فیلتر های جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۵٬۲۰۱ تا ۵٬۲۲۰ مورد از کل ۱۳٬۱۵۸ مورد.
منبع:
مطالعات قرآنی (فدک سبزواران) سال سوم بهار ۱۳۹۱ شماره ۹
125 - 135
حوزه های تخصصی:
بیگمان یکى از مهمترین نیازهاى آدمى، نیاز به رزق و روزى است؛ به همین دلیل، خداى سبحان، که به همه چیز آگاه است، روز ىرسانى را عهد هدار شده و در قرآن کریم تضمین روز ىها را وعده داده است؛ از سوى دیگر، درنگ در زندگى نزدیکان و دیگر ه منوعا نمان، این حقیقت را آشکار م، که گون هاى نابرابرى در میزان بهر همندى از روزى میان آ نها وجود دارد؛ مسأل هاى که ناشناخت هماندنِ فلسفه وجودى آن، تردیدها و شبه ههایى را در ذهن برخى ایجاد کرده و لرزش پای ههاى ایمان به عدل الهى را در این گروه سبب شده است. در این نوشتار، افزون بر بیان مفهوم رزق و ارائه تفسیر صحیح از آموزه وعده تکفّل روز ىها، فلسفه گون هگونى روز ىها و سازگارى این مقوله با عدالت الهى بررسى شده و سرانجام، حکمت عدم افاضه روزىِ مبسوط بر همگان از جانب خداوند واکاوى شده است.
واژه های همسان آوا در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات قرآنی سال سوم زمستان ۱۳۹۱ شماره ۱۲
45 - 59
حوزه های تخصصی:
قرآن کریم حاوی حقیقتی فرابشری است که در مقام نزول از علم الهی و دیگر مراتب هستی به عالم طبیعت، در قالب ادبیات بشری تجلی یافته تا متناسب با سعه وجودی مخاطبان در دسترس عقول آنان قرار گرفته، مایه هدایت گردد . از این رو لاجرم ویژگی های زبانی عرب ی که بدان نازل شده است در آن نمود یافته؛ ویژگی هایی که از دیرباز موضوع کار قرآن پژوهان بوده، و زمینه ساز پیدایش شاخه هایی از دانش مانند نحو، بلاغت، و فقه اللغه گردیده است . این مقاله پژوهشی در حوزه الفاظ قرآن کریم است که هدف آن شناخت چگونگی و چرایی همسان آوایی در این کتاب آسمانی است، و نگارنده از رهگذر شناسایی و بررسی زبانشناختی واژه های همشکل در قرآن به بررسی آنها میپردازد.
تحلیل و بررسی تفسیری جوع در آیات قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
«جوع» همواره به عنوان یکی از نمایه های ریاضت در عرفان و اخلاق مورد توجه بوده است و همه فرق صوفیه در ضرورت «جوع» به عنوان یکی از ارکان اساسی سیر و سلوک اتفاق نظر دارند. در چیستی معنای جوع، گروهی «جوع» را به معنای «به اندازه خوردن» و گروهی آن را معادل «روزه» دانسته اند و برخی نیز آن را تا حد «سدّ جوع» (نخوردن مگر به ضرورت) معنا کرده اند.
در این مقاله تلاش شده است تا با میزان قرار دادن قرآن و سنت به بررسی مفهوم شناسی جوع و دیدگاه های متعدد دراین باره پرداخته شود و با مقایسه این نظرات، براساس میزان قرآنی و سنت نبوی نظر صائب معرفی گردد. جوع از نظر قرآن و متون اسلامی در خطاب های عامِ «یا بنی آدم» به معنای «به اندازه خوردن»؛ در خطاب های خاصِ «یا ایها الذین آمنوا» به معنای «روزه» و در خطاب به اخص خواص یعنی انبیا و اولیا، به معنای کم خوردن است.
تعارض میان «روایات منع از تفسیر به رأی» و «لزوم تدبّر در قرآن» از نگاه فیض کاشانی و علامه طباطبایی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
درک مفاهیم و بیان مقاصد آیات قرآن همواره مورد توجه مفسّران و قرآن پژوهان بوده است. در این زمینه قرآن نیز خود به تأمّل و تدبّر در آیات دعوت نموده و این گونه بر فهم پذیر بودن کلام وحی پای فشرده است. از سوی دیگر، برخی روایات، از تفسیر به رأی و از آنچه از آن به «ضرب آیات به یکدیگر» نام برده شده، نهی نموده و گروهی بر این اساس، بهره گیری معنای یک آیه از آیات دیگر را در دایره شمول نهی یاد شده قرار داده و آن را از مصادیق تفسیر به رأی شمرده اند.
فیض کاشانی و علامه طباطبایی با تبیینی درخور از روایات «منع از تفسیر به رأی» و «ضرب آیات به آیات» به خوبی از عهده بیان عدم تعارض بین این گونه روایات از یک سو و «ادله تدبّر در قرآن» از سوی دیگر برآمده اند؛ اما آنچه پس از آن در نگرش هر یک رخ می نماید به گونه ای متفاوت از دیگری است. فیض کاشانی تدبّر در قرآن را زمینه ای برای درک حقایق آیات و باطن الفاظ و عبارات می داند و به استناد دسته ای از روایات و اخبار برای اهل تدبّر در این عرصه مجالی فراخ پیش روی قرار می دهد؛ ولی علامه طباطبایی آن را زمینه ای برای تبیین مبنای خود در تفسیر آیات به آیات قرار می دهد، و با بهره گیری از دسته ای دیگر از روایات، زوایای دیگری از تدبّر در قرآن را پیش روی می نهد و بر امکان فهم مستقل آیات قرآن با توجه به مبین بودن آیات تأکید می نماید و نقش روایات در این زمینه را رهنمون کردن به سوی بهره گیری از آیات برای فهم آیات با تدبّر در آنها می داند.
بررسی و نقد دیدگاه ابن جریرطبری در مورد آفرینش حضرت حوا علیها السلام
حوزه های تخصصی:
در قرآن کریم آیات متعددی در مورد کیفیت خلقت اولیه بشر بیان شده است، بیشتر این آیات به تفصیل آفرینش حضرت آدم علیه السلام را بیان نموده و کمتر به چگونگی خلقت حضرت حوا علیه السلام به صورت صریح پرداخته شده، لذا ابهامات بیشتری در این زمینه وجود دارد که مفسرین قرآن طی تفسیر آیات مربوط به آفرینش آدم و خلقت اولیه انسان، به تشریح و رفع این ابهامات پرداخته اند، و در این میان ابن جریرطبری درتفسیر آیاتی که به نوعی به آفرینش حضرت حوا علیها السلام اشاره شده، با استناد به روایاتی، آفرینش حضرت حوا را ازبدن ( استخوان پهلوی چپ) حضرت آدم علیه السلام می داند. در این مقاله با استناد به آیات قرآن کریم و روایات معصومین علیهم السلام و همچنین نظر بسیاری از مفسرین شیعه و اهل سنت، نظر طبری در این زمینه نقد و رد شده و آفرینش حضرت حوا علیها السلام از گل (خاک) اثبات شده است.
بررسی تفسیری عصمت حضرت موسی(ع) در مواجهه با حضرت هارون(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
آیات 150 سوره اعراف و 92 و 93 سوره طه به بیان برخورد تند حضرت موسی(ع) با حضرت هارون(ع) پس از گوساله پرست شدن بنی اسرائیل می پردازد. این آیه حاوی یکی از چالشی ترین مسائل مطرح شده در قرآن است. گرچه تاکنون توجیهات زیادی در تحلیل این برخورد ارائه شده است اما به نظر می رسد این برخورد در راستای بیدار کردن بنی اسرائیل انجام یافته است. بن مایه این تحلیل روش عقلایی «به در بگو تا دیوار بشنود» است. این تحلیل افزون بر در نظر گرفتن تمام جوانب این برخورد ازجمله: شخصیت حضرت موسی و هارون‘، اطلاعات حضرت موسی قبل از بازگشت به میان بنی اسرائیل، شخصیت سامری، عکس العمل بنی اسرائیل در برابر حضرت موسی پس از بازگشت به میان آنان، به سؤالات مطرح شده پیرامون این برخورد به خوبی پاسخ می دهد و با ظاهر آیات قرآن و عصمت انبیا نیز سازگار است.
قرآن و وحدت اسلامی
حوزه های تخصصی:
این نوشتار در نگاهی کلی به مسئله وحدت و از هم گسیختگی جوامع با توجه به آیات قرآن کریم پرداخته و در پی اثبات این مطلب است که قرآن به مسائل اجتماع، به خصوص اتحاد و انسجام جوامع مسلمان، بیش از مسائل فردی اهتمام داشته است و به دلیل بهرمندی مادی و معنوی مسلمانان از چنین اجتماعی آنان را به تشکیل آن فرا می خواند.
در این مقاله سه موضوع موانع، راهکارها و دستاوردهای وحدت بررسی شده است.
بهداشت فردی در سیره ی نبوی
حوزه های تخصصی:
رعایت بهداشت فردی و اجتماعی در اسلام مطلوب و بسیار مورد توجه است. قرآن کریم در زمینه بهداشت در پوشش، تغذیه، بدن و سایر امور زندگی انسان به وضوح سخن گفته و آن را از مطالبات و در حد تکالیف شرعی مطرح کرده است. راجع به این رویکرد، ده ها آیه در قرآن هست که به روشنی در برخی از امور رعایت بهداشت را لازم می داند. به همین جهت، در سیره نبوی نیز اهتمام جدی در تمام امور به بهداشت دیده می شود. گاهی حضرت از مردم با تاکید و سفارش درخواست رعایت بهداشت را کرده و آن را به عنوان نماد مسلمانی و جزئی از ایمان به خداوند و در درون معرفت الهی جای داده است. در سیره نبوی توجه به بهداشت در تغذیه و پوشش و محیط زندگی، به عنوان برنامه دائمی رعایت شده و یکی از راه های ترقی معنوی انسان مطرح است. در مقاله حاضر علاوه بر توجه به رویکرد قرآن به بهداشت، نمونه هایی از رفتار و سیره نبوی در رعایت بهداشت از جمله در تغذیه و لباس و آراستگی ظاهری و توجه به سلامتی جسمی تبیین شده است.
متن تواشیح و مدیحه سرایی
حوزه های تخصصی:
از صبا تا حجاز ؛ پیوند میان آیات با مقام های قرائت قرآن
حوزه های تخصصی:
قدرت بیان ما
حوزه های تخصصی:
مکاتب ظاهرگرا در تفسیر قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
در تاریخ تفسیر قرآن شاهد مکاتب مختلف تفسیری در باب فهم و برداشت آیات الهی هستیم که از یک سو، هر کدام در بستر و ریشه ها و عواملی شکل گرفته و از دیگر سو، هر یک از آنها، آثار و تأثیرات خود را بر حوزه اندیشه اسلامی بر جای گذاشته است. در این مقاله از میان مکاتب مختلف و فراوان تفسیری، به بررسی مکتبی عمده و کاملاً متمایز که خود شامل مکاتب فرعی دیگری می شود، پرداخته و در باره مبانی آن سخن خواهیم گفت. این مکتب که در طول زمان و تاریخ اسلام به حیات خود ادامه داده و افراد زیادی را زیر لوای خود گرفته، عبارت است از مکتب تفسیر ظاهری.
مراد از تفسیر ظاهری، تفسیری است که بر اساس وضع و قراردادهای لفظی و یا دلالت های عقلی انجام گیرد و مکاتب ظاهرگرا، مکاتبی هستند که استناد به ظاهر آیات و مدلول لفظی آنها را در تفسیر قرآن، لازم می دانند. از این رو، این مکتب در مقابل مکتب باطنی - غیرظاهری- قرار دارد. بنابراین، عنوان مکتب تفسیر ظاهری، عنوان عامی است که بر هر مکتب و نظریه ای که با این مبنا به تفسیر بپردازد، اطلاق می شود. این مکتب، طیف های گوناگونی را شامل می شود که مهمترین آنها را یادآوری می کنیم.
فضایل اهل بیت(ع)، در تفسیر المیزان(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)
منبع:
مطالعات قرآنی (فدک سبزواران) سال سوم بهار ۱۳۹۱ شماره ۹
11 - 33
حوزه های تخصصی:
در میان تفاسیر قرآن، « المیزان» اثر گرانقدر علامه معاصر طباطبایى، ب ى تردید یکى ، از بهترین تفاسیر ترتیبى قرآن است که هرچند روش تفسیرى آن مبتنى بر تقسیر قرآن به قرآن است، اما استناد به منابع حدیثى فریقین در تفسیر قرآن و بالاخص در تبیین مقام والاى اه لالبیت پیامبر 6، این تفسیر را از صرف فقط تفسیر قرآن به قرآن بودن خارج کرده و از جهت تکیه بر روایات و استفاده از منابع حدیثى، آن را به عنوان میزان و الگو در تفسیر قرآن مطرح کرده است. بر همین مبنا، این پژوهش بر آن است تا جایگاه و فضایل توضیح داده، « المیزان » اهل البیت را با تکیه بر آرا و اندیش ه هاى علامه طباطبایى در کیفیت و چگونگى آن را مورد پژوهش قرار دهد.
نژادپرستی یهودیان از دیدگاه قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات قرآنی سال سوم زمستان ۱۳۹۱ شماره ۱۲
99 - 121
حوزه های تخصصی:
یهودیان یکی از مهمترین جوامع نژادپرست هستند، که در طول تاریخ با تمسک به مبانی و اصول نادرست به روند نژادپرستی خود جلوهای قانونی دادهاند، و گاه با ادعای برتری نژاد و مذهب خود قوانین خداوند را نادیده گرفتهاند . قرآن از جمله علل و عوامل نژادپرستی یهودیان را برتری طلبی ، انحصارطلبی بیجا، حسادت، پیروی کورکورانه، گریز از واقعیات، داشتن عقاید اغراق آمیز و انعطاف ناپذیری ایشان در مقابل حق و حقیقت دانسته، و در بسیاری موارد نیرنگ و تعصب آنان را به مسلمانان یادآور شده است . در این مقاله ضمن بررسی مبانی نژادپرستی یهودیان در تورات به نقد قرآنی این موضوع پرداخته شده است.
نقدی بر آرای خلف الله در قصه های قرآن بر مبنای تفاسیر عصری(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
کارکرد متعدد قصه در طول تاریخ بشر، بر هیچ نیکاندیشی پوشیده نیست. قرآن، کتاب آسمانی و هدایت، از کنار سرگذشتِ پرفراز و نشیب بشر بیتفاوت نگذشته و با گزینش برخی از بهترین قصه های واقعی و تأثیرگذار، تجربة گذشتة دنیا را با هدف هدایتگری و پنددهی، در اختیار بشر نهاده است. با آنکه قرآن خود را «حق» خوانده است برخی مانند خلف الله، وقوع خارجی قصص را نفی میکنند و با صرف وحیانی دانستن قصه ها، آن ها را تمثیل و اسطوره میدانند. با وجود نگارش های متعدد در پاسخ به این ادعا، نگارنده با تکیه بر برخی تفاسیر عصری، توانسته است نقطة مرکزی گفتار خلف الله را معین کند و با تبیین تفاوت امروزین قصه و اسطوره با عصر نزول، انگیزه های او را از اسطوره انگاری قصص مشخص سازد. تجمیع آرای خلف الله، بیان ایرادات دیدگاه وی و سپس نقد آن از یافته های نگارنده در مقالة حاضر است که با تأکید بر تفاسیر عصری فراهم گردیده است.
احادیث انبیاء و اسرائیلیات(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات قرآنی سال سوم زمستان ۱۳۹۱ شماره ۱۲
7 - 19
حوزه های تخصصی:
احادیث انبیاء الهی عنوان بخشی از روایات معتبر در منابع حدیثی اسلام است ؛ که بازگوکننده اعتقاد انبیاء الهی، و یا کتب آسمانی پیشین است. این احادیث، که حدوداً هزار حدیث است ، از 34 پیامبر نقل شده و بیشتر آنها از دو پیامبر اولوالعزم موسی و عیسی(علیهم االسلام ) روایت نقلها و روایتهایی است که از منابع غیر اسلامی ، و « اسرائیلیات » شده است. از سوی دیگر غالباً یهودی و مسیحی به منابع اسلامی خصوصاً حدیث و تفسیر راه یافته است. در نگاه اول به نظر میرسد احادیث انبیاء(علیهمالسلام) عرصه مناسبی برای بروز و ظهور اسرائیلیات باشد ، و تعداد زیادی از آنها به این بخش از منابع حدیثی اسلام راه یافته باشد ، اما با دقت بیش تر نمایان میشود که چنین نیست و تنها شماری محدود از آنها به این نوشت دچار شدهاند.
بیداری اسلامی، اقتصاد مقاومتی و دبیران قرآن
حوزه های تخصصی: