تاریخ جنگ

نمایش ۱۰۱ تا ۱۱۰ مورد از کل ۱۱۰ مورد.

۱۰۱.

پارادایم های تبیین در مطالعات تاریخی جنگ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سعید موسوی سیانی

منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال ۷ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۳) 55 - 72

کلید واژه ها: مدل تفهمی مدل روایی مدل قیاسی قانون شناختی کل گرایی اتمیسم

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ تاریخ جهان تاریخ جنگ

تعداد بازدید : 170 تعداد دانلود : 456

نقش برسازنده ی جنگ در حیات جوامع انسانی، مطالعات تاریخی را به ارائه تبیین های متکثری از این پدیده اجتماعی سوق داده است. اگر بپذیریم که این آشفتگی و کثرت تبیین ها برآیند چشم اندازهای معرفتی متفاوت مورخان است، در آن صورت بازشناسی مبانی پارادایمیِ مدل های تبیین، راه غلبه بر این آشفتگی خواهد بود. با عطف نظر بدین مهم پژوهش حاضر در صدد پاسخ بدین پرسش برآمد که کاربست صحیح مدل های تبیینی در مطالعات تاریخ جنگ بر اساس چه معیاری تعیین می شود. اگر بپذیریم که هستی شناسی اجتماعی مورخان واجد الزامات روش شناسانه ای است که با یک مدل تبیینی سازگاری بیشتری دارد، در آن صورت می توان مسأله مقاله را با صورت بندی سه پارادایم تبیینی در مطالعات تاریخی جنگ پاسخ داد: بر اساس پارادایم تفهمی، کاربست مدل تفهمیِ تبیین مستلزمِ پذیرش پاسخ اتمیستی به مسأله عاملیت و ساختار و انکار نقش تعیّن بخش کل های اجتماعی در وقوع جنگ است. در پارادایم قیاسی قانون شناختی، کاربست مدل قانون فراگیر تبیین تنها در شرایطی صحیح خواهد بود که تأکید هستی شناسی کل گرایانه بر نقش تعیّن بخش ساختارهای اجتماعی و فرهنگ مسلم انگاشته شود. در پارادایم روایی نیز تبیین پدیده اجتماعی جنگ مستلزم آن است که با استناد به ساختمندگرایی، عاملیت و ساختار را ثنویتی متداخل تلقی نموده و روایت را با لحاظ کردن تأثیر دوسویه موقعیت های اجتماعی و پاسخ عاملان تاریخی به موقعیت طرح اندازی نماییم.

۱۰۲.

نقش اشکانیان در نبرد تالاس (36 ق.م)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: کلثوم غضنفری امین بابادی

منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال ۷ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۲۴) 67 - 83

کلید واژه ها: اشکانیان امپراتوری هان آسیای مرکزی خیونگ نوها نبرد تالاس

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ تاریخ جهان تاریخ جنگ

تعداد بازدید : 881 تعداد دانلود : 798

در سال 36 ق.م. یگانی از ارتش امپراتوری هان در آسیای مرکزی و کرانه رود تالاس کنونی به خیونگ نوها که یکی از قدرت های محلی آنجا بودند حمله و آنان را مغلوب کرد. مدتی پیش از آن، چینیان از شرق آسیا و اشکانیان از غرب آسیای مرکزی سعی در بسط نفوذ خود در این منطقه داشتند و اقوام کوچ رو منطقه می توانستند نقش دشمن یا متحد را برای دو قدرت ایفا کنند. در میان نیروهای خیونگ نو دسته ای از سربازان رومی حضور داشتند که مدتی قبل توسط اشکانیان در جبهه غربی اسیر شده بودند. پرسش اصلی مقاله حاضر این است که اشکانیان چه نقشی در درگیری مذکور داشتند؟ یافته ها نشان می دهد که اشکانیان در دوره مورد بحث در تلاش برای بسط نفوذ خود از راه عملیات مستقیم یا غیرمستقیم نظامی و همچنین مداخله سیاسی در آسیای مرکزی بودند و از طرفی تقابل منافع آنان با امپراتوری هان در آسیای مرکزی و دشمنی با اقوام کوچ رو منطقه آنان را وادار به مداخله در مناسبات سیاسی این ناحیه می کرد و لذا عامدانه دسته ای از نیروهای خود را برای جلوگیری از پیشرفت چینیان به منطقه گسیل کردند که در نهایت با عدم موفقیت به اتمام رسید.

۱۰۳.

مدرسه نظام بین دو قدرت، رقابت وزارت معارف و وزارت جنگ برای اداره مدرسه نظام از اواسط دوره قاجار تا اوایل دوره پهلوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حوریه سعیدی

منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال ششم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۲۲) 52 - 69

کلید واژه ها: مدرسه نظام دوره قاجار وزارت جنگ وزارت معارف

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ تاریخ جهان تاریخ جنگ

تعداد بازدید : 153 تعداد دانلود : 326

مدرسه دارالفنون در دوره ناصرالدین شاه قاجار با انگیزه تربیت نیروی نظامی تاسیس یافته و در ذیل وزارت معارف قرار داشت. پس از چندی مدارس مستقل نظامی تاسیس شد که امور آموزشی آن با محوریت تربیت نیروی نظامی با تعامل بین دو وزارت جنگ و وزارت معارف همراه بود. با گذشت زمان این تعامل به یک رقابت بر سر اداره مدارس نظام تبدیل شد. مقاله حاضر برآن است که با روش توصیفی- تحلیلی و استفاده از اسناد به این پرسش ها پاسخ دهد که: مناقشه دو وزارت جنگ و معارف برای اداره مدرسه نظام چرا و چگونه آغاز شد و چه مراحلی را طی نمود؟ مخالفان و یا موافقان این واگذاری چه نهادها و یا کسانی بودند و چه استدلالی داشتند؟ تغییر نهاد نظارتی بر مدرسه نظام با تحولات سیاسی و حکومتی در آن دوره از تاریخ ایران که اواخر دوره قاجار و ابتدای دوره پهلوی را شامل می شود چه مناسبتی داشت؟ نتایج و دستاوردهای پژوهش نشان می دهد که علاوه بر وظیفه مدرسه نظام که تربیت کادر نظامی برای اصلاح ساختار ارتش بود، قدرت یافتن شخص سردارسپه در نقش وزیر جنگ، در واگذاری اداره مدرسه نظام به وزارت جنگ نقش اساسی داشت.

۱۰۴.

راهبرد عباس میرزا نایب السلطنه در کارآمدسازی قشون قاجار در جنگ ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: رسول زارعی حمید اسدپور

منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال ۷ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۲۴) 47 - 66

کلید واژه ها: قاجاریه عباس میرزا قشون نظام جدید اصلاحات نظامی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ تاریخ جهان تاریخ جنگ

تعداد بازدید : 915 تعداد دانلود : 336

رویارویی قشون قاجار با تهاجمات گسترده روسیه و تهدید کشور از سوی یک قدرت بیگانه در آغاز سده 13ق./19م.، ضرورت تغییر در سازمان سنتی قشون و شیوه جنگی آن را در ذهن برخی از رجال آن عصر به ویژه عباس میرزا نایب السلطنه (1203-1249ق./1789-1833م.) که فرماندهی قشون صحنه پیکار را در دست داشت، پدید آورد. راهبرد نظامی نایب السلطنه بر کارآمدسازی توان نظامی قشون با نوین سازی سازمان، تجهیزات و شیوه جنگ، با الگوگیری از نظام اروپایی و بهره گیری از راهنمایی و آموزش مربیان خارجی، متمرکز شد. در این مقاله، با طرح این پرسش که؛ ضرورت اتخاذ چنین راهبردی چه بوده است؟ کوشش می شود تا به روش توصیفی- تحلیلی، با بررسی وضعیت قشون سنتی اوایل قاجاریه، راهبرد نظامی عباس میرزا در قالب برنامه اصلاحات نظام جدید، تبیین و تحلیل گردد. یافته پژوهش نشان می دهد که اتخاذ برنامه اصلاحی قشون متأثر از واقعیت عینی صحنه میدانی پیکار با ارتشی منظم و مجهز، ضرورت و راهبردی آگاهانه جهت کارآمدسازی و سازماندهی قشونی همانند، برای مقابله و غلبه بر حریف مهاجم و خنثی سازی تحرکات و ناآرامی های داخلی سرکشان و شورشیان بوده است که درمجموع به تثبیت قدرت و حاکمیت سلسله قاجارها می انجامیده است.

