فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴٬۹۶۱ تا ۴٬۹۸۰ مورد از کل ۱۳٬۱۵۸ مورد.
۴۹۶۱.

نبرد مخفی از منظر قرآن کریم با نگاهی به واژه ی «سَرِیًّا»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سریه مقارنه اسری نبرد مخفی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن انسان و جامعه در قرآن انسان در قرآن
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن انسان و جامعه در قرآن جامعه در قرآن
تعداد بازدید : ۱۷۰۵ تعداد دانلود : ۸۱۳
نبرد مخفی و یا شبانه یکی از روش های غافل گیری دشمن است. به نظر می رسد در قرآن کریم از این نوع روش سخن به میان آمده است. تهدید دشمن با آگاهاندن وی از وجود سربازان مخفی و یا وجود سرمایه های پنهان سبب می شود، دشمن نتواند برآورد صحیحی از امکانات و قابلیت های نیروهای الهی داشته باشد، و این نوعی تهدید و تخویف به شمار می آید. روش شناسی: واژه ی سَرِیًّا و مشتقات دیگر از ریشه ی سری دارای مفهوم لشگر مخفی، و یا لشگرکشی شبانه است، در این پژوهش تلاش بر آن است، ابتدا یک ریشه شناسی دقیق از این واژه ارائه شود، سپس تطور این واژه در زمان های مختلف بررسی شود و ارتباط این ریشه با ساختار سوره مریم و اسراء تبیین گردد. و در دیدگاه های مفسران گذشته درباره مفهوم این واژه با توجه به سیاق آیات و ادبیات عرب بازنگری صورت گیرد. واژه سَرِیًّا، ارتباطی با ریشه أسری دارد، و می تواند به سربازان پنهان و مخفی خداوند اشاره نماید.
۴۹۶۲.

بررسی جایگاه صلح فرهنگی در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن کریم قصاص قتل خشونت فرهنگی یوهان گالتونگ صلح فرهنگی اشتراکات انسانی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات مفهوم شناسی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات مفهوم شناسی اصطلاحات علوم قرآنی
تعداد بازدید : ۲۰۸۸ تعداد دانلود : ۹۵۸
برخلاف نگاه برخی منتقدان معاصر، به نظر می رسد که ادیان و متون مقدس آنها می توانند در زمینه ی نفی خشونت و اهتمام در ایجاد صلح، نقش کارساز و مهمی داشته باشند. به طور خاص، برای ره یافتن به فرصت هایی که متون مقدس در این زمینه فراروی انسان عصر حاضر قرار می دهد، می توان از نظریات خشونت و صلح بهره برد تا چارچوبی مشخص استخراج گردد. پژوهش حاضر بر آن است تا از مجرای نظریات پیشتاز در این زمینه، برخی آیات قرآنی مرتبط را مورد توجه قرار دهد. با توجه به تقسیم خشونت/صلح به انواع مستقیم، ساختاری و فرهنگی، و اهمیت خشونت/صلح فرهنگی که زمینه ساز و مشروعیت بخش شکل های دیگر خود است، می توان مشاهده کرد که قرآن کریم در آیات خود به مخالفت با خشونت فرهنگی پرداخته و توصیه ها و قابلیت های مناسبی در جهت برقراری صلح فرهنگی دارد. در زمینه ی تولید صلح فرهنگی نیز می توان بر عنصر همدلی متمرکز شد که قرآن کریم آن را بیش از هر چیز با زبان اشتراکات انسانی معرفی می کند؛ اشتراکاتی که می تواند در سه مقوله ی متافیزیکی، زیستی و تاریخی دسته بندی گردد.
۴۹۶۳.

ظاهر و باطن قرآن و مبادی آگاهی امام از آن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن کریم مبادی دانش امام بطن قرآن ظهر قرآن

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام امام شناسی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر قرآن وعترت
تعداد بازدید : ۱۰۸۰ تعداد دانلود : ۵۲۷
قرآن آخرین کتاب آسمانی، بر دو ساحت ظاهر و باطن استوار شده است و افراد خاصّی از این آگاهی بهره مند و جامعة بشری برای دستیابی به آن حقایق در جهت سیر تعالی نیازمند به ایشان می باشد. مکتب تشیّع مصداق آگاهان از ظاهر و باطن قرآن را پیشوایان خویش معرّفی می کند و بر این باور است که دانش امام فراتر از علم عادّی، دارای مجاری و مبادی خاص و الهی می باشد.آیات و روایات، دلالت بر اثبات دیدگاه اتّصال علم امام به خداوند سبحان دارد. مقالة حاضر با روش کتابخانه ای و رویکردی تحلیلی در مقام بررسی و اثبات چگونگی آگاهی و علم گستردة امام به قرآن است. شناخت چگونگی ایصال امام به حقایق قرآن با بررسی مجاری و مبادی گوناگون آگاهی امام از ظاهر و باطن قرآن آشکار خواهد شد که این مهم به دلیل جایگاه مقرّر شده، برای امام می باشد می پذیرد.
۴۹۶۴.

معناشناسی واژگان «عقل» و «تفکر» در ارتباط با مفهوم «فطرت» در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عقل قرآن انسان معرفت تفکر فطرت،جهاد با نفس

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن انسان و جامعه در قرآن انسان در قرآن
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر
تعداد بازدید : ۲۴۶۸ تعداد دانلود : ۹۷۰
در این مقاله به معناشناسی «عقل» و «تفکر» و به ارتباط آن دو با «نفس» و «فطرت انسان» پرداخته شده است. اگرچه «عقل» در اصطلاح معروف و فلسفی اش در دو معنای «جوهر بسیط» و «قوة نفس» استعمال شده است، ولی بررسی های لغوی و قرآنی نشان می دهد که معنای اصلی این ماده -یعنی «امساک» و «نگهداری»- است و برای آن باید به قرآن توجه شود. ارشاد قرآن به تعقل، تنها ارشاد به علم و دانستن نیست بلکه به معنای پای بندی بر حقایق و معلومات فطری و بهره گیری از آنهاست. معنای اصلی مادة «تفکر»، «تردد و حرکت درونی نفس برای جداسازی معلومات صحیح از سقیم» می باشد. ماده «فکر» در باب «تفعل» دو معنی «مطاوعه باب تفعیل» و «تکلف» را دربردارد. با توجه به این معانی، به تلاش درونی نفس برای کشف، بازیابی و شناخت معلومات فطری»، «تفکر» اطلاق می شود که حاصل آن، بازیابی بینش های فطری و معرفت نفس است. نفس در این فرایند و رجوع به فطرت با موانع گرایشی و مقاومت های بعد طبیعی خود مواجه است که از این مواجهه با عنوان «جهاد با نفس» نیز یاد می شود. در نتیجه «تفکر» با شرایطی که بیان گردید، اولین گام برای موفقیت در جهاد با نفس خواهد بود.
۴۹۶۵.

مقام و منزلت علی(ع) در احادیث فریقین (با تکیه بر تاریخ و قرآن)

نویسنده:

کلید واژه ها: تفسیر حدیث تشیع تسنن تاریخ اسلام حضرت علی(ع)

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر قرآن وعترت
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی موارد دیگر روایات و عترت
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه کلیات مذاهب فقهی
تعداد بازدید : ۸۹۸ تعداد دانلود : ۱۲۴۸
حضرت علی(ع) پسر عم پیامبر(ص)، تنها مولود کعبه و نخستین کسی است که در پرتو همجواری با نبی اکرم اسلام رشد و اعتلای روحی و فکری یافت و از انفاس قدسی و تعالیم نبوی برخوردار گشت. وی نخستین ایمان آورنده پس از حضرت خدیجه(س) بود که در طول بعثت و پس از آن و در تمامی وقایع و حوادث پرفراز و نشیب تاریخ صدر اسلام، یار و یاور همیشگی نبی اکرم(ص) بوده، کسب مقام دامادی پیامبر(ص) نیز بر دیگر مراتب و فضایلش افزود. ایشان پس از رسول خدا، شخصیتی است که اگرچه دوستانش از سر ترس و دشمنانش از سر کینه و دشمنی، فضایلش را کتمان کردند؛ اما با این وجود، مناقب و فضایلش زمین و زمان را پر کرده است. بنابراین به دور از غبار تعصب و به طریق اهل انصاف باید گفت، عظمت علمی و توانمندیهای روحی علی(ع)، او را به الگویی جاویدان برای تمامی عصرها و نسلها تبدیل کرده است و برجستگی شخصیت و امتیازات آن حضرت وقتی چشم گیرتر مى شود که در سخنان و دیدگاههاى دیگران تجلى می یابد. از این رو است که آثار بسیاری در رثای ایشان نوشته شده و افراد مختلف از سلایق و مذاهب گوناگون، او را سرآمد علم و عرفان و سرچشمه همه فضایل دانسته و مقامش را ستوده اند. این مقاله بر آن است تا مقام و منزلت علی(ع) را در احادیث فریقین به روش توصیفی تحلیلی و براساس روایات مورخان مسلمان به ویژه اهل سنت، همچنین از دیدگاه قرآن و تفاسیر منقول از مفسران شیعی و سنی مورد نقد و بررسی قرار دهد.
۴۹۶۶.

آیات 19-16 سوره قیامت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن قرائت قیامت نامه اعمال نزول وحی تعجیل

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن معاد در قرآن
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن انسان و جامعه در قرآن انسان در قرآن
تعداد بازدید : ۲۱۳۱ تعداد دانلود : ۹۲۷
درباره آیات 19-16 سوره قیامت دو دیدگاه وجود دارد: الف: این آیات در بین آیات مربوط به قیامت معترضه و مخاطب آنها پیامبر اسلام(ص) و زمان خطاب این دنیا و هنگام نزول وحی قرآنی است. ب: این آیات در راستای دیگر آیات سوره و مخاطب آن انسان کافر و زمان خطاب روز قیامت و هنگام خواندن نامه اعمال است. در این مقاله با نگاه تدبرمحورانه ابتدا دیدگاه دوم بررسی شده و با توجه به آیات نامه اعمال و آگاهی انسان از آنها و روایات و همچنین سیاق سوره و سیاق کلی آیات قیامت و مراحل و حوادث آن پذیرش این دیدگاه با مشکل جدی روبرو گشته است. و اما با مطالعه دیدگاه اول به نظر می رسد از اعتبار بیشتری برخوردار بوده و سیاق آیات و روایات نیز آن را بیشتر تقویت می کند.
۴۹۶۷.

روش آموزی روایات تفسیری،تبیین و بررسی دیدگاه علامه طباطبایی در مواجهه با روایت گرایان(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: علامه طباطبایی روایات تفسیری تفسیر المیزان روش آموزی جریان تفسیر روایت گرا

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات روش های تفسیر و تأویل
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مفسران و تأویل گران شیعی
تعداد بازدید : ۱۱۱۵ تعداد دانلود : ۵۵۷
نگاه تعلیمی و روش آموزی به روایات تفسیری از ارکان اصلی روش شناسی تفسیر المیزان است. درواقع این نگاه نگرشی تحلیلی به متون رواییِ مرتبط با مضامین و مفاهیم قرآنی است که درصدد کشف چگونه تفسیر کردن قرآن با استفاده از قول و عمل تفسیری پیشوایان دین است. این نگاه با تحلیلی انتقادی به رویکرد جریان تفسیر روایت گرا همراه است و به شواهد نقلی و غیرنقلی متعددی تکیه دارد. در این میان القای اصول از سوی پیشوایان دین و ضرورت تفریع بر آن اصول، که مضمون برخی شواهد نقلی است، قابل توجه می باشد. افزون بر مبانی و شواهد نقلی، شواهد تحلیلی تاریخی و کلامی نیز این نگاه را پشتیبانی می کند. بر پایة این نگاه روایات تفسیری نقشی تعلیمی دارند و مفهوم تعلیم نیز نه به معنای آموختن مفاهیمی فراتر از فهم و دریافت مخاطبان، بلکه به معنای آموزش مفاهیمی است که برای مخاطب قابل درک و قابل استناد به ظاهر قرآن باشد. از منظر علامه پیشوایان دین نه تنها آموزگاران سادة مفاهیم قرآن که به مثابه معلمان روش تفسیر معرفی می شوند.
۴۹۶۸.

ارزش ها و هنجارهای متعالی در سوره لقمان و روش های کاربردی کردن آنها در جامعه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فرهنگ ارزش ها هنجارها سوره لقمان روش های کاربردی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۴۹ تعداد دانلود : ۱۶۳۳
یکی از اصلی ترین عوامل تشکیل دهنده جوامع بشری، «نیاز» است که در بستر فرهنگ بدان پاسخ گفته می شود. ارزش ها، که در قالب هنجارها تجلی می یابند، عناصر مهم سازنده فرهنگ هر جامعه اند. تحقیق و کاوش پیرامون آنها، و در ادامه، تقویت و برجسته سازی این عناصر، سبب حفظ و صیانت فرهنگ آن جامعه در برابر فرهنگ های مهاجم خواهد شد. این پژوهش، می کوشد با روش تحلیل محتوا در انوار مقدس سوره «لقمان»، به شرح و توضیح هشت نمونه از الگوهای ارزشی و هنجارهای پیرامون هریک از آنها، با استناد به آیات مبارکه این سوره بپردازد و بیان برخی از راه کارهای جامعه پذیری این عناصر، ارائه روش و راهی نو به عنوان سرآغازی برای پژوهش های مشابه در آیات سایر سوره ها و نیز مقایسه سوره ها با یکدیگر و تدوین مجموعه جامعی از الگوها و هنجارهای موردنظر فرهنگ غنی اسلام، به عنوان یگانه راه پاسخ گویی به اساسی ترین نیاز انسان، یعنی دستیابی به خوش بختی و رفاه حقیقی و ابدی، ازجمله نتایج حاصل از این تحقیق به شمار می روند.
۴۹۶۹.

تبیین عبارت «مِنْ کُلِّ مَثَلٍ» در قرآن کریم

کلید واژه ها: قرآن تمثیل مثل صرف ضرب ناس من کل مثل صرف مثل ضرب مثل

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مفهوم شناسی
تعداد بازدید : ۹۰۷۱ تعداد دانلود : ۶۲۳
یکی از نکات برجسته قرآنی تاکیدی است که بر جنبه های قابل رویت حقیقت می نهد و در موارد فراوانی تاکید قرآن بر تفکر و تعقلی است که بر پایه برخورد حسی بنا شده است. امثال قرآن کریم مطالب معقول را به صورت محسوس در می آورند تا به کمک حس، آنها را به ذهن نزدیکتر سازند و با بیان امثال درسرشت و طبیعت دیگران اثری به جا گذارند. بى گمان، قرآن براى گروه خاصّى نازل نشده است و مخاطبش عموم مردم هستند، بنابراین باید مراد خود را در هر زمینه ای به نحوى عرضه دارد که همه انسانها تا روز قیامت آن را درک کنند و بهترین زبانى که مى تواند معارف عقلى و مفاهیم معنوى را براى توده مردم تبیین کند، زبان تمثیل است. خداوند به صورت اصلی کلّی و فراگیر در چهار آیه از قرآن کریم می فرماید: وَ لَقَدْ صَرَّفْنا (ضَرَبْنا) لِلنَّاسِ فی هذَا الْقُرْآنِ مِنْ کُلِّ مَثَل و با نظر به متفاوت بودن ساختمان فکری افراد، امثال را به صورت های مختلف بیان کرده است و از تعابیری چون «صَرف مَثَل» و یا «ضَرب مَثَل» برای بیان امثال قرآن استفاده کرده است؛ ضمناً با تعبیر «مِنْ کُلِّ مَثَلٍ» خاطر نشان می سازد که در هر زمینه ای به ذکر مثل پرداخته است. همچنین می فرماید هدف از ارائه این مثالها گذر از آن و رسیدن به عمق مطلب است و البته این راهی است که علما طی می کنند و نهایت بهره را از امثال قرآن می برند.
۴۹۷۰.

مسئله رؤیت خداوند در قرآن کریم با تأکید بر اندیشه های علامه طباطبایی و ابن عاشور(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: علامه طباطبایی رؤیت خدا رؤیت بصری رؤیت قلبی ابن عاشور

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام خداشناسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مفسران و تأویل گران
تعداد بازدید : ۱۱۰۰ تعداد دانلود : ۵۰۵
مسئله رؤیت خداوند متعال به وسیله چشم (قوه باصره) از مسائل کلامی است که از گذشته تا به حال، میان متکلمین فرقه های اسلامی مورد بحث و اختلاف فراوانی بوده است. بحث اصلی در این مسئله این است که آیا رؤیت خداوند از نظر ثبوتی ممکن است؟ به این معنا که اگر خداوند دارای چنین صفتی ـ دیده شدن توسط انسان ـ باشد، امر محالی لازم می آید؟ همچنین پس از ثبوت امکان رؤیت خدا و یا فارغ از آن، آیا در مقام اثبات، دلیلی بر آن وجود دارد؟ برخی از متکلمان مسلمان جواز و وقوع رؤیت خداوند را عقلاً منکر شده و آن را مخالف با دلائل قرآنی و روائی دانسته اند. در مقابل فرقی دیگر از متکلمان آن را عقلاً جایز و نقداً در آخرت لازم دانسته اند. از آنجا که ذکر دلائل عقلی و نقلی دو طرف محل نزاع در یک مقاله نمی گنجد، گفتار حاضر تنها به ذکر دلائل قرآنی بسنده می کند و بیش از آنکه به جزئیات بپردازد، درصدد بیان سرفصل های اصلی، ترسیم نمونه ای از تفاوت دو نگاه شیعه و اهل سنت ـ با تأکید بر مقایسه آرا علامه طباطبایی و ابن عاشور در ذیل هریک از این آیات ـ و درنهایت معرفی منابع مناسب برای پیگیری این موضوع است.
۴۹۷۱.

خردورزی در هندسه معرفتی تفسیر سوره حجرات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: توحید توحید ربوبی توحید الوهی آیات مکی سوره قلم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۸۲ تعداد دانلود : ۷۱۱
تعارض تعقل و تعبد محصول تصوری نا صواب از درک جایگاه عقل در نظام معرفتی دین و بیگانه شدن از معارف خالص وحیانی است. گرچه برخی تعالیم کتاب الهی جنبه تعبدی داشته و از دسترس عقل متعارف بیرون است، لکن تامل در آیات نشان می دهد که این امر به مفهوم گریز از تعقل و خردورزی نیست. هندسه معرفتی سوره حجرات که متضمن آداب و سبک زندگی دینی است، یک هرم چند وجهی است که وجهی از آن به ادب بندگان با حق تعالی، وجهی دیگر به ادب پیروان با رسول خدا| و وجهی به ادب اهل ایمان بایکدیگر نظر دارد، آنچه در رأس این هرم می درخشد خردپذیری گزاره های آن و سوق دادن مخاطبان به تعقل در جریان تعبد است. این مقاله با تأملی در مفردات، مضامین و سیاق سوره، در کنار اسلوب بیان نشان می دهد که چگونه این آیات، از سویی دارای گزاره های خردپذیر است و از سوی دیگر خرد انسانی را در دستیابی به حقایق، مدد و در جهت شکوفایی آن بسترسازی می کند. تعلیل احکام، تشبیه محسوس، وضع احکام اعتباری، تغییر خطاب، و مرزبندی مفهومی شیوه های این بسترسازی است.
۴۹۷۲.

بررسی مفهوم «یقظه» از دیدگاه خواجه عبدالله انصاری با بهره گیری از قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بیداری سفر صیرورت خواجه عبدالله انصاری

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مفهوم شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مفسران و تأویل گران
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر
تعداد بازدید : ۲۲۰۶ تعداد دانلود : ۹۱۰
قرآن کریم نامه ای دوستانه، از سوی خالق هستی است که ظرائف، لطائف و اشارات عمیقی برای هدایت، رشد و کمال انسان به عنوان خلیفه او دربر دارد. معرفت و شناخت هرچه صحیح تر آیات کتاب الهی، به عنوان تجلی گاه اسماء حسنای حضرت حق، مقدمه ظهور این اسماء در وجود آدمی بوده و این مستلزم نوعی بیداری، آگاهی و بصیرت درونی نسبت به قانونمندی های هستی است که در ادبیات عرفانی «یقظه» نامیده می شود. از تلاش انسان در راه رسیدن به کمال مطلق، به سفری با عنوان سلوک الی الله تعبیر شده است که لازمه آن خروج از نفس و عزم راسخ برای پیوند با محبوب است که جز برای انسان بیدار و آگاه محقق نخواهد شد. این بیداری همان پرهیز از هر نوع غفلت است که صفای درون، طهارت برون و منافذ حیات معرفتی بنده همچون سمع، بصر و فؤاد را پوشانیده است. این نوشتار سعی دارد تا با جستجوی مفهوم یقظه در سیاق آیات مختلف قرآن و بسط تعاریف، توصیفات و تقسیمات خواجه عبدالله انصاری در منزل اول از بدایات، در منازل السائرین، علاوه بر تبیین معنای لغوی و اصطلاحی این واژه، نوع نگاه قرآن کریم به این مفهوم را تشریح نماید. به نظر می رسد عوامل ایجاد بیداری از دیدگاه قرآن کریم شامل؛ شناخت ظرفیت وجودی، داشتن گوش و چشمی هوشیار و همراهی با اولیاء الهی است. چنانچه روی آوردن به؛ زائدات، تسویف، نداشتن عزم و همت، عدم درک فاصله ظاهر و باطن و مواردی از این قبیل، از مهمترین موانع راه در این زمینه محسوب می شود.
۴۹۷۳.

نقد دیدگاه تفسیری فخر رازی، سیوطی، آلوسی و زحیلی در تفسیر آیه تبلیغ(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تفسیر تطبیقی آیه تبلیغ آیه 67 مائده ولایت امام علی (ع)

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مفسران و تأویل گران
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر
تعداد بازدید : ۲۵۷۴ تعداد دانلود : ۸۴۷
تفسیر و شأن نزول آیه تبلیغ مورد اختلاف مفسران فریقین است. مفسران شیعه با استناد به آیات دیگر قرآن و روایات تفسیری، آیه را مرتبط با امامت امام علی(ع) در روز غدیر خم می دانند اما جمعی از مفسران اهل سنت درباره تفسیر و شأن نزول آیه، دارای دیدگاه های متعددی می باشند و در این زمینه چندین شأن نزول را برای آیه تبلیغ بیان کرده اند. مقاله حاضر ضمن بیان دیدگاه های تفسیری فخر رازی، سیوطی، آلوسی و زحیلی، از مفسران اهل سنت، به بررسی آنها می پردازد. اقوال آنان در تفسیر آیه تبلیغ مردد میان: حراست از پیامبر اکرم| توسط عباس، اظهار عیب جویی و بیان لغزش های یهود، ابلاغ مطلق اوامر الهی و جانشینی حضرت علی(ع) می باشد.
۴۹۷۴.

ایمان مبنای نظام اخلاقی قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ایمان نظام اخلاقی عمل صالح رذائل فضائل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰ تعداد دانلود : ۵۷
نظام اخلاقی قرآن با سایر نظام های اخلاقی متفاوت است. نظامی است که  مبنایش ایمان به خدا، غایتش ذات الهی، وسیله رسیدن به آن حب و کسب رضایت او، و شیوه تخلّق به اخلاقیات در آن از بین بردن زمینه رذایل می باشد. وقتی انسان علم یقینی و ایمان به تعلیم قرآن کریم که عزت و قدرت را منحصر در خدای سبحان می داند داشته باشد، نه تنها دیگر در دلش جز خدا کسی را اراده نمی کند بلکه تمام پستی ها و بدی ها را از دل و جانش شسته و به زیور صفات الهی آراسته می کند. اخلاق قرآنی بر اساس حب الهی و تخلق به اخلاق الهی است. انسان از طریق خدادوستی به صفات خدا می رسد. معنای اینکه عملی به خاطر وجه الله انجام شود آن است که نتیجه آن عمل جلب خشنودی و رحمت خدا کند.
۴۹۷۵.

ماهیت و قلمرو علم الکتاب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: لوح محفوظ الکتاب علم ویژه کتاب مبین علوم ائمه علیهم السلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۶۸ تعداد دانلود : ۵۸۹
این مقاله به بررسی ماهیت و قلمرو دانشی می پردازد که در قرآن کریم (در دو آیه 40 سوره نمل و 43 سوره رعد) بدان اشاره و از آن با عنوان «علم الکتاب» یاد شده است. شناخت منزلت انسان، آشنایی با استعدادها و توانایی های او و آشنایی با ماهیت و قلمرو علوم بندگان برگزیده خداوند، از مهم ترین اهداف این تحقیق است. این تحقیق با روش تحلیلی توصیفی به تفسیر آیات مرتبط با این موضوع می پردازد. بررسی این نوشتار به این نتایج منتهی شده است: علم الکتاب، یعنی آگاهی از «کتاب مبین» که «لوح محفوظ» نیز نامیده شده، منبع الهی تمام علوم جهان است. معارف قرآن کریم و کتاب های آسمانی دیگر در این منبع جامع ریشه دارند. این دانش به پیامبران اختصاص ندارد، بلکه دیگر بندگان برگزیده خداوند نیز می توانند به مراتبی از آن یا تمام آن دست یابند. مراتب بالای علم الکتاب، موهبتی، حضوری و خطاناپذیر است. قلمرو این دانش، تمام حقایق هستی را شامل می شود و بنابر روایات، اهل بیت علیهم السلام از آن بهره مندند.
۴۹۷۷.

تأثیر آوای قرآن کریم بر اضطراب پیش از امتحان دانش آموزان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اضطراب امتحان دانش آموزان موسیقی آوای قرآن

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت نظری تعلیم و تربیت و کودک، نوجوان و جوان
تعداد بازدید : ۱۴۴۵ تعداد دانلود : ۸۴۷
هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر موسیقی و آوای قرآن کریم بر میزان اضطراب پیش از امتحان دانش آموزان سال سوم دبیرستان است. روش پژوهش آزمایشی (تجربی)، با طرح پیش­آزمون-پس­آزمون با گروه کنترل است. ابزار مورد استفاده در این پژوهش سیاهه اضطراب­امتحان (TAT) (ابوالقاسمی و همکاران، 1375) است. جامعة آماری شامل همة دانش­آموزان سال سوم­ دبیرستان شهرستان بابل است که از میان آنها با استفاده روش نمونه گیری خوشه­ای­چند­مرحله­ای، 50 نفر (25 پسر، 25 دختر) که دارای اضطراب­امتحان بوده­اند، انتخاب و در دو گروه آزمایش (25 نفر) و کنترل (25 نفر) مورد مقایسه قرار گرفتند. میزان اضطراب­امتحان آزمودنی های گروه آزمایش، پس از حضور و نشستن در جلسه امتحان و قبل از توزیع اوراق امتحانی به عنوان پیش­آزمون اندازه گیری شد. سپس به مدت 5 دقیقه آیاتی از سوره مائده با صدای استاد عبد­الباسط پخش شد و مجدداً میزان اضطراب امتحان آنها (به عنوان پس­آزمون) اندازه­گیری شد. برای گروه کنترل هیچ­گونه مداخله­ای صورت نگرفت. میزان اضطراب­امتحان گروه اخیر نیز قبل و پس از توزیع اوراق امتحانی اندازه­گیری و ثبت شد. نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که آوای قرآن­کریم به طور معناداری باعث کاهش اضطراب پیش از امتحان دانش آموزان شد (001/0 = P). همچنین نتایج این تحلیل نشان داد که میزان تأثیر آوای ­قرآن­کریم بر کاهش اضطراب قبل از امتحان دانش­آموزان دختر به طور­معناداری بیشتر از دانش­آموزان پسر است (001/0 =P ).
۴۹۷۸.

منطق صوری فهم معنای واژه های قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: هم نشینی جانشینی علاقه تضاد رابطه موازنه ای تصنیف و ایضاح مفهومی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی منطق کلیات مفهوم شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات مفهوم شناسی
تعداد بازدید : ۱۷۲۳ تعداد دانلود : ۸۱۸
قرآن کریم دارای سطوح مختلفی است؛ گاهی قرآن را به عنوان یک «کل منسجم» درنظر می گیریم، گاهی آن را در حد یک سوره تقلیل می دهیم، زمانی یک آیه را درنظر داریم و در نهایت ممکن است به یک واژه از قرآن بسنده کنیم. هریک از این چهار سطح ویژگی ها و ارکان خاصی دارد. چنان که روش تفسیر آیه به آیه شامل آیات قرآن می شود، این روش می تواند به عنوان منطق صوری فهم معنای واژه های قرآنی نیز به کار رود. مقاله حاضر درنظر دارد با طرح منطق صوری واژه های قرآنی، آن را به عنوان روش شناسی کشف معنای مفردات آیات به کار برد.
۴۹۷۹.

نظریة «استفاده و رضامندی» از دیدگاه قرآن کریم؛ بررسی کارکردی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: رسانه انگیزه نیاز میل مخاطب رضامندی استفاده

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی ارتباطات گروه های ویژه نظریه های ارتباطی
تعداد بازدید : ۱۲۷۹ تعداد دانلود : ۶۷۷
سخن اصلی نظریة «استفاده و رضامندی» این است که رسانه ها قدرت تأثیرگذاری اندکی بر مخاطب دارند و در مقابل، این مخاطبان هستند که میل و نیاز خود را بر رسانه ها تحمیل کرده، بر سیاست گذاری آنها تأثیر می گذارند. از دید این نظریه، رسانه باید مخاطب محور باشد؛ یعنی باید تلاش خود را تنها در جهت تأمین امیال مخاطبان خود یا همان جلب لذت و دفع الم مصروف دارد تا بتواند به تعداد بیشتری از مخاطبان دست یابد. به زعم پردازندگان این نظریه، سخن مزبور با برخی از آموزه های صریح قرآن کریم تقابل دارد. قرآن کریم امیال طبیعی ازجمله میل به لذت در انسان را نه تنها انکار یا محکوم نمی کند، بلکه یک سلسله از تعالیم خود را بر آنها مبتنی ساخته است. از دید قرآن کریم، نیازهای واقعی انسان نیازهایی است که ارضای آنها موجب فعلیت یابی استعدادهای فطری انسان می شود. در مقابل، اندیشه غیردینی، نیازهای غریزی و حیوانی را در انسان نیاز اصیل تلقّی کرده و قاعدتاً رسانه را ملزم به تأمین آنها می داند. از نظر قرآن کریم، فقط ارضای نیازهای واقعی می تواند انسان را به هدف نهایی خلقت نزدیک کند. ازاین رو، یک رسانه مطلوب با معیار دینی، باید به نیاز، مصلحت و خواسته های معقول مخاطب توجه کند. در این نوشتار، سعی شده تا با عطف توجه به محتوای این نظریه، دیدگاه قرآن در خصوص نیازهای انسان و نحوة مواجهة با آنها تشریح گردد.
۴۹۸۰.

رهیافت های مفسران فریقین درباره آیه 105 سوره انبیاء(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: وراثت زمین زبور ذکر امام مهدی (عج)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱ تعداد دانلود : ۶۴
از جمله آیاتی که پیرامون آینده زمین و وارثان حقیقی آن، که نوید بخش حکومتی الهی و دینی است سخن می گوید آیه 105 از سوره انبیاء است. ذیل این آیه، روایات متعددی توسط مفسران اهل سنت و شیعه نقل شده است، و بر اساس آن ها مصادیق متفاوتی برای صالحان و وارثان زمین معرفی شده اند، و این سؤالات را به ذهن متبادر می کنند که روایات مورد استناد هر یک، از چه کسانی نقل شده و میزان اعتبار این ادله چقدر است؟ در این نوشتار که به روش تطبیقی انجام می گیرد ادله فریقین دسته بندی شده و مورد ارزیابی قرار گرفته و با استقصای تمام نظرات، روشن می شود که اکثر روایات اهل سنت منتسب به تابعین و همراه با تناقض و تعارض بسیار است. به طوری که گاهی از یک تابعی دو نقل متفاوت در کتب اهل سنت وجود دارد. اما بر اساس مفاد آیات به خصوص این آیه شریفه و روایات شیعی و برخی روایات اهل سنت که هماهنگ با ظاهر آیات می باشند، وارثان زمین، امام مهدی(عج) و یاران آن حضرت هستند و وعده وراثت بر زمین، به عصر ظهور امام مهدی(عج) اختصاص یافته است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان