فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۴۱ تا ۱۶۰ مورد از کل ۴٬۹۹۰ مورد.
۱۴۱.

محتواپژوهی روایی تأثیر روابط اجتماعی مؤمنین در تمدن سازی اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: ایمان آرامش تمدن اسلامی روابط اجتماعی کفر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 893 تعداد دانلود : 565
تحقق تمدن اسلامی هدف نهایی اقامه دین در جامعه است. بهره گیری از منابع غنی دینی و استفاده از دستاوردهای قابل اطیمنان دانش جدید، دو پیش نیاز رسیدن به چنین تمدنی است. تحلیل میراث روایی شیعه، نشان از آن دارد که در میان مفاهیم کلیدی منابع دینی، «ایمان» - نه آن گونه که در اذهان عموم افراد جاگرفته - حقیقتی معجون گونه دارند و در فرایند زمان، بر اساس اصول و ضوابطی معین شکل می گیرند. ایمان مشتمل بر شتاب دهنده هایی همچون حُسن خُلق است که به کارگیری آن علاوه بر تقویت ایمان، روابطی حسنه در سراسر جامعه به وجود می آورد. آن گاه که «مهارت ارتباط صحیح» با «ارکان ایمان از جمله رضایت به تقدیر و توکل»، همراه می شوند آرامش را نه فقط برای فرد که برای جامعه به ارمغان آورده و نسلی تمدن ساز تربیت می گردد. وقتی «ایمان» در روابط اجتماعی استحکام یابد، به مؤمن قدرت اقامه دین داده و قرارگرفتن آن تحت سایه ولایت، شکوفایی بسیاری از استعدادهای فرد و جامعه را به دنبال خواهد داشت. برآیند استحکام روابط اجتماعی و شکوفایی استعدادهای جامعه و رفع موانع اجتماعی، تمدنی است اسلامی که به تعبیر مقام معظم رهبری دام ظله در بیانیه گام دوم، وارد مرحله دوم آن شده ایم و پژوهش پیش رو با تحلیل محتوای روایات کتاب ایمان و کفر الکافی بر آن است تا با ترسیم نقشه راه اهل بیتD، برشی از الگوی معارف تمدن و حکومتی جهانی را نشان دهد.
۱۴۲.

قرب الاسناد در نگارش های امامیه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرب الاسناد عالی السند عالی الاسناد حمیری عبدالله بن جعفر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 365 تعداد دانلود : 27
در فهرست مکتوبات امامیه، گونه ای از نگارش های روایی به چشم می خورد که اساس کار مؤلف در آن ها، سامان بخشی و تبویب موضوعی روایات نیست بلکه کوشش مؤلف، تنظیم اثر روایی با محوریت اسناد است. معیار مؤلفان این آثار، ارائه روایاتی با کوتاه ترین طریق به مصدر روایت است. از این گونه نگارش که «قرب الاسناد» نام گرفته، در شمار آثار برخی محدثان نام آشنا یاد شده است. مؤلف قرب الاسناد می کوشد با کاستن از واسطه های خود تا معصومR، از راهیابی خطاهای انسانی در نقل روایت بکاهد و از این طریق بر اعتبار اندوخته های خود بیفزاید. در نوشتار حاضر، تلاش محدثان امامی در نگارش قرب الاسناد، با تکیه بر تنها کتاب بازمانده از این سبک، بررسی شده است.
۱۴۳.