۱۰۵.

واکاوی دلایل و پیامدهای نبرد هلوله در سده ی هفتم پیش از میلاد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: پرویز حسین طلایی علیرضا سلیمان زاده

منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال ششم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۲۲) 1 - 16

کلید واژه ها: نبرد هلوله ایلام آشور سناخریب هومبان نومنه

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ تاریخ جهان تاریخ جنگ

تعداد بازدید : 579 تعداد دانلود : 691

نبرد هلوله به سال 691 پ.م. بین امپراتوری آشور از یک سو و ائتلاف بزرگی از پادشاهان ایلام و بابل و متحدانشان از جانب دیگر رخ داد. گزارش های منابع آشوری و بابلی دارای تضادهایی در ذکر رویدادهای این نبرد مهم هستند و همین مسئله نتیجه گیری در مورد زوایای پنهان این نبرد را بغرنج تر می نماید. پژوهش حاضر براساس اسناد و گزارش های تاریخی و با روش توصیفی- تحلیلی درصدد است به این سؤال اصلی پاسخ بدهد که دلایل بروز نبرد هلوله، نتایج و پیامدهای آن در تاریخ عهد باستان چه بوده است؟ آشوری ها پس از تصرف بابل در زمان تیگلات پیلسر سوم با ایلامی ها هم مرز شدند. پس از آن ایلامی ها برای اینکه در برابر تعرضات آشوری ها به زاگرس مانعی ایجاد کنند، به حمایت از شورشیان بابلی علیه آشوری ها پرداختند؛ همین امر باعث ایجاد نبرد هلوله شد. نتایج این پژوهش نشان خواهد داد که جدا از حس جنگجویی آشوری ها و دست یابی به غنائم منطقه زاگرس، سلطه بی واسطه یا باواسطه طرفین بر سرزمین بابل باعث ایجاد نبرد هلوله شد. در این نبرد آشوری ها گرچه به اهداف خود نرسیدند، پس ازآن سیاست پادشاهان آشور بر تصرف بابل و نابودی ایلام متمرکز گردید.

۱۰۶.

راهبرد نظامی فاتحان مسلمان در فتوحات بحری حوزه مدیترانه در قرن اول هجری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سجاد دادفر مجید حاجی بابایی

منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال ششم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۲۲) 17 - 34

کلید واژه ها: دریای مدیترانه فتوحات بحری فتوحات مسلمانان بیزانس

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ تاریخ جهان تاریخ جنگ

تعداد بازدید : 994 تعداد دانلود : 532

مسلمانان در ادامه فتوحات خود، زمانی که وارد حوزه دریای مدیترانه شدند، با توجه به اهمیت منطقه وحضور تاریخی امپراطوری بیزانس در آن، ضرورت اتخاذ یک راهبرد مشخص دریایی را به خوبی احساس نمودند. بر این اساس، مساله پژوهش حاضر که به روش توصیفی و تحلیلی تبیین گردیده،آن است که راهبرد مسلمانان در نبردهای بحری حوزه ی دریای مدیترانه در قرن اول هجری چگونه بوده است؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که فتوحات بحری را می توان مرحله ای جدید از پیروزی های مسلمانان در صدر اسلام به حساب آورد. از این رو هدف این پژوهش، واکاوی راهبرد نظامی مسلمانان در حوزه دریای مدیترانه به عنوان یکی از مهمترین مراکز فتواحات بحری است. به نظر می رسد اعراب مسلمان در این منطقه، علیرغم عدم برخورداری از تجربه لازم، با اتخاذ مجموعه ای از سیاست ها، اقتدار دیرینه بیزانس را به چالش کشیدند و به تدریج به عنوان یک قدرت دریایی در منطقه مطرح شدند. افزایش دانش و درک عمیق آنها نسبت به اهمیت دریا، توجه ویژه به صنعت دریانوردی، تقویت راه های مواصلاتی دریایی، تاسیس کارخانه های کشتی سازی، احداث بنادر و شهرهای ساحلی و تبدیل آنها به مراکز جمعیتی و همچنین تقویت ناوگان دریایی بخشی از مولفه های راهبردی بود که مسلمانان در نبردهای بحری این منطقه در پیش گرفتند.

۱۰۷.

بررسی مفهوم جنگ و جایگاه فضیلت قهرمانی در ایلیاد هومر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید هاشم منیری سید حسین اطهری مهدی نجف زاده روح الله اسلامی

منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال ۷ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۲۴) 1 - 16

کلید واژه ها: ایلیاد جنگ آرته آگاثوس احترام

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ تاریخ جهان تاریخ جنگ

تعداد بازدید : 155 تعداد دانلود : 359

جنگ در سیستم اجتماعی جامعه هومری ارتباط تنگاتنگی با نقش، مسئولیت و تعهدات جنگجو نزد خود و دیگران دارد؛ تا حدی که ننگ و افتخار، نام جاودان و شرم، وابسته به آرته و مهارت درونی فرد و دیدگاه جامعه به وظایف و مسئولیت های بیرونی او است. خاستگاه بروز جنگ ده ساله نیز با ربودن هلن توسط پاریس اتفاق می افتد که با بزرگ ترین لشگرکشی دریایی یونانیان به فرماندهی آگاممنون و جنگاوران آخایی انجام می شود. هدف از این پژوهش بررسی جایگاه فضیلت قهرمانی در میدان جنگ است. هومر، در کتاب ایلیاد به شرح مبارزات و قهرمانی های سلحشوران جنگجو بین تروآییان و آخایی ها می پردازد تا علاوه بر اهمیت عمل، الگویی برای فرهنگ والای جامعه بنیاد نهد. پرسش اصلی این است که مفهوم جنگ چه جایگاهی در فضیلت قهرمانی جامعه هومری دارد. مدعای نویسندگان بر این استوار است که فضیلت قهرمانی در جنگ، که مردان شکوه و افتخار را در آن به دست می آورند، به آگاثوس و آرته وابسته است. یافته ها که بر اساس روش توصیفی و تحلیلی نوشته شده است، نشان می دهد که جامعه افتخار را در زندگی مادی (احترام) و دنیای پس از مرگ (نام جاودان)، نصیب قهرمانان خواهد نمود و گاهی نیز این موهبت از سوی خدایان به آن ها اهداء می شود.

۱۰۸.

تبیین انگیزه های جنگ های صلیبی متأخر بر مبنای دو صلح نامه بیبرس و قلاوون مملوکی با صلیبیان (شهسواران مهمان نواز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سمیه آقامحمدی علیرضا اشتری تفرشی سیده لیلا تقوی سنگدهی

منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال ۷ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۲۴) 17 - 31

کلید واژه ها: جنگ صلیبی شهسواران مهمان نواز بیبرس و قلاوون صبح الأعشی نِهایَهُ الأِرَب

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ تاریخ جهان تاریخ جنگ

تعداد بازدید : 990 تعداد دانلود : 946

در نیمه ی دوم سده هفتم هجری، سلسله جنگ های ممالیک مصر برضدّ آخرین حاکمان صلیبی شام به شکست های صلیبیان و برچیده شدن بیشتر پایگاه های آنان از شام انجامید؛ طی این جنگ ها، دو صلح نامه میان طرفین منعقد شد. تحلیل انگیزه های این دوره از جنگ های صلیبی برمبنای این دو صلح نامه مسأله اصلی این پژوهش است. این صلح نامه ها میان دو سلطان مملوک یعنی َبیبَرس (حک: 658- 676ق) و قَلاوون (حک: 678- 689ق) با دسته ای از صلیبیان موسوم به شهسواران مهمان نواز یا بیت الاسبتاریه بوده است و متن آن ها در نهایه الأرب نویری (677 – 732ق) و صبح الأعشی قلقشندی (756-791ق) آمده است. روش این پژوهش تاریخی– تحلیلی است و شیوه آن کتابخانه ای یعنی مراجعه به متن صلح نامه ها در این دو منبع و بهره مندی از سایر منابع مرتبط تاریخی و نیز پژوهش های این حوزه است. این پژوهش نشان داده است که برخلاف دوره اول جنگ های صلیبی که انگیزه های اروپاییان به عنوان آغازگران جنگ، دینی (مسیحی) روایت شده است، در دوره متأخر، انگیزه ها عمدتاً اقتصادی (تجارت)، توسعه طلبی ارضی و تلاش برای حفظ اقتدار سیاسی- نظامی بوده است.

۱۰۹.

نقش و تأثیر زنان در جنگ های دوره ی مغول بر اساس تاریخ جهانگشای جوینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: زهرا رجبی

منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال ۷ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۲۴) 46 - 32

کلید واژه ها: جنگ های عصر مغول زن تاریخ جهانگشا عطاملک جوینی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ تاریخ جهان تاریخ جنگ

تعداد بازدید : 306 تعداد دانلود : 318

در طول تاریخ، جنگ به عنوان پدیده ای اجتماعی عموماً امری مردانه بوده و با نقش آفرینی فعال مردان در خط مقدم آن گره خورده است؛ و زنان و کودکان در آن بیشتر جایگاه قربانیان بی گناه را دارند. در تاریخ ایران عصر مغول این جایگاه انفعالی زنان، متأثر از برابری نسبی زن و مرد در فرهنگ ترکان، تا حدی بر هم خورده است. برهمین اساس، پژوهش حاضر به شیوه ی توصیفی- تحلیلی، به بحث زنان در جنگ های این دوره بر اساس تاریخ جهانگشای جوینی پرداخته است؛ تا دریابد نقش فعال یا انفعالی زنان در جنگ های عصر مغول تا چه میزان و چگونه بوده است. بر اساس نتایج، نمودهای حضور زنان در جنگ های ذکر شده در تاریخ جهانگشای جوینی را می توان به دو کلان روایت زنان قدرتمند و زنان تحت سلطه تقسیم کرد که در اشکالی چون حضور و تأثیر مستقیم خاتونان سلطه گر و زنان جنگاور؛ و نقش های غیرمستقیمی چون همسران سیاسی، همسر-گروگانها، کنیزان تصاحب شده و ابزار لذت جویی در جنگ ها منعکس شده است. همچنین جوینی در مقام یک مورخ ادیب، برای نقل زیبایی شناسانه ی جنگ ها، طنز انتقادی-سیاسی نسبت به حاکمان بی کفایت یا بیان کلیشه های فرهنگی و تعریض به رجال سیاسی خائن، بعضاً از زنان استفاده ی نمادین و ادبی-هنری داشته است.

۱۱۰.

زمینه ها و جلوه های همگرایی موالی و فرودستان ایرانی با خوارج در نبرد با خلافت اموی و عباسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: کیوان کریمی الوار

منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال ۷ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۲۴) 84 - 97

کلید واژه ها: خوارج نبرد با خلافت موالی فرودستان ایرانی ازارقه

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ تاریخ جهان تاریخ جنگ

تعداد بازدید : 724 تعداد دانلود : 121

با گسترش فتوحات اعراب، از یک طرف یکپارچگی مسلمانان با ظهور گروه های معارضی چون خوارج به چالش کشیده شد؛ و از طرف دیگر، موضع گیری بخش هایی از ایرانیان به سمت نوعی رویارویی پیش رفت. برخی طبقات همانند موالی که در موقعیت فرودستی قرار داشتند، ظهور فرقه های سیاسی- مذهبی مانند خوارج و شیعه را فرصتی برای کسب شرایط مناسب تری تلقی می کردند. این مقاله در صدد است با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع تاریخی، به این سوال پاسخ دهد که چه زمینه هایی در همگرایی موالی و فرودستان ایرانی با خوارج نقش داشته و نیز آنها چه جایگاهی در نبردهای خوارج با خلافت اموی و عباسی دارا بوده اند. یافته های این پژوهش نشان می دهد که تقابل همه جانبه ی خوارج با خلافت در مراحل آغازین، در مراحل بعدی به عدم توجه به عقاید رادیکالی، به منظور همگرایی ایرانیانی چون موالی و فرودستان منتهی شده است. این امر ترجمان نوعی دگردیسی عقیدتی در نزد خوارج بود که به عواملی چون دور شدن از مناطقی مانند کوفه و بصره و گذر زمان بستگی داشت. ظهور عباسیان نیز در دگردیسی مذکور نقش داشت؛ زیرا برآمدن خلفای بغداد که به عنوان ساسانیانی با خون تازی در نظر گرفته می شدند، با کمرنگ ساختن عرب گرایی امویان و بهبود وضع موالی نیز همراه بود.

درخت حوزه‌های تخصصی