درخت حوزه‌های تخصصی

روش شناسی علوم انسانی و طبیعی

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۶۱ تا ۱۸۰ مورد از کل ۵۰۸ مورد.
۱۶۱.

اخلاق در پژوهش های زیست پزشکی بر روی آزمودنی های انسانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: اخلاق در پژوهش زیست پزشکی آزمودنی انسانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۰۶ تعداد دانلود : ۷۰۰
پژوهش انسانی بایستی پاسخگوی نیازهای بهداشتی جمعیت یا جامعه ای باشد که در آن انجام می گیرد. مقتضیات اخلاقی فقط زمانی برآورده می شود که مداخلات موفقیت آمیز یا دیگر منافع حاصل از چنین پژوهش هایی در اختیار جامعه قرار گیرد. لذا، به منظور تامین مقتضیات اخلاقی، یک فرایند برنامه ریزی و مدیریتی باید قبل از آغاز پژوهش، انجام و تا پایان مراحل اجرایی و حتی در دسترس قرار دادن نتایج حاصل به مراجع ذی صلاح و جمعیت مورد مطالعه، مورد پایش و ارزشیابی قرار گیرد. صلاحیت و مهارت محققین متخصص و شرایط ایمن محیط پژوهش بایستی پیش از اجرا مورد تایید کمیته های اخلاق واقع گردد و در حین اجرا نیز به محض برخورد با موارد خلاف تعهد و اصول انسانی از ادامه آن جلوگیری به عمل آید. کسب رضایت آگاهانه آزمودنی و دادن اطمینان از خروج اختیاری و بدون قید و شرط او از پژوهش، جزء لاینفک تعهدات پژوهشگر محسوب می گردد. از جمله معضلاتی که بعضا، در مورد انجام پژوهش های حمایت شده از سوی پشتیبانان رخ می نماید سوگیری در اجرا و ارایه نتایج حاصل از تحقیق می باشد، لذا پژوهشگر، موظف به انجام تعهدات خویش فارغ از ارتباطات خاص به ویژه اقتصادی اجتماعی با پشتیبانان است و در صورت بروز تضاد منافع بالقوه، باید آنرا برای کمیته های اخلاقی و حتی در انتشار آشکار سازد.نتیجه گیری: در این مقاله جنبه های مختلف اخلاقی در پژوهش های زیست پزشکی بر روی آزمودنی های انسانی و دستور العمل های ضروری جهت رعایت حقوق آنها در پژوهش مورد بازنگری قرار گرفته است.
۱۶۲.

حقوق پدید آورندگان و منافع عمومی در کتابخانه رقومی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: یونسکو قوانین حق مولف استفاده منصفانه حقوق پدیدآورندگان محیط رقومی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۳۷ تعداد دانلود : ۶۸۳
حق مولف، درحمایت از آثار پدید آورندگان نقش اساسی دارد. اما در عصر کاربرد رقوم که تبادل اطلاعات هر روز از شکل های سنتی فاصله بیشتری می گیرد، حمایت کامل از حقوق مولفان را با مشکلاتی مواجه کرده است و گاه نگرانی از سرقت حقوق معنوی و مادی آثار، آنها را از ادامه تولید آثار دلسرد می کند. به هر حال، ظهور هر فناوری نوین، اهمیت یافتن راهی موثر برای حفظ آثار را الزامی می کند با این توضیح که برقراری توازنی منطقی میان سه عامل حفاظت از آثار، ایجادانگیزه وخلاقیت بیشتر، باید مدنظر صاحبنظران این عصر قرار گیرد تا به طراحی راهکارهای جدید در این مساله بحث بر انگیز بپردازند. مقاله حاضر، جنبه های مختلف حق مولف را دردنیای رقومی و قوانین موجود در این خصوص، مشکلات موجود، ارایه راهکارهای مدیریتی حق مولف در هزاره کاربرد رقوم و نقش یونسکو در ایجاد توازن میان دسترس پذیری اطلاعات و منافع قانونی را مورد بررسی قرار داده است.روش کار: پژوهش، به روش کتابخانه ای و با بررسی پایگاه های الکترونیکی انجام گرفته است.نتیجه گیری: حفظ حقوق پدیدآورندگان درمحیط رقومی امکان پذیر است اما برای رسیدن به نتیجه ای بهتر، مستلزم پژوهشهای بیشتر و بازنگری در قوانین حق مولف است. بالاخره ایجاد انجمنهای ملی حمایت از حقوق پدیدآورندگان پیشنهاد می شود.
۱۶۶.

