درخت حوزه‌های تخصصی

حدیث و علوم حدیث

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
حدیث علوم حدیث
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۴۱ تا ۲۶۰ مورد از کل ۵٬۰۳۲ مورد.
۲۴۱.

تعامل حوزه حدیثی مدائن با امامان شیعه علیه السلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۶ 7 - 32

کلید واژه ها: معصومین (س) مرکز حدیثی مدائن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۶ تعداد دانلود : ۲۲۰
مدائن از جمله مراکز حدیثی ناشناخته یا کمتر شناخته شده شیعی است که تا قرن هفتم هجری نیز پذیرای شیعیان بوده است. شناخت ارتباط مدائنیان با امامان معصومk، علاوه بر معرفی زیربناهای فکری حاکم بر جامعه آن مرکز حدیثی، در اعتبارسنجی راویان، شناخت سره یا ناسره بودن روایات آن ها و تحلیل جریان های سده های بعد می تواند راهگشا باشد. برخی محققان حوزه اسلام و تشیع در تألیفاتشان به تشیع در مدائن اشاره کرده اند، اما به صورت متمرکز، پژوهش مستقلی در این خصوص صورت نگرفته است. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی، تعامل حوزه حدیثی مدائن با امامان شیعه را بررسی کرده و به این نتیجه دست یافته که شیعیان مدائن در تمام ادوار حیات معصومینk ارتباطی پویا و سازنده با آن بزرگواران داشته اند.
۲۴۲.

اعتبارسنجی احادیث شهر ری(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال هشتم بهار و تابستان ۱۴۰۰شماره ۱۴ 300 - 325

کلید واژه ها: حدیث اعتبارسنجی روایات شهرها ری زوراء مذمت مکان ها نقدالحدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۷ تعداد دانلود : ۱۱۸
روایات مذمت و مدح شهرها امروزه یکی از بحث برانگیزترین موضوعات در عرصه حدیث پژوهی است. بررسی و نقد روایات مربوط به شهر ری مسئله این پژوهش می باشد. روایات مربوط به شهر ری در کتاب ها و پژوهش های مختلف مورد استفاده قرار گرفته، اما صرفا به وجود برخی از این روایات اشاره کرده و غالباً بدون بررسی مصدری و دلالی، پیش داوری هایی انجام داده اند. با وجود اهمیت نقد و بررسی این روایات، ابعاد سبب صدور و نسبت این روایات به معصومانD کاویده نشده است. از آنجا که برخی روایات مرتبط به ری تبعات نادرستی درباره این شهر را به همراه داشته، ضرورت بررسی و اعتبارسنجی این روایات را دو چندان کرده است. این نوشتار به ارزیابی و نقد سندی و متنی روایات ری که در برخی از آن ها این شهر با نام «زوراء» یاد شده، می پردازد. گرچه در برخی از کتب تاریخ و جغرافیا مدح هایی درباره شهر ری ذکر شده، اما روایاتی نیز به مذمت این شهر و تحولات ری در آخرالزمان اشاره کرده است. بررسی ها نشان داد بیشتر روایات ری از کتب تاریخ و جغرافیای اهل سنّت وارد تراث حدیثی شیعه شده است. برخی از این روایات از نظر صحت و نسبت به معصوم دچار ضعف سندی و متنی هستند. دسته ای از آن ها نیز سخنان مشهور و ساختگی هستند که بنا بر اوضاع اجتماعی زمانه جعل شده و به ائمه نسبت داده شده است.
۲۴۳.

نقد رویکرد ذهبی در میزان الاعتدال(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۴۰۰شماره ۱۵ 450 - 466

کلید واژه ها: ذهبی میزان الاعتدال جرح و تعدیل راویان اهل سنت جرح و تعدیل راویان شیعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۴ تعداد دانلود : ۱۵۳
کتاب میزان الاعتدال نوشته شمس الدین ذهبی یکی از مهم ترین جوامع رجالی اهل سنّت در خصوص راویان ضعیف است. تحقیق حاضر با روش توصیفی تحلیلی تدوین شده و در پی بررسی پایندی ذهبی در این کتاب به معیارهای جرح و تعدیل است. به نظر می رسد او برخلاف آنچه در مقدمه کتاب ادعا نموده، جانب انصاف را رعایت نکرده و نسبت به راویانی خاص، رفتاری دوگانه داشته است. او در سنجش اعتبار راویان، گرایش های مذهبی را دخالت داده و نسبت با راویان شیعی رفتاری سخت گیرانه داشته، اما درباره راویان اهل سنّت روش تساهل را به کار گرفته است.
۲۴۴.

تحلیل مبادئ العمل الأخلاقی (الإدراک والشوق والعزم) من منظور نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الرابعه خریف و شتاء ۱۴۰۰ (۱۴۴۳ق) العدد ۳ (المتوالی ۹) 31 - 43

کلید واژه ها: مبادئ العمل الأخلاقی الإدراک الشوق العزیمه نهج البلاغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۳ تعداد دانلود : ۹۱
فی هذا المقال تمت دراسه مبادئ العمل الأخلاقی فی نهج البلاغه بالطریقه الوصفیه التحلیلیه. ویمکن تلخیص مبادئ العمل الأخلاقی أو عملیه إصداره من وجهه نظر الفلاسفه فی ثلاث مراحل وهی: ۱ الإدراک (التصور والتصدیق)، ۲ الإحساس (الشوق)، ۳ الإراده (الشوق المؤکّد والعزم والإجماع) فی نهج البلاغه، وتم ذکر البصیره فی العمل ونتائجه کمرحله أولى من هذه العملیه، أی الإدراک. وتشمل المرحله الثانیه لإصدار الفعل الأخلاقی أمور عاطفیه کالشوق والخوف والمیل والرغبه والحب، والمرحله الثالثه هی العزم والتصمیم والإراده فی نهج البلاغه فبناءً على هذه المبادئ الثلاثه تم تحدید طرق تحقیق العلم بعواقب الفعل وطرق تحقیق المشاعر الأخلاقیه وکذلک طرق تقویه القوه الباطنیه للتصمیم والعزم والإراده. فإن الاهتمام بالفصل بین هذه المبادئ ومراحل إصدار الإجراءات فی الأمور الأخلاقیه والدینیه مثل التوبه والتقوى والصبر والزهد وغیر ذلک، یمکن أن یوضح طریقه تحدید العوائق المختلفه التی تشرح تحقیق العمل الصالح (الفعل الأخلاقی) وطریقه القضاء علیها وتحضیر إستراتیجیات تربویه لتقویه الإدراک والشوق والعزم وتصحیحها، ولذلک تفسیرها ضروری.
۲۴۵.

تحلیل نقدی لآراء وأفکار صبری إبراهیم السید فی «تحقیق نهج البلاغه»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الرابعه خریف و شتاء ۱۴۰۰ (۱۴۴۳ق) العدد ۳ (المتوالی ۹) 45 - 62

کلید واژه ها: صبری ابراهیم السید نهج البلاغه تحقیق نهج البلاغه نهج البلاغه نسخه جدیده محققه وموثقه نقد الکتاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۷ تعداد دانلود : ۸۵
استمر جمع أقوال المعصومین أو رجال الدین وتسجیلها من وقت صدور الأحادیث حتى الیوم. ففی غضون ذلک، کانت کلمات الإمام علی (ع) مهمه للغایه وتم تقدیم أعمال مهمه فی تجمیعها وتدوینها. ویعتبر نهج البلاغه للسید الرضی العمل الأکثر مرکزیه وجدیره بالملاحظه فی هذا المجال والذی اعتبره الشیعه والسنه عبر التاریخ. ویعتقد الشیعه والعدید من أهل السنه أن خطب ورسائل وحکم نهج البلاغه صدرت بالتأکید عن الإمام علی (ع). فی الوقت نفسه کما أعرب بعض السنه، وخاصه بین المعاصرین، عن شکوکهم حول نهج البلاغه. وأما صبری إبراهیم السید عالم سنی مصری معاصر وهو أحد أقل المشککین المشهور فی نهج البلاغه. فهو بهدف مراجعه نهج البلاغه، وأصدر نسخه جدیده من نهج البلاغه بعنوان «نهج-البلاغه نسخه جدیده محققه وموثقه تحوی ما ثبتت نسبته للإمام علی (رض) من خطب ورسائل وحکم». فمن خلال التدخل فی نص المؤلف الأصلی، قسّم المحقق نتاج جهود السید الرضی إلى خمسه أجزاء. بسبب عیوب فی الأسناد والنصوص نهج البلاغه، أزال أربعه أجزاء منها بنسبه ۵۴.۶٪ ولم یقبل إسنادها إلی الإمام علی (ع). أخیرًا، تم تجمیع هذه الطبعه ونشرها فی ۱۱۴ خطبه و۵۲ رساله و۱۲۵ حکمه. تصف الدراسه الحالیه وتحلل ونقد أعمال صبری إبراهیم ومبادئه الفکریه باستخدام المنهج الوصفی التحلیلی. فبینت النتائج أن المحقق لم یلتزم بالمعاییر العلمیه للبحث النصی وحذف النص الأصلی. فأدى التحیز الدینی والطائفی فی هذا العمل إلى تجزئه غیر مناسبه.کما تم حذف أو انتقال أقوال السید الرضی وتم إجراء ترقیم جدید بالنسبه للخطب والرسائل والحکم کما أن التشکیل أو التعریب غیر مکتمل وأیضًا تصنیف المحقق لا یتوافق تمامًا مع محتوى الکتاب.
۲۴۶.

دراسه فی الجانبین المعرفی والسلوکی لعلاقه الإنسان بذاته من منظور الإمام علی (ع) فی حکم نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الرابعه ربیع و صیف ۱۴۰۰ (۱۴۴۲ق) العدد ۲ (المتوالی ۸) 127 - 145

کلید واژه ها: نهج البلاغه العلاقه مع الذات البعد المعرفی البعد السلوکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹ تعداد دانلود : ۶۷
تعتبر إقامه العلاقه من ضروریات الحیاه البشریه، وهی تنقسم إلى أربعه أنواع: العلاقه مع الله، والعلاقه مع الذات، والعلاقه مع سائر البشر، والعلاقه مع الطبیعه. من خلال النظر إلى کلمات أمیر المؤمنین علی (ع) تتبلور موضوعات قیمه ومفیده فیما یتعلق بکیفیه إقامه العلاقات فی المجالات الأربعه المذکوره أعلاه بشکل فعال إلی جانب تسلیط الضوء علی قواعدها ومبادئها، حیث یمکن العثور على نماذجها فی نهج البلاغه. إن هذه الدراسه تتناول وتسلط الضوء علی العلاقه مع الذات فی الجانبین المعرفی والسلوکی (العملی) وفق حکم نهج البلاغه وذلک على أساس منهج وصفی تحلیلی فی إطار تحلیل المفاهیم. وتظهر نتائج الدراسه أن معظم حکم نهج البلاغه یجری استخدامها فی البعدین المعرفی والسلوکی ویمکن استخدامها فیما یتعلق بصیاغه مبادئ العلاقات وقواعدها. کما استنتجنا أن علاقه الإنسان المعرفیه مع نفسه تحظی بأعلى مستویات الاهتمام والتکرار فی نهج البلاغه. کما أن «معرفه الفضائل الأخلاقیه» التی تنضوی تحت محور «معرفه النفس وعلاقه الإنسان بذاته» یتم التطرق إلیها أکثر من بین مکونات الاتصال المعرفی والعلاقه السلوکیه للإنسان مع نفسه، مما یشیر إلى أهمیه هذا المکوّن. فیمکن القول إجمالیا بأن العدید من معاییر العلاقه الجیده تتسق وتتوافق مع الکثیر من حکم نهج البلاغه.
۲۴۷.

الدلاله الصوتیه للحروف وأثرها فی المعنی دراسه إحصائیه فی خطب نهج البلاغه (الأصوات المجهوره والمهموسه نموذجا)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الرابعه ربیع و صیف ۱۴۰۰ (۱۴۴۲ق) العدد ۲ (المتوالی ۸) 97 - 110

کلید واژه ها: الدلاله الصوتیه الجهر الهمس المعنی نهج البلاغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲ تعداد دانلود : ۸۰
للأصوات دور فی إبراز قدره الإنسان علی التعبیر عن تجربته، وذلک لما لها من وظیفه دلالیه قادره علی حمل المعنی وإبرازه، وذلک من خلال الترکیز علی الأصوات وملامحها الخاصه بها، فجمالیات هذه الأصوات وقدرتها علی إیصال الدلاله ترتبط بصفاتها العامه: کالجهر، والهمس، والشده، والرخاوه و ... وممّا لاشک فیه أن للصّوت أثره الکبیر فی تحدید المعنی. تحاول هذه المقاله دراسه الدلاله الصوتیه للأصوات المجهوره والمهموسه فی کل خطب نهج البلاغه من منظور الإحصائیه الأسلوبیه فتقسّم الخطب علی قطعات معینه حسب موضوعاتها ثمّ تقوم بإحصاء کلّ أصواتها وتطبیقها مع خصائصها وفی النهایه الوصول إلی النسب المئویه للأصوات المجهوره والمهموسه فی کل الخطب وتحلیلها علی أساس خصوصیات أصواتها.  وتکمن أهمیه هذا البحث فی دراسه العلاقه بین الصوت ومدلوله، ودراسه الدلاله المستوحاه من الأصوات بأنها دراسه صوتیه تجمع بین النظریه والتطبیق فی الدرس الصوتی الحدیث، وتتناول التحلیل الصوتی والمقطعی للکشف عن البنیه الصوتیه بدراسه إحصائیه. والبحث یسعی الإجابه عن السؤال ماهو تأثیر الأصوات المجهوره والمهموسه علی المعنی ؟ وبعد تحلیل الخطب تعیّن أنّ الأصوات المجهوره أکثر فی الخطب العسکریه (۵۷.۱۲%) والأصوات المهموسه أکثر فی الخطب التأسفیه (۳۳.۳۵%) .
۲۴۸.

واکاوی چرایی تأخیر تدوین کتب درایه در شیعه با تأکید بر اصطلاحات حدیثی موجود در کتب روایی شیعه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۵ 229-256

کلید واژه ها: درایه الحدیث مصطلح الحدیث روایت حدیث شیعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۹ تعداد دانلود : ۱۵۴
درایه الحدیث علمی است که از گذشته تابه حال مورد توجه علمای علم حدیث بوده است. با توجه به پژوهش های انجام شده در تاریخ علم مصطلح الحدیث در بین اهل سنت و شیعه مشخص می شود سابقه این دانش در میان اهل سنت بیشتر و زودتر بوده است؛ ولی این بدان معنا نیست که شکل گیری مباحث درایه ای در شیعه به زمان شهید ثانی و پس از ایشان برگردد. از بررسی مباحث مصطلح الحدیث موجود در احادیث و کتب حدیثی متقدمان شیعه، مشخص می شود وجود این دانش در شیعه از همان دوران معصومانk است و بعد از آن بزرگواران، اهتمام به حدیث و درایه الحدیث از سوی بزرگان شیعه بوده و حتی تألیفات مستقل درایی قبل از شهید ثانی از سوی علمای شیعه مشاهده شده است. از آنجا که شهید ثانی سه کتاب مستقل درایی تألیف نمودند و با توجه به اشراف علمی شهید ثانی بر حوزه های علمی شیعه، کتب تألیفی قبل کمرنگ جلوه داده شد و کم کم در اذهان عموم این مطلب القا شد که مصطلح الحدیث در اهل سنت از تقدم زمانی بیشتری برخوردار است ولی فقط با بررسی کتب حدیثی متقدمان شیعه و روایات ائمهk، سابقه دانش درایه الحدیث و وجود مصطلحات درایه ای را در میان شیعه قبل از اهل سنت اثبات می کند.
۲۴۹.

تبار شناسی علوم پزشکی از منظر احادیث(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۴۰۰شماره ۱۵ 226 - 244

کلید واژه ها: احادیث طبی تبارشناسی طب تجربه بشری حدیث علوم پزشکی طب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۴ تعداد دانلود : ۱۹۳
علوم پزشکی در قرآن و حدیث، از جایگاه ویژه ای برخوردار است و در آنها اشاره ظریف و فراوانی به اسرار بدن و کارکردهای آن و مسائل بهداشتی و پیشگیری مطرح شده که شگفتی دانشمندان را برانگیخته است. تبارشناسی علوم پزشکی یعنی شناخت منشاء علوم پزشکی که آیا وحی الهی بوده - همان طور که انبیاء، با مدد از وحی الهی به درمان برخی از بیماری ها می پرداختند - یا تجربه بشری در گذر زمان است. مقاله پیشِ رو در پی پاسخ به این پرسش است که تبارشناسی علوم پزشکی از منظر احادیث چگونه است؟ پژوهش حاضر با روش تحلیلی- توصیفی و با استفاده از آیات الهی و دیدگاه مفسران و احادیث ائمه معصومانD سامان یافته و روش گردآوری مطالب آن کتابخانه ای است. این پژوهش به بررسی سه دیدگاه موافقان وحی الهی و مخالفان و نظریه تلفیق پرداخته و ادله آنها را به نقد کشیده است. نظریه تلفیق وحی و تجربه در تبار علوم پزشکی، عدم انحصار مباحث پزشکی در تغذیه یا درمان، عدم ورود پیامبران در اکثر شاخه های پزشکی و تشویق وحی در برخی از مصادیق تغذیه و طب و نقش بسزای تجربه بشر در رشد آن از نتایج این مقاله است.
۲۵۰.

هندسه علوم حدیث با تأکید بر تأسیس «فلسفه حدیث» به مثابه دانش نوین(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۴۰۰شماره ۱۵ 245 - 273

کلید واژه ها: علوم حدیث آینده پژوهی فلسفه های مضاف فلسفه حدیث فلسفه علوم حدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۰ تعداد دانلود : ۲۱۶
دانش های حدیثی در گذر زمان به حسب نیاز شکل گرفته اند، آینده پژوهی علوم حدیث، حکایت از ضرورت تولید و پایه گذاری دو دانش دیگری به نام «فلسفه حدیث» و «فلسفه علوم حدیث» دارد. این دو دانش، محصول دو نوع نگاه نسبت به حدیث و علوم حدیث است. فلسفه حدیث از فلسفه های مضاف به امور و از دانش های درجه یک و فلسفه علوم حدیث از فلسفه های مضاف به علوم و از دانش های درجه دو تلقی می شود. هر کدام دارای نظام معرفتی خاصی است. تأسیس فلسفه های مضاف در دوران معاصر نه فقط نسبت به حدیث و یا علوم حدیث بلکه برای بخشی از علوم اسلامی، ضرورت دارد. پایه گذاری فلسفه حدیث لزوما به معنای جدیدبودن همه مفردات و مسائل آن نیست برخی از مباحث آن، در گذشته نیز کم وبیش مطرح بوده است. تعمق و نگاه جدی تر نسبت به مسائل بنیادین حدیث در چینش و ساختار خاصی، همراه با تحلیل، نقد و بررسی و افزودن مباحث نوین معاصر بر آن، با رویکرد تاریخی – منطقی، تأسیس فلسفه حدیث را به مثابه دانش نوین، لازم ساخته است. هدف نگارنده نیز در این مقاله، ساختارشناسی و تقسیمات هندسه علوم حدیث و تکمیل آن با افزودن دو دانش جدید با تاکید بر چیستی و بیان ضرروت و أهم مسائل است. تبیین تفصیلی هر یک از مسائل فلسفه حدیث، نیازمند پژوهش مستقل بعدی است.
۲۵۱.

تثبیت شهادت شیخ طوسی به وثاقت مشایخ ابن ابی عمیر، صفوان و بزنطی بر پایه پاسخ گویی به نقض های احتمالی

نویسنده:
منبع: پژوهش های رجالی سال چهارم ۱۴۰۰ شماره ۴ 5-72

کلید واژه ها: توثیق عام مشایخ ثقات ابن ابی عمیر صفوان بزنطی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵ تعداد دانلود : ۵۰
یکی از راه های تأثیرگذار در تصحیح سند روایات، تکیه بر توثیقات خاص و عام است. از جمله توثیقات عام، شهادت شیخ طوسی در عده، بر وثاقت مشایخ ابن ابی عمیر، صفوان و بزنطی است. این توثیق عام، راویان زیادی را پوشش داده، و البته پذیرش شهادت شیخ در صورتی ممکن است که منابع روایی، خلاف آن را اثبات نکند. اما بازخوانی متون روایی، پژوهشگر را با نمونه های فراوانی مواجه می کند که نشان دهنده روایت این سه راوی سرشناس امامی، از روات ضعیف است. در نتیجه شهادت شیخ، به شدت متزلزل و از اعتبار ساقط خواهد شد. مقاله حاضر، ضمن بررسی تک تک موارد نقض، بر اساس ارائه پنج پاسخ کلی و تطبیق آن بر مصادیق، به پاسخ و حل این معضلات پرداخته است؛ و از این رهگذر، پذیرش شهادت شیخ بر وثاقت شیوخ راویان یادشده را هموار می نماید.
۲۵۲.

سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی در آموزه های علوی(ع)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۴۰۰شماره ۱۵ 198 - 225

کلید واژه ها: اقتصاد مقاومتی فساد الگوی مصرف عناصر اقتصاد مقاومتی روش حکومتی امام علی(ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۹ تعداد دانلود : ۱۲۵
اقتصاد مقاومتی شکلی از نظام اقتصادی اسلام است که ایده آن برای رفع مشکلات اقتصادی ایران توسط مقام معظم رهبری ارائه گردید. ریشه داربودن اقتصاد مقاومتی در اقتصاد اسلامی از یک سو و فرصت حکومت داری امیرمؤمنان علیA از سوی دیگر، توجه ویژه به سخنان و سیره آن حضرت با رویکرد اقتصادی را ایجاب می نماید. مقاله حاضر با بهره جستن از روش تحلیل محتوابخشی، قابل تطبیق با رهنمودهای مقام معظم رهبری در سیره و سخنان امام علیA، پیرامون سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی در جهت تحقق استقلال اقتصادی را مورد بررسی قرار داده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که: 1. بهبود فضای کسب و کار، روحیه و فرهنگ جهادی، اقتصاد دانش بنیان، الگوی مصرف و مبارزه با فساد اقتصادی از سیاست های کلی در جهت تحقق استقلال اقتصادی هستند؛ 2. از قوانینی که آن حضرت در مدت حکومت خود برای بازارهای آن زمان وضع نمود؛ مانند قانون همگانی بودن، قانون سبقت و قانون تخصصی شدن کالاها می توان در عصر کنونی الگو گرفت؛ 3. به نظر نگارنده، مؤلفه های اصلی مصرف (شامل سطح مصرف، ترکیب کالاهای مصرفی و چگونگی مصرف) در بستر فرهنگ جامعه شکل می گیرد و تغییر اساسی آن ها نیز بدون تغییر فرهنگ ممکن نیست. در سخنان امیرمؤمنان در مورد الگوی مصرف، دو نکته مبارزه با اسراف و تجمل گرایی نمایان است که سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی نیز بر این دو تاکید دارد. در مورد مقابله با فساد اقتصادی حضرت امیرA در زمینه پیش گیری و مبارزه، راهکارهایی از جمله: انتصاب مسؤولان متعهد، برخورد قاطع با زمینه سازان فساد و. . . را ارائه نموده اند.
۲۵۳.

بررسی تأثیر تغذیه بر ابعاد روانی و معنوی انسان(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال هشتم بهار و تابستان ۱۴۰۰شماره ۱۴ 351 - 373

کلید واژه ها: قرآن روایات اهل بیت تغذیه آثار روانی آثار معنوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۲ تعداد دانلود : ۱۵۹
سلامتی در اسلام مفهوم وسیع و فراگیری دارد و فقط به سلامتی جسم محدود نیست؛ بلکه ابعاد روانی و معنوی انسان را نیز در بر می گیرد. توجه به آداب تغذیه در تأمین سلامت روان انسان بسیار موثر است. در این راستا پژوهش حاضر با بهره گیری از روش توصیفی - تحلیلی و ابزار کتابخانه ای و با استناد به روایات اهل بیتD و انطباق یافته ها با دستاوردهای علمی و به برخی آثار تغذیه بر پاره ای از ابعاد روانی و معنوی انسان، پرداخته است. نتایج یافته ها حاکی از آن است که تغذیه در دو بُعد روانی و معنوی انسان اثرگذار بوده و در بُعد روانی، به تأثیرات تغذیه مناسب در خلق وخوی انسان از جمله زدودن اندوه، کنترل خشم و غضب اشاره شده و در این میان، تأثیرات تغذیه بر ابعاد معنوی انسان همچون تأثیر تغذیه در تعلیم و تربیت، اصلاح نابهنجاری های رفتاری و معنوی و کنترل انگیزه های شهوانی که مقدمه عمل صالح و در نهایت عبادت و زهد ورزی می باشد مورد بررسی قرار گرفته است که انکارناپذیر است و این ارتباط دوسویه و متقابل جسم و روح مقتضی آن شده که در میان آموزه های اهل بیتD توصیه های هدایت بخشی در این زمینه ارائه شود.
۲۵۴.

بررسی شبهات پیرامون رساله ذهبیه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۴۰۰شماره ۱۵ 376 - 400

کلید واژه ها: رساله ذهبیه اعتبارسنجی سندی و متنی احادیث طبی امام رضا (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۱ تعداد دانلود : ۱۱۵
پژوهش در احادیث معصومان(ع) به ویژه احادیث طبّی می تواند از سخنان گرانمایه این طبیبان واقعی جسم و روح رمزگشایی کرده و با رفع شبهات پیرامون آن، مردم را هرچه بهتر با این گنجینه عظیم علمی و معنوی آشنا سازد. مسئله ما نیز در این تحقیق رمزگشایی از رساله ذهبیه و هدف از آن پاسخ گویی به برخی از شبهاتی است که پیرامون سند و متن این رساله مطرح شده است. روش مطالعه ما در این مقاله به صورت توصیفی و کتابخانه ای و مبتنی بر استدلال ها و براهین منطقی است. این رساله شریف که توسط امام هشتم(ع) و خطاب به مأمون عباسی به زیور طبع آراسته شده امروزه از لحاظ سندی و متنی با تردیدهایی مواجه است. برخی محققان در سند و متن آن خدشه وارد کرده و در نسبت آن به امام رضا(ع) تردیدهایی را وارد نموده اند که در این مقاله به این شبهات پاسخ داده می شود. ما معتقدیم که رساله ذهبیه حداقل تا قرن پنجم کاملاً مسند بوده و به اعتراف شیخ طوسی جزء منقولات صحیح و خالی از غلوی است که از محمدبن جمهور به آن جناب رسیده و ارسال سندی آن مربوط به قرون بعد از شیخ طوسی است. متن آن نیز با زدودن برخی تحریفات کاملاً می تواند مورد توجه و عمل واقع شود. مهم ترین دستاورد این مقاله اثبات سندی و متنی و نشان دادن برخی از نکات علمی این رساله شریف می باشد که از هشتمین اختر تابناک ولایت و امامت صادر شده است.
۲۵۵.

المعاییر المنهجیه لقاعده «الجری والتطبیق» التفسیریه، مع تحلیل مفهومی ومصداقی لکلام علی (ع) فی نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات حدیثه فی نهج البلاغه السنه الرابعه خریف و شتاء ۱۴۰۰ (۱۴۴۳ق) العدد ۳ (المتوالی ۹) 131 - 144

کلید واژه ها: معاییر الجری وتطبیق القرآن الإمام علی (ع) نهج البلاغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۱ تعداد دانلود : ۵۴
إنّ قاعده "الجری القرآنی"، ترجع أصولها إلى المبادئ العقلیه التخاطبیه وتعالیم أهل البیت علیهم السلام، وهی مثلها مثل سائر القواعد التفسیریه تعدّ أحد الأصول المختاره فی اختیار الرأی التفسیری القویم وتجنّب الأخطاء التفسیریه. کان الإمام علی (ع) بعد النبی (ص)، من أعلم النّاس بعلوم التفسیر وأسالیبه المعتبره، من ذلک "جری القرآن". أمّا السؤال الرئیسی الّذی تمّ التطرّق إلى الإجابه عنه فی هذا البحث -عن طریق المنهج الوصفی التحلیلی والبنیوی،- هو معاییر الجری القرآنی المنهجی والصحیح؛ وذلک على ضوء الترکیز على نصّ نهج البلاغه؛ وبالتالی، یعدّ إنجازنا هذا مجهود بحثی فی ظلّ تعزیز المناهج التفسیریه لأهل البیت علیهم السلام. أمّا النتائج الجدیده فی هذه الدراسه، فهی أنّه تمّ استیعاب أصل القرآن، السنه القویمه، العقل البرهانی، الاجتناب عن الرأی الشخصی، عدم ضروره الالتزام بالسیاق وزمن الآیه، من الحقل المفهومی، وعن طریق البحث فی المصادیق و18 تطبیقاً فی قاعده الجری فی نهج البلاغه؛ فی سبعه منها: ننتزع منها مفاهیم القرآن والسنه القویمه والعقل، وفی 11 منها: استنبطنا معاییر العقل والروایات المعتبره باعتبارها ضمن مفهوم جری القرآن.
۲۵۶.

مکتوبه های حدیثی در روایات امامان شیعه و نقش علی بن مهزیار در نگهداری و انتقال آن ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۵ 55-74

کلید واژه ها: امامان معصوم (ع) روایات مکتوبات رسائل مسائل علی بن مهزیار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۴ تعداد دانلود : ۳۴۰
کتابت، از طرق تحمل حدیث است. راوی از طریق مکاتبه با محدثان و در شرایطی با امامR ارتباط برقرار می کند و از او در خواست حدیث یا در یک مسئله شرعی تقاضای فتوا می نماید. در روایات شیعه، پرسش و پاسخ با امام معصومR به صورت مکتوب و غالباً توسط پیک صورت گرفته است. برخی محدثان بر این باورند که مکتوبات حدیثی از اعتبار کمتری نسبت به مسموعات برخوردار است، اما با بررسی این دسته از روایات و وجود قراین و شواهدی، بر تأیید صدور آن ها صحت بسیاری از مکتوبات محرز می شود. از امتیازات مهم مکتوبات حدیثی، عدم نقل به معنا در آن هاست. در هر عصر و زمانی، عده ای از یاران ائمهk مسئول جمع آوری سؤالات شیعیان و دریافت پاسخ کتبی آن سؤالات از امامانk بوده اند. مکاتبات عبدالملک بن اعین با امام صادقR نمونه ای از این موارد است. علی بن مهزیار اهوازی محدثی صاحب اندیشه و دارای ذهن دوراندیش بود که با جمع آوری، حفظ و صیانت شمار متعددی از مکتوبات آن را به نسل های بعد از خود انتقال داد. علاوه بر آن نیز او از طریق مکاتبه با امامان عصر خود از جمله امام جواد و امام هادیv به دامنه صدور مکتوبات حدیثی در شیعه افزوده است
۲۵۷.

تأثیر احسان به والدین در سبک زندگی از دیدگاه حضرت علی(ع)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۴۰۰شماره ۱۵ 105 - 123

کلید واژه ها: بر بالوالدین برکت مادی و معنوی روایات احترام به والدین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۱ تعداد دانلود : ۱۵۱
نیکی کردن به والدین از مهم ترین آموزه های اخلاقی دین اسلام و از اثر بخش ترین عبادات در کسب رضای خداوند است. سپاسگزاری از پدر و مادر در ردیف شکرگزاری از خداوند متعال مطرح شده که نشان از اهمیت آن دارد. آیات قرآن و روایات ائمه(ع) درباره احترام به والدین را از مهم ترین تکالیف الهی دانسته و به انجام آن امر کرده و آثار مادی و معنوی برای آن ترسیم نموده اند. شناخت آثار احسان به والدین در متون وحیانی می تواند در نقشه ترسیم زندگی و سبک پیشبرد آن، نقش به سزایی داشته باشد؛ پس از این جهت ضرورت دارد به این موضوع پرداخته شود. این تحقیق با روش نقلی - وحیانی و گردآوری اطلاعات از طریق کتابخانه ای و با پردازش اطلاعات به صورت توصیفی ارائه شده و هفت اثر از آثار احسان به والدین از دیدگاه امام علی(ع) در بُعد فردی و خانوادگی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته که نزول رحمت و وجود نعمت، ظهور محبت، بازگشت خیر کثیر و. . . جزیی از آنهاست.
۲۵۸.

رابطه روایت «النساء عیّ و عوره» و وجوب حجاب شرعی تا قرن پنجم(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال هشتم بهار و تابستان ۱۴۰۰شماره ۱۴ 93 - 135

کلید واژه ها: حجاب شرعی زنان حدیث «المرأه عی و عوره» تطور تاریخی حدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷۳ تعداد دانلود : ۲۳۸
زنان در بیان ناتوان بوده و عورت هستند، پس در مقابل ناتوانی کلام آنان سکوت کنید و عورت بودنشان را با مستقر کردن در خانه ها بپوشانید. روایت مزبور در منابع روایی شیعه و اهل سنّت آمده است. «ا لنِّسَاءُ عَی و عَوْرَهٌ فَاسْتُرُوا عِیهُنَّ بِالسُّکوتِ واسْتُرُوا عَوْرَاتِهِنَّ بِالْبُیوتِ » روایت اشاره دارد بر حجاب حداکثری و خانه نشینی زنان که برخی به آن استناد می کنند. گرچه روایت مذکور، دلیل اصلی حجاب شرعی نبوده و دلائل متقن دیگری از قرآن، سنت، عقل و اجماع بر حجاب شرعی وجود دارد، اما بررسی روایت به لحاظ سند و متن و همچنین تطور تاریخی از باب کشف حقیقت، تنقیح داده های مربوط به زنان در منابع اسلامی و ارائه تصویر مناسب زن در اسلام به جامعه جهانی ضروری است. نوشتار حاضر با روش تحلیلِ تاریخی، فقه الحدیثی و تطورشناسی در صدد نقد و بررسی روایت یاد شده و تحولات تاریخی آن به لحاظ سند، محتوا تا قرن پنجم است. انتخاب بازه زمانی یادشده به دلیل تطور معنادار حدیث از قرن سوم تا پنجم و تکرار اطلاعات در منابع از قرن پنجم به بعد است. بر اساس یافته های تحقیق حاضر روایت « النِّسَاءُ عَی وعَوْرَهٌ » در پنج منبع شیعی تا قرن پنجم ثبت شده که چهار مورد ضعیف السند و یک مورد حسَن است؛ اما به سبب تعارض با قرآن، سنت و سیره اهل بیتD و مسلمات علمی موثوق الصدور نبوده و قابل اعتماد نیست و نقش زیدیه در ورود آن به منابع امامیه پررنگ است. در منابع اهل سنّت از گزارشی که روایت مزبور را به پیامبرJ استناد دهد وجود ندارد و گوینده آن برخی صحابه مانند ابن مسعود، عمربن خطاب و ابن عباس هستند که تا قرن پنجم رشد وارونه سند داشته است. از سویی متن روایت با قرآن، سیره و سخن نبوی و مسلّمات علمی ناسازگار و حتی معارض می باشد. زمینه های تاریخی شکل گیری و رشد این حدیث و احادیث مشابه که در آن ها به مذمت زنان پرداخته شده، نمایانگر سابقه وجود این تعبیرات در فرهنگ عمومی و ادبیات عصر جاهلی و ترویج آن توسط کوفیان و بصریان است.
۲۵۹.

معناشناسی «احد» در سوره توحید از منظر روایات فریقین(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال هشتم بهار و تابستان ۱۴۰۰شماره ۱۴ 326 - 350

کلید واژه ها: قرآن روایات احد معناشناسی روایات احد فریقین توحید توحید ذاتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۶ تعداد دانلود : ۱۵۰
توحید مهم ترین سوره قرآن کریم در تبیین توحید ذاتی خداوند بوده و واژه «احد» که تنها یک بار در کتاب و در وصف ذاتی خدای تعالی آمده در این سوره است. با توجه به اینکه توحید زیربنایی ترین و اساسی ترین اعتقاد در اسلام و پایه همه معارف دین می باشد و واژه «احد» بر این اعتقاد اساسی دلالت دارد و از طرفی معنا و تفسیر این واژه محل تضارب آراء و اختلاف مفسران شیعه و سنی قرار گرفته، اهمیت و ضرورت پرداختن به معناشناسی احد در سوره توحید از منظر فریقین روشن می شود، پژوهش حاضر پس از بررسی لغوی واژه «احد» به معناشناسی احد در روایات و تفاسیر شیعه و سنی پرداخته است. مهم ترین معانی که از منظر فریقین برای این کلمه در پژوهش حاضر به دست آمده ترادف «احد» و «واحد»، عدم ترادف «احد» و «واحد»، وحدت غیر عددی «احد»، وحدت عددی «احد»، تجزیه ناپذیری، عدم ترکیب و بساطت ذات و نداشتن شریک و مانند برای خدای تعالی است که با تحلیل واژه احد و دلالت روایات اهل بیتD روشن شد، احد بیانگر بساطت ذات و توحید غیر عددی خداوند است. روش پژوهش در این مقاله تحلیلی، توصیفی و انتقادی است.
۲۶۰.

شاخصه های اخلاقی کارگزاران در بیانیه گام دوم با تأکید بر نهج البلاغه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۴۰۰شماره ۱۵ 124 - 149

کلید واژه ها: اخلاق کارگزاران حکومت اسلامی نهج البلاغه بیانیه گام دوم انقلاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۵ تعداد دانلود : ۲۰۹
رهبران ، مسئولان و کارگزاران دولتی و غیردولتی از مهم ترین خواص افراد حکومت در نهادینه کردن و تقویت اخلاق جامعه اند. طبق منشور اخلاقی امام علیA در نهج البلاغه و بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی ، رهبر حکومت اسلامی که در رأس کارگزاران و متصدیان امور عامه مردم قرار دارد ، باید سه اصل مهم اخلاقی عزّت ، عفّت نفس و ساده زیستی که اصول محوری تمام فضایل و مکارم اخلاقی کارگزاران است را دارا باشد. یافته های پژوهش حاضر که با روش تحقیق توصیفی تحلیلی و با روش و تکنیک اسنادی و بهره گیری از نهج البلاغه و مراجعه به منابع مکتوب دینی و بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی سامان یافته است ، نشان می دهد که در حوزه اخلاق فردی ، کارگزاران با خودسازی و ایجاد جامعه بر اساس مبانی اسلام ، می توانند تمدن عظیم اسلامی را ایجاد کنند. این امر با خصلت خاص نیرومندی در دین و دوراندیشی کارگزاران محقق خواهد شد. برای هر یک از کارگزاران اعم از نظامیان ، قضات و داوران ، مدیران و کارمندان ، نمایندگان و دبیران ، بازرگانان و صاحبان صنایع در نهج البلاغه و بیانات رهبری ، مبانی اخلاقی تبیین شده است و رعایت و پایبندی به هر یک از آن ها زمینه ساز تمدن عظمای ولایت و امامت امام عصر (عج) خواهد بود.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان