فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱٬۰۶۱ تا ۱٬۰۸۰ مورد از کل ۳٬۷۴۵ مورد.
۱۰۶۱.

میزان سازگاری و سازوارگی مقولات عرفانی با علم در گلشن راز شیخ محمود شبستری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گلشن راز ارتباط انسان علم عرفان شیخ محمود شبستری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷ تعداد دانلود : ۴۲
نگاه عمیق به متون عرفانی مسبّب حرکت فکری انس ان است. شناخت عرفانی ع ارف، کلّ هستی از جمله فیزیک عالم و ماورای فیزیک آن را در بر می گیرد. لذا تفکّر اندیشمندانه در آن ضروری می نماید. بررسی این حوزه از جنبه های مختلف مخصوصاً جنبه علمی و هم سویی آن با یافته های علمی بشری آن چنان که باید مورد توجّه اندیشمندان و دانشمندان ادیان مختلف قرار نگرفته است. مسأله این است که اگر حوزه معرفتی عرفان مشتمل بر شناخت بالاتری از هستی است، حتماً زمینه شناخت علمی نیز در آن موجود است. لذا این مسأله را باید از مسائل مهّم در عرصه پیشرفت علمی بشر محسوب کرد و ورود عرفان را به حوزه علم جایز دانست. عدّه ای با ابراز رابطه خصمانه بین «علم» و «عرفان» سعی بر آن داشته اند تا این دو را ناسازگار جلوه دهند و عدّه ای به سازگاری علم بشری با گفتار عرفانی عارفان باور داشته اند. مقاله حاضر، ابیاتی از گلشن راز شیخ محمود شبستری را با توجّه به داده های علمی منطبق با کشفیّات علمی عصر جدید، مورد بررسی قرار داده است.
۱۰۶۲.

رمز نور و رنگ در آرای علاءالدوله سمنانی و سیدمحمد نوربخش(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کبرویه تجلیات الوان و انوار سیدمحمد نوربخش علاءالدوله سمنانی لطایف سبع

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی کلیات فلسفه‌ تصوف و عرفان
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی کلیات شخصیت ها[زندگینامه ها؛ اندیشه ها و..]
تعداد بازدید : ۱۸۳۹ تعداد دانلود : ۷۴۶
توصیف منازل سلوک و اطوار قلب و مکاشفات خلوت، از طریق انوار و الوان در تصوف و عرفان اسلامی، به خصوص در طریقه کبرویه، و نقش شیخ در این زمینه دارای اهمیت خاصی است. علاءالدوله سمنانی (659- 736) و سیدمحمد نوربخش (795- 869) دو تن از عارفان مشهور این طریقه به شمار می روند که در آثار خود به این مهم پرداخته اند. سمنانی آنچه را که کبرویه، اطوار سبعه قلب می خواند، به لطایف تعبیر کرده و در تقریر خود هریک از این لطایف سبع را در وجود انسان که عالم صغیر محسوب می شود، حکم وجود انبیا و مظهریت آن ها را در عالم کبیر دانسته و نیز هریک از این ها را، دارای نوری خاص با رنگ مخصوص به خود می داند که سالک در مراتب و اطوار، در حال مکاشفه، مشاهِد آن نور خواهد بود. نوربخش نیز با بیان مراتب نور و تقسیم آن به وجود، علم و ضیا و تطابق هریک با عوالم خمس و تمثّل آن با رنگ ها و بیان فیوضات الهی و ارتباط آن با افلاک سماوی و ارتباط میان انوار متلونه و تجلیات متعیّنه به این موضوع شکلی نمادین بخشیده است. بررسی تحلیلی و مقایسه ای این موضوع در برخی متون عرفانی کبرویه و آثار سمنانی و نوربخش، می تواند قلمرو جدیدی به روی انسان در فهم مکاشفات عرفانی باز کند.
۱۰۶۳.

نگاهی به اندیشه های رودکی از منظر عرفانی و حکمی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: رودکی اخلاق پند و حکمت اندیشه های عرفانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴ تعداد دانلود : ۵۰
ارتباط قالب و معنی در شعر دوره رودکی آهسته آهسته کامل شده است. هنوز در عهد سامانیان قالب موضوع را معین می کرد و موضوع قالب خود را دریافته بود مانند قالب «قطعه» عموماً برای ترویج اخلاق و پند و اندرز و حکمت به کار رفته است. قالب «قصیده» بیشتر برای توصیف طبیعت، مدح و ستایش بزرگان و همچنین مباحث حکمی در نظر بوده است. قالب «تغزل» برای بیان احساسات، عواطف شاعرانه و عاشقانه استفاده می شده است. از این روی با عنایت به اشعار رودکی سمرقندی دریافته می شود که او در بیان حکمت و مباحث فلسفی و گونه ای از عرفان مبتدی پیش قدم بوده است. او در همه قالب های رایج آن دوره شعر گفته که از جمله موضوعات طرح شده در این قالب ها، نوعی از شناخت حقیقت و بیان معنویت است. گرچه او در آغاز راه است اما بی تردید موضوعاتی چون مرگ اندیشی، بحث های فلسفی، انسانی و ... از سوی رودکی مورد توجه شاعران پس از وی قرار گرفته است.
۱۰۶۴.

تأملی بر تأویلات داستان یوسف (ع) در متون عرفانی بر پایه امهات متون نظم از قرن ششم تا نهم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تأویل رمز تمثیل داستان رمزی یوسف (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸ تعداد دانلود : ۳۸
داستان پیامبران یکی از مهترین دستمایه های عرفا برای بیان مضامین وافکارمتعالی انسان سازاست.دراین میان داستان یوسف (ع) ازویژگی خاصی برخورداراست .درمیان سرگذشت پیامبران ، قصه یوسف (ع) به واسطه حوادث واتفاقات خاصی که درزندگی اورخ داده، وجوه عرفانی فراوانی دارد ، به صورت تمثیلی یا تاویلی بیان شده است . ان داستان نزد عرفا سیروسلوک روح است. دراین مقاله سیرروحانی روح را اززمان گرفتارشدن درقهرچاه جسم ودنیاتارسیدن به اوج آسمان درقالب داستان یوسف(ع) همراه بامهترین تاویل هایی که ذیل شخصیتها وحوادث قصه نقل شده ، درمتون نظم عرفانی ازقرن ششم تاقرن نهم مورد نقدوتحلیل قرارداده است.
۱۰۶۵.

جایگاه معرفت و طرق وصول به آن در اندیشه ملا صدرا بر اساس کتاب کسرُ الاصنامِ جاهلّیه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عرفان نقد مبانی ملا صدرا کسر الاصنام جاهلیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰ تعداد دانلود : ۳۳
گروهی از اندیشمندان حوزه خداشناسی و دین پژوهی عقل را ابزار قابل اعتمادی برای رسیدن به کمال مطلوب و کشف زوایای هستی نمی دانند. آن گروه از متألهین که عشق را به جای عقل بر گزیده اند، عارف نامیده می شوند. عارفان با نردبان دل و بال عشق و معرفت، پله پله خود را به قرب الهی نزدیک می سازند تا به سعادت حقیقی و کمال مطلوب نایل شوند. عرفان نیز همانند هر روش دیگری مورد سوء استفاده قرار گرفته است. مدافعان عرفان با نوشتن کتب و مقالاتی سعی کرده اند چهره راستین این تفکر متعالی را از زیر نقاب شبهات و کج روی ها آشکار ساخته و روش معتدل و به دور از افراط و تفریط را معرفی کنند. ملا صدرا یکی از حامیان و سالکان سلوک عرفانی است که با نوشتن کتاب «کسر الاصنام جاهلیه» در راه آشکار ساختن مبانی عرفان راستین و فاش ساختن روش کج اندیشان کوشیده است. این مقاله سعی دارد اندیشه های این عارف را در همین راستا بررسی کند.
۱۰۶۶.

بررسی تطبیقی مفهوم تجلی در اندیشه وحدت گرای مولانا  و شبستری با استناد به مثنوی و گلشن راز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: وحدت وجود تجلی مولانا شبستری وجود و عدم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸ تعداد دانلود : ۳۷
همان طور که می دانیم اصل جهان بینی مولانا بر محور وحدت وجود است؛ اینکه ذات حق به جلوه های گوناگون در کثرات و تعینات تجلی کرده و آن ها را آینه تمام نمای حق نموده است. با توجه به تأثّر شبستری از مکتب مولانا، این مفهوم در ایدئولوژی عرفانی وی نیز وارد شده است. در این مقاله برآنیم تا به بررسی تطبیقی مفهوم «تجلی» که یکی از مفاهیم اساسی در مبحث وحدت مطلق است بپردازیم. هدف عمده ما در مطالعه حاضر، در اصل بررسی شباهت ها و تفاوت های دیدگاهی مولانا و شبستری نسبت به مسأله تجلی ذات حق در کثرات و تعینات است.
۱۰۶۷.

دوسوگرایی انسان در عرفان اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دوسوگرایی انسان آفرینش مرد زن تمثیل حقیقت محمدیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۴ تعداد دانلود : ۷۰
انسان، اشرف مخلوقات، موجودی دوسوگرا است که هم در خلقت و هم در سلوک ، به دو سوی نور و ظلمت گرایش دارد . بخشی از وجود او به عالم نور و بخشی به عالم ظلمت تعلق دارد .  تمثیل نور و ظلمت و قرار گرفتن انسان در میانه آن دو با استفاده از بیانی نمادین مطرح شده است . روح و جسم. عقل و نفس. جام و نور یا جام و باده و همچنین آینه و نمد از عمده ترین عناوین تمثیل به شمار می روند . زن و مرد بیانی دیگر برای نمایش تقابل نمادین نور و ظلمت در حیطه ی آفرینش انسان می باشد . تمثیلی که در میان دیگر فرهنگ ها و مذاهب نیز می توان جنبه ای از آن را مشاهده کرد . علاوه بر این زن خود دارای چهره ای دو سویه است . از طرفی نماد ظلمت در برابر مرد  است و از طرفی دیگر سمبل نور حقیقی یعنی حقیقت مطلق . ویژگی دوسوگرایی انسان، تحت تأثیر تعلق وی به مفهوم و بحث گسترده ای موسوم به "حقیقت محمدیه " شکل گرفته است؛ چرا که حقیقت محمدیه نیز که انسان ، مهمترین مصداق آن به شمار می رود، مفهومی دوسوگرا است که نقش واسطه گری را بر عهده دارد.
۱۰۶۸.

بررسی و تحلیل بزرگ ترین موانع رشد و کمال انسان در نهج البلاغه و مثنوی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: موانع مولوی نهج البلاغه کمال مثنوی حضرت علی(ع)

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی کلیات شخصیت ها[زندگینامه ها؛ اندیشه ها و..]
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی انسان و جامعه در روایات
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات موارد دیگر متون حدیث نهج البلاغه پژوهی
تعداد بازدید : ۴۴۵۱ تعداد دانلود : ۱۱۴۵
نوشتار حاضر موانع راه کمال انسان را از دیدگاه نهج البلاغه و مثنوی بررسی کرده و از میان رهزنان بی شماری که در این مسیر بر سر راه انسان قد علم کرده اند، به نفس اماره و شیطان و حب دنیا پرداخته است؛ زیرا این عوامل سه گانه خود مانع زاست؛ یعنی ریشه ی آفت های بسیار دیگری نیز به شمار می روند. در کلام حضرت علی(ع)، دشمنانگی شیطان در مقایسه با نفس بیشتر است؛ زیرا نفس آن گاه که تبدیل مزاج می یابد، دیگر بر سر راه انسان قرار نمی گیرد؛ امّا در کلام مولوی، نفس غالباً به معنی نفس امّاره است، بنابراین خطر او از شیطان بیشتر است. دنیا در کلام امیرمؤمنان و مولوی، دو چهره دارد: چهره ای فریبا و چهره ای پنددهنده؛ آن گاه فریباست که نفس و شیطان از آن سوء استفاده کنند و به همین دلیل جزء موانع بزرگ راه کمال انسان قلمداد می گردد.
۱۰۶۹.

رویکردِ سنایی به تقابل های دوگانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سنایی نشانه شناسی ساختارگرا تقابل های دوگانی بار ارزشی شبکه هم تراز

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی کلیات فلسفه‌ تصوف و عرفان
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی کلیات شخصیت ها[زندگینامه ها؛ اندیشه ها و..]
تعداد بازدید : ۸۷۰ تعداد دانلود : ۴۸۲
پژوهشِ حاضر، با استفاده از روشِ «نشانه شناسی ساختارگرا» و با تکیه بر شعرِ سنایی کوشیده است رویکردِ سنایی را در برخورد با تقابل های دوگانی بررسی کند. به همین منظور، با طرحِ دو موضوع؛ یعنی بارِ ارزشیِ نشانه و شبکه هم تراز، آن دسته از تقابل های دوگانی که در شعر وی رایج است، تحلیل و بررسی شده است. این بررسی نشان گر آن است که در زبان و اندیشه سنایی سه منظرِ متفاوت وجود دارد. در هر یک از این چشم اندازها، رویکردِ سنایی به قطب های تقابل، متفاوت است. این رویکردها، در حقیقت حاکی از آن است که بارِ ارزشی قطب ها در سیرِ تحولِ فکری سنایی به طورِ مستمر تغییر می کند. علاوه بر این، شبکه های هم ترازِ متفاوتی در هر رویکرد پدیدار می شود که بنابر اصلِ پیوستگی، همه عناصرِ آن، بارِ ارزشی یکسانی دارند.
۱۰۷۰.

نگاهی تحلیلی به رابطه معنوی سلطان ولد و مشایخ طریقه مولویه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تاریخ تصوف طریقه مولویه سلطانولد مشایخ مولویه

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی کلیات فلسفه‌ تصوف و عرفان
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی کلیات شخصیت ها[زندگینامه ها؛ اندیشه ها و..]
تعداد بازدید : ۱۰۲۷ تعداد دانلود : ۵۹۲
بهاءالدین محمد، معروف به سلطان ولد، یکی از قدرتمندترین مشایخ طریقه مولویه محسوب میشود. او همواره مشایخ و بزرگان مولویه را تکریم و از اوامر پیرانه آنها اطاعت میکرد. سلطان ولد نه تنها سرسپرده پدر خود بود، بلکه صحبت سید برهانالدین محقق ترمذی را نیز درک کرد. او از زمره کسانی بود که به حقیقت وجودی شمس تبریزی پی برد و شمس نیز اسرار الهی را در گوش جانش دمید. علاوهبر این، سلطان ولد از خلافت صلاحالدین زرکوب احساس خشنودی میکرد و او را شاه دو جهان و یکتای عالم میدانست. وی حسامالدین چلبی را نیز شیخ خود دانسته، معتقد بود که با تمسک به ولایت الهی او به کعبه مقصود میتوان رسید. پس از مرگ حسام الدین، سلطان ولد پشتیبان معنوی خود را از دست داد و در فراق او به گریه و زاری پرداخت؛ اما حسامالدین به خواب او آمد و به سوی کریمالدین بکتمر هدایتش کرد. سلطان ولد اگر چه به مدت هفت سال از افاضات معنوی این مرشد بهره میگرفت، اما او را به - مریدان معرفی نکرد. نگارندگان چند عامل را در گمنام ماندن کریم الدین بکتمر دخیل میدانند: 1 - حب مفرط مریدان به سلطان ولد؛ 2- میل سلطان ولد به مقدس نشان دادن خاندان مولوی؛ 3 قدرت اجتماعی سلطان ولد و شهرت گریزی کریمالدین؛ 4- عقاید عرفانی سلطان ولد. در این جستار برآنیم تا ارتباط معنوی سلطان ولد را با مشایخ طریقه مولویه بررسی کنیم.
۱۰۷۱.

ولایت در احادیث قدسی و بازتاب آن در برجسته ترین متون منثور  عرفانی فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ولایت ولی احادیث قدسی هستی و اولیا ملامت تاویل متون عرفانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸ تعداد دانلود : ۶۳
"ولایت" و "ولی" از محوری ترین و اساسی ترین واژه ها و اصطلاحات فرهنگ اسلامی، بویژه عرفان شیعی است.از قدیمی ترین متون اسلامی تا متاخرترین آن ها،به این موضوع پرداخته اند.رویکرد فراوان و توجه همه دانشمندان اسلامی و عارفان به این مقوله به سبب توجهی است که بدین موضوع در قرآن کریم و به تبع آن در گفتار حضرت پیامبر اسلام (ص) شده است مقام ولایت از آن کسانی است که خداوند افعال و اوصاف بشری را از آن ها زدوده و به اوصاف الهی تبدیل کرده است. حضرت حق این طایفه را به مبارزه با هوای نفسانی نصرت داده و در کنف حمایت خود نگهداری می کند تا جایی که آنان را به عنوان دوست مخصوص خود برگزیده است. در این پژوهش، این موضوع از منظر احادیث قدسی در کتب عرفانی  از قبیل کشف المحجوب ، رساله قشیریه،مرصادالعباد و...مورد واکاوی قرار گرفته است.
۱۰۷۲.

علم پیشین الهی در عرفان اسلامی؛ از منظر صدرالمتألهین

کلید واژه ها: صدرالمتألهین اعیان ثابته معتزله خداوند عرفا اسماء علم پیشین اشیا

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات مکتب های فلسفی حکمت متعالیه
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات فلاسفه اسلامی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام خداشناسی صفات و اسماء خدا
  4. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی کلیات فلسفه‌ تصوف و عرفان
تعداد بازدید : ۱۵۱۷ تعداد دانلود : ۴۱۱۸
«علم پیشین خداوند به اشیا» از جمله موضوعاتی است که همة دانشمندان مسلمان از زوایای گوناگون به آن پرداخته اند. در میان حکمای مسلمان، صدرالمتألهین، برخلاف حکمای پیشین، تبیینی عقلی از این علم خداوند به اشیا، در دو ساحتِ ذات و مغایر ذات ارائه می دهد که با وحدت و بساطت ذات متعال سازگار می باشد. ایشان در آثار فلسفی خود، در ضمن بررسی آراء اندیشمندان مسلمان دربارة نحوة علم پیشین خداوند به اشیا، دو تفسیر کاملاً متفاوت از دیدگاه عرفا ارائه داده است: وی ابتدا با استناد به ظاهر عبارات عرفا، دیدگاه آنان را در تهی بودن از دلیل، هم سطح دیدگاه معتزله دانسته است. سپس با استناد به واقعیت های نهفته در عبارات عرفا، دیدگاه آنان در زمینة علم پیشین خداوند به اشیا را، عمیق ترین و دقیق ترین دیدگاه دانسته است. این مقاله، به بررسی دو تفسیر متفاوت صدرالمتألهین از دیدگاه عرفا دربارة نحوة علم پیشین خداوند به اشیا می پردازد و انطباق و یا عدم انطباق تفسیر ایشان با دیدگاه عرفا را مورد بررسی قرار می دهد.
۱۰۷۳.

اهداف تربیت عرفانی در نگاه مولانا با تأکید بر انسانشناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مولانا و انسان شناسی تربیت عرفانی از نظر مولانا اهداف تربیتی و نگاه عارفان به آن

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی کلیات فلسفه‌ اخلاق
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی کلیات فلسفه‌ تعلیم و تربیت
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی کلیات شخصیت ها[زندگینامه ها؛ اندیشه ها و...]
  4. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تربیت تربیت دینی
  5. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی کلیات فلسفه‌ تصوف و عرفان
  6. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی کلیات شخصیت ها[زندگینامه ها؛ اندیشه ها و..]
تعداد بازدید : ۲۰۹۷ تعداد دانلود : ۸۰۵
تربیت عرفانی یکی از ساحتهای تربیتی معنوی است که در آموزه های عارفان اهل طریقت و سیر و سلوک ریشه دارد. هدف از نگارش این مقاله، استنتاج اهداف تربیت عرفانی مولانا شاعر و عارف بزرگ قرن هفتم هجری از آرای انسانشناسانة اوست که در آثارش نمودار است. این پژوهش با روش توصیفی استنتاجی نگارش یافته است. بر اساس یافته های این پژوهش، هدف نهایی مولانا در تربیت آدمی، فنا و بقای بالله دانسته شده و سایر اهداف که در حکم اهداف واسطه ای در تربیت عرفانی است، در راستای تحقق آن وضع گشته است که اهدافی مانند رسیدن به تغییر خویشتن، دریافت بارقه های حق، رسیدن به معرفت شهودی، عشق، موت اختیاری و... در زمرة این اهداف قرار می گیرد که هر یک از آنها در رسیدن انسان به هدف اصلی او در تربیت عرفانی از نگاه مولانا یعنی همان فنا و بقای بالله نقش مهمی بر عهده دارد.
۱۰۷۴.

«خودفراموشی» در بستر از خودبیگانگی با تکیه بر دیدگاه مولوی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مولوی فنا خودشناسی ازخودبیگانگی قوس نزول و صعود ازخودفراموشی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی کلیات فلسفه‌ اخلاق
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی کلیات شخصیت ها[زندگینامه ها؛ اندیشه ها و..]
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی کلیات شخصیت ها[زندگینامه ها؛ اندیشه ها و..]
تعداد بازدید : ۱۹۵۳ تعداد دانلود : ۹۹۴
مولوی با الهام از منابع دینی با زبان شعر، تمثیل و جملات نغز، سعی در واکاوی معنا، علل، پیامدها و در نهایت راهکارهایی جهت درمان آن داشته است. از نظر مولوی، انسان دارای هویتی الهی است که در اثر هبوط، از آن دورافتاده و دچار خودفراموشی شده است. آنچه این فراموشی اجباری اولیه را تشدید می کند، تعلق به ماده و مادیات و تأثیر قوای طبیعی حیوانی است که تیرگی و ظلمت را بر وی غالب می سازد. در نتیجه او در درون خود عذاب و شکنجه مرغ محبوس را احساس می کند و می نالد و هوای بازگشت به وطن اصلی خود را دارد. این سیر استکمالی آثار مولوی در قالب قوس نزول و صعود قابل تصویر است. از دید مولوی دو دسته عوامل درونی و بیرونی باعث عدم شناخت خویشتن است. از نظر وی نقطه مقابل علل خودفراموشی، راه هایی برای خودیابی و غلبه بر خودفراموشی است. و راه درمان آن چیزی جز یافتن مأوای اصلی و بازگشت به آن و در نتیجه خروج از غفلت نیست.
۱۰۷۵.

ارتباط عرفان و هنر اسلامی وتجلّی آن در معماری آرامگاه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: هنر عرفانی رمزگرایی جمال خداوندی عالم خیال آرامگاه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹ تعداد دانلود : ۵۶
وابستگی هنرهای مختلف به مباحث عرفانی چنان عمیق و پیچیده است که فرض جدایی آنها از یکدیگر محال می نماید. این همبستگی در بین ادیان الهی و هنر بومی آن کشورها به خصوص شریعت مقدّس اسلام آشکارتر است؛ پس آیا عرفان ابزاری مؤثّرتر وسخنگوتر وشارحی برتر از هنر برای معرفی و حضور خود نداشته است و آیا می توان گفت عرفان متعلّق به ذات وماهیّت تمام ادیان است؟ در این مقاله سعی شده به روش اسنادی اهمّیّت هنر معنوی و تجلّی عرفان در هنر اسلامی مورد بررسی قرارگیرد و زیبایی های فراموش شده، یادآوری گردد ودر نهایت نقش اساسی عرفان در جهت بخشیدن وهدایت هنر و هنرمندان به سوی مقصد الهی شان بیان شود.
۱۰۷۶.

دنیا؛ نماد عالم ظلمت در عرفان اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عالم ظلمت عالم نور سیمای دنیا عرفان اسلامی نماد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲ تعداد دانلود : ۴۷
در عرفان اسلامی، همواره شاهد ارائه سیمای ناخوشایند و فریبکار از دنیا هستیم. این نگرش، با آن چه در دیگر  مکتب های عرفانی مشاهده می شود، همسو است؛ اما آن چه مخاطب را به بازنگری این نگرش فرا می خواند، همسویی غیر  قابل انکاری است که دیدگاه مطرح شده در عرفان اسلامی را به نحوه ی مطرح شدن دنیا در برخی از متون اسلامی پیوند می زند. در این راستا، شاهد تلاش عرفا جهت ایجاد ارتباط میان مصداق دنیا و مفاهیم خاصی هستیم که در نهایت مبین جنبه ظلمانی دنیا است؛ نظیر فریبکاری، دشمنی و ...؛ علاوه بر این، شیطان، بیشترین ارتباط را با دنیا برقرار می کند. از آن جا که دیگر عناصر شیطانی که با هم یاری خویش، عامل اخراج آدم از بهشت شدند، در کنار شیطان با دنیا در ارتباطند؛ می توان به این نتیجه رسید که مبحث مذکور، برگرفته از تعالیم و معارف اسلامی است؛ چرا که این بن مایه مأخوذ از قرآن است؛ همچنان که وجود پاره ای شواهد در آیات و احادیث بر این نظریه تأکید می کند.
۱۰۷۷.

مقایسه دستورات عرفانی خواجه عبدالله انصاری و قواعد رهبانی بندیکت قدیس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عرفان مسیحی اسلامی بندیکت خواجه عبدالله انصاری

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی قرون وسطی قرون وسطی اولیه (قرون 5-11)
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی کلیات فلسفه‌ تصوف و عرفان
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی کلیات شخصیت ها[زندگینامه ها؛ اندیشه ها و..]
تعداد بازدید : ۱۰۹۲ تعداد دانلود : ۷۲۱
در این مقاله، دستورات بندیکت قدیس (480- 547 م) به شاگردان راهبش و رهنمودهای عرفانی خواجه عبدالله انصاری (396- 481 ه.ق) با تأکید بر کتاب قواعد بندیکت و منازل السائرین خواجه مقایسه شده است. این مقایسه با روش توصیفی- تحلیلی به هدف آشکار کردن همگرایی و هم سنخی دو شخصیت انجام شده است. اهمیت این موضوع با توجه به جایگاه تأثیرگذار این دو شخصیت در دو دین و نیاز موحدین به همگرایی، روشن می شود. در این مقایسه تنها به رهنمودهای عرفانی و رهبانی دو طریقه پرداخته می شود. بیداری، توبه، تعقل، یاد مرگ و روز قیامت، دوری از دنیا، ترک گناه، اخلاص نیت، تسلیم، صبر، اخلاق، تواضع، ذکر و محبت از دستورهای سلوکی مشترک بندیکت و خواجه است که مورد مقایسه قرار گرفته است. بندیکت و خواجه در مسائلی درباره توبه و نگرش به دنیا اختلاف دارند. از مجموع مباحث نتیجه می شود که آراء بندیکت و خواجه در مؤلفه های بسیاری، یکسان یا شبیه هستند. سپس شباهت ها و تفاوت ها تحلیل شده است. ریشه مشابهت رهنمودهای سلوکی بندیکت و خواجه این است که خاستگاه معرفتی آن دو، ادیان آسمانی مسیحیت و اسلام است که بر اساس فطرت مشترک انسانی هستند.
۱۰۷۸.

علم انسان کامل از دیدگاه سیدحیدر آملی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عرفان انسان کامل علم لدنی حق الیقین سریان سیدحیدر آملی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی کلیات فلسفه‌ تصوف و عرفان
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی کلیات شخصیت ها[زندگینامه ها؛ اندیشه ها و..]
تعداد بازدید : ۱۴۰۹ تعداد دانلود : ۶۶۰
جا نمایه عرفان اسلامی دو مسأله توحید و موحد، یعنی انسان کامل است و دربار آن به عنوان یکی از اساسی ترین ارکان عرفان اسلامی، مباحث عمیق و ارزشمند مرر شده است. یکی از مشخص هها بارز انسان کامل مسأله علم است. مقال ه حاضر نیز درصدد پژوهش در این مسئله است که ماهیت و مختصا علم انسان کامل ، نزد سیدحیدر آملی چیست؟ در این پژوهش این نتای به دست آمد : سیدحیدر آملی توانسته با برقرار پیوند میان علم و معرفت شهود و با استمداد از سه گانه شریعت، طریقت و حقیقت و سه گانه علم الیقین، عین الیقین و ح قالیقین ، جامعیت، اصالت و برتر علم انسان کامل را به خوبی تبیین نماید. بنابراین، ماهیت علم انسان کامل در نظر سیدحیدر، از سنخ کشف است و جامعیت، سریان، یقین حقانی، لدنی، اریی، موهبتی و اصالی بودن از مختصا آن است. همچنین، سیدحیدر بر پایه طر وحد شخصی وجود و با بهره گیر از دو مؤلفه اتحاد و سریان، به تبیین علم انسان کامل در دو قوس صعود و نزول پرداخته است. افزون برآن، در تفکر شیعی سیدحیدر، پیامبر اکرم )ص( و امامان معصوم )ع(، از مصادیق اتم انسان کامل هستند.
۱۰۷۹.

نقش نگاه هستی شناختی ابن عربی در تبیین چیستی و هستی وحی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: وحی جبرئیل عنصر مادی حقیقت محمدیه عین ثابت واحدیت احدیت

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام پیامبرشناسی نبی کیست، وحی چیست
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی کلیات فلسفه‌ تصوف و عرفان
  4. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی کلیات شخصیت ها[زندگینامه ها؛ اندیشه ها و..]
تعداد بازدید : ۱۰۵۰ تعداد دانلود : ۵۸۸
چیستی و هستی وحی در قلمرو اسلامی از مسائل غامضی است که علما و اندیشمندان برای تبیین و تحلیل آن نظریات گوناگونی ارائه کرده اند. در این میان تبیین ابن عربی از وحی، جایگاهی ویژه یافته و کانون توجه سایر اندیشمندان قرار گرفته است. در این مقاله نخست برخی مباحث پیرامونی وحی از جمله مفهوم شناسی وحی، ضرورت وحی، مراتب وحی و رابطة وحی و مکاشفه را بررسی کرده ایم و ازآنجاکه تحلیل ابن عربی از کیفیت نزول وحی با نگاه هستی شناسانة او گره خورده است، با مبنا قرار دادن این نگاه ویژه ابتدا توضیحی مختصر در این باره بیان داده ایم و سپس با ارائة چهار ویژگی اساسی وحی که آنها را از همان نگاه هستی شناختی محی الدین برگرفته ایم، به تحلیل و تبیین کیفیت نزول وحی و حقیقت آن از دیدگاه ابن عربی پرداخته ایم.
۱۰۸۰.

نگاه طبیعی به عرفان نقد و بررسی کتاب عرفان و فلسفه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: دین استیس فلسفة عرفان نقد کتاب عرفان و فلسفه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۷۲ تعداد دانلود : ۱۱۶۱
هدف این مقاله1 معرفی و نقد و بررسی اجمالی عرفان و فلسفه اثر والتر ترنس استیس است. او در این کتاب پس از اشاره به هدف، شیوه، پیشینه، و روش کار خود درصدد پی افکندن طرحی نو است. استیس، بر اساس یک برنامة پژوهشی مشخص، نخست به مفروضات و تعریف اصطلاحات لازم می پردازد تا زمینه برای نقطة ثقل کتاب، یعنی ویژگی ها و وجوه مشترک تجربه های عرفانی آفاقی و انفسی، فراهم گردد؛ سپس با طرح دلایل عینیتِ احوال عرفانی در خصوص ذهنی و عینی بودن تجربة عرفانی به سه نظریه می رسد تا در فصل چهارم به بررسی دلایل توجیه وحدت وجود بپردازد. سه فصل بعدی کتاب درباره مسائل مرتبط با عرفان است، و نویسنده از زاویة دید خود آن ها را تحلیل کرده و دست به نظریه پردازی زده است. این سه فصل عبارت اند از نسبت عرفان و منطق، نسبت عرفان و زبان و نسبت عرفان با بقای نفس. فصل آخر کتاب را نیز می توان جمع بندی مباحث به حساب آورد. بدین ترتیب، در این مقاله، پس از معرفی کلی اثر و مروری بر سرفصل های اصلی، طی دو فصل به تحلیل ابعاد شکلی صوری و ابعاد محتوایی علمی آن می پردازیم و در هر فصل از امتیازات و کاستی های مورد نظر بحث خواهیم کرد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان