تحلیلی جامع از مفهوم سعادت نزد طوسی و رابطه آن با کمال و لذت(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
بنیان هر نظریه اخلاقی را مؤلفه های آن سامان می دهد. خواجه نصیرالدین طوسی، به عنوان نظریه پرداز اخلاق محور، تحلیل های نظام مندی از مؤلفه های اخلاقی ارائه کرده که سعادت یکی از آن هاست. رویکرد خواجه به سعادت، با دو تلقی همراه است: 1. رویکرد عام که سعادت را دربرگیرنده انسان و مجردات تام می داند؛ 2. رویکرد خاص که سعادت انسان را تحلیل می کند. شناساندن دومی، «لذت از سیرت حکیمانه» را پیش می نهد و ازاین رو خواجه، سعادت را در گرو زندگی حکیمانه می داند. تحلیل طوسی از سعادت، مؤلفه های «کمال» و «لذت» را پیش می آورد. ازاین رو تحلیل آن ها جهت فهم جامع سعادت از منظر طوسی ضروری است. در مؤلفه کمال، ضمن تحلیل آن، نشان داده می شود که الگوهای اخلاق نگاری متنوع خواجه در طول هم اند و از این منظر، هرم طولی مراتب کمال ترسیم می شود که از سلامت نفس تا مرتبه اتحاد و فنا را دربرمی گیرد. در تحلیل لذت، ضمن طبقه بندی جامع از تعاریف لذت، به تحلیل سه گانه خواجه از لذت پرداخته ایم. ذومراتب بودن کمال و لذت نزد طوسی، با مراتب سعادت نزد وی سازگار است. سنجش دو گونه تعریف از سعادت، علاوه بر روشن کردن تمایز آن ها، ترابط آن ها را نیز واضح می سازد.