چیستی اصطلاح حدیثی روایت منتقله و ملاک انتقال و نقد و بررسی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: اصطلاح چیستی روایت ملاک منتقله نقد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 950 تعداد دانلود : 42
اصطلاح روایت منتقله به منقولی گفته می شود که در ملاحظه اول، روایتِ نقل شده از معصومR است و با توجه به شواهد و قراین، از منابع اهل تسنّن(مکتب خلفا) به کتب شیعی(مکتب اهل بیت) به عنوان حدیثی شیعی مندرج شده است و عالمان بعدی غالباً به سبب پذیرش تسامح در ادلّه سنن و یا اعتماد به منابع متقدم دیگر محدثان و مفسران شیعه، به عنوان روایت معصومR تلقی نموده اند. خواه سرانجام پژوهش بر روی آن، به این نتیجه منجر گردد که روایت منتهی به معصومی دیگر است نه معصوم مندرج در منبع شیعی، یا در صدور آن از هر معصومی تردید پیدا شود و یا در عدم صدور آن از معصوم یقین شود. اما اینکه این نقل که منتقله بودن آن اثبات شده، استوار است یا نه، معتبر است یا نه، مرحله بعدی پژوهشِ روی روایات منتقله است. گرچه افرادی چون علامه تستری و برخی از نویسندگان معاصر، با تعابیری دیگر به روایات منتقله در آثار خود اشاره داشته اند، به گونه مشخص، علامه عسکری اولین محققی است که در این زمینه با تفصیل بیشتری وارد شده است. به صورت اجمالی، عدم وجود روایت در منابع اصیل و عتیق شیعی و نقل از طریق راویان غیر شیعی، وجود راویان مشترک، وجود شیخ اجازه عامی در میان اساتید صاحب منبع متقدم شیعی، عامی بودن صاحب کتاب، غیر موجود بودن در دیگر کتب معتبر شیعه حتی به الفاظ مشابه، تقریبی بودن تفکر صاحب کتاب، حساسیت کمتر محدثان نسبت به نقل در زمینه غیر فقه از ملاک های منتقله بودن روایت است. معلوم نبودن انتساب کتابی که حدیث در آن مندرج شده، به مؤلف آن، اضطراب متن، وضعی و جعلی بودن روایت، عدم انطباق با تاریخ قطعی اثبات شده یا مشهور، عدم سازگاری با ضروریات دین و مذهب و مبانی متقن کلامی، ناسازگاری با حکم عقل بدیهی و یا استبعاد عقلی داشتن، مخالفت با آیات قرآن یا سنت قطعی یا اطمینان آور، رجحان داشتن خبر معارض با آن و به طور کلی عدم وجود روایت در منبع معتبر، عدم شهرت راوی به راستگویی و امانتداری در نقل حدیث یا اشتهار وی به دروغ گویی و خیانت، از جمله اسباب نااستوار بودن یک روایت منتقله و نقد آن است.
۱۴۴.

ابن قولویه: محدثی در گذر از نصّ به اجتهاد (ظهور و افول یک محدث قمی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ابن قولویه تاریخ حدیث رجال تاریخ فقه اثری تاریخ شیعه امامیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 395 تعداد دانلود : 239
ابن قولویه محدث و فقیه متقدم شیعی، از خاندانی محدث بود. وی تأثیرگذارترین استاد شیخ مفید بود و محدثان و بزرگان نامداری چون شیخ صدوق و ابن غضائری نزدش شاگردی کرده اند. حیات علمی وی در مکتب حدیث قم آغاز شد و پس از فعالیت در چند بوم حدیث مهم شیعه، در بغداد وفات یافت. نقش وی در انتقال حدیث و کتب راویان میان این بوم ها و سرزمین های اسلامی، در سده چهارم مؤثر و کارآمد بود. او در خراسان، ماوراءالنهر و مناطق مختلف عراق و مصر به تعلیم و تعلم حدیث پرداخت. مطالعه اسامی کتاب ها و برخی اعتقادات ابن قولویه نشان می دهد او از اساتید و اعتقادات شیعیان خراسان مانند عیاشی و برخی باورهای اسماعیلیه، بیش از سایر بلاد تأثیر گرفته است. محصول این سفرها فقط کتاب کامل الزیارات نبود، بلکه بیست کتاب با موضوعات فقهی به او نسبت داده شده است. این پژوهش با اشاره به تجارب و تحلیل دستاوردهای حضور وی در شهرهای مختلف، کوشیده است درباره سبب وانهاده و کنار زده شدن ابن قولویه که اندکی پس از وفات وی رخ داده، کاوش کند. دیدگاه فقهی مشهور ابن قولویه، نظریه عددیه است که به نظر می رسد افزون بر اوضاع علمی، فرهنگی و اجتماعی سده چهارم و پنجم، این رأی هم به طور خاص، در باقی نماندن نشان علمی از فقیهی نامدار چون او، سهم عمده ای داشته باشد.
۱۴۵.

بررسی سندی و دلالی روایت تمهید مقدمات گناه یوسف در تفسیر طبری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تفسیر طبری یوسف (ع) اسرائیلیات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 752 تعداد دانلود : 523
یکی از واقعیت های تلخ تاریخی، به ویژه درباره داستان های پیامبران الهی، روایات جعلی و ساختگی فراوانی است که در منابع تاریخی و تفاسیر روایی به چشم می خورد که از آن به اسرائیلیات تعبیر می شود. از جمله آن آیات که بیشترین روایات جعلی در تفسیر آن وارد شده، آیه 24 سوره یوسف است. برخی مفسران اهل سنّت، خاصه طبری، ذیل این آیه روایاتی را ذکر کرده که با صراحت، همت و عزم قطعی حضرت یوسفR بر انجام فعل ناشایست را متصور می شود. لذا این پژوهش درصدد است تا بیان کند اولاً این دیدگاه به هیچ وجه با مقام والای پیامبر معصوم سازگار نیست و حتی با مبانی اعتقادی مسلمانان در حیطه عصمت پیامبران در تناقض است؛ ثانیاً مضمون این روایت از لحاظ متن و سند در نزد بزرگان شیعه و اهل سنّت مخدوش می باشد؛ زیرا روایاتی مورد قبول است که در تعارض با قرآن، سنت قطعی و دلیل معتبر عقلی نباشد، درحالی که این روایت طبری اینچنین نیست.
۱۴۶.

