عرفان تأویلی

حضرت محمد(ص) در حدیثی مشهور، از زن، عطر و نماز به عنوان سه محبوب دنیایی خویش یاد کرده اند. این حدیث رمزگونه برای عارفان نازک خیال دستمایه ای قرار می گیرد تا تعابیری گوناگون بر اساس پسندها و سلیقه های خود از آن عرضه نمایند. آنان در تاویل های خود از این حدیث، به انگیزه حب ، علت آن و ترجیح یکی از محبوب ها بر دیگری اشاره کرده اند و علاوه بر اینها، آن را مستمسکی برای اظهار اشتیاق و میل به زن، همسرگزینی و ... قرار داده اند. در بررسی تاریخی نظرگاه های عارفان در مورد این حدیث ، تحول دیدگاه آنان از تصوف زهدآمیز و ترک تعلقات و بریدن از ماسوی الله از جمله زن تا عرفان عشق انگیز و مبتنی بر محبت نسبت به همه مخلوقات و ...، زن به عنوان مظهر جمال حق دیده می شود. این نوشتار ضمن بیان نظرگاه های متفاوت و جالب عارفان در مورد این حدیث، به این نتیجه می رسد که هر یک از اجزاء سه گانه این حدیث، حضرت محمد(ص) را به حق نزدیک می ساخته و در واقع دلبستگی آن حضرت به زن، عطر و نماز همان دلبستگی به خداوند بوده است.

۳۰.

ساختار دیالکتیکی روزه در متون عرفانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدکاظم یوسف پور محسن بتلاب اکبرآبادی

منبع: پژوهشنامه زبان و ادب فارسی (گوهر گویا) دوره چهارم زمستان ۱۳۸۹ شماره ۴ (پیاپی ۱۶)

کلید واژه ها: عرفان ساختار تقابل دیالکتیک تطبیق روزه

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی عرفان تأویلی

تعداد بازدید : ۱۸۳۱

روزه وقتی در ساختار اندیشگانی عارفان قرار می گیرد، بنا بر ویژگی بطن گرا و تأویلی عرفان، از حوزه معنای ظاهر شرعی فراتر رفته، با گسترش معنایی، جایگاهی فرا شرعی مییابد تا جایی که گاه توجه به روزه شرعی از مبطلات این روزه فرا شرعی می شود. ساختار صیروری- دیالکتیک عرفان که پدیده ها را در فرایند ایجاب و سلب، پیوسته در معرض شدن قرار می دهد، از سه اصل و الگوی سلوکی مشترکِ شریعت، طریقت و حقیقت تشکیل شده است. هریک از مباحث و مقوله ها در این ساختار در حکم عناصر و اجزایی اند که بلافاصله بُعدی تأویلی به خود می گیرند و می توان آنها را زیر سه اصل شریعت، طریقت و حقیقت، با ابعاد معنایی متفاوت، جای داد. با نگاه در زمانی و تاریخی به روزه، مشخص می شود که در مراحل آغازین عرفان و تصوّف، بیشتر، مباحث شرعی روزه مدّ نظر عارفان است؛ اما هرچه از تاریخ عرفان می گذرد، مفهوم روزه جنبه تأویلی می گیرد و خود را با ساختار سه مرحله ای آن تطبیق می دهد. در این مقاله با اتکا به سیر تحول روزه در کتاب های برجسته عرفانی در یک نگاه ساختاری به ذکر شباهت ها و تفاوت های این نگرش ها می پردازیم.

۳۱.

روزبهان و تفسیر عرائس البیان

نویسنده: محسن قاسم پور

منبع: آیینه پژوهش ۱۳۸۱ شماره ۷۵

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۸۰۴ تعداد دانلود : ۷۷۳

۳۲.

تحقیق تطبیقی درباره تاویل نزد افلاتون و مفسران یهودی ومسیحی

نویسنده: طاهره حاج ابراهیمی

منبع: برهان و عرفان ۱۳۸۴ شماره ۵

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۸۰۱ تعداد دانلود : ۱۵۹۸

۳۳.

نگاهی به تفسیر سوره یوسف یا یوسف نامه اثر پیر جمالی اردستانی اصفهانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: طاهره خوشحال دستجردی

منبع: دانشکده ادیبات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان ۱۳۸۴ شماره ۴۱

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۵۸ تعداد دانلود : ۱۰۴۵

۳۴.

روش تفسیری امام خمینی رحمه الله و تأثیر آن در گسترش تفسیر عرفانی شیعه

نویسنده: سید رضا مؤدب

منبع: شیعه شناسی ۱۳۸۵شماره ۱۵

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۵۷ تعداد دانلود : ۹۲۸

امام خمینی رحمه‏الله ، از عالمان بزرگ شیعه در دوره معاصر و از مفسّران عرفانی قرآن به شمار می‏رود. در این مقاله به بررسی روش تفسیری امام خمینی می‏پردازیم. به نظر می‏رسد، وی در تفسیر قرآن، دارای روش «عرفانی» بوده و بهترین شیوه را در فهم قرآن و تبیین معانی بلند آن، برداشت‏های عرفانی ـ اخلاقی می‏دانست. به نظر امام خمینی، دریافت لطایف عرفانی، هدف اساسی هر تفسیری می‏باید قرار بگیرد. وی با پایبندی بر روش عرفانی، سبب گسترش تفسیر عرفانی شیعه و توجه بیشتر عالمان شیعه بر تفسیر عرفانی شد.

۳۵.

بررسی تطبیقی داستان حضرت ابراهیم در متون تفسیری و عرفانی (تا قرن هفتم هجری)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسین علیزاده غریب سمانه زراعتی

منبع: الهیات تطبیقی سال اول تابستان ۱۳۸۹ شماره ۲

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی عرفان تأویلی

تعداد بازدید : ۱۷۱۷ تعداد دانلود : ۲۴۷۳

۳۶.

تجلی پیامبر در خواب صوفیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محسن محمدی فشارکی محمد چهارمحالی

منبع: مطالعات عرفانی بهار و تابستان ۱۳۹۱ شماره ۱۵

کلید واژه ها: عرفان خواب پیامبر صوفیه مشایخ

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی عرفان تأویلی

تعداد بازدید : ۱۷۱۷ تعداد دانلود : ۳۵۷۰

«خواب» و «رؤیا» در آثار صوفیه، از جایگاه ویژه ای برخوردار است، به گونه ای که بعضی از معروف ترین کتب عرفانی، بخش ویژه ای برای خواب و رؤیا و انواع آن اختصاص داده اند. از جمله والاترین خواب ها نزد صوفیه و مشایخ آن، «خواب دیدن پیامبر گرامی اسلام» است. در این گفتار، تنها به خواب هایی از پیامبر(ص) پرداخته می شود که در مهم ترین آثار منثور صوفیه در طی چهار قرن (قرن چهارم تا هشتم) نقل شده است. این خواب ها از منظر موضوعی و محتوایی، تفکیک و تبیین گردیده است، و اولین خوابی که از ایشان دیده شده و مهم ترین خواب ایشان در کتب مورد بررسی و همچنین از تأثیر و نتیجه این خواب ها و رؤیاها سخن می رود. همچنین در آغاز این مقاله به تفصیل درباره خواب و رؤیا و دیدگاه های مختلف مشایخ صوفیه نسبت به آن در منابع مورد بحث، سخن رفته است.

۳۷.

مولوی و قرآن : تفسیر یا تاویل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید حسین سیدی

منبع: دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز ۱۳۸۴ شماره ۱۹۶

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۱۵ تعداد دانلود : ۹۳۳

مثنوی را قرآن منظوم هم نامیده‌اند. به این اعتبار که سرشار از آیات قرآن کریم است و ذهن و زبان مولوی را بیش از هر چیز قرآن شکل بخشیده است. رویکرد مولوی به آیات به چهار گونه بوده است: 1- اقتباس لفظی 2- اقتباس معنوی 3- تفسیر 4- تاویل. در این مقاله به دو گونه اخیر اشاره می‌شود که آیا مولوی تماما دست به تاویل زده است یا تفسیر؟ تاویل از نگاه مولوی چه شرایط و خاستگاه هایی دارد؟

۳۸.

تفسیر عرفانی

نویسنده: قاسم پورحسن

منبع: پیام جاویدان ۱۳۸۴ شماره ۹

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۱۳ تعداد دانلود : ۱۴۱۸

۳۹.

آیت تسمیت در تفسیر کشف الاسرار و عدة الابرار (ترجمه، تفسیر و تأویل «بسم الله الرحمن الرحیم»)

نویسنده: شاهرخ محمدبیگی

منبع: وقف میراث جاوید ۱۳۷۴ شماره ۱۰

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۱۲ تعداد دانلود : ۸۹۵

۴۰.

تأویل از نگاه تحقیق (1)

نویسنده: علی نصیری

منبع: بینات ۱۳۷۷ شماره ۱۷

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۰۵ تعداد دانلود : ۸۵۹

درخت حوزه‌های تخصصی