رویکردی طبقه بندی شده به حوزه اخلاق اطلاعات(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اخلاق حرفه ای اخلاق فلسفی اخلاق توصیفی اخلاق رایانه اخلاق اطلاعات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۶۶ تعداد دانلود : ۹۴۰
این مقاله در چارچوب نظریه اخلاق اطلاعات به تعبیر لوسیانو فلوریدی و به عنوان حوزه توسعه یافته ای از اخلاق رایانه ارایه می گردد و به ضرورت طبقه بندی مسایل اخلاقی مطرح در حوزه اخلاق اطلاعات پرداخته و رویکردی روش مندانه در تحلیل هر طبقه از این مسایل عرضه می نماید. فلوریدی در نظریه توسعه یافته اخلاق اطلاعات، استدلال می کند که قلمرو اخلاق رایانه بایستی به مراتب بیش از دربرگیرندگی موجودات انسانی، فعالیت ها، تمایلات و خصوصیات آنان گسترش داده شود. وی اخلاق اطلاعات توسعه یافته را به منزله اخلاقی کلان طرح می نماید و بر آن است تا در تمامی موقعیت های اخلاقی، کاربست پذیر باشد.روش کار: ابتدا با نگاهی مساله محور به معرفی برخی از مسایل اخلاقی شاخص در عصر اطلاعات پرداخته و روند تکامل و توسعه حوزه اخلاق رایانه به حوزه اخلاق اطلاعات مورد تصدیق قرار می گیرد. در خصوص معرفی تفصیلی اخلاق اطلاعات و تبیین هر طبقه از مسایل مطرح در آن، به طور کلی به معرفی چهار رهیافت بنیادین ممکن به علم اخلاق (اخلاق فلسفی، اخلاق هنجاری، اخلاق توصیفی، و اخلاق کاربردی) پرداخته می شود، سپس اخلاق اطلاعات به مثابه حوزه بررسی مسایل اخلاقی متاثر از فناوری اطلاعات و ارتباطات در عصر اطلاعات تلقی شده و چنین مسائلی از رهیافت اخلاق کاربردی در سه دیدگاه متمایز (اخلاق اطلاعات از دیدگاه های اخلاق فلسفی، اخلاق حرفه ای و اخلاق توصیفی) به همراه موضوعات شاخص و مثال هایی ارایه و معرفی می شود.نتیجه گیری: با ارایه جدولی، دیدگاه های مذکور در اخلاق اطلاعات، طبقه بندی و رشته های تخصصی مورد مشارکت، زمینه های موضوعی شاخص و روش تحلیل موضوعات مرتبط با هر طبقه از مسایل مذکور بر اساس رهیافت های ممکن به علم اخلاق به طور خلاصه گردآوری، تبیین و ارایه می شود.
۱۶۷.

چارچوبی برای پژوهش در اخلاق رسانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: اخلاق کاربردی اخلاق رسانه ای اخلاق روزنامه نگاری اخلاق نهادی اخلاق شناسی حرفه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۶۸ تعداد دانلود : ۱۰۱۴
این مقاله با تفکیک دو مفهوم «اخلاقیات» و «اخلاق» در پی آن است که به ابعاد و زمینه های کاربرد مقوله اخلاق در رسانه بپردازد. بر این اساس مقاله، اصول بنیادین تاثیرگذار در اخلاق رسانه و عوامل برون رسانه ای موثر در ساخت و نقش آن مورد بررسی قرار می دهد و با تکیه بر نظریه هنجاری مسوولیت اجتماعی، مقوله اخلاق رسانه را فراتر از مفهوم فردی اخلاقی و اخلاق روزنامه نگاران، منفرد می بیند.روش کار: دو منبع از آخرین منابع درباره «اخلاق رسانه» و «اخلاق روزنامه نگاری» از «دایره المعارف بین المللی ارتباطات» مبنای بررسی و نقد این دو مفهوم قرار گرفته است، هم چنین، با مروری بر سایر منابع معتبر فارسی و انگلیسی چارچوب مفهومی جدیدی برای پژوهش های اخلاقی در حوزه رسانه ها و تدوین مقررات اخلاق حرفه ای عرضه شده استنتیجه گیری: این مقاله تغییر هسته مرکزی اصول اخلاقی رسانه را از تمرکز بر روزنامه نگاران به تمرکز بر نهادها از جمله نهادهای رسانه ای، دولت ها و نهادهای بین المللی لازم می داند و بر آن اساس، چارچوبی برای تدوین مقررات اخلاق کاربردی در قالب اخلاق شناسی حرفه ای ارایه می دهد، چارچوبی که با تکیه بر چهار اصل آگاهی دهی عمومی، آزادی مطبوعات، بیان حقیقت و احترام به حیثیت فردی و زندگی خصوصی می تواند فضاهای متکثر و متنوع رسانه ای را در بر بگیرد.
۱۶۸.

