجارب عرفانی» استیس در عرفان اسلامی؛.با تاکید بر آرای ابن عربی

نویسنده: یحیی کبیر

منبع: پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت سابق) سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۸۸ شماره ۱۴

کلید واژه ها: وحدت وجود تجلی تجربه عرفانی وحدت در عین کثرت متناقض نمایی استیس

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۳۵ تعداد دانلود : ۷۹۲

این مقاله، نظریه متناقض نمائی تجارب عرفانی که توسط استیس، مؤلف کتاب «عرفان و فلسفه»، ارائه شده است را با توجه به مباحث عرفان اسلامی، به نقد کشیده و نشان می دهد این نظریه که متضمن غیرعقلانی بودن عرفان است، با مبانی عرفان اسلامی سازگار نیست. دلیل اصلی این عدم تطابق، نگرش نادرست استیس در تفسیر اندیشه وحدت وجود می باشد که در آن، تفکیک عمیق مقام احدیت و واحدیت را ناشی از توجیه عرفا دانسته و به هیچ می انگارد؛ حال آن که این تفکیک، به ویژه در عرفان اسلامی، ناشی از تفکیک وجود و مظاهر آن است. وجود حقیقتی یگانه و موصوف به وحدت است، و مظاهر وجود متکثر و موصوف به کثرت هستند. کثرات از حیث هستی، اضافه و عین الربط به آن هستی یگانه بوده و هستی مستقل ندارند. از این رو، نظریه «وحدت در عین کثرت» حامل هیچ-گونه تناقضی نیست؛ هر چند که وحدت ضدین در ساحت هستیِ احد را به عنوان یک ضرورت عقلی می پذیرد.

۲۴۵۳.

واقعی گرایی جدید : آیا واقعی گرایی جدید از مصادیق واقعی گرایی جانشینی است ؟(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: لطف الله نبوی مجتبی امیرخانلو

منبع: حکمت و فلسفه سال پنجم پاییز ۱۳۸۸ شماره ۳ (پیاپی ۱۹)

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی معرفت شناسی

تعداد بازدید : ۱۵۳۷ تعداد دانلود : ۸۰۱

۲۴۵۴.

کردار ادراکی ، نقطه تلاقی نفس و بدن در فلسفه برگسون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مهدی سلطانی گازار

منبع: حکمت و فلسفه سال پنجم زمستان ۱۳۸۸ شماره ۴ (پیاپی ۲۰)

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی دوره معاصر (قرون 20 و 21) فلسفه قاره ای فلسفه های زندگی

تعداد بازدید : ۱۵۹۹ تعداد دانلود : ۱۹۲۸

۲۴۵۵.

امنیت در اندیشه فارابی و محقق طوسی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: بهرام اخوان کاظمی

منبع: حکومت اسلامی سال چهاردهم تابستان ۱۳۸۸ شماره ۲ (پیاپی ۵۲)

کلید واژه ها: امنیت خواجه نصیرالدین طوسی فلسفه سیاسی مدینه فاضله ابونصر فارابی خیرات مشترک تعاون و تغالب

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۷۷ تعداد دانلود : ۱۱۰۰

امنیت از مفاهیم بسیار با اهمیت و متطوری است که در گذشته و حال در حیات سیاسی و اجتماعی کلیه جوامع، مطرح بوده است. این واژه ها با مشتقاتش به کرات در کلام الهی و سایر منابع اسلامی آمده است . دو اندیشه پرداز و حکیم بزرگ ایرانی؛ یعنی ابونصر فارابی و خواجه نصیرالدین طوسی نیز این مفهوم را به روشنی مورد توجه عمیق خویش قرار داده اند. با توجه به جایگاه ویژه امنیت در تفکر و حوزه عمل اسلامی، این مقاله تلاش دارد تا ضمن بررسی نوع تفکر این دو اندیشمند، درباره امنیت و سازوکارهای تامین آن، هم سنخی و هم پیوندی اندیشه ای آنها را نشان دهد و بر غیر انتزاعی بودن و تجویزی بودن آرای ایشان در این باره تاکید ورزد و همچنین نوآوری ها و برخی ابداعات خاص این دو حکیم متاله را که مشابه دیدگاههای امروزی و این عصری است، خاطرنشان سازد

۲۴۵۶.

منتقدان واقعی معیار قضاوت زیبایی شناسی از دیدگاه هیوم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محسن بهلولی فسخودی

منبع: پژوهش های فلسفی-کلامی سال دهم تابستان ۱۳۸۸ شماره ۴ (پیاپی ۴۰)

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۲۷ تعداد دانلود : ۱۱۰۵

۲۴۵۷.

ضرورت اخلاق در فناوری شبیه سازی انسان

نویسنده: هادی حسینی دهمیری اصغر سلیمی نوه

منبع: پژوهشنامه اخلاق سال اول تابستان ۱۳۸۸ شماره ۴

کلید واژه ها: کرامت انسانی شبیه سازی اخلاق زیستی فناوریهای زیستی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۰۹۹ تعداد دانلود : ۱۲۷۲

یکی از چالش های اخلاقی در زیست شناسی، فناوری شبیه سازی است. به باور برخی پدیده شبیه سازی که در آن با دست ورزیهای آزمایشگاهی یک نسخه مشابه از فرد زنده به دست میدهد، عملی نفرت انگیز است و برخی دیگر معتقدند که این پدیده آثار درمانی و منافع اجتماعی فراوانی داشته و به بقای حیات بیماران نیازمند کمک میکند. ادیان مختلف خاصه پیروان دین اسلام با نوع خاصی از شبیه سازی (شبیه سازی انسانی) مخالفت داشته و دلایل خود را نیز با استناد به آیات قرآن و احادیث بیان نموده اند. تحلیل فرآیند شبیه سازی، دلایل موافقان و مخالفان این پدیده و فواید حاصل از آن با نگاهی بهکرامت انسان و حفظ حقوق اخلاقی و انسانی در این مقاله بررسی میشود

۲۴۵۸.

چیستی زبان و بازتاب آن در مسئله دین(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: حسین شقاقی

منبع: ذهن زمستان ۱۳۸۷ و بهار ۱۳۸۸ شماره ۳۶ و ۳۷

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۶۳ تعداد دانلود : ۱۰۱۸

۲۴۵۹.

عقلانیت از منظر فلسفه معرفت شناسی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: زهرا داورپناه

منبع: ذهن زمستان ۱۳۸۷ و بهار ۱۳۸۸ شماره ۳۶ و ۳۷

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی معرفت شناسی

تعداد بازدید : ۱۲۹۰ تعداد دانلود : ۶۸۵

۲۴۶۰.

فلسفه معاصر: عقل چندم (کربن با سلاح دین ایرانی شالوده فکر غربی را متزلزل کرد)

نویسنده: مارک کرادو منوچهر دین پرست

منبع: خردنامه همشهری مرداد ۱۳۸۸ شماره ۳۲

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۶۹ تعداد دانلود : ۹۳۳

درخت حوزه‌های تخصصی