فیلتر های جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶۲۱ تا ۶۴۰ مورد از کل ۹۸۹ مورد.
بررسی علل و عوامل اقتصادی - اجتماعی و جمعیت شناختی موثر بر مرگ و میر کودکان زیر پنج سال شهر شوشتر در سال 1388(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
مقایسه انسان شناختی جمعیت عشایر و قبایل ایران و هند(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
این مقاله به منظور شناسایی و مقایسه انسان شناختی جمعیت عشایر و قبایل ایران و هند که همراه با سنت های کهن خود، همچنان نظام اجتماعی شان را حفظ کرده اند، تدوین شده است. یکی از اشکال سه گانه جامعه در جهان، جامعه قبایلی و عشایری است، که کشورهای ایران و هند از آن بهره مند هستند. تعریف نظام قبیله ای در نقاط مختلف جهان متفاوت است. در حالی که در جامعه قبایلی هند، گروهی از مردم را هم خویشاوند گویند که با بهره گیری از دو شیوه معیشت کشاورزی، در سطحی بسیار گسترده، و پرورش دام، در چند قبیله در سطحی بسیار محدود، زندگی می کنند و کاملا اسکان یافته اند، جامعه عشایری در ایران، متکی بر اقتصاد دامداران و از نظر شکل اسکان، کوچنده است. امروزه آمار جمعیتی قبایل هند به علت رشد و ازدیاد جمعیت آن کاملا در حال تغییر است و در هر دهه شاهد افزایش جمعیت آن هستیم. اما آمار جمعیتی ایالات و عشایر در ایران، حتی در دوره های میزان بالای موالید روبه کاهش بوده است. یکی از دلایل بسیار مهم روند کاهش جمعیت ایلات و عشایر ایران، به تعریف نظام عشایری از سوی سازمان ها و ارگان های دولتی بر می گردد که غالبا تنها عشایر کوچنده را در تعریف خود جای داده اند و ملاک های اسکان را مورد قبول خود قرار نمی دهند. امروزه جمعیت قبایل هند از جمعیت ایران بیشتر است. در حالی که جمعیت عشایر ایران به زیر یک میلیون نفر تقلیل یافته است.
مدرنیته و مسکن (رویکردی مردم نگارانه به مفهوم خانه، سبک زندگی روستایی و تحولات امروزی آن)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
"این مقاله به تحلیل فرهنگی خانه روستایی در گذشته و اکنون می پردازد و خانه را به مثابه یکی از مولفه های اصلی سبک زندگی جهت فهم کلیت زندگی روستایی مطالعه می کند. در این نوشتار ابتدا اثرات مدرنیته بر تحول فرهنگ خانه در ز مینه هایی چون امروزی شدن، عقلانی شدن، شهری شده، عرفی شدن، جهانی شدن، فردی شدن، دموکراتیک شدن، رسانه ای شدن، تجاری شدن و بوروکراتیک شدن بررسی می شود و سپس با ارائه توضیحی مردم نگارانه از زادگاه نگارنده این تحولات در یک خانه روستایی ایران بررسی می شود. این مطالعه نشان می دهد که ویژگی های خانه روستایی که عبارت بودند از کالای اقتصادی نبودن، پیوند گسست ناپذیر با روستا، زادگاه و پرورشگاه بودن، آمیختکی با اسطوره ها و روایت های تاریخی خانوادگی، همزیستی با طبیعت و فقدان حریم خصوصی دگرگون شدن است و از این رو دیگر نمی توان با رویکردهای کلاسیک که روستا را مقر سنت و شهر را مقر مدرنیته می دانستند به مطالعه آن پرداخت. به باور نگارنده نوعی مدرنیته روستایی ایرانی در روستاهای ایران شکل گرفته است.