نگاهی به معضلات و الگوی راهبردی ترویج اخلاق در سازمان های آموزشی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: اخلاق سازمان های آموزشی مسوولیت اخلاقی عناصر درونی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۵۶ تعداد دانلود : ۱۳۵۸
بروز و رواج رفتارهای غیراخلاقی در حوزه های مختلف آموزشی از مهمترین معضلات سازمان های آموزشی در عصر فعلی است. پیشگیری از این رفتارها و حل معضلات، ضرورت نیازمندی این نوع سازمان ها را به اخلاق متجلی می نماید. شناخت عناصر درونی و بیرونی سازمان های آموزشی در اخلاقی کردن آنها رهگشاست، زیرا اخلاق به معنای الگوی رفتار ارتباطی مبتنی بر رعایت حقوق خود و دیگران در قبال محیط است.روش کار: این نوشتار با مطالعه توصیفی تحلیلی به بررسی عناصر درونی و بیرونی سازمان های آموزشی می پردازد و مسولیت های اخلاقی هر یک از آنها را در قبال خود و دیگران ترسیم می نماید.نتیجه گیری: بروز رفتارهای غیراخلاقی و رواج آن در سازمان های آموزشی (به ویژه در مدیریت این سازمان ها) در عصر جهانی شدن یک تهدید جهانی است و گره گشایی از آن نیازمند برنامه جهانی است. سازمان های آموزشی به لحاظ تقدس رسالت خود (تعالی انسان ها) بی نیاز از مباحث اخلاقی نیستند و در قبال محیط داخلی و خارجی دارای مسوولیت های اخلاقی هستند که عملیاتی کردن آنها در محیط های آموزشی در رشد تربیتی انسان ها و شکوفایی جوامع نقش موثر داشته و اثربخشی و کارآمدی سازمان ها را در ارایه الگوهای رفتار ارتباطی و تامین زندگی فرهنگی نمایان می سازد.
۱۶۹.

شناسایی چالش های سیاست گذاری در نظام ملی نوآوری ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سیاست گذاری روش دلفی نظام ملی نوآوری نهاد ایران. ناکارامدی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم انسانی نظام آموزشی در حوزه علوم انسانی سیاستگذاری ها در حوزه توسعه علوم و پژوهش و میزان اثر بخشی آنها
  2. حوزه‌های تخصصی علوم انسانی روش شناسی علوم انسانی و طبیعی معرفت شناسی علم،تعریف علم، تاریخ علم، مرزگذاری علم با غیر علم علم سنجی و تعامل علم و جامعه
تعداد بازدید : ۲۶۰۰ تعداد دانلود : ۱۵۰۶
هدف این پژوهش، شناسایی چالش های سیاست گذاری در نظام ملی نوآوری ایران بر اساس روش دلفی است. براساس یافته های این پژوهش، در مجموع 48 مؤلفه تأثیرگذار در ناکارامدی کارکرد سیاست گذاری نوآوری شناسایی شده است. لازم به ذکر است که به 30 فقره از این عوامل در پژوهش های پیشین اشاره شده و 18 مؤلفه دیگر نیز بر اساس پیشنهاد خبرگان درباره ایران شناسایی شده است. این مؤلفه ها در سه دسته اصلی و در چارچوب دو مدل ناکارامدی سیاست گذاری نوآوری ایران (مدل تفصیلی و مدل جامع) ارائه شده اند.
۱۷۰.

ملاحظاتی پیرامون «اعلامیه جهانی اخلاق زیستی و حقوق بشر»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۳۹ تعداد دانلود : ۱۲۱۱
امروزه فناوری زیستی هم در سطح ملی و هم در سطح بین المللی توسعه یافته است. در پرتو سرعت پیشرفت فناوری زیستی، احترام به اصول اخلاق زیستی هم به یک ضرورت تبدیل شده استاعلامیه حقوق بشر و برنامه عمل وین (1993) در بند یازده تصریح می کند: «پیشرفت خاص، به ویژه در طب زیستی و علوم حیاتی و در فناوری اطلاعات ممکن است به طور بالقوه عواقب نامطلوب برای تمامیت، کرامت و حقوق انسانی افراد داشته باشد و از این رو درخواست می کند برای تضمین احترام کامل به حقوق بشر و منزلت انسانی در این حوزه های مورد توجه جهانی، همکاری بین المللی صورت گیرد.» کنفرانس عمومی یونسکو در حوزه های مرتبط با اخلاق زیستی اقدامات قابل توجهی مبذول کرده است. اعلامیه جهانی ژنوم انسانی و حقوق بشر و اعلامیه بین المللی داده های ژنتیک انسانی، دو اعلامیه صادره توسط یونسکو هستند که از اتقان، انسجام، شفافیت و جامعیت برخوردارند.نتیجه گیری: اعلامیه جهانی اخلاق زیستی و حقوق بشر، ایراداتی داردکه از آن جمله می توان به ضعف ساختاری، بی توجهی به تعهد اشخاص حقیقی، ضعف در بیان اهداف، تبیین نادرست اصول حاکم بر اخلاق زیستی، نقص در بیان اصل عدم تبعیض و اهتمام مفرط به رضایت آزادانه اشاره نمود. مقدمه، قلمرو و اهداف اعلامیه به درستی تبیین نشده است. اصول بنیادین اخلاق زیستی می بایست به نحو شفاف و محققانه بیان گردد. اعلامیه به تعهد اشخاص حقیقی، کم توجهی نموده و منحصرا دولت ها را مخاطب قرارداده است. یکی دیگر از مهمترین اشکالات اعلامیه، عدم توجه به امکان تحدید اراده در پرتو کرامت انسانی است.
۱۷۱.

سیر تحول عقل گرایی و نقل گرایی در جهان اسلام و تاثیر تاریخی آن در شکوفایی فرهنگ و تمدن اسلامی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: سنت عقل نقل فلسفه اسلامی تمدن اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۴۳ تعداد دانلود : ۱۴۶۷
در نگاه نخست به روند شکوفایی و تحول فرهنگ و تمدن اسلامی، تعارض عقل و نقل و عقلانیت و سنت به گونه ای جلوه می کند که در نظر کسی که در بررسی خود از سطح به عمق نمی رود تقابل تضاد گونه این دو فریبنده است. حال آن که کند و کاوی دقیق تر آشکار می سازد که آن چه اصحاب عقل و نقل را در پاره ای از مقاطع تاریخی در برابر یکدیگر قرار داده است تعارض در ماهیت مفاهیم عقلی و نقلی نیست، بلکه نوع تمسک به هر یک، به ویژه پای بندی شدید به نقل و سنت بوده که چنین نزاعی را سبب شده است. در این مقاله درصدد تبیین و تحلیل دو نکته برآمده ایم: نخست، از تاثیر تاریخی عقل و نقل در شکل گیری تمدن اسلامی، و سپس از فراز و نشیب روند واگرایی و همگرایی تفکر عقل گرا و نقل گرا سخن خواهیم گفت. حرکت تاریخی مزبور را در جریان نضج گرفتن تمدن و فرهنگ اسلامی از سه چشم انداز، مرحله تقابل و تعارض، مرحله همزیستی و تضارب، و مرحله همگرایی و تعاطی عقل و نقل، مورد بحث قرار داده ایم، هر چند، تحلیل آن ها در قالب مراحل تاریخی این حرکت دشوار می نماید چرا که به طور آشکار هم پوشی های فراوانی دارند.
۱۷۴.

میان رشتگی و مسایل آن در آموزش عالی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آموزش عالی موانع سازمانی فعالیت میان رشته ای موانع فرهنگی موانع حرفه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۴۹ تعداد دانلود : ۸۴۷
فعالیت های میان رشته ای، مطلوبیت عام یافته است و در حوزه های نهادی «دانش» و اجتماعات سازمانی «آموزش»، گسترش یافته است و به مثابه مشخصه نوین شیوه تولید دانش و سیاست گذاری عرضه آموزش، از ارزش و اعتبار سیاست گذاری برخوردار شده است. به اعتباری، به رغم واکنش ها و مقاومت های پراکنده، «فعالیت های میان رشته ای» امروز جالب توجه و مطلوب نهادهای تولید و اشاعه دانش و نیز فضاهای سازمانی و اجتماعی آموزش است. با وجود این، آنها، به ویژه در عمل، با موانع پیچیده، چالش های جدی و انتقاداتی مواجه هستند.این مقاله توصیفی - تحلیلی، با تمرکز و تاکید بر علوم انسانی میان رشته ای، عمده ترین موانع و چالش هایی را که در سه دهه اخیر، فعالیت های میان رشته ای را با مساله اثربخشی و بهره وری مواجه کرده است، در قالب سه دسته اصلی موانع (چالش های) «سازمانی»، موانع «حرفه ای»، موانع «فرهنگی» بررسی و تبیین می کند. در پایان، تلاش خواهد شد موانع و چالش های خاصی تبیین شود که برنامه ها و فعالیت های میان رشته ای در حوزه علوم انسانی با آنها روبروست.
۱۷۵.

علم در جامعه: از تک گویی تا گفت و گو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: مشارکت فهم همگانی علم و فناوری درگرفت همگانی در علم و فناوری ارتباطات علم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۷۷ تعداد دانلود : ۹۴۱
مقاله پیش رو روایتی است از تاریخ پژوهش ها و فعالیت های انجام شده پیرامون حوزهی مطالعاتی «علم، فناوری و جامعه». تاکید بنیادین مقاله این است که هم پای دیگر تحولات فکری و فلسفی که طی چند دهه گذشته، گفت و گو و درک متقابل را در کانون مباحث اجتماعی گذاشته اند، رابطه میان علم و جامعه نیز در متن مطالعات میان رشته ای «علم، فناوری و جامعه» به سوی گفت و گو راه سپرده است. طی تاریخ چند ده های این دسته مطالعات که نخست با هدف افزایش سواد علمی مردمان عادی و به تبع آن افزایش پشتیبانی آنان از فعالیت های علمی آغاز شده است، به مرور فهمیده می شود که انتزاع علم از دیگر فعالیت های فرهنگی حتی برای دستیابی به آن هدف اولیه نابسنده است و شایسته است علم شیوه ارتباطی بالا به پایین خود با شهروندان را به شیوه ای دموکراتیک تر تغییر دهد. بر این اساس، سوگیری اکنونی پژوهش های «علم، فناوری و جامعه» بر این است که علم و جامعه می توانند و باید، همچون طرف هایی هم سنگ به گفت و گو و یادگیری متقابل بپردازند. روش مقاله در به دست دادن این نتیجه، بررسی پژوهش ها و تک نگاشت هایی است که فعالیت های دست کم نیم سدهای «علم، فناوری و جامعه» را به شیوهای تاریخ نگارانه ثبت و تحلیل کرده اند.
۱۷۶.

جایگاه رئالیسم و ابزارگرایی در روش شناسی علم اقتصاد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رئالیسم علمی روش شناسی اقتصاد ابزارگرایی رئالیسم انتقادی اوسکالی ماکی تونی لاسن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۸۳
رئالیسم علمی هدف تحقیق علمی را کشف حقیقت می داند؛ در مقابل، ابزارگرایی نظریه ها را صرفا ابزارهایی مفید می داند که برای نظم بخشیدن به داده ها و پیش بینی ساخته شده اند. مهم ترین چالش این دو، نزاع بر سر هویت های مشاهده ناپذیری است که نظریه ها جعل کرده اند. به نظر رئالیست های علمی، این هویت ها واقعا وجود دارند و همان گونه عمل می کنند که نظریه های جعل کننده آنها می گویند؛ اما از نظر ابزارگرایان، اظهار نظرهای دانشمندان در مورد هویت های مشاهده ناپذیر را نمی توان صادق یا کاذب دانست. در علم اقتصاد نیز مباحث ابزارگرایی و رئالیسم جریان دارند؛ اما بر خلاف فلسفه علم، رویکردها مقابل یکدیگر نبوده، به دوره های زمانی متفاوتی تعلق دارند؛ همچنین ابزارگرایی و رئالیسم اقتصاد متفاوت از ابزارگرایی و رئالیسم علمی در فلسفه علم هستند. رئالیسم علمی، برخلاف ابزارگرایی، تا دهه های اخیر، جایی در روش شناسی علم اقتصاد نداشت. از حدود دو دهه پیش، دو برنامه رئالیستی متفاوت با نوشته های دو پرچم دار اصلی آن، اوسکالی ماکی و تونی لاسن، وارد ادبیات روش شناسی اقتصاد شدند. در این مقاله چالش های موجود در این زمینه بررسی می شود.
۱۷۷.

ناتوانی آزمون های آماری متعارف در ارزیابی فرضیات علی به شکل شرط لازم و شرط کافی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: شرط لازم شرط کافی مجموعه های فازی آزمون های آماری نظریه نوع شناسانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۰۴
در علوم اجتماعی، بسیاری از فرضیات علی به شکل شرط لازم و / یا کافی وجود دارند. با توجه به اهمیت این فرضیات لازم است به چگونگی ارزیابی تجربی یا روش های آزمون آنها توجه شود. محققانی که فرضیات علی به شکل شرط لازم و / یا کافی را به صورت کمی می آزمایند، معمولا توجه ندارند که تکنیک های آماری شان برای آزمون این گونه فرضیات مناسب هستند یا خیر؟ از آنجا که کتاب های درسی در حوزه روش های آماری، به فرضیات شرط لازم و / یا کافی و چگونگی آزمون آنها اشاره ای نکرده اند، محققان کمی از همان رویه های متعارف آماری که برای فرضیات غیرشرط لازم و / یا غیرشرط کافی به کار گرفته می شود، برای آزمون فرضیات شرط لازم و / یا کافی استفاده می کنند. این مقاله نشان می دهد با توجه به ویژگی های فرضیات شرط لازم و / یا کافی، رویه های متعارف آماری نمی توانند پاسخ های معتبری ارایه دهند؛ به همین سبب ممکن است برای فرضیه شرط لازم و / یا کافی در تحقیق تجربی، از داده هایی تایید آماری به دست آوریم که یک مشاهده ساده نشان دهد این داده ها از آن فرضیه حمایت نمی کنند.
۱۷۸.

ماهیت شناسی پدیده های اجتماعی از منظر یک پارادایم تاسیسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اعتبار عینیت پارادایم تفسیری پدیده های اجتماعی پارادایم پوزیتیویستی پارادایم انتقادی پارادایم اجتهادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۲۶
یکی از مشخصات هر پارادایم علمی، موضع آن در قبال چیستی پدیده های اجتماعی و به تعبیر دقیق تر، ماهیت شناسی و هستی شناسی امور اجتماعی به مثابه یکی از پیش فرض های بنیادین علوم انسانی است. در این نوشتار، ضمن بازخوانی پاسخ سه پارادایم عمده در علوم انسانی به این پرسش، به پاسخ «پارادایم اجتهادی دانش دینی» (پاد) پرداخته، آن را تحلیل و تبیین و ویژگی های آن در پرتو پارادایم های رقیب بیان می کنیم.از دیدگاه این نوشتار، در پارادایم اجتهادی، پدیده های اجتماعی برخلاف دیدگاه پوزیتیویستی (که آنها را عینی و مستقل می شمارد.) و برخلاف پارادایم انتقادی (که آنها را بر پایه زیرساخت های غیرعینی و غیرثابت تحلیل می کند.) و برخلاف پارادایم تفسیری (که آنها را ذهنی و غیرمستقل می خواند)، اموری عینی و حقیقی اما غیرمستقل اند. پارادایم اجتهادی ضمن توجه به برخی عوامل انسانی و اجتماعی تاریخی بر آن است که تا حد امکان، عوامل انگیزشی انسانی، اجتماعی و تاریخی را در پژوهش علمی کنار گذارد تا به واقعیت عینی مستقل از آدمیان دست یابد.به نظر می رسد نوشتارهایی از این دست، زمینه عرضه پارادایم جدیدی از دانش را فراهم می سازد و وجوه امتیاز آن را می نمایاند و در نهایت، به تبیین بهتر و مقبول تری از امور انسانی و اجتماعی می انجامد.
۱۷۹.

مبانی معرفت شناسی زبان شناختی و تبیین علم تفسیر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی معرفت شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات ادبیات و مطالعات بین رشته ای زبان شناسی نظریه های نقد زبان شناختی
  3. حوزه‌های تخصصی ادبیات ادبیات و مطالعات بین رشته ای علوم اسلامی تفسیر و ترجمه قرآن
  4. حوزه‌های تخصصی علوم انسانی روش شناسی علوم انسانی و طبیعی روش شناسی های حوزه علوم انسانی در مقایسه با دیگر منابع تولید داده
تعداد بازدید : ۳۴۸۲ تعداد دانلود : ۱۶۶۲
موضوع مقاله تبیین مبانی معرفت شناسی و بر آن اساس، بررسی نظام مند فرآیند فهمیدن و تفسیر متن است. تغییر مبانی معرفت شناسی دانشگاهی در قرن بیستم تحت عنوان چرخش زبان شناختی معرفی شده که به معنای دور شدن از معرفت شناسی سنتی فلسفی و شروع معرفت شناسی زبان شناختی است. در معرفت شناسی زبان شناختی، که با آثاری همچون هستی و زمان مارتین هایدگر و دوره زبان شناسی عمومی فردینان دو سوسور به صورت دانشگاهی شروع می شود، شناخته شدن نقش زبان همواره جنبه محوری داشته است. علاوه بر آن، مفهوم معنا نیز بررسی می شود و مسألة تعلق معنا به نویسنده، متن و یا خواننده مورد بحث قرار می گیرد و معنا منطقاً به زبان نسبت داده می شود. حوزه معنا و تفسیر حوزه ای کاملاً زبان شناختی است که تنها در حیطه شبکه زبان رخ می دهد. زمینه تحقیقاتی علم ارائه شده متد شناسی مطالعات ادبی است که خود تابعی از معرفت شناسی دانشگاهی دانسته میشود. آگاهی از این مباحث به فهم متدهای رایج مطالعات ادبی در چند دهه اخیر کمک می کند.
۱۸۰.

نقد و بررسی سرمشق های نظری مردم شناختی و جامعه شناختی از فرهنگ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: جامعه شناسی مردم شناسی سرمشق نظری نقد و بررسی مفهوم فرهنگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۰۸
تحلیل مفاهیم مورد استفاده در علوم، یکی از فعالیت های جدی در حوزه روش شناسی و فلسفه علم است. در این مقاله، برای کسب بصیرت نظری از موقعیت فرهنگی جامعه، به سرمشق های نظری (پارادایم) در جامعه شناسی و مردم شناسی پرداخته شده است. این مقاله با کند و کاوی در مورد مفهوم فرهنگ و با بهره مندی از مطالعه مقایسه ای و مدل هایی که از پارادیم ها مشتق می شوند، انجام شده است. با الهام از نظریه ها و مفاهیم جامعه شناسی و مردم شناسی، دو گروه اساسی از مفاهیم در انسان شناسی و سه گروه پایه در جامعه شناسی شناسایی شدند. فرضیه عمومی مقاله این است که مفهوم فرهنگ در پارادایم جامعه شناسی و مردم شناسی متفاوت است. در اولین گام، به دلیل رابطه انسان با خود، سایر انسان ها و خداوند، مفهوم عالی از فرهنگ را به دست آورده ایم که دو بعد اساسی دارد: «داخلی - ذاتی» و «خارجی - رفتاری». در این رابطه، «معنای معنوی از فرهنگ در رابطه انسان با خداوند»، هدف اصلی مفهوم سازی انتقادی ما را شکل داده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان