درخت حوزه‌های تخصصی

جریان وروند «نگارش مکتوب» در میان شیعیان، موضوعى است که در کتاب میراث مکتوب شیعه نوشته دکتر سیدحسین مدرسى مورد بررسى و کند و کاو قرار گرفته است و نوشتار حاضر در صدد معرفى و مرورى برمطالب کتاب‏یادشده و بیان نکته‏هاى نو و تازه‏یاب آن مى‏باشد که در سه‏بخش سامان یافته‏است. در بخش اول ، ضمن معرفى نویسنده کتاب و بیان توانایى و شایستگى وى در این عرصه، محتوا و شیوه تنظیم کتاب و ویژگى‏هاى آن بیان شده است. در بخش دوم، به آرا و دیدگاه‏هاى نویسنده که به‏گونه‏اى انتقادى روایات را همراه با زمینه تاریخى آن‏ها بررسى کرده، توجه شده، سپس رشد و توسعه طبیعى روایات به مرور زمان ـ که مورد تأکید نویسنده است ـ و به صورت موردى نشان داده شده است. مباحث و اختلافات مذهبى و اثرات آن در ساخت روایات از جمله مسائلى است که در جاى جاى کتاب از نگاه تیزبین مؤلف دور نمانده و اهمیت فوق‏العاده‏اى در تحلیل‏هاى نویسنده داشته است. در این بخش، ذیل سه عنوانِ گونه‏هاى نگارش، اخبار ساختگى و ریشه‏یابى لغزش‏ها مطالب پراکنده کتاب تنظیم شده و قابل دست یابى است. در پایان و بخش سوم، برخى نقدهاى وارد برکتاب مطرح شده است .

روش تاریخ‏نگارى جرجى زیدان، ادیب و مورخ بزرگ لبنانى و آغازگر شیوه نوین تاریخ‏نگارى اسلامى، موضوع بحث حاضر مى‏باشد که طى آن، نخست از زیدان و جایگاه علمى و ادبى او و سپس اهمیت روش وى در نگارش تاریخ تمدن اسلامى سخن به میان آمده است، آن‏گاه اصول سه‏گانه روش زیدان، یعنى سه اصل ریشه‏شناسى تمدن اسلامى، تحلیل حوادث تاریخ اسلام و کشف تمدن اسلامى مورد بررسى قرار گرفته و در پایان، روش کار او به بوته نقد نهاده شده است. نتیجه‏گیرى نیز بخش پایانى مقاله را تشکیل مى‏دهد.

وهب بن منبه ، یکی از مورخان و راویان قصص امتهای گذشته در صدر اسلام است که اطلاعات فراوانی از زندگی اش در دست نیست . آثار زیادی به او نسبت داده شده که البته در صحت انتساب آنها به او اختلاف نظر وجود دارد . مورخان اسلامی در باره وب بن منبه و وثاقت او اتفاق نظر ندارند و مخصوصاَ شیعیان دیدگاه تندی را نسبت به او دنبال می کنند ، اما در عین حال ، اسرائیلیات او به طور گسترده ای وارد تاریخ اسلام اعم از شیعه و سنی گردیده و مورد استناد قرار گرفته است . این تحقیق کوشیده است که شخصیت وهب بن منبه ، تاریخنگاری و تاثیر او بر تاریخنگاری اسلامی و مورخان بعد از او و نیز دیدگاه مورخان اهل سنت و تشیع را نسبت به وی مورد بحث و بررسی قرار دهد .