درخت حوزه‌های تخصصی

جامعه ی اسلامی، جامعه ای است ارزشمند که در آن سعادت فرد با سعادت اجتماع پیوند خورده و میان مسؤولیت های اجتماعی و ایمان اسلامی ارتباطی قوی و ناگسستنی به وجود آمده است و اخلاق اجتماعی و جامعه ی مطلوب اخلاقی با مبانی مستحکم و ایده آل، عامل حقیقی این ارتباط می باشد؛ زیرا اخلاق با ملکات نفسانی و تزکیه ی نفس، اعمال فردی و روابط اجتماعی انسان ارتباط عمیق داشته، مستلزم همزیستی مسالمت آمیز و تعاملات پایدار عملی و درونی است. علّامه ی طباطباییاز جمله اندیشمندانی است که در تفسیرالمیزان و اندیشه های فلسفی خویش بدین موضوع در ترسیم جامعه ی مطلوب اخلاقی توجّه نموده و معتقد است: «جامعه ای که در آن مبانی ارزشی و پایدار اخلاقی، که شکل دهنده حُسن خلق و رفتارهای صحیح در رابطه و تعامل با دیگران است، به عنوان یک اصل جدایی ناپذیر ایمانی و اعتقادی مورد توجّه قرار نگیرد، عواطف انسانی اعضای آن رو به انحطاط رفته، در نتیجه منجر به عدم اعتقادشان به مبدأ هستی و توحید الهی و نیز گسترش روز افزون فساد می گردد». سعی نگارنده در این مقاله آن است که به مهم ترین مبانی ارزشی اخلاق در جامعه ی مطلوب انسانی به مثابه ویژگی های اصیل در استحکام و پایداری آن در اندیشه علّامه ی طباطبایی اشاره نماید.

هدف از این مقاله، بررسی ادراک کودکان از مرگ، بررسی واکنش های کودکان در برابر پدیده مرگ در والدین و آموزش روش های توضیح مرگ و مقابله مؤثر به آنان می باشد. در این راستا، پیشینه های مذهبی با استفاده از متون معتبر اسلامی و روان شناختی بررسی می شود. داده های به دست آمده با استفاده از روش هرمنوتیکی تحلیل شده و این نتایج به دست آمده است که اولاً، کودکان اطلاعات اندکی درباره مرگ و روش های مقابله با آن دارند که می توان پدیده مرگ و روش های مقابله با آن را به کودکان آموزش داد. ثانیاً توضیح عینی، صریح و روشن، بیان و ابراز احساسات، شرکت دادن کودک در جلسات مشاوره و توضیح اینکه مرگ پایان زندگی نیست ازجمله روش های مؤثر برای توضیح این رخداد به کودکان می باشد. افزون بر آن، نتایج نشان داد که استفاده از روش های هنردرمانی از قبیل: ایجاد جعبه خاطرات، استفاده از صداهای موزون و داستان های متناسب با رشد و تحول، داستان های معنوی و قرآنی و نمایش عروسکی نه تنها می تواند در شناخت ما از احساسات کودکان در مورد مرگ والدین مؤثر واقع شود، روش مؤثری برای تخلیه هیجانی است به بینش آنان در این زمینه کمک می کند.

تحقیقات نشان می دهد مادران شاغل باید نزدیک به دوبرابر مادران غیرشاغل در هر روز وقت صرف کنند تا بتوانند هم وظیفه مادری و همسری خود را انجام دهند و هم از عهدة مسئولیت شغلی خود برآیند که این موجب کاهش توانایی، بی حوصلگی و خستگی بیش از حد آنها می شود. اسلام با اشتغال زنان در بیرون از خانه مخالفتی ندارد؛ به شرط آنکه، سلامت اخلاقی آنان به خطر نیفتد، حرمت و عفت آنان در معرض آسیب و خطر قرار نگیرد و کیان خانواده آسیب نبیند. در مقابل، فمینیسم با روانه ساختن بی رویه زنان به بازار کار، به محیط خانه که بهترین محیط هنرنمایی زن و مهم ترین ابزار زن برای مشارکت اجتماعی و تأثیرگذاری بر اعضای خانواده است، آسیب های جدی وارد کرده است. در این پژوهش که به روش توصیفی - تحلیلی صورت گرفته، دیدگاه های اسلام و فمینیسم در موضوع اشتغال زنان با هم مقایسه شده و سپس چالش های اخلاقی این امر برای خانواده از دیدگاه فمینیسم و راهکارهای اسلام در این زمینه بررسی شده است.

در این مقاله، با رویکرد تحقیقی طرح های آزمایشی کلاسیک، به ارزیابی تاثیرات آموزش های مدارس قرآنی، که به صورت کلاسهای فوق برنامه در برنامه آموزشی مدارس اجرا می شود، بر روخوانی قرآن پرداخته شده است. برای این منظور، شهر بردسکن به عنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب گردید و دو گروه از دانش آموزان مقطع ابتدایی این شهر به عنوان گروه آزمایش و گروه کنترل انتخاب شدند. از هر کدام از گروه ها، قبل و بعد از برگزاری این کلاس های آموزشی، آزمونی در زمینه مهارت های قرآنی در بخش های مختلف به عمل آمد، با این تفاوت که دانش آموزان گروه کنترل در این کلاس ها شرکت نکرده بودند. یافته ها نشان داد که این دوره های آموزشی تأثیر مهمی بر مهارت روخوانی دانش آموزان ابتدایی می گذارد. بر اساس روش های آماری به کار گرفته شده، شامل میانگین و انحراف استاندارد، نمودارهای شبکه ای، آزمونهای ناپارامتری و به ویژه تحلیل کواواریانس، مشخص شد که بیشترین تأثیر، از طریق آموزش های مربوط به لحن به دست آمده است. یافته ها همچنین تفاوت معناداری را بین دانش آموزان دختر و پسر از لحاظ میزان تاثیرگذاری نشان ندادند. به این ترتیب، می توان گفت برگزاری این دوره های آموزشی در بهبود روخوانی قرآن مجید در دانش آموزان ابتدایی تأثیر مثبتی داشته است و دستکم به برخی از اهداف خود دست یافته است.

پژوهش حاضر بررسی تأثیر نظریه شادکامی اسلامی بر شادی زنان شهر اصفهان در سال 91 است. روش: این پژوهش از جمله پژوهش های نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون- پیگیری با گروه کنترل است و نمونه گیری و گمارش اعضای آن به روش تصادفی انجام گرفته است. به این منظور تعداد 26 نفر از زنان مراجعه کننده به فرهنگسراهای اصفهان به صورت تصادفی انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گمارده شدند. اعضای گروه آزمایش در 7 جلسه مشاوره گروهی 2ساعته شرکت کردند و 1 ماه بعد از آن جلسه پیگیری اجرا شد. در این پژوهش از پرسشنامه شادمانی آکسفورد به عنوان ابزار سنجش و. جهت تجزیه تحلیل داده ها از تحلیل واریانس با اندازه گیری های مکرر استفاده شده است. واژه های کلیدی شادکامی اسلامی، شادی، زنان متاهل، شادمانی، رضامندی.

روان شناسی مثبت نگرنه تنها برای بهبود و ایجاد توانمندی های افراد، بلکه به منظور پرورش تاب آوری، بهبود کیفیت زندگی و ایجاد سپری در برابر عود نشانه ها، ایجاد گردید. افزایش توانمندی ها و صفات مثبت بایست مؤلفه های اصلی هر روند درمانی باشد؛ چرا که این مداخلات نشانه های بیماری را کاهش داده، از عود آنها جلوگیری می کنند و باعث اصلاح کیفیت زندگی می شوند. پژوهش حاضر با هدف تحلیل و بررسی مؤلفه های روان شناسی مثبت در داستان های مثنوی معنویو کاربرد آن در تربیت دورة نوجوانی صورت گرفته است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که مؤلفه های روان شناسی مثبت، از جمله امید، خوش بینی، شادی، رضایت، فضایل اخلاقی، بخشش، انعطاف پذیری، شکرگزاری و تشکر، مراقبه و معناجویی در داستان های مثنوی معنویسبب شکوفایی و توسعه توانمندی های درونی و کسب فضیلت های اخلاقی می شود. این مؤلفه ها نوجوانان را قادر می سازد تا با ناملایمات، بحران ها و سایر رویدادهای نامطلوب زندگی کنار بیایند، به سلامت جسمی و روانی دست یابند و به بهبود روابط فردی، خانوادگی و اجتماعی نایل گردند.

آموزش و پرورش تلفیقی، فنونی تدوین کرده که با استفاده از آن در کلاس درس می توان شاهد رشد در چهار زمینة درون فردی, میان فردی، برون فردی، و ماورای فردی بود. آلبرت اینشتین معتقد است که: «رشته های گوناگون فقط نشانگر دانش محدود بشر در باره هستی بوده و باید رشته های متفاوت درهم تنیده گردد و توصیفی کامل از جهان هستی ارائه شود». برنامه های درسیِ موضوع محور, محتوای درس ها را برای دانش آموزان به صورت خشک, بی روح, انتزاعی و غیرمنطبق با کیفیت یادگیری، در محیط طبیعی ارائه کرده است و هرچه به عمق موضوع های آموزشی افزوده گشته، جدایی از زندگی بیشتر شده است و این رویکرد, یادگیرنده را به سوی یک بُعدی بودن, و اعتقاد بدون دلیل و رقابت به جای همکاری سوق داده است؛ در حالی که وقتی انسان در زندگی با یک مسأله، یا با یک موقعیت چند بُعدی مواجه می شود, نمی پرسد چه بخشی ریاضیات, چه بخشی علوم و کدام بخش مفاهیم تفکر اخلاقی و اجتماعی است، بلکه سعی می شود برای حل مسأله و گذار از یک موقعیت، منابع مختلف دانش و مهارت لازم را به دست آورد. این پژوهش با توجه به کاستی های فعلی نظام برنامه ریزی درسی کشور، به دنبال چشم اندازی برای برنامه های تلفیقی دوره ابتدایی است که با توجه به مسأله محور بودن آن، پرورش مهارت های تفکر اجتماعی و اخلاقی در سطوح بالاتر را در پی دارد. هدف کلی این پژوهش، بررسی و تحلیل عناصر برنامه درسی تلفیقی علوم با مفاهیم اخلاقی در چند کشور منتخب است. جامعه آماری در این تحقیق، کشورهای شرکت کننده در مطالعه بین المللی ریاضیات و علوم (TIMSS) بوده و انتخاب نمونه با توجه به درهم تنیدگی برنامه علوم با مفاهیم اخلاقی آمریکا, کانادا و استرالیا انتخاب شده است. روش اجرای تحقیق از نوع توصیفی, تحلیلی است. از اسناد برنامه های درسی علوم دوره ابتدایی و کتاب های مرجع شامل دائره المعارف های تخصصی تعلیم و تربیت و برنامه های درسی به صورت تحلیل محتوا استفاده شده است.

دیدگاه عمدة روان شناسانی که با رویکرد شناختی مراحل فهم کودکان از مفاهیم دینی را بررسی کرده اند، این است که آموزش دین به کودکان بایستی تا زمان دستیابی کودک به تفکر انتزاعی به تأخیر انداخته شود. در این مقاله دیدگاه مذکور گزارش، نقد و ارزیابی شود. داده ها از راه مراجعه به اسناد و مدارک مربوطه گردآوری شده و به روش توصیفی ‐ تحلیلی و توصیفی ‐ انتقادی تجزیه و تحلیل شده است. یافته های تحقیق حاکی از این است که نظریة تأخیر آموزشِ دین با این پنج ایراد اساسی مواجه است: 1. چارچوب نظری که رشد دینی در آن چارچوب بررسی شده و نیز ابزار به کارگرفته شده برای سنجش دینداری نامناسب است؛ 2. از پیچیدگی و منحصربه فرد بودن رشد دینی غفلت شده است؛ 3. تفسیری نارسا از مفاهیم دینی ارائه شده است؛ 4. با دیدگاه مستفاد از روایات ناهماهنگ است و اینکه 5. تأخیر آموزش دین هم امکان پذیر نیست و هم آثار نامطلوب تربیتی در پی دارد.

با بروز تغییرات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در جوامع امروز، روابط اعضای خانواده با یکدیگر تغییر کرده که از جمله ی آنها رابطه بین پدر و فرزند می باشد. بنابراین پژوهش حاضر به بررسی تأثیر نقش پدری بر تربیت دینی فرزندان می پردازد. این پژوهش با روش پیماش و جامعه آماری کلیه خانواده های شهر مشهد با استفاده از پرسشنامه انجام گرفته است. لذا پژوهش به بررسی تأثیر نقش پدری در ابعاد بازی، عاطفی و پرورشی، ارائه دهنده خدمات، حمایتی، مراقبتی، هویت بخشی و تربیت اجتماعی و روانی بر تربیت دینی پرداخته است. ابزار پژوهش پس از طراحی اعتبارسنجی و پایایی سنجی شده و به صورت مصاحبه اجرا گردیده است. یافته ها نشان می دهد، فرضیات پژوهش تأییدشده و نقش بازی کردن، نقش عاطفی و پرورشی، نقش ارائه دهنده خدمات، نقش حمایتی، نقش مراقبتی، نقش هویت بخشی جنسیتی و در نهایت نقش تربیت اجتماعی بر نقش تربیت دینی پدر تأثیر معنی داری داشته و نقش مراقبتی نیز بی تأثیر است. نتیجه پژوهش نشان می دهد که در خانواده های امروزی پدران با توجه به ابعاد چندگانه وظایف خود نقش مهمی را در تربیت دینی فرزندان خود دارند و این ظرفیت ها می توانند با آموزش و فرهنگ سازی در کشور مورد توجه جدی قرار گیرد.