آرشیو

آرشیو شماره ها:
۵۱

چکیده

متن

جهان بینی مادی و تفکّر دنیاگرایی، عامل محدودیت در زندگی انسان هاست. تا این کوته بینی و تنگنای فکری وجود دارد، رقابت در فضای محدود، اصطکاک و درگیری پدید می آورد و اختلاف، مولد طبیعی جهان بینی مادی است.
اندک دیدن امکانات، امتیاز طلبی انسان ها، انحصارگرایی، حسادت نسبت به جایگاه و امتیازات و امکانات و نعمت های دیگران از مهم ترین عوامل فکری و اخلاقی اختلافات در زندگی انسان هاست.
در سخنان نبوی(ص) آمده است: حُبُّ لدّنیا رأسُ کُلُّ خَطیئةٍ؛ سرچشمه ی تمام خطاها دنیاگرایی است.
دنیاگرایی، در چهره ی حرص و تکبر و حسادت، خویش را نشان می دهد. دنیا به عنوان کانون نعمت ها و امکانات اهدایی خدا برای زندگی بشر یک نعمت بزرگ است. نگاه نادرست انسان به این نعمت ها و احتکار و انحصار و سوء استفاده از آن و محروم کردن دیگران از این نعمت ها، ریشه ی رنج ها و مشکلات جوامع بشری است.
در گفتار امیر مؤمنان علی(ع) چنین می خوانیم: وَلحرصُ وَلکبرُ وَلحسدُ دواعٍ إلی التَّقَحُّمِ فِی الذُّنُوب؛ و آزمندی و برتری جویی و رشک ورزی انگیزه های هجوم به سوی گناهان است.
برادری، بدون عدالت و برابری و هم دلی و هم کاری، تداوم ندارد. آزمندی، امتیازجویی و حسادت نسبت به الطاف الهی و امکانات یکدیگر، آفات بزرگ برادری است.
بدون مهار و کنترل این سه دشمن درونی (کبر و حرص و حسد) رابطه ی ما با دیگران براساس انصاف و عدالت و احسان و مودّت برقرار نمی شود. غرور زدایی و واکسینه کردن و مایه کوبی انسان در برابر بیماری های حرص و حسادت ضامن سلامت فضای هم زیستی و مهم ترین شرایط ایجاد و تداوم دوستی و برادری و هم زیستی محبت آمیز و انسانی است.
دو نگاه
به شکل کلی در رفتار اجتماعی دو نگاه وجود دارد: 1. نگاه مهربانانه و خیرخواهانه، 2. نگاه رقیبانه و تنگ نظرانه.
نگاه اوّل؛ ریشه ی خدمت، عدالت، کارگشایی، تعاون و احسان و ایثار است.
نگاه دوّم؛ مایه ی بخل و تشدید رقابت و بی تفاوتی و گاه سبب اذیت و آزار و سوء استفاده از امکانات بیت المال و تجاوز به حقوق و اموال دیگران می شود.
نگاه دنیاگرایانه و حبّ دنیا، سرچشمه ی نزاع ها، کشمکش ها و خطاهای جوامع انسانی است.
ایمان به خدا و جهان دیگر ریشه ی اختلافات را می خشکاند و دنیاگرایی هرگونه اتحاد و انسجام را تهدید می کند.
حسادت از آفات بزرگ زندگی اجتماعی و دشمن اخوّت و برادری است. بیماری حسادت آثاری، چون عیب جویی، بد گویی، کارشکنی، زیان رسانی، خودآزاری و نپرداختن حقوق دیگران و برخورد منفی نسبت به آنان را در پی دارد.
حسادت؛ تمنای زوال و کاهش نعمت های دیگران است؛ دیگرانی که شایسته ی نعمت خدایند، و حداقل در دست یابی به نعمت الهی گناهی ندارند.
حسادت؛ یک خواست نامیمون و تلاش در جهت محروم سازی دیگران از نعمت های الهی است. علاوه بر یک نوع نگرش و اندیشه، اقدامی عملی و نوعی عاطفه ی منفی و انفعال روانی است. حسادت؛ نگاهی وارونه و نادرست به سه چیز است:
1. نگاه وارونه به نعمت بخش.
2. نگاه غیر منطقی به دریافت کننده نعمت های الهی.
3. نگاه نادرست به نعمت های الهی.
بیماری حسودی مولود چندین اشتباه و خطای ترکیبی است.
حسود؛ در قول و عمل نعمت دهنده را ناآگاه، ناتوان، ناعادل و غیر حکیم تصور می کند. از نظر او گیرنده ی نعمت نیز ناسپاس و ناشایست است. او برای نعمت های الهی محدودیت قایل است؛ از این رو خویش را شایسته ترین فرد برای در اختیار داشتن نعمت می داند.
حسادت؛ آمیزه ای از جهل و دروغ و اتهام بر خدا و بندگان خداست.
شخص حسود، خیال می کند، که اگر نعمت های الهی را برای بندگان خدا به رسمیت بشناسد، چیزی از امتیازاتش کاسته می شود، یا اگر از آنان سلب گردد، نصیب خویش خواهد شد.
انسان حسود برای رسیدن به مقصود خویش گام بر می دارد:
1. می کوشد تا دیگران مشمول نعمت قرار نگیرند، 2. تلاش می کند امتیازهای دیگران مورد توجه قرار نگیرد، 3. فضیلت های خویش و وابستگان خود را بزرگ نشان می دهد، تا خوبی های دیگران دیده نشود.
فرق غبطه و حسادت
گاهی انسان از خداوند می خواهد که او هم مشابه نعمت ها و امتیازات دیگران را داشته باشد و گاهی خواهان محروم سازی دیگران از نعمت ها و امکانات خداداد است، حالت اول غبطه نامیده می شود، و بیماری و گناه اخلاقی نیست، بلکه زمینه پیشرفت و سعادت دنیوی و اخروی است، ولی حالت دوّم که از راحتی دیگران احساس رنج می کند و داشتن
دیگران را مشکلی برای خویش می بیند، و از امتیازات مشروع دیگران احساس حقارت می کند و در جهت سلب و نفی و انکار آن می کوشد، حسادت نام دارد.
در حدیثی از امام صادق(ع) چنین نقل شده است: إنّ لمُؤمنَ یَغْبِطُ ولایَحْسِدُ وَلمنافقُ یَحسِدُ ولایغبطُ؛ به راستی مؤمن نسبت به دیگران غبطه می خورد، ولی حسد نمی ورزد، و منافق، حسادت می ورزد، ولی غبطه نمی خورد.
برخورد مؤمن با نعمت ها برخورد اثباتی و سازنده است، ولی برخورد منافق برخورد تخریبی و منفی است.
حسادت از دنیاگرایی، کوته اندیشی، ضعف ایمان به غیب، قدرت، حکمت و غنای الهی ریشه می گیرد. از شخص حسود انتظار خیرخواهی، حسن ظن و دلسوزی برای مردم بیهوده است.
امام خمینی(ره) پنجمین حدیث از کتاب چهل حدیث خویش را به زمینه حسادت اختصاص داده و به بیان ویژگی ها، مفاسد، و راه درمان علمی و عملی این رذیله اخلاقی پرداخته و می فرماید:
;تمام اوصاف معنویّه و صوریّه مؤمن منافی است با آثاری که از حسد در ظاهر و باطن پیدا شود. مؤمن خوش بین است به خدای تعالی و راضی است به قسمت هایی که بین بنگانش فرموده، حسود غضبناک است به حق تعالی و روبرگردان است از تقدیرات او؛ چنانچه در حدیث شریف ذکر شده، مؤمن بدی مؤمنین را نمی خواهد، و آن ها را عزیز می دارد؛ حسود برخلاف آن است. مؤمن حبّ دنیا بر او غلبه نکرده، حسود از شدت حب دنیا گرفتار این رذیله شده، مؤمن، خوف و حزنی ندارد؛ جز از مبدأ تعالی و مرجع، حسود خوف و حزنش در اطراف محسود چرخ می زند. مؤمن گشاده جبین است و بُشرای او در صورت اوست. حسود جبینش در هم و عبوس است، مؤمن، متواضع است، حسود، تکبّر می کند در بسیاری اوقات، پس حسد آفت ایمان است.
در سخنی از رسول اعظم(ص) چنین می خوانیم:
;دبّ إلیکم داءالأمم من قبلکُم: الحسد والبغضاء، والبغضة هی الحالقة، لا أقول حالقة الشَعْر، ولکن حالِقَةَ الدّین. والّذی نفس محمّدٍ بیده! لاتدخلون الجنّة حتی تؤمنوا، ولن تؤمنوا حتّی تحابّوا، ألا أنبئکم بما یثبت ذلک لکم؟ افشوا السّلام بینکم؛ بیماری امت های پیشین به شما روی آورده است؛ حسادت و دشمنی، و دشمنی ریشه برکن است، نمی گویم ریشه مو را ولکن ریشه دین را، قسم به آن که جان محمّد در دست اوست، به بهشت نمی روید تا ایمان آورید. و ایمان نمی آورید تا همدیگر را دوست بدارید، آیا می خواهید به آنچه سبب دوام محبت می شود به شما خبر دهم؟ سلام را میان خویش آشکار و فراوان سازید.
مانع پیشرفت
حسادت از موانع بزرگ پیشرفت علمی و عملی جوامع بشری است. احتکار و انحصار و راکد گذاشتن نعمت ها مولود حسادت است: 1. ندیده گرفتن امکانات دیگران، 2. دفن امکانات خویش، 3. تخریب نعمت های الهی، 4. به دریا ریختن محصولات مازاد، برای حفظ قیمت کالاها، ناسپاسی و بخل و اسراف و تبذیر و افساد و تباهیگری از پیامدهای بیماری روانی حسادت است.
این گونه رفتار مولود اندیشه و تفکر جاهلی است که کینه ورزی و حسادت را پدید می آورد و تشدید می کند. از امیرالمؤمنین(ع) چنین نقل شده است: وإیّاکم والتحاسد والأحقاد، فإنّها من فعل الجاهلیةة؛ از حسادت و کین پروری نسبت به یکدیگر بپرهیزید؛ زیرا این دو از کارهای روزگار جاهلیت است.
مسابقه در تقویت ایمان و کسب دانش و خدمت رسانی بیشتر و آرزوی بهره مندی از نعمت های الهی، بدون بدخواهی برای دیگران که تنافس و غِبطه و رقابت مثبت نامیده می شود، مایه ی تلاش و تکامل و خدمت بهتر و بیشتر به امت اسلامی است، ولی حسادت مانع واقع نگری و نماد کوردلی و انکار الطاف الهی است. به راستی اگر رزق و روزی در نظام حکیمانه ی الهی تقسیم می شود، خودخوری و ناخشنودی به برنامه و انتخاب الهی، جز خودآزاری و انکار علم و حکمت الهی و مخالفت با بخشش خدایی، چه نتیجه ای دارد؟
راه کار کاهش حسادت
حسادت نوعی بیماری است که از احساس کمبودهای روحی در مقایسه با دیگران پدید می آید، احساس ذلّت و حقارت، منشأ بیماری حسودی است. در برخی روایات چنین آمده که تکبر؛ بیماری شیطان، حرص؛ بیماری آدم و حسادت بیماری فرزندان آدم است و این حقیقت از برخی آیات قرآن نیز استفاده می شود.
امام صادق(ع) فرمود: کان رسول الله(ص) یتعوّذ فی کلّ یوم من ستٍّ من الشّک والشّرک والحمیّة والغضب والبغی والحسد(( رسول خدا(ص) هر روز از شش چیز به خدا پناه می برد: از شک و شرک و تعصّب بی جا و خشم و تجاوز و حسادت.
اصلاح اجتماعی در گرو اصلاح عقیدتی و اخلاقی است. تقویت ایمان و خودسازی در برابر بیماری های تکبر و حرص و حسد، راه کار اتحاد اسلامی و جهانی است..
حسادت نوعی بیماری است که از احساس کمبودهای روحی در مقایسه با دیگران پدید می آید، ذلّت و حقارت، منشأ حسودی است. برخی روایات چنین آمده تکبر؛ شیطان، حرص؛ آدم فرزندان این حقیقت آیات قرآن نیز استفاده شود.
حسادت نوعی بیماری است که از احساس کمبودهای روحی در مقایسه با دیگران پدید می آید، ذلّت و حقارت، منشأ حسودی است. برخی روایات چنین آمده تکبر؛ شیطان، حرص؛ آدم فرزندان این حقیقت آیات قرآن نیز استفاده شود. برای تکمیل پژوهش درباره ی بیماری عقیدتی اخلاقی حسادت نوعی بیماری است که از احساس کمبودهای روحی در مقایسه با دیگران پدید می آید، ذلّت و حقارت، منشأ حسودی است. برخی روایات چنین آمده تکبر؛ شیطان، حرص؛ آدم فرزندان این حقیقت آیات قرآن نیز استفاده شود. حسادت نوعی بیماری است که از احساس کمبودهای روحی در مقایسه با دیگران پدید می آید، ذلّت و حقارت، منشأ حسودی است. برخی روایات چنین آمده تکبر؛ شیطان، حرص؛ آدم فرزندان این حقیقت آیات قرآن نیز استفاده شود. حسادت نوعی بیماری است که از احساس کمبودهای روحی در مقایسه با دیگران پدید می آید، ذلّت و حقارت، منشأ حسودی است. برخی روایات چنین آمده تکبر؛ شیطان، حرص؛ آدم فرزندان این حقیقت آیات قرآن نیز استفاده شود. حسادتحسادت نوعی بیماری است که از احساس کمبودهای روحی در مقایسه با دیگران پدید می آید، ذلّت و حقارت، منشأ حسودی است. برخی روایات چنین آمده تکبر؛ شیطان، حرص؛ آدم فرزندان این حقیقت آیات قرآن نیز استفاده شود. حسادت نوعی بیماری است که از احساس کمبودهای روحی در مقایسه با دیگران پدید می آید، ذلّت و حقارت، منشأ حسودی است. برخی روایات چنین آمده تکبر؛ شیطان، حرص؛ آدم فرزندان این حقیقت آیات قرآن نیز استفاده شود. ابعاد مختلف این موضوع باید مورد توجه قرار گیرد. در این جا فهرستی از مباحث مرتبط یادآوری می شود: عوامل، نشانه ها، مفهوم، راه درمان، آثار فردی، آثار اجتماعی، رابطه ی آن با ایمان، حسنات، بیماری روانی و جسمی، عدالت، رابطه ی آن با غیبت، رابطه ی آن با تهمت، رابطه ی حسادت و احتکار علم، رابطه ی حسادت و قتل نفس، رابطه ی حسادت و ایجاد خسارت مالی، رابطه ی حسادت و ایجاد خسارت آبرویی، نقش حسادت در نظام اطلاع رسانی، نقش حسادت در نظام آموزشی، رابطه ی حسادت و مشاغل اجتماعی، فرق حسادت و رقابت، فرق حسادت و غیرت، رابطه ی حسادت و ایثار، رابطه ی حسادت و تولید علم، رابطه ی حسادت و تخریب و افساد، نقش اصلاح عقاید در درمان حسادت، نقش تقوا در کنترل حسادت، نقش فروتنی در کاهش حسادت، حسادت قهرمانان ورزشی نسبت به یکدیگر، حسادت رجال سیاسی نسبت به هم، حسادت کودکان هم کلاسی نسبت به یکدیگر، حسادت دو خانواده نسبت به هم، حسادت دو خواهر یا دو برادر، حسادت همکاران و همسایگان،‌ و .... حسادت نوعی بیماری است که از احساس کمبودهای روحی در مقایسه با دیگران پدید می آید، ذلّت و حقارت، منشأ حسودی است. برخی روایات چنین آمده تکبر؛ شیطان، حرص؛ آدم فرزندان این حقیقت آیات قرآن نیز استفاده شود

تبلیغات