"
طردشدگی اجتماعی و رهیافت انتقادی سلامت جمعیت(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
رهیافت انتقادی سلامت جمعیت، یکی از رهیافت های بین رشته ای معاصر در حوزه های جمعیت شناسی، جامعه شناسی پزشکی و بهداشت است. این رهیافت ضمن نقد رویکردهای متعارف سلامت و بهداشت جمعیت ها، و نیز اتخاذ رهیافت انتقادی تلاش می کند به نقش و تاثیر عوامل قدرت، نابرابری اجتماعی و طردشدگی اجتماعی در سلامت جمعیت توجه کند. رهیافت انتقادی سلامت جمعیت، به عنوان یک رهیافت معاصر، عمیقا متاثر از آرای هابرماس و فوکو در تحلیل نقش نیروهای اقتصادی سیاسی در سلامت جمعیت بوده است.
غربت نشینی ایرانیان؛ با نگاهی به مسایل اجتماعی مهاجران ایرانی در سوئد(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
یکی از شاخص های جهانی شدن، ظهور «جوامع چند فرهنگی» و «شهرهای جهانی» ناشی از مهاجرت های وسیع است. امروزه از هر 35 نفر سکته جهان یک نفر در سرزمین دیگری غیر از زادگاه مادری زندگی می کند، از این رو سازمان ملل متحد قرن حاضر را عصر بزرگ ترین جابه جایی انسانی در تاریخ تمدن بشری نامیده است. هر چند در مورد ایرانیان خارج از کشور آمار دقیقی وجود ندارد، اما منابع رسمی آن را 3 تا 5 میلیون نفر برآورد می کنند. بنابراین، مطالعه مسایل ایرانیان خارج از کشور توسط محققان داخلی علوم اجتماعی ضروری است، زیرا بیشتر تحقیقات داخلی بر سنجش تمایلات، عوامل موثر و انگیزه ها (مهاجران بالقوه) و عموما با تمرکز بر نخبگان بوده و کمتر مطالعه پسینی بر روی مهاجران خارج از کشور (مهاجران بالفعل) و مسایل اجتماعی آنها صورت گرفته است. تحقیق حاضر تلاشی است در این راستا و با استفاده از روش ترکیبی، برخی مسایل اجتماعی مهاجران ایرانی سوئد مانند: وضعیت اشتغال، ازدواج، طلاق، آموزش، دوره های مهاجرت و علل آن، رضایت از زندگی و نیز تصور از نگرش جامعه میزبان، میزان سازگاری، احساس خارجی بودن و سرانجام تمایل به بازگشت را مورد بررسی قرار داده است.
مشخصه های اقتصادی ، اجتماعی ، جمعیتی و سلامت روانی در کهنسالی ( مورد شناسایی شهر آذرشهر )(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
بدن و دین
حوزه های تخصصی:
امروز شاید بدن یکی از بخش های مهم زندگی فردی و جمعی باشد. جامعه براساس هدف ها و ارزش هایی معین، به شیوه های معینی تکنیک ها و مهارت هایی در اختیار فرد می گذارد که او می تواند خود را از طریق بدن به دیگران معرفی کند. این تکنیک ها و فنون، وسایل و ابزارها و کالاهای خاص خود را دارد که از سوی افراد و سازمان هایی تولید و از سوی افراد و گروه هایی دیگر مصرف می شوند. کالاهایی برای حفظ سلامتی، کالاهایی برای تناسب اندام و داشتن قیافه ای مطلوب، کالاهایی برای زیبایی، کالاهایی برای پوشش مناسب، کالاهایی مرتبط با رژیم غذایی و غیره. هر یک از این ابعاد اجتماعی بدن در حوزه های خاصی از جامعه شناسی مطالعه می شود. یکی از این حوزه ها، جامعه شناسی دین است، که در آن رابطة میان دین و بدن در بستر اجتماعی مطالعه می شود. دین مجموعه ای از آموزه ها، باورها، ارزش ها و هنجارهاست، که چارچوب های ذهنی، جهت گیری ها و دستورالعمل های خاصی برای بدن در طی حیات تاریخی خود به ارمغان آورده است که در این مقاله به برخی از ابعاد آن پرداخته می شود.
بررسی عوامل موثر بر گرایش زوجین به طلاق(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف این مقاله بررسی عوامل موثر بر گرایش زوجین به طلاق (مطالعه موردی شهرستان داراب) است. چارچوب نظری این پژوهش، ترکیبی از نظریه های جامعه شناسی خانواده و انحرافات اجتماعی است که از نظریه های مبادله، توسعه خانواده، نظام ها، نقش ها و نظریه شبکه ای در قسمت نظریه های جامعه شناسی خانواده و از نظریه های دورکیم و مرتن در قسمت انحرافات اجتماعی استفاده شده است. روش جمع آوری داده ها، پیمایشی است و از تکنیک پرسشنامه همراه با مصاحبه حضوری برای جمع آوری اطلاعات استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق متشکل از 150 نفر 115) نفر زن و 35 نفر مرد) است که در شش ماهه دوم سال 1380 طلاق داده یا به دادگستری شهرستان مراجعه کرده و دادخواست طلاق داده بودند. تجزیه و تحلیل داده ها در دو سطح توصیفی و استنباطی انجام شد و مهم ترین نتایج به شرح ذیل است: در تحلیل رگرسیون چند متغیره، در معادله پیش بینی گرایش به طلاق زنان، متغیرهای مدت شناخت، اختلاف سن و مدت زندگی مشترک توانستند 64 درصد از واریانس متغیر وابسته را پیش بینی کنند و برای مردان، سه متغیر مدت شناخت، اختلاف سن و تعداد فرزندان توانستند 77 درصد از تغییرات را پیش بینی کنند.
مرگ و میر کودکان و محرومیت اجتماعى : نمونه تجربى: استان ایلام(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
"هدف اصلى این مقاله، شناخت عوامل مؤثر بر مرگ و میر کودکان در استان ایلام با تاکید بر محرومیت اجتماعى است. بر این اساس، مهمترین سؤال پژوهشى مورد نظر عبارت است از این که محرومیت اجتماعى و شاخص هاى جمعیتى، چه رابطه اى با مرگ ومیر کودکان دارند.
روش تحقیق مورد استفاده براى بررسى موضوع و سؤالات تحقیق، روش پیمایشى است و جامعه آمارى مورد نظر عبارت است از کلیه زنان ازدواج کرده 49-15 ساله استان ایلام که حداقل یک بچه زنده بدنیا آورده اند. مبانى نظرى براى تحلیل و تبیین موضوع این مقاله، مشتمل بر نظریه هاى محرومیت اجتماعى و نظریه هاى مربوط به مرگ ومیر کودکان است که در نهایت با استفاده از نظریه هاى مطرح شده، مدل نظرى مقاله ترسیم شده است. بر اساس اطلاعات به دست آمده، متوسط بعد خانوار در نمونه تحت بررسى، 9/4 نفر، میانگین فاصله بین موالید، 42 ماه، میانگین تعداد فرزندان زنده به دنیا آمده، 05/3 و میانگین تعداد فرزندان زنده مانده، 8/2 بوده است. تجزیه و تحلیل داده ها در دو سطح دو متغیره و چند متغیره، صورت گرفته است. در سطح تحلیل چند متغیره از رگرسیون لوجستیک استفاده شده است. بر این اساس در سطح کل استان، شاخص هاى جمعیتى، محرومیت اجتماعى و نوع ازدواج، در مدل باقى مانده اند، اما در نقاط شهرى، محرومیت اجتماعى، نوع ازدواج و آگاهى از مراقبت هاى کودکان، در مدل باقى مانده اند و در نهایت در نقاط روستایى، شاخص هاى جمعیتى، محرومیت اجتماعى، بهداشت تغذیه و نوع ازدواج، در مدل باقى مانده اند. به منظور تایید مدل تحلیلى مطالعه حاضر، از مدل معادلات ساختارى استفاده شده است که در این مدل به استثناى بهداشت تغذیه، تمامى متغیرهاى انتخاب شده به طور مستقیم یا غیر مستقیم بر متغیر وابسته تاثیر داشته اند.
"
بدن و دلالت های فرهنگی ـ اجتماعی آن
حوزه های تخصصی:
اگرچه پیکر جسمانی انسان دلالت های فرهنگی ـ اجتماعی متعددی دارد، متقدمان جامعه شناسی به مطالعة آن چندان عنایتی نداشته اند. این نوشتار به منظور برجسته ساختن اهمیت مطالعة جامعه شناسانة بدن تدوین شده است. به این منظور نویسنده کوشیده است در چارچوب روش تحلیل نظری به اهداف زیر نزدیک شود:
ـ معرفی جامعه شناسی بدن،
ـ بررسی دلایل بی توجهی متقدمان جامعه شناسی به مطالعة بدن،
ـ بررسی زمینه های رشد مطالعة جامعه شناسانة بدن در سال های اخیر،
ـ بررسی دلالت های فرهنگی ـ اجتماعی بدن.
دیدگاه های مطرح شده بر این واقعیت دلالت دارد که الزامات جامعه شناختی بدن به اندازه ای است که نمی توان آن را یک ماهیت صرفاً زیستی و جسمی محسوب کرد. مطالعة جامعه شناسانة بدن، از یک سو بینش ما را به تعامل میان فرد وجامعه قوت می بخشد، و از سوی دیگر با تقویت تعامل میان جامعه شناسی و برخی رشته های علمی دیگر به رشد درونی جامعه شناسی کمک می کند.
تحلیل کیفی سقط جنین های ارادی و پدیدارشناسی تجربه زیسته زنان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
این مقاله به مساله سقط جنین ارادی در ایران پرداخته است و با در نظر گرفتن آن به عنوان یک مساله آسیب شناختی و با استفاده از مطالعه ای پدیدارشناسانه، برای یافتن راه حل های مناسب در کاهش آثار سوء این نوع سقط جنین های تلاش تجربی و نظری می کند. این مقاله همچنین سعی دارد تا هنجارها و ارزش های اجتماعی و فرهنگی پنهان را در رابطه با سقط جنین های ارادی، کشف و تحلیل کند. برای انجام این مطالعه از تجربه زنانی که سقط جنین های ارادی انجام داده اند، استفاده می کنیم تا به ابعاد ناپیدای این مساله پرداخته شود و تجربه واقعی زنان از سقط جنین های ارادی نشان داده شود. داده های موردنیاز برای تحلیل این مساله از طریق روش کیفی و مصاحبه عمیق با 26 زن ساکن تهران، که تجربه سقط جنین ارادی داشته اند، به دست آمده است. نتایج مطالعه اگرچه قابل تعمیم نیست، بیانگر آن است که سقط جنین در جامعه ایران همچون گذشته تابو و ممنوع است و برخی از زنان هنگام مواجهه با حاملگی ناخواسته بدان مبادرت می ورزند. همچنین، به علت آن که این مساله یک امر غیرقانونی محسوب می شود، این گونه زنان معمولا به افراد غیرمتخصص رجوع می کنند و سلامت خود را به خطر می اندازند. آموزش های کارگاهی در خصوص قوانین مربوط به سقط جنین، یافتن ملاحظات قانونی که به این دسته از زنان فرجه قانونی بدهد و نیز بالابردن آگاهی زوجین در نحوه استفاده از وسایل پیشگیری از بارداری، می تواند ضمن حفظ سلامت زنان، در نهایت به کاهش سقط جنین های غیربهداشتی منجر شود. حاصل این مطالعه همچنین تدوین نظریه ترکیبی است که از این مطالعه پدیدارشناسی به دست آمده است.
بررسی رابطه اشتغال زنان با عزت نفس آنان با تاکید بر عوامل جمعیتی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
" یکی ازموارد مهم که امروزه در بسیاری ازتحقیقات علمی در دنیا، درپیرامون شناخت ویژگی های اجتماعی- فرهنگی و روانی زنان موردتوجه قرارگرفته، مطالعه عزت نفس زنان است. این پژوهش با هدف بررسی رابطه اشتغال زنان با عزت نفس آن ها انجام شده است.به این منظور، 375 نفر از زنان شهر لار با میانگین سنی 86/33 سال به شیوه پیمایشی مورد بررسی قرارگرفتند. یافته ها نشان می دهد که 7/70 درصد از زنان، خانه دار و بقیه شاغل بوده اند. از نظر میزان عزت نفس، بیش از نیمی از زنان (9/53 درصد) احساسی متوسط نسبت به خود داشته اند.
تحلیل دو متغیره نشان داد که همبستگی عزت نفس با متغیرهای سن زن، سن ازدواج، میزان تحصیلات زن، درآمد زن، وضعیت اشتغال زنان، شغل زنان، میزان استفاده از رسانه های گروهی معنادار بوده است. در حالی که همبستگی آن با وضعیت تاهل معنادار نبوده است. در بین متغیرهای فوق متغیر تحصیلات زن به تنهایی 2/18 درصد از تغییرهای متغیر وابسته را تبیین نموده است. "
بررسی چگونگی و نحوه گذران اوقات فراغت بانوان شهر کاشمر(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
بررسی تطبیقی تفاوت فرهنگ حاشیه نشین و غیرحاشیه نشین و عوامل موثر بر آن(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
بعد از جنگ جهانی دوم، یکی از مهم ترین معضلات کشورهای در حال توسعه رشد شتابان و ناهمگون شهرنشینی است. این مساله، برآیند مهاجرت های مداوم داخلی، یعنی روستا به شهر است که یکی از بازتاب های آن، رشد حاشیه نشینی است. حاشیه نشینان، اگرچه در پیرامون شهر زندگی می کنند و از اقتصاد شهر زندگی می گذرانند ولی جذب اقتصاد و فرهنگ شهری نشده اند. این پژوهش عوامل اقتصادی - اجتماعی موثر بر تفاوت فرهنگ حاشینه نشین و غیرحاشیه نشین را در میان جوانان 18 تا 30 ساله منطقه حاشیه نشین و غیرحاشیه نشین شهر شیراز مورد بررسی قرار داده است. نظریه های مورد استفاده ترکیبی از نظریه اسکارلوئیز، پارک و برگس، راجرز و کلود گرون است. نحوه همسرگزینی، خانواده گرایی، مردسالاری و دین محوری چهار شاخص فرهنگی هستند که تفاوت های آنان به عنوان تفاوت های فرهنگی بین حاشیه نشینان و غیرحاشیه نشینان مورد بررسی قرار گرفته است. روش پژوهش، پیمایش براساس طرح مقطعی است و اطلاعات موردنیاز به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای، از بین 405 نفر از جوانان شهر شیراز جمع آوری شده است. نتایج تحلیل رگرسیونی چند متغیره نشان می دهد که متغیرهای شغل مادر، شغل پدر، استفاده از رسانه، تحصیلات فرد، درآمد و بعد خانوار برای گروه حاشیه نشین و متغیرهای استفاده از رسانه، شغل پدر، بعد خانوار و تحصیلات فرد برای کل نمونه، مهم ترین متغیرهایی هستند که تغییرات فرهنگ را در این پژوهش تبیین می کنند. این متغیرها برای گروه غیرحاشیه نشین 70 درصد، برای گروه حاشیه نشین 61 درصد و برای کل نمونه 78 درصد از واریانس متغیر وابسته را تبیین کرده اند.
پویایی ساختار سنی و مساله گشتاور رشد جمعیت ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
ساختار سنی یکی از پویاترین خصوصیات جمعیتی است که با عوامل اصلی رشد جمعیت تعاملی قوی دارد. در این تعامل، عوامل اصلی رشد از یک سو تعیین کننده ساختار سنی و از سوی دیگر، تحت تاثیر آن هستند. گشتاور رشد جمعیت پدیده ای برآمده از این تعامل و حاصل فرزندآوری نسل های گذشته است که امواج متعاقب آن و سیاست هایی که در مقابل آن اتخاذ می شود می تواند فرزندآوری نسل های بعدی و در نتیجه جانشینی جمعیت را تحت تاثیر قرار دهد. هدف این مقاله ارایه این بحث در مورد ایران است. برای انجام این تحقیق، علاوه بر داده های سرشماری های 1355 تا 1385 و انجام شبیه سازی تحولات آینده با فرض باروری سطح جانشینی، از نتایج نسخه 2006 پیش بینی های «چشم انداز جمعیت دنیا» نیز استفاده شده است. نتایج به طور خلاصه نشان می دهد که در سناریوی کاهش باروری به سطح جانشینی، همان طور که پرستون (1986) شرح داده است، رشد جمعیت سنین زیر سن T، یا میانگین سن فرزندآوری، متوقف خواهد شد و اندازه جمعیت اساسا در سنین بالای سن T افزایش می یابد، بنابراین، در واقع پی آمد مهم گشتاور، سالخوردگی جمعیت است و در نتیجه، کاهش بیشتر باروری، تنها سرعت سالخوردگی را افزایش خواهد داد.
تاثیر اجرای پروژه های نفت و گاز بر حجم و توزیع جمعیت ( در منطقه گازی پارس جنوبی )(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
نگرشی نو بر ایده های جمعیتی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
از دیرباز بررسی نقش جمعیت و اثرات آن بر اقتصاد جوامع مختلف مورد توجه اندیشمندان بوده است. بر همین اساس نظریات مختلفی ارائه شده که معروف ترین آن نظریه جمعیتی مالتوس است. نظریه جمعیتی مالتوس که دارای نگرشی بدبینانه نسبت به جمعیت است، هر چند در فضایی متفاوت از ویژگی های اقتصاد نوین ارائه شد، اما هنوز بر دیدگاه اکثر اقتصاددانان در مورد جمعیت سایه افکنده است. جالب اینجا است که حتی با اینکه مالتوس بعدها بسیاری از عقاید خود را اصلاح و یا تعدیل کرد، هنوز اکثر اقتصاددانان بر نظریات ابتدایی اوتاکید می ورزند. در این راستا این مقاله ضمن نگاهی محدود و مجدد به نظریه جمعیتی مالتوس و اصلاحاتی که خود بر این نظریه وارد ساخت به دنبال این است که به بررسی نظریات دو تن دیگر از اقتصاددانان مطرح یعنی جان مینارد کینز و گری بکر بپردازد. نظریه پردازانی که دید بسیار منفی به اثرات افزایش جمعیت داشتند ولی آنها نیز سرانجام مجبور به تغییر موضع خود شدند. همچنین این مقاله به بررسی شواهد تجربی و نظریات جدید ارائه شده در زمینه جمعیتی که علی رغم نگرش بدبینانه حاکم، بر اثرات مثبت رشد جمعیت تاکید دارد می پردازد. آنچه این مقاله نتیجه گرفته است، رد افکاری است که بسیاری از مشکلات اقتصادی جوامع را به رشد جمعیت نسبت داده و سعی کرده آنها را به مسائلی دیگر نظیر ضعف مدیریت و برنامه ریزی، قوانین و نهادهای سیستم اقتصادی حاکم بر کشورها، رفتار انسان ها، اتلاف منابع طبیعی و ...نسبت دهد.
بررسی رابطه عوامل اجتماعی - فرهنگی با نگرش مردان نسبت به مشارکت در برنامه های تنظیم خانواده
حوزه های تخصصی:
پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه عوامل اجتماعی و فرهنگی با نگرش مردان نسبت به مشارکت در برنامه های تنظیم خانواده انجام شده است. این مطالعه به شیوه پیمایشی و به وسیله پرسشنامه بر روی 383 نفر مرد متاهل 25 تا 50 ساله شهر شیراز صورت گرفته است. چارچوب نظری مورد استفاده در این بررسی نظریه کنش اجتماعی تالکوت پارسونز بوده است. یافته های این پژوهش...