درخت حوزه‌های تخصصی

اسناد و فرمانها را می توان از جهات گوناگون مورد بررسی و مطالعه قرار داد. مانند بررسی وجود تاریخی ، سیاسی ، اقتصادی ،‌اجتماعی و هنری . در این مقاله ، به بررسی وجوه هنری چهارده فرمان مربوط به شاهان و امرای دوره ی قاجار در ایران ( در قرن نوزدهم میلادی ) و نیز فرمانرویان همین دوره (‌ قرن هیجدهم تا اوایل قرن نوزدهم میلادی ) در حکومت عثمانی پرداخته می شود . این چهارده فرمان ( سند ) که هفت مورد آن ایرانی و هفت مورد عثمانی است ،‌ به عنوان نمونه ای از اسناد فراوان این دو کشور وسیع و قدرتمند جهان اسلام برگزیده شده است ...

تزیینات به کار رفته در درهای دوره صفویه جزو عناصر شاخص هنری ازنظر تنوع و زیبایی نقوش هستند، نقوش درهای دوره صفوی باهدف ایجاد تأثیرات عمیق زیبایی شناسانه در طرح ها از یک سو و بیان ویژه آن ها از سوی دیگر آگاهانه صورت پذیرفته است. اشکال مختلف در نقوش برای ایجاد ترکیب بندی زیبا بر اساس مضامین و اندیشه خلاقانه هنرمند بوده است. پژوهش حاضر در پی پاسخ دادن به این پرسش است: در درهای صفوی از چه نقش مایه های هنری و ترکیب بندی برای شکل گیری تزیینات استفاده شده است؟ این مقاله درهای صفوی را از جنبه های شیوه اجرا، عناصر تزیینی و مضامین موجود مورد مطالعه قرار می دهد، سپس به روش توصیفی _تحلیلی به مطالعه موردی در چوبی هفت رنگ و در گره بندی مشبک می پردازد. با مطالعه درهای دوره صفوی می توان اذعان داشت که تغییر مذهب درروند شکل گیری نگاه هنرمندان به خلق آثار هنری در جنبه های مختلفی مانند شیوه اجرا، عناصر تزیینی و مضامین در مقایسه با دوره تیموری مؤثر بوده است. در دوره صفویه شاخصه ی اصلی که برای اولین بار در آثار چوبی این دوره رایج می گردد استفاده از منبت کتیبه در بائوی درهاست. به کارگیری اسلیمی های ابداعی و عناصر آن مانند سربند طوقی و اشکال ترنجی همچنین نقش مایه های ختایی (گل ها و غنچه های اناری) و مهم تر از آن استفاده از ترکیب بندی های ترنجی از شاخصه های عصر صفوی است. همچنین حرکت زنجیروار اسلیمی ها یادآور آفرینش انسان در جهان سرگردان و بازگشت دوباره او به مبدأ هستی است. کاربرد فراوان نقوش هندسی ستاره و شمسه را نیز می توان از یک سو با مفاهیمی همچون نور به عنوان تجلی وجود حق و از سوی دیگر آسمان به مثابه موطن انوار و تجلیات الهی نسبت داد. این نقوش بارنگ های ملایم و تضادهای دل نشین در هم می آمیزند و چشم را از کثرت می گذرانند تا به وحدت نائل آیند.

منظومه ورقه و گلشاه عَیوقی، نسخه خطی ارزشمند دوره سلجوقی است که کیفیت تصویرسازی و بازنمایی داستان آن توسط نگارگر، این نسخه را ماندگار کرده است. نسخه ورقه و گلشاه قدیمی ترین وکاملترین نسخه خطی عاشقانه و حماسی اسلامی است که می توان در آن ریشه های پیوند شعر و نقاشی را باز شناخت، دلیل انتخاب این نسخه، تطبیق نگاره ها با داستان آن است تا بتوان به موفقیت نگارگر در بیان تصویری سروده پیبرد. بر این اساس، برای بررسی محتوای داستان (جنبه های عاشقانه و حماسی)، پیرنگها که اساس داستان هستند، مورد توجه قرار گرفت. هدف پژوهش حاضر، بررسی و تحلیل محتوای سروده عیوقی بر اساس نگارهها و پیرنگهای اصلی است تا تطبیق یا عدم تطبیق شعر و نگاره بررسی شود. این پژوهش در پی پاسخگویی به این سوالات است: 1. نگارگری نسخه خطی ورقه و گلشاه تا چه اندازه بیانگر محتوای داستان و حاوی کدام پی-رنگهای داستان است ؟ 2. فضاسازی نگاره ها با توجه به متن نوشتاری چگونه بوده است؟ یافته های پژوهش حاکی از آن است که در این نسخه مصور، تمام ویژگی های نگارگری دوره سلجوقی، نمود داشته و پیوستگی ارزشمندی با ادبیات دارد. نگارگر با به تصویر کشیدن 71 نگاره از نسخه کتابخانه موزه توپقاپی استانبول حاوی مهمترین حوادث، شخصیتها و پیرنگهای اصلی داستان عیوقی، وفاداری تصویر به متن ادبی را نشان داده است. این داستان در قالب 17 پیرنگ اصلی طبقه بندی و مشخص شد که، نگارگر به تبعیت از متن، با حساسیت بسیار به آن ها پرداخته و نقاط عطف داستان را در4 پیرنگ(شالوده) و روایت های متعدد مصور کرده است. روش تحقیق پژوهش، توصیفی– تحلیلی و تطبیقی و روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای است.