جامعه شناسی شهری و روستایی

مقاله حاضر بر اساس بخشی از اطلاعات مأخوذ از پیمایش جوانان و زنان روستایی در روستاهای استان آذربایجان شرقی تنظیم یافته است جامعه آماری را 11798 خانوار روستایی ساکن در 60 روستای استان آذربایجان شرقی تشکیل می دهد. بر اساس قواعد تعیین حجم نمونه 240 نفر از جوانان و زنان روستایی به طریق نمونه گیری طبقه ای با دقت احتمالی مطلوب 5% (d = 0.05) و ضریب اطمینان 95 درصد انتخاب شده اند. نتایج حاصل از آزمون فرضیات تحقیق و نیکویی برازش مدل تحلیلی نشان می دهد: - میزان انگیزش به کار بر حسب گروه های سنی آزمودنی ها تغییر می کند. - با افزایش میزان آنومی (بی هنجاری اجتماعی)، انگیزش به کار در آزمودنی ها کاهش می یابد. - انگیزش به کار با افزایش نیاز به موفقیت (N-Ach) در آزمودنی ها افزایش می یابد. - میان انگیزش به کار و جنسیت رابطه معنی داری به دست نیامد. بدین ترتیب انگیزش به کار بر حسب جنسیت تغییر نمی کند. - میزان انگیزش به کار بر حسب وضعیت اجتماعی- اقتصادی (SES) پاسخگویان تغییر می کند. - میزان انگیزش به کار با افزایش انگیزه اقتصادی در آنان افزایش می یابد. - احساس خوداثربخشی همخوانی معناداری با انگیزش به کار نشان می دهد. با توجه به نیکویی برازش مدل تحلیلی از طریق کاربرد رگرسیون چندگانه و تحلیل مسیر نتایج حاصل نشان می دهد که بر حسب ارزش بتا (Beta) متغیرهای نیاز به موفقیت، انگیزه اقتصادی، فردگرایی، آرزوها و ترجیحات شغلی، وضعیت اجتماعی- اقتصادی، رضایت از زندگی، آنومی اجتماعی و التزام به کار به عنوان تعیین کننده ترین عوامل تاثیر گذار بر انگیزش به کار مطرح اند.

۱۰۸۳.

درآمدی بر شناخت ویژگی های جمعیت و جوامع عشایری ایران

نویسنده: علی اکبری مهدی میزبان

منبع: مطالعات ملی ۱۳۸۳ بهار شماره ۱۷

کلید واژه ها: ایل کوچ‌نشینی سامان عرفی طایفه عشایر کوچنده زیست بوم عشایری ییلاق و قشلاق

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی شهری و روستایی جامعه شناسی روستایی و عشایر

تعداد بازدید : ۲۹۸۵ تعداد دانلود : ۱۹۰۷

در این مقاله، ابتدا عوامل اقلیمی، اقتصادی و سیاسی ـ اجتماعی موثر در پیدایش، تکوین و تداوم زندگی عشایری و کوچ‌نشینی در ایران و اطلس قلمرو زیست و پراکندگی جغرافیایی جامعه‌‌ عشایری که تقریبا شامل 60 درصد از فضای جغرافیایی کشور می‌شود، بررسی شده و در ادامه‌، سیر روند تغییر و تحول در جمعیت آنان قبل از 1300 ه‍ . ش. تا بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به همراه برخی شاخص‌‌های مربوط به توسعه‌ انسانی در مناطق عشایری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. برخی از این شاخص‌ها عبارتند از: آموزش و سوادآموزی، کوچ و تغییرات آن، اقتصاد و نظام بهره‌برداری در عشایر، صنایع دستی، استعدادها و قابلیت‌ها، چالش‌ها و محدودیت‌ها و چشم‌انداز آینده‌ جامعه‌ عشایری.

۱۰۸۴.

تبعات زیست محیطى توسعه فضایى بى ضابطه شهر ارائه راهنمودهایى در چارچوب توسعه پایدار

نویسنده: نسرین تولایی

منبع: علوم اجتماعی علامه ۱۳۸۲ شماره ۲۲

کلید واژه ها: توسعه پایدار اکولوژیکى ارزیابى آثار زیست محیطى جدایى گزینـى اکـولوژیکى حواشى آسیب پذیر

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۰۰ تعداد دانلود : ۶۳۸

" رشد طبیعى جمعیت شهرها همراه با اهمیت شهرها به منزله مراکز ادارى - تجارى و دافعه هاى مکانى حاکم بر روستاها رشد بى ضابطه اى را بر شهر حاکم کرده است، این در حالى است که بخش قابل توجهى از جمعیت شهرى اضافه شده در جهان سوم در سکونتگاه هاى غیررسمى اسکان مى گزینند (Browder). محدودیت اراضى در نواحى شهرى مسائلى نظیر پرجمعیتى ، رشد کانون هاى خودرو و به تبع آن، انحطاطات زیست محیطى را به شهرها تحمیل کرده که بى تردید تبعات طبیعى ، اقتصادى و اجتماعى خاصى به همراه داشته است. افزایش معضلات همراه با فقدان برنامه و خط مشى ها، تمامى زمینه ها را زیر سئوال برده است. آن چه ضرورى است، آشتى میان تمام سطوح برنامه ریزى و توجه به واقعیات در تمامى ابعاد سیاسى ، اقتصادى ، اجتماعى و طبیعى است، چرا که محیط طبیعى هرگز نباید در خلا مطرح شود. شهرها باید قادر باشند بین مسائل بشرى و قوانین طبیعى، سازگارى برقرار کند. باتوجه به موارد فوق، استفاده از تکنیک ارزیابى آثار زیست محیطى (EIA) و حرکت به سوى پایدارى اکوسیستم، ضرورت عینى جهان سوم خواهد بود. "

۱۰۸۵.

حقوق فرهنگی

نویسنده: SYMONIDES JANUSZ مترجم: رضا حسن زاده

منبع: رشد آموزش علوم اجتماعی ۱۳۸۲ شماره ۲۲

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۱۹ تعداد دانلود : ۶۶۴

۱۰۸۶.

بررسی جامعه شناختی قشرهای روستایی و نظامهای حمایت از روستاییان

نویسنده: حسین شیرزاد

منبع: اطلاعات سیاسی اقتصادی فروردین و اردیبهشت ۱۳۸۲ شماره ۱۸۷ و ۱۸۸

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی شهری و روستایی جامعه شناسی روستایی و عشایر

تعداد بازدید : ۱۱۵۸ تعداد دانلود : ۴۶۸

۱۰۸۷.

آسیب پذیری نواحی شهری در برابر بلایای طبیعی در کشورهای در حال توسعه

نویسنده: کاران تلی ای.ال

منبع: رفاه اجتماعی زمستان ۱۳۸۲ شماره ۱۱

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۲۰ تعداد دانلود : ۹۷۰

"قبلا تصور می شد وقوع حوادث و بلایای طبیعی در مناطق شهری آثار و پیامدهای کم تری در مقایسه با مناطق روستایی دارد. اما امروز، با توجه به تغییرات مشخص که در ساختار و سازمان شهرها به وجود آمده، آن ها را در برابر حوادث غیر مترقبه بسیار ضربه پذیر کرده است. جمعیت شهرها به سرعت در حال افزایش است، تمرکز صنعتی، گسترش محله های فقیر، تعداد زیاد زنان، کودکان و افراد معلول، زمینه مساعد ایجاد بحران های تکنولوژیک، خطرات هسته ای، برج های مرتفع و بسیاری عوامل دیگر، مسایلی هستند که در این مقاله بررسی شده اند و به این وسیله مخاطرات حاصل از آن برای زندگی شهروندان در صورت وقوع حوادث و بلایای طبیعی مطرح شده است. نویسنده در بخش آخر مقاله با توجه به ویژگی های جوامع شهری، چارچوب و ابعاد مدیریت بحران را قبل، همزمان و پس از وقوع حوادث مطرح کرده است. "

۱۰۸۸.

وقف و مدرنیته در ایران: کشت و صنعت آستان قدس رضوی

نویسنده: برنار اورکاد

منبع: گفتگو اسفند ۱۳۸۲ شماره ۳۹

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۸۷۵ تعداد دانلود : ۱۱۷۸

۱۰۸۹.

سنجش میزان مشارکت روستاییان در پروژه های توسعه روستایی

نویسنده: کمال کوهی نعمت الله تقوی

منبع: فصلنامه علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز ۱۳۸۲ شماره ۱۴

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۹۲ تعداد دانلود : ۸۱۱

۱۰۹۰.

ابعاد و راهبردهای پارادایم متراکم سازی فضاهای شهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدرضا پورمحمدی رسول قربانی

منبع: مدرس علوم انسانی-برنامه ریزی و آمایش فضا تابستان ۱۳۸۲ شماره ۲۹

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی شهری و روستایی جامعه شناسی شهری

تعداد بازدید : ۱۸۸۶ تعداد دانلود : ۱۰۴۶

۱۰۹۱.

مطالعه اثرات طرح توسعه نیشکر و صنایع جانبی آن بر تمایل به مهاجرت شاغلین استان خوزستان

نویسنده: عبدالرحمن راسخ فرهنگ ارشاد مجید رجبی

منبع: فصلنامه علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز ۱۳۸۲ شماره ۱۱

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۳۴۷ تعداد دانلود : ۷۲۷

۱۰۹۲.

عوامل مؤثر بر موفقیت تعاونی های تولید زراعی در استان آذربایجان شرقی

نویسنده: نعمت الله تقوی

منبع: فصلنامه علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز ۱۳۸۲ شماره ۱۴

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۹۱ تعداد دانلود : ۵۲۴

۱۰۹۳.

رفاه اجتماعی روستایی: رویکردی شناختی در تبیین معرفها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عبدالرضا رکن الدین افتخاری مرتضی توکلی

منبع: مدرس علوم انسانی-برنامه ریزی و آمایش فضا تابستان ۱۳۸۲ شماره ۲۹

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۰۳ تعداد دانلود : ۷۳۰

۱۰۹۴.

تأثیر نوسازی شهری فن گرا بر ایجاد حس لامکانی: (مطالعه موردی پروژه نواب)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسین شکویی جلال تبریزی

منبع: مدرس علوم انسانی-برنامه ریزی و آمایش فضا تابستان ۱۳۸۲ شماره ۲۹

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی شهری و روستایی جامعه شناسی شهری

تعداد بازدید : ۱۵۶۵ تعداد دانلود : ۱۰۴۳

۱۰۹۵.

توسعه کالبدی تهران در فرایند مدرنیسم، پست مدرنیسم و جهانی شدن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: کرامت الله زیاری علی یوسفی

منبع: مدرس علوم انسانی-برنامه ریزی و آمایش فضا تابستان ۱۳۸۲ شماره ۲۹

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی شهری و روستایی جامعه شناسی شهری

تعداد بازدید : ۱۵۴۰ تعداد دانلود : ۸۴۹

۱۰۹۶.

بررسی تحرک اجتماعی در نواحی روستائی در بعد از انقلاب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی شکوری

منبع: نامه علوم اجتماعی ۱۳۸۲ شماره ۲۲

کلید واژه ها: برابری شایسته سالاری طبقات اجتماعی توسعه روستایی انقلاب تحرک اجتماعی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۸۲۶

توسعه روستایی یکی از محورهای عمده سیاست دولت بعد از انقلاب بوده است. بعد از انقلاب، دولت برنامه های مختلفی را برای توسعه مناطق روستایی کشور انجام داد که غالبا" با تاکید بر رویکرد مردم گرایی و برابر خواهانه همراه بوده است. گفته میشود که سیاستهای توسعه به طور کلی و سیاستهای توسعه روستایی به طور اخص نقش اساسی در فرایند تضعیف تصلب ساختار اجتماعی و تکثیر مواضع اجتماعی و تسهیل شرایط انعطاف پذیر ایفا می کند. این مقاله سعی دارد اثر برنامه های توسعه روستایی را بعد از انقلاب بر تحرک شغلی روستاییان در تعدادی از روستاهای برگزیده با استفاده از روش مقایسه ای پس از رویداد بررسی کند.مقاله نتیجه میگیرد که هر چند تحرک شغلی عموما در روستاهایی که بیشتر برنامه های روستایی در آنها اجرا شده است بیشتر می‌باشد. ولی گرایش زیادی برای اشغال پایگاه شغلی قبلی خصوصا در تحرک درون نسلی مشاهده می شود. بررسی نشان داد که غالب تحرکهای شغلی (خواه رو به بالا و خواه رو به پایین) دارای برد کوتاه و معطوف به طبقات همجوار بوده است. موقعیت قبلی افراد مورد مطالعه و همچنین ویژگی‌های اقتصادی و اجتماعی آنان درتغییر پایگاه شغلی بیش از برنامه ها موثر بوده است. این موضوع تا حد زیادی به ماهیت برنامه های توسعه روستایی و محدودیت ساختاری جامعه روستایی از نظر گنجایش تعداد مواضع شغلی مربوط می‌شود

۱۰۹۷.

بررسی نقش اتحادیه شرکت های تعاونی مصرف فرهنگیان استان آذربایجان شرقی در تامین نیاز شرکت های تعاونی

نویسنده: محمدباقر علیزاده اقدم ابوعلی ودادهیر

منبع: فصلنامه علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز ۱۳۸۲ شماره ۱۴

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۳۵ تعداد دانلود : ۷۵۷

۱۰۹۸.

فضای شهری و روابط اجتماعی- فرهنگی

نویسنده: نوین تولایی

منبع: نامه پژوهش بهار ۱۳۸۲ شماره ۵

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی شهری و روستایی جامعه شناسی شهری

تعداد بازدید : ۵۰۰۱ تعداد دانلود : ۲۴۵۶

۱۰۹۹.

یک پارچگی اراضی: تجربه ای ناموفق درچارچوب طرحهای دولتی اما موفق در قالب دانش بومی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: منصور وثوقی

منبع: نامه علوم اجتماعی ۱۳۸۲ شماره ۲۲

کلید واژه ها: دانش بومی اصلاحات ارضی پراکندگی اراضی یکپارچگی اراضی تکنولوژی مدرن کارگزاران یا مصلحان اجتماعی نظام شبه فئودالی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی شهری و روستایی جامعه شناسی روستایی و عشایر

تعداد بازدید : ۱۳۷۱

"به دنبال فرایند اصلاحات ارضی در ایران، مسئولین کشاورزی کشور در صدد تاسیس واحدهای جمعی دولت و نیمه دوتی از قبیل شرکتهای سهامی زراعی، واحدهای تعاونی تولید و شرکتهای کشت و صنعت برآمدند تا بتوانند مشکلاتی را که در ارتباط با کاهش محصولات و مهاجرتهای شدید روستایی به وجود آمده بود جبران نمایند. این واحدها به دلیلا مختلف از جمله عدم مشارکت و همیاری روستایی به وجود آمده بود جبران نمایند. این واحدها به دلایل مختلف از جمله عدم مشارکت و همیاری کشاورزان و عدم تطابق الگوهای به کار رفته با جامعه سنتی ایران، نتوانستند موفقیتی کسب نمایند و پس از انقلاب غالبا فعالیت آنها متوقف شد و یا از هم پاشیده شدند. بعد از انقلاب در برخی، از مناطق ایران از جمله در منطقه ""سربند اراک"" روستاییان خود با یاری گرفتن از تجارب مبتنی بر دانش بومی توانستند اراضی کشاورزی بسیار پراکنده و قطعه قطعه خود را یکپارچه سازند و فارغ از هر گونه بوروکراسی اداری و در مواردی هم با کمک و راهنمایی مروجین کشاورزی که سعی در تلفیق دانش علمی و دانش بومی داشتند، مشکل قطعه قطعه بودن اراضی خود را حل کنند و در حقیقت کشاورزی سنتی خود را با تکنولوژی مدرن همنوا سازند. "

۱۱۰۰.

ترویج و توسعه کشاورزی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمد عبداللهی

منبع: نامه علوم اجتماعی ۱۳۸۲ شماره ۲۱

کلید واژه ها: توسعه کشاورزی ترویج بینش نظام بهره برداری نظریه سیستم ها کنشگران کشاورزی دانش علمی و فنی محیط اجتماعی و طبیعی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۵۴

با توجه به ضرورت و اهمیت روزافزون به کار گیری صحیح دستاورهای نوین علمی و فنی در فرایند توسعه کشاورزی این پرسش مطرح است که ترویج به عنوان عامل اصلی اشاعه نوآوریهای علمی و فنی چه نقشی درتوسعه کشاورزی ایران ایفا کرده است؟ برای پاسخ به این پرسش ضمن مرور منابع و با توجه به دیدگاه نظامهای پیچیده، چارچوب مفهومی جامعی تنظیم گردید و در قالب آن توسعه کشاورزی به عنوان تابعی از عملکرد نظام کشاورزی و عناصر درونی آن از جمله ترویج مورد توجه قرار گرفت. به منظور تعیین سهم ترویج در توسعه کشاورزی علاوه بر اعمال روش شبه آزمایش و کنترل میدانی عوامل غیر آزمایشی تکنیکهای پیشرفته کنترل آماری نیز مورد استفاده قرار گرفت. پس از انتخاب نمونه ها، در سطح ملی و گردآوری داده ها و تحلیل آنها این نتایج به دست آمده که توسعه کشاورزی تابعی از شرایط وعوامل عدیده ای است که یکی از موثرترین آنها ترویج کشاورزی است. ترویج از طریق ارتقاء سطح دانش و مهارتهای کشاورزان درتوسعه کشاورزی موثر است. ولی میزان این تاثیر به عوامل دیگری بستگی دارد که در چارچوب مفهومی این پژوهش تحت عنوان عوامل کنترل مطرح شده‌اند. عوامل کنترل اعم از آنکه عوامل درون بخشی ترویج و نظام کشاورزی باشند یا عوامل اجتماعی و طبیعی،در افزایش میزان اثر بخشی ترویج در توسعه کشاورزی موثرند. بنابراین در فرایند توسعه ترویج و توسعه کشاورزی توجه به مجموعه این عوامل ضروری است.

درخت حوزه‌های تخصصی