درخت حوزه‌های تخصصی

در مباحث پیش‏روی درصدد شناسایی ویژگی‏های بندگان خدا در سخنان اهل‏بیت علیهم‏السلام هستیم. بدین منظور، خطبه 87 نهج‏البلاغه را محور مباحث خویش قرار می‏دهیم که در بخش اول آن، امیرمؤمنان علیه‏السلام سی و سه ویژگی ممتاز برای محبوب‏ترین بندگان خدا برمی‏شمارند. گرچه در ظاهر، این ویژگی‏ها به تقوا پیشه‏گان، بندگان سالک و عارف خدا نسبت داده شده‏اند، اما حقیقت آن است که حضرت در پی معرفی و شناساندن خصایص خویش و فرزندان معصوم خود علیهم‏السلام هستند؛ خصایصی که تنها در آن حضرت و فرزندان معصوم ایشان علیهم‏السلام گرد می‏آیند و سایران نمی‏توانند به همه آن خصایص، آن هم عالی‏ترین مراتبش، متصف گردند. دراین مجموعه از سخنرانی‏ها، استاد مصباح به بیان شرح و تفسیر ویژگی‏های بندگان سالک خدا در نهج‏البلاغه می‏پردازد.

در این نوشتار کوشش شده است که هجرت انفسی و آفاقی، که از ویژگیهای انسان تعلیم یافته در سایه آموزه های اسلامی است، از نظرگاه حضرت امام خمینی بیان شود. افزون بر آن نگاهی به مهاجرتهای مثبت و منفی در حیات مسلمانان افکنده شده و معیارهای هجرت اسلامی طرح شده است. یادکرد هجرتهای سیاسی ـ الهی امام راحل، به ویژه هجرت بزرگ ایشان به سرزمین غرب، یعنی فرانسه، محور دیگر این مقال است.

به راستی ویژگی و اوصاف بندگان صالح خدا کدامند؟ سالک راه چگونه می‏تواند با آگاهی و بصیرت، مسیر سعادت را بپیماید؟ با کدامین دستگیره محکم و ریسمان سترگ الهی می‏توان این مسیر پرفراز و فرود را پیمود؟ استاد، در شرح و تفسیری بر کلام امیرمؤمنان علی علیه‏السلام در این گفتار، لغزشگاه‏ها و راه‏های ناامن مسیر سعادت را گوشزد و گناه را آستانه سقوط بندگان الهی به جهنم قلمداد می‏کنند و نیل به این سعادت را نیازمند مجاهدت و جان‏فشانی بسیار می‏دانند. بدین سان، خورشید یقین، روشنگر و آرام‏بخش دل‏های مؤمنان و دوستان خدا خواهد شد.

تذکر، روشی برگرفته از قرآن است که عبارت است از گفتار و یا رفتاری که از مربی سر می زند تا متربی را نسبت به آنچه از یاد برده و یا از آن غفلت کرده و یا از آن بی خبر است و اطلاع از آن برای او لازم است، آگاه سازد و احساسات او را در قبال آنها برانگیزد. نتیجة این روش، هوشیار شدن و متذکر شدن متربی و ایجاد نوعی بیداری برای طی مسیر هدایت در اوست. ارجاع به گذشته خود فرد و دیگران، توصیه و سفارش، موعظه، تمثیل، مواجهه با وجدان، انذار و تخویف، سختگیری و فشار غیرمستقیم، و برخورد قهری و شدید، همه از شیوه های به کارگیری این روش است. تذکردهنده، مخاطب، محتوی، و شیوة تذکر، ارکان این روش را تشکیل می دهند که هرکدام دارای ویژگی ها و شرایطی هستند. تأثیر مفید و کارآمدی روش تذکر در گرو رعایت این شرایط است.

این مقاله به دنبال آن است که با توجه به تحقیقات انجام شده درخصوص وضعیت موجود تربیت دینی در مدارس و با نظر به شاخص های برگرفته از آموزه های دینی (اعم از قرآن و سنت)، به آسیب شناسی تربیت دینی دانش آموزان در نظام آموزش رسمی کشور بپردازد. در این مقاله ابتدا با استفاده از روش فراتحلیل و اسنادی، مجموعه ای از تحقیقات انجام گرفته در عرصه تربیت دینی در آموزش و پرورش مورد بررسی قرار گرفته و سپس با استفاده از روش تحلیلی ـ استنتاجی تلاش گردیده است با بررسی متون دینی، شاخص هایی جهت نقد وضعیت موجود استخراج گردد و در پایان جهت اصلاح و بهبود کمی و کیفی روند تربیت دینی دانش آموزان در نظام آموزش رسمی کشور در مقاطع مختلف تحصیلی، با عنایت به مشکلات و آسیب های مطرح شده، راهکارهایی جهت نزدیکتر شدن به وضعیت مطلوب در پنج محور رویکرد و برنامه ریزی، اهداف، محتوا، روش و معلم مورد نظر قرار گرفته است.