روش شناسی ابن صدیق الغماری در کشف و تصحیح علل متن حدیث(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: احمد بن محمد بن صدیق الغماری المداوی لعلل الحدیث علل الحدیث علل متنی تصحیح علل پالایش حدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 360 تعداد دانلود : 134
ابن صدیق الغماری از محدثان معاصر اهل سنت و از بزرگان مدرسه حدیثی مغرب و از معتقدان به پالایش حدیث است. وی پس از سال ها پژوهش و تدریس حدیث در الازهر و طنجه، با روش شناسی مبتنی بر عدم تقلید از محدثان بزرگ به علل الحدیث به عنوان یکی از دشوارترین علوم حدیثی وارد شده است. او به شکل کاربردی با استدلال، اجتهاد و پرهیز از تقلید، بسیاری از روایات نبوی مُعَلَّل را تصحیح کرده اما به واسطه آراء حدیثی و فقهی خاص خود، از طرف سلفیه و وهابیون به مخالفت با سنت متهم شده است. بررسی نویسندگان مقاله نشان می دهد ابن صدیق از منتقدان جدی محدثانی است که در مطالعات حدیثی، صرفاً به سند اهتمام داشته اند. او با اجتهاد و بهره گیری از قواعد حدیثی ادراج، توجه به معنای واژگان، نکاره در متن، رکاکت معنوی، ترکیب حدیث، تقطیع، ناسخ و منسوخ، همانندسازی و اضطراب در متن، به تصفیه احادیث نبوی با رویکرد به متن، اقدام کرده است. عمل وی در حفظ و دفاع از سنت نبوی، از دو جنبه تصحیح روایاتی که محدثان متقدم اهل سنت تضعیف کرده اند و یا تضعیف برخی از روایاتی که اکثریت آنان صحیح دانسته اند، قابل توجه است. با توجه به نظرات وی در حدیث و قرابت آن ها با آراء شیعی، بررسی و مطالعه آثار وی ضروری به نظر می رسد. در راستای این هدف، پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی، رویکرد او را در کشف و تصحیح علل متنی با تکیه بر کتاب المداوی لعلل الحدیث، مورد بررسی قرار داده است.
۱۴۷.

کنکاشی در حدیث ضحضاح از نگاه فریقین(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: روایات حدیث ضحضاح تفسیر قرآن إیمان ابوطالب شیعه اهل سنت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 517 تعداد دانلود : 580
مسأله ایمان حضرت ابوطالب عموی بزرگوار پیامبرJ از دیرزمان مورد منازعه شیعه و اهل سنت بوده است. در یک سو علمای شیعه عقیده دارند که جناب ابوطالب با ایمان به شریعت محمدJ از دنیا رفته است. در آن سوی گمان اهل سنّت بر این است که وی ایمان نیاورده و با حال کفر درگذشته است. مستند اصلی زعم کفر ابوطالب که مبنای فکری مورخان، مفسران و متکلمان اهل تسنن قرار گرفته و به أدنی مناسبت در آثار تاریخی، تفسیری و کلامی خود دنبال کرده اند، حدیث معروف ضحضاح است که در مصادر اولیه حدیثی و ثانویه آنان به چشم می خورد. مدلول روایت این است که ابوطالب کافر از دنیا رفته، ولی به خاطر نصرت و حمایت وی از پیامبرJ و با شفاعت آن حضرت از دَرَک أسفل دوزخ، به سطح روئین جهنم یعنی ضحضاح منتقل شده است و در حقیقت با تبدیل مرحله شدید به خفیف مشمول کاهش عذاب گردیده است. موضع دانشمندان شیعه در برابر حدیث ضحضاح این است که این روایات به لحاظ سند ضعیف و از جهت فصاحت مخدوش و از نظر دلالت با یکدیگر متهافت است و ساحت ابوطالب مبرّای از رذیله کفر است. این نوشته تلاش دارد تا با روش نقلی حدیث پژوهشی پرده از واقعیت حدیت ضحضاح و حقیقت دلالت آن بردارد تا گوشه ای از حقیقت پنهان در ورای این گونه احادیث که دست ساخته حاکمان جور و جفا و دست مایه برخی از ناآگاهان است روشن گردد.
۱۴۸.

آسیب شناسی نهادهای آموزشی در تربیت نوجوانان از منظر احادیث

نویسنده:

کلید واژه ها: آسیب تربیت نوجوانان نهادهای آموزشی نهاد خانواده نهاد مدرسه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 787 تعداد دانلود : 798
در عصر کنونی، تهاجم فرهنگی غرب قشر نوجوان را هدف قرار داده و با تبلیغات گمراه کننده، استفاده از فضای مجازی و شبکه های اجتماعی موجبات دوری و جدایی این قشر را از فرهنگ اسلامی فراهم می آورند. از سوی دیگر عدم اطلاع و آگاهی لازم والدین و مربیان و نهادهای آموزشی بر روش های صحیح تربیت، موجب گشته تا همچنان شاهد عدم موفقیت ها و چالش های متعددی در تربیت نوجوانان باشیم، با توجه به اینکه نظرات تربیتی معصومین (ع) در جهت شناسایی و رفع آسیب های موجود در روند تربیت نوجوانان راهگشاست. این پژوهش به شیوه توصیفی تحلیلی و جمع آوری کتابخانه ای از منظر احادیث، نهادهای آموزشی در تربیت نوجوانان را آسیب شناسی کرده است، نتایج تحقیق نشان می دهد که از جمله آسیب های تربیت در نهاد خانواده عبارت اند از بی توجهی به ادب و دانش آموزی، تنبیه، عدم رعایت عدالت بین فرزندان، عدم بردباری و بی توجهی به عنصر زمان و آموزه های دینی در خانواده؛ همچنین آسیب های تربیتی در نهادمدرسه عبارت بودند از عدم تربیت دینی صحیح مربی، انحراف در محتوای معارف، استفاده نکردن از روش های فعال و پویا، معلمان ناکارآمد و عدم توجه به تفاوت های فردی.
۱۴۹.

ظاهره التعریف فی خطب نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: الامام علی (ع) نهج البلاغه البلاغه المعانی التعریف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 160 تعداد دانلود : 644
إحدی القضایا الهامه فی البلاغه موضوع التعریف والذی یندرج فی قضایا علم المعانی ولاستخدامه أغراض بلاغیه عالیه یمکن استشفافها فی نهج البلاغه أی استشفاف ولاستخدام الکلمه معرفه أرجحیه لما یحتویه من معنی لایمکن التعبیر عنه بالتنکیر. وإن التعریف یعتبر من الأسالیب البلاغیه التی تقتضیها أحوال المخاطبین ویقصدها المتکلم وقد تکلم النحاه عنها من الناحیه الإعرابیه المحضه والبیانیون وعلماء البلاغه کان حدیثهم من زاویه أخری ومجال آخر حیث تحدثوا عن الأغراض و الدواعی التی یکون من أجلها التعریف. وفی ظل ما تضمنته خطب نهج البلاغه من أغراض سنقف أمام بعض ما ورد فیها من التعریف لنکشف عن اسرار التعبیر به ملتزمین بآراء العلماء. فللوصول علی هذا الهدف اعتمدنا علی المنهج التحلیلی الوصفی. وقمنا بإحصاء هذه الظاهره وتبیین جمالیاتها فی خلال الخطب وأوردنا المعانی الرائعه لها فی بعض الخطب کالتعظیم والتحقیر والاختصار والایجاز والاختصاص و ... ونتائج البحث تشیر إلی أنّ وجود المعارف فی النص یمنح إلی النص الوضوح ویجعل المخاطب أن یدرکه ویفهمه أکثر من قبل و یجعل ارتباطه عمیقا بالنص
۱۵۰.

نهج البلاغه مصدر إلهام الحضاره الإسلامیه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الحضاره الإسلامیه نهج البلاغه المیزات الحضاریه التوحید العداله المشارکه الاجتماعیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 401 تعداد دانلود : 209
لا یمکن دراسه الحضاره الإسلامیه، وهی من أهم الفترات التاریخیه، إلا من خلال تحدید وشرح دعائمها. فتقوم الحضاره الإسلامیه علی عده أرکان، منها القرآن الکریم، والحدیث النبوی، وتعالیم الأئمه المطهّرین، وعلوم وحضارات الأمم الأخری، وأخیرًا الإبداع والابتکار. فتتمیز هذه الفتره من التأریخ بسمات فریده مثل: التوحید، والعقلانیه، والإنسانیه، والتسامح، والسعی لتحقیق التوازن بین المادیه والروحانیه. وتعدّ التعالیم العلویه من الأسس المهمه فی تکوین الدوله واستمرار الحضاره فی الطریق الإسلامی. ویحتسب نهج البلاغه من مصادر هذه التعالیم السامیه، وفیه تم تقدیم حلول مختلفه لإقامه الدوله الإسلامیه، وهو أمر ضروری للحضاره الإسلامیه، والإداره السلیمه للمجتمع علی أسس مدرسیه وإنسانیه، وقد تم إیضاح معالم الحضاره الإسلامیه فی مختلف المجالات الفردیه والاجتماعیه. فتسعی الدراسه الحالیه إلی استکشاف میزات الحضاره الإسلامیه من منظور نهج البلاغه بطریقه وصفیه تحلیلیه. وتشیر نتائج هذا المقال إلی أن خطب الإمام علی (ع) وتوجیهاته السیاسیه والأخلاقیه فی نهج البلاغه تعرّفنا إلی المیزات آلتی لها دور حیوی فی تأسیس الحضاره الإسلامیه مثل التوحید، والعداله الاجتماعیه والاقتصادیه، وحکم الجداره، والإداره القائمه علی التقوی، والمشارکه الاجتماعیه والسیاسیه للشعب.
۱۵۱.

شا خصه های فقه الحدیثی امام رضا (ع)(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: فقه الحدیث نقد الحدیث فهم حدیث احادیث رضوی امام رضا (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 246 تعداد دانلود : 486
فقه الحدیث در آموزه های اهل بیت (ع) از جایگاه رفیعی برخوردار است؛ به طوری که فهم یک حدیث را بر نقل هزار حدیث برتر دانسته اند. نگاهی به تاریخ فقه الحدیث نشان می دهد که بحث از فهم و مقصود واقعی کلام معصومان از عصر حضور مورد توجه بوده و ضرورت تمسک به سنت و حدیث، ایجاب می کرده که ضوابطی برای فهم درست آن ایجاد گردد. از روایات اهل بیت(ع) به ویژه احادیث امام رضا(ع) چنین برمی آید که آن بزرگواران در صدد تعلیم اصول و روش های صحیح فهم حدیث به پیروان خود بوده تا در زمان غیبت نیز بتوانند با بهره گیری از این مبانی و روش فهم صحیح از روایات بهره برده، راه هدایت را از آن در هر زمان و شرایطی بیابند. آنچه از واکاوی روایات امام رضا(ع) به دست می آید عبارت اند از: گونه های روش شناختی فهم حدیث، عدم مخالفت با نصوص قرآن، تبیین دلالت متن، توجه به سوءبرداشت و تفسیر نابه جا از حدیث امام، توجه به وجود احادیث متشابه و شیوه ارجاع به محکمات، توجه به اختلاف افهام مخاطبان، تقطیع حدیث، توسعه در معانی کلمات حدیث، معنا شناخت واژگان، فهم حدیث در پرتو سبب صدور، توجه به پدیده جعل و رد اصل حدیث منسوب به ائمهA.
۱۵۲.

تحلیل ساختار روایی واقعه عاشورا بر اساس الگوی روایت شناسی گریماس مبتنی بر متن وقعه الطف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: روایت شناسی وقعه الطف ابی مخنف تحلیل کنشی عاشورا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 699 تعداد دانلود : 139
الگوهای روزآمد مطالعاتی از جمله الگوی «روایت شناسی» گریماس، به دریافت زوایای پنهان وقایع کمک شایانی می کند. یکی از حوادث مهم تاریخ اسلام واقعه دهم محرم 61 هجری است؛ عاشورا حادثه ای نیست که رویداد آن محدود به زمان و یا مکان خاصی باشد. مطابق با احادیث موجود، هسته ابتدایی این حادثه پس از مرگ معاویه در مدینه تشکیل شده و بعد از جریانات گوناگون در روز عاشورا با شهادت امام حسینR و یارانشان خاتمه می یابد. این حادثه مهم تاریخی در کتب گوناگون از جمله مقتل ابی مخنف نقل شده است. پژوهش حاضر با واکاوی متن «وقعه الطف» بر آن است تا با بهره گیری از الگوی «روایت شناسی» گریماس، زوایای مختلف این حادثه را در سه موقعیت مکانی مدینه، مکه و کربلا مورد بررسی توصیفی تحلیلی قرار داده و به این پرسش بپردازد که در واقعه عاشورا چه کنشگرانی حضور دارند و هریک در به وقوع پیوستن این حادثه تا چه میزان نقش داشته اند؟ دستاوردهای حاصل از این پژوهش نشان می دهد که در هر سه موقعیت مکانی، این «روایت» با الگوی گریماس تطبیق کامل دارد. برخی از کنشگران در مقاطع گوناگون ثابت و برخی دیگر متغیر هستند. افزون بر این، به نظر می رسد کنش های رویداده توسط امام حسینR به عنوان کنشگر اصلی، همواره نوعی واکنش است. این مطلب عبارت اُخرای کلام امام حسینR است که فرمودند: «إنی لم أخرج أشرا و لا بطرا.»
۱۵۳.

بررسی سندی و محتوایی روایات شیعی در مورد خراسانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امام مهدی (عج) آخرالزمان خراسانی پرچم های سیاه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 287 تعداد دانلود : 705
تعداد قابل توجهی از روایات مهدویت در منابع شیعی، در خصوص وقایع دوران پیش از قیام حضرت مهدیZ است و برخی از این روایات، در خصوص پرچم ها و شخصیت های دوره پیش از ظهور است که یکی از آن ها خراسانی است و از مشرق، با پرچم های سیاه خروج خواهد کرد. این پژوهش، کیفیت اسناد و محتوای روایات خراسانی در منابع حدیثی شیعه را به شیوه کتابخانه ای بررسی کرده و به این نتیجه رسیده که در این منابع، فقط چهار حدیث در خصوص خراسانی وجود دارد و از میان این روایات، فقط روایت بکر بن محمد ازدی صحیح تلقی می شود که در آن هم، به جزئیات قیام خراسانی و مشخصات تفصیلی آن پرداخته نشده است. با قطع نظر از ضعف سندی، جوانب مختلف قیام خراسانی، ویژگی های آن و پرچم های سیاه در سه روایت دیگر، مورد توجه قرار نگرفته و از طریق آن روایات، نمی توان ابهامات مطرح در خصوص خراسانی را با تطبیق بر اشخاص خاص برطرف کرد.
۱۵۴.

تحلیل تطبیقی امامت انتصابی از منظر عقل، قرآن و حدیث(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: عقل اصل امامت انتصابی امامت انتخابی دیکتاتوری دموکراسی قرآن و حدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 909 تعداد دانلود : 129
امامت انتصابی از نظر امامیه، خلافتِ الهی است که جایگاه آن در اندیشه قرآنی و حدیثی با زاویه کلامی، فقهی و سیاسی ظهور نموده است. اما از نظر اهل سنّت، صرفاً به عنوان امر فرعی فقهی در حوزه مدیریت اجتماعی قلمداد شده و به همین علت جایگاه آن را با دلایلی، از سطح انتصاب الهی به حد انتخاب مردمی تنزّل داده اند و قائل به انتخابی بودن امامت شده اند. مقاله حاضر با رویکرد توصیفی، تحلیلی و انتقادی به تبیین داده های عقلی و نقلی پرداخته و دلایل اهل تسنن را به طور مستقیم و غیر مستقیم مورد نقد قرار داده است. این پژوهش، با تکیه بر اصول خاصّه برگرفته از قرآن و سنّت و مؤیِّدات عقلی و عقلایی، از قبیل: «اصل هدایت»، «اصل اطاعت»، «اصل ابلاغ رسول» و «اصل مُخلَص»، تلقی معتقدان به «إهمالِ رسول»، «فرقه ناجیه»، «اجماعِ امت» و «ولایت حُبّی» را به همراه مؤیدات نقلی به چالش کشانده است. از سوی دیگر «قاعده لطف» و «اصل لزوم وحدت مسلمین» گزاره امامت انتصابی را در دفع گمراهی بشر و اتحاد بر کشف واقع تثبیت می نماید؛ زیرا خلاف این امر؛ موجباتِ نقضِ غرضِ خلقت بشر و ارسال رسول و ضلالتِ محض و قُبح تقدّم مفضول بر فاضل است؛ ازاین رو، نقش پذیرش و مقبولیّت امام منتصب الهی از جانب عموم جامعه، پس از اعلام پیامبر گرامی اسلام، کشف و به فعلیت رساندن امر واقعی است.
۱۵۵.

تحلیل أسلوب «بلغنی» التعبیری فی نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الإمام علی (ع) نهج البلاغه أسلوب بلغنی التوبیخ الرقابه والإشراف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 887 تعداد دانلود : 795
یعد تعبیر "بلغنی" من التعابیر البارزه فی نهج البلاغه. وتم استخدام هذا التعبیر ۱۳ مره فی مواضیع مختلفه، وتکرار هذا التفسیر فی تعابیر مختلفه مع تماسکه النصی إلى جانب وحده غرض التوبیخ، جعل من کلمه "بلغنی" أسلوبًا للتعبیر؛ أسلوب یمکن أن یجعل خطاب نهج البلاغه أکثر وضوحًا. ففی هذا البحث تم شرح طرق استخدام کلمه بلغنی بالمنهج الوصفی التحلیلی، وحسب المحور النحوی، یتم تحلیل المفاهیم المستمده من مجموعه العبارات. وتظهر نتیجه البحث أن أسلوب تعبیر بلغنی مصحوب بکلمات أخرى مثل «بلغنی أنّ، فقد بلغنی، وقد بلغنی، لقد بلغنی ولئن بلغنی أنّ وغیرها». بناءً على الموضوع والغرض المحدد الذی تم تقدیمه بهیکل مختلف بحیث تکون الاختلافات الطفیفه فی کل بنیه مناسبه لموضوع بلغنی والغرض منه وترتبط بمحوره النحوی. بالإضافه إلى هذا الأسلوب المتمثل فی کلمه بلغنی فی التعبیر فی المحورین النموذجی والنحوی بشکل عام، فإنه یحتوی أیضًا على رسائل یمکن اعتبار أهمها بعدًا رقابیًا قویًا فی هیکل حکومه الإمام (ع).
۱۵۶.

دراسه خطبه رقمی 27 و 34 من نهج البلاغه على أساس نظریه الأفعال الکلامیه لجون سیرل(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نظریه الأفعال الکلامیه لسیرل الإمام علی (ع) خطبه رقم 27 و 34

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 936 تعداد دانلود : 860
یعتبر الأفعال الکلامیه جانبًا مهمًا من جوانب براغماتیه اللغه التی اقترحها أوستین لأول مره ولاحقًا من قبل جون سیرل وهو أعطى تصنیفًا مکونًا من خمسه أجزاء. یعتمد أساس نظریه سیرل فی الکلام أو الفعل الکلامی على حقیقه أن أدوار الأفعال والجمل یمکن تقسیمها إلى خمس فئات: الإخباری والتوجیهی والتعبیری والالتزامی والإعلانی .استخدام مناهج مثل نظریه الأفعال الکلامیه، یسمح للباحث بأن ینظر إلى بحثه من زوایا مختلفه و استکشاف الزوایا غیر المرئیه للنص. فی هذا البحث وباستخدام المنهج الوصفی التحلیلی، یتم دراسه خطبه رقم 27 و34 على أساس نظریه جون سیرل اللغویه. توضح دراسه عدد الأفعال الکلامیه فی الخطب المذکورین أن معظم الأفعال فی الخطبتین یتم التعبیر عنها مباشره بصوره فعل کلامی- أخباری، لکن المسأله التی تؤدی إلى فهم أفضل لمعنى کلام الإمام علی(ع) وعمق الخطبتین هی الفعل الإخباری غیر المباشر الذی یتمثل فی صوره الفعل التوجیهی والتعبیری والالتزامی والإعلانی. لذلک فإن ما یساعد المتلقی على تحقیق الفعل الموضوعی فی الکلام هو الانتباه إلى السیاق الموقفی وکلام المتحدث.
۱۵۷.

فهرست حُمَید در آینه فهرست شیخ طوسی

نویسنده:

کلید واژه ها: فهرست شیخ طوسی حُمید بن زیاد ارسال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 241 تعداد دانلود : 618
یکی از راه های پی بردن به میزان اعتبار اطلاعات موجود در کتب رجالی، کشف منابع این کتب و خصوصیات آن است. از این دریچه می توان اطلاعات را به شکل صحیح گردآوری نمود، و به جای تفسیرهایِ غلطِ برگرفته از مباحث غیر رجالی، به دور از هرگونه ظاهر نگری، به تفسیری صحیح از آن دست یافت. یکی از منابع مهم رجالی، فهرست شیخ طوسی است که اطلاعات بسیاری از منابع پیشین خود را گزارش داده است. اهمیت این اثر از آن جهت است که انتقال دهنده میراث فهرستی قبل از خود، بدون دخل و تصرفات اجتهادی است. از منابعی که شیخ در این کتاب از آن بسیار بهره برده، کتابی است که اطلاعات فهرست حُمَید در آن منعکس شده است. در نگاه اول به نظر این منقولات از فهرست حُمَید بن زیاد متخذ است، اما بررسی مطرح شده در نوشته حاضر، نشان می دهد کتاب فهرست حُمَید در دسترس شیخ نبوده، یا لااقل در هنگام تألیف فهرست از آن بهره نبرده است؛ بلکه ایشان در نقل این اطلاعات از کتاب دیگری استفاده کرده، که فهرستِ فهرستِ حُمَید بوده است. ترتیب قرار گیری عناوین و ارسال های هدفمند فراوانی که در ناحیه مشایخِ مشایخِ حُمَید مشاهده می شود، مهم ترین شاهد بر این مدعا است. با توجه به این نظریه، استفاده از طرق موجود در این کتاب، برای بحث های رجالی، از جمله تمییز مشترکات و توحید مختلفات با مشکل مواجه می شود.
۱۵۸.

الگوی جانشین پروری در سیره پیامبر اکرم (ص) با تأکید بر خطبه غدیر(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: بیانیه گام دوم الگوی جانشین پروری خطبه غدیر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 190 تعداد دانلود : 666
مدیریت های جهادی الهام گرفته از ایمان اسلامی و اعتقاد به اصل «ما می توانیم»که امام بزرگوار به همه ما آموخت، ایران را به عزّت و پیشرفت در همه عرصه ها رسانید از نقاط عطف بیانیه گام دوم است. خطبه غدیر، مهم ترین خطبه پیامبر J در بازنمایی جانشین پروری اسلامی و نمونه اعلای مدیریت اسلامی در سیره نبی اکرم است که برای استخراج الگوها و چارچوب های فکری در اداره جامعه اسلامی معاصر، حائز اهمیت است؛ به خصوص آنکه بسیاری از تئوری های اداره امور عمومی و مدیریت منابع انسانی، برگرفته از منابع غربی است و به لحاظ مبانی معرفت شناختی و انسان شناختی، با رویکرد اسلامی مطابقت چندانی ندارد. هدف این مقاله، تبیین و تفسیر الگوی استخراج شده از سیره پیامبر اکرم برای جانشین پروری به عنوان یک الگوی جانشین پروری اسلامی با حفظ مراحل و مفاهیم کلی به جهت انطباق با شرایط زمانی، مکانی و اجتماعی برای پرورش مدیران در سازمان ها، مؤسسات و مراکز مختلف است. همچنین، این الگو می تواند به عنوان معیاری در مباحث مدیریتی و دینی برای تحلیل و تفسیر رویدادهای تاریخی صدر اسلام همچون شکل گیری فرقه های مذهبی، بحران های سیاسی، نارضایتی های اجتماعی و غیره به کار گرفته شود.
۱۵۹.

بررسی و رفع تعارض در روایات آمدن یا نیامدن نام اهل بیت (ع) در قرآن(مقاله ترویجی حوزه)

کلید واژه ها: علی (ع) قرآن لسان صدق علیاً آیه ۵۰ سوره مریم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 961 تعداد دانلود : 724
صیانت قرآن از تحریف از مهمترین موضوعات مورد تأکید عالمان شیعی می باشد که در ذیل آن، موضوع رفع تعارض در روایات آمدن یا نیامدن نام اهل بیت(ع) در قرآن مطرح شده است. نگارنده به بررسی دلالی و رفع تعارض دو دسته روایت که در بادی امر وجود تعارض در آنها مشهود است، پرداخته است. روایت اول، تصریح به عدم ذکر نام اهل بیت(ع) در قرآن به منظور صیانت آن از تحریف دارد و روایت دوم در ذیل آیه 50 سوره مریم اشاره به نام امام علی(ع) در تفسیر واژه «علیاً» دارد. در مواجهه با این دوگانه متعارض نما، نگارنده با ابزار کتابخانه ای و روش توصیف و تحلیل مباحث به بررسی دلالی و سندی دو روایت پرداخته و مباحث این نوشتار را کشف، استخراج و به شیوه کنونی بیان نموده است. در پس چینش آیات قرآن در سوره ها، اسراری نهفته است که حکایت از رعایت مهندسی دقیقی دارد. هندسه ای که دو ضلع دارد: از طرفی سخن حق را باید به گوش مخاطبان برساند و از طرفی این سخن حق نباید مورد سوء استفاده، تحریف و تغییر دشمنان و بدخواهان دین خدا قرار گیرد. آیه 50 سوره مریم همین گونه است.
۱۶۰.

تبارشناسی روایات قصار حضرت علی (ع)در تحف العقول(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحف العقول تبارشناسی روایات منابع تحف العقول انتساب احادیث روایات قصار حضرت علی (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 399 تعداد دانلود : 624
کتاب تحف العقول عن آل الرسول2 اثر حسن بن شعبه حرانی از منابع اخلاقی شیعه است. به دلیل ارسال سند، بررسی رجالی روایات این کتاب ممکن نیست؛ اما می توان متن این روایات را در منابع شیعه و اهل سنت پی جویی کرد. بر این اساس، مقاله حاضر به روش توصیفی تحلیلی با پی جویی تاریخی روایی روایات قصار حضرت علیR در منابع مختلف فریقین، سبک روایی مؤلف را بررسی کرده و روایات کتاب تحف العقول را در منابع روایی متقدم شناسایی کرده است. همچنین منابعی را که حرانی در روایات قصار حضرت علیR استفاده کرده، واکاویده است و روایاتی را که در منابع پیشین وجود ندارند، شناسایی کرده است. دستاوردهای این مقاله حاکی از آن است که از مجموع 158 روایت، ۲۰ روایت در منابع متقدم موجود نیست و صدور ۷ روایت از سوی امام معصومR اثبات نمی شود. همچنین غالب روایات برای اولین بار در منابع قرن پنجم و ششم آمده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان