فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۸٬۱۶۱ تا ۸٬۱۸۰ مورد از کل ۳۰٬۱۷۷ مورد.
۸۱۶۱.

تدوین دستور کاری پژوهشی پیرامون ارتباط میان محیط کالبدی و سلامت روان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: محیط کالبدی سلامت روان پیاده مداری واحد همسایگی افسردگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷ تعداد دانلود : ۳۱
پس از دو دهه از تلاش متمرکز جهانی بر ارتباط میان محیط کالبدی و سلامت، در حالی که اغلب این مطالعات بر مؤلفه های عینی پیاده مداری و چاقی تمرکز کرده اند، تحقیقات اندکی هستند که به بهبود سلامت روان، به خصوص در کشور ایران پرداخته باشند. بر اساس پیمایش ملی سلامت روان، آخرین آمار اختلالات روانپزشکی در کشور در گروه سنی 15 تا 64 سال، 6/23 درصد است که بیشترین آمار مربوط به مجموع اختلالات اضطرابی و خلقی بوده ولی در کل، اختلال افسردگی اساسی با 7/12 درصد، به تنهایی بیشترین آمار را به خود اختصاص داده است و نکته قابل توجه اینکه که ۶۰ درصد افرادی که دچار اختلال روانپزشکی بودند هیچ اقدامی برای درمان خودشان نکرده اند.این امر اهمیت مطالعات پیشگیرانه از جمله سیاست های شهری را دوچندان می کند. بر این اساس، مقاله حاضر سعی دارد تا با مرور ادبیات و شواهد تجربی، و برشمردن چالش ها و ابهامات اصلی که تحقیقات با آن روبرو هستند، دستورکاری پژوهشی را برای ورود طراحان و برنامه ریزان شهری فراهم کند. برای یافتن مقالات از طیف متنوعی از پایگاه های داده ای و موتورهای جستجو مانند گوگل اسکالر، پاپ مد، اسکوپوس و وب آو ساینس استفاده شده است. مقالات برگزیده، بر اساس وابستگی به موضوع، تعداد ارجاعات و جدید بودن یافته ها انتخاب گردیدند. از بین مطالعات منتخب به ترتیب 72، 25 و 3 درصد در بازه بین سال 2010 تاکنون، سال های 2000 تا 2009 و پیش از سال 2000 انتشار یافته اند، که به ترتیب میانگین ارجاعات آن ها 151، 676 و 284 استناد بوده است. یافته ها نشان می دهد، استفاده از تعاریف و روش های متفاوت، عدم درک صحیح از مفاهیم شهری و روانشناختی، مقیاس ها و پیچیدگی متغیرها امکان مقایسه نتایج را   کاهش می دهد. در نتیجه، امکان شکل گیری یافته های متقن که بتواند پشتوانه نظری محکمی برای برگردان آنها به سیاست های راهبردی فراهم کند، سخت می شود. از این رو،  انجام مطالعات میان رشته ای که بتواند فهم مشترکی از مفاهیم، شاخص ها و متغیرها ایجاد کند و تحقیقات طولی و کوهورت، که بتواند در درک روابط علی کمک نماید، باید در اولویت قرار گیرند.
۸۱۶۲.

بررسی الگوی کالبدی توسعه شهرهای شمال کشور (مورد مطالعه: شهر کیاکلا)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گسترش کالبدی اسپرال تحلیل فضایی کیاکلا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴ تعداد دانلود : ۳۳
الگوی رشد شهر یکی از موضوعات حیاتی قرن بیست و یکم در ارتباط با پایداری شهر است. الگوی رشد شهر به عنوان الگوی فضایی فعالیت های انسان در برهه خاصی از زمان تعریف می شود و به دودسته اصلی گسترش افقی یا پراکنده و اگوی فشرده تقسیم می گرددو شناخت الگوی توسعه کالبدی شهر به منظور هدایت آن در راستای پایداری شهری امری اساسی است. بر این اساس، هدف این پژوهش بررسی و شناخت مراحل و الگوی توسعه فیزیکی شهر کیاکلا در دهه های گذشته و تحلیل عوامل موثر برآنها می باشد. این شهر در سال های اخیر به عنوان مرکز شهرستان تازه     تاسیس سیمرغ رشد فیزیکی قابل ملاحضه ای را تجربه نموده است. روش تحقیق مبتنی بر رویکردهای توصیفی تحلیلی است که با استفاده از مدل های گسترش کالبدی مانند تحلیل فضایی تراکم جمعیت، روش های خودهمبستگی فضایی موران و لکه های داغ در محیط نرم افزار GIS جهات و فرم توسعه فیزیکی را مشخص خواهد نمود. نتایج حاصل از بکارگیری مدل ها برای سالهای 1385-1395 در شهر کیاکلا نشان می دهد که طی این دوره، گسترش فیزیکی شهر کیاکلا، به صورت پراکنده و غیرمتراکم بوده و زمینه را برای رشد اسپرال و بدون برنامه شهر آماده نموده است. نتایج تحلیل فضایی نشان می دهد که تراکم در هر سه شاخص جمعیت، مسکونی و ساختمانی، الگوی توزیع خوشه ای و خودهمبستگی فضایی دارد. بیشترین لکه های داغ در نواحی غربی و قسمت های مرکزی شهر و بیشترین لکه های سرد در نواحی شرقی و جنوب شرقی شهر دیده می شود.
۸۱۶۳.

واکاوی رخداد و الگوهای همدید موج های سرمایی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الگوهای همدیدی ایران فرارفت دما فشار تراز دریا موج های سرما

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۲ تعداد دانلود : ۴۳۲
موج های سرمایی از رویدادهای فرین دمایی هستند که در آن ها مقادیر غیرمعمول دمای کمینه مشاهده می شود. این موج ها در دوره سرد سرما و در دوره گرم سال خنکی هوا را در پی خواهند داشت. هدف از پژوهش حاضر مطالعه موج های سرمایی- خنک ایران و تحلیل همدید الگوهای گردشی ایجادکننده آن است. ازاین رو، با استفاده از داده های کمینه دمای روزانه (ERA-Interim -ECMWF) در دوره 2004-2013 و محاسبه نمره استاندارد آن ها، ناهنجاری های کمتر از 1- به عنوان روزهای دارای موج سرمایی و خنک شناسایی شد. با استفاده از داده های فشار تراز دریا در روزهای دارای موج های سرما و خنک و همچنین روش تحلیل خوشه ای سلسله مراتبی، پنج خوشه به عنوان الگوهای بهاره، تابستانه، پاییزه، اواخر پاییز- اوایل زمستان، و زمستانه استخراج شد. موج های سرمایی و خنک ایران در بیشتر موارد از فرارفت هوای سرد از طریق جریانات ورودی از سمت شمال، شمال شرق، و شمال غرب ناشی می شوند. این جریانات حاصل استقرار پُرفشار بر روی سرزمین های همسایه های شمالی از شمال دریای سیاه تا شمال شرق دریای خزر هستند. در الگوهای اول و دوم (بهاره و تابستانه)، علاوه بر وجود سامانه های پُرفشار در موقعیت های ذکرشده، شیب فشاری ناشی از حضور کم فشارهای سطحی در نیمه جنوبی در این زمان جریانات شمالی را سبب شده است.
۸۱۶۴.

شناسایی عوامل تسهیل کننده توانمندسازی محله های حاشیه نشین شهر اصفهان (مطالعه موردی: محله عاشق آباد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توانمندسازی حاشیه نشینی سکونتگاه غیررسمی عاشق آباد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۸ تعداد دانلود : ۴۶۵
حاشیه نشینی و اسکان غیررسمی پدیده ای است که به دنبال تحولات ساختاری و بروز مسائل و مشکلات اقتصادی-اجتماعی، مانند جریان سریع شهرنشینی و مهاجرت های لجام گسیخته در بیشتر کشورهای جهان، به ویژه کشورهای جهان سوم پدیدار شده است. با توجه به حجم و روند روبه افزایش این گونه سکونتگاه ها، رهیافت های مختلفی برای حل مسئله حاشیه نشینی ارائه شده است. یکی از این رهیافت ها توانمندسازی، یعنی پذیرفتن حقوق شهروندی این ساکنان و حرکت به سوی مشارکت مردمی است. هدف کلی این پژوهش شناسایی عوامل تسهیل کننده توانمندسازی محله های حاشیه نشین شهر اصفهان است. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته با 10 پرسش عمومی و 45 پرسش تخصصی است که روایی آن با نظر متخصصان و پایایی آن با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ به مقدار کلی 852/0 تأیید شده است. جامعه آماری پژوهش ساکنان محله عاشق آباد (18060 نفر) بودند و حجم نمونه 157 نفر بود. برای تحلیل داده ها از قابلیت های آماری در نرم افزار SPSS و مدل سازی معادلات ساختاری در نرم افزار AMOS استفاده شد. نتیجه کاربرد آزمون t در سطح اطمینان 95 درصد و با سطح معناداری کمتر از 05/0 اثربخشی همه متغیرهای مورد بررسی را تأیید می کند. همچنین نتایج پژوهش نشان می دهد دستیابی به توانمندسازی ساکنان این محله، با بهبود شاخص های اثرگذار در پنج بعد کالبدی، اجتماعی، فرهنگی آموزشی، زیست محیطی و اقتصادی با وزن های کوواریانسی 82/0، 78/0، 73/0، 56/0 و 53/0 میسر است و بیشترین اثربخشی در بعد کالبدی مشاهده شده است.
۸۱۶۵.

پهنه بندی خطر زمین لغزش در حوضه آبریز طالقان با استفاده از شاخص آنتروپی شانون(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خطر زمین لغزش شاخص آنتروپی شانون سامانه اطلاعات جغرافیایی حوضه طالقان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۰ تعداد دانلود : ۳۱۸
هدف از تحقیق حاضر اولویت بندی عوامل موثر بر وقوع زمین لغزش با استفاده از شاخص آنتروپی شانون و تهیه نقشه خطر پذیری حوضه با استفاده از روش اولویت بندی می باشد.به این منظور با استفاده از تصاویر ماهواره ای ASAR از سنجنده ENVISAT در سال های 2003 الی 2009 و بازدیدهای صحرایی 17 پهنه لغزشی به صورت انتخابی شناسایی و نقشه پراکنش زمین لغزش های منطقه مورد مطالعه در محیط نرم افزار ARCgis تهیه گردید. لایه های اطلاعاتی شیب، جهت شیب، هیپسومتری، نسبت مساحت سطح(ASR)، شاخص موقعیت توپوگرافی (TPI)، شاخص طول شیب(ALS)، شاخص رطوبت(TWI)، زمین شناسی، کاربری اراضی، شاخص پوشش گیاهی نرمال شده(NDVI)، فاصله از گسل، فاصله از رودخانه و فاصله از جاده به عنوان عوامل موثر بر وقوع زمین لغزش شناسایی و نقشه های مذکور در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی تهیه ورقومی گردید.اولویت بندی عوامل موثر با استفاده از شاخص آنتروپی شانون نشان داد که لایه های جهت شیب دامنه، کاربری اراضی، ارتفاع، شیب، شاخص پوشش گیاهی نرمال شده و فاصله از رودخانه بیشترین تاثیر را بر وقوع زمین لغزش حوضه و عوامل شاخص رطوبت، زمین شناسی و شاخص موقعیت توپوگرافی کمترین تاثیر را داشته اند. همچنین تهیه نقشه خطر زمین لغزش با استفاده از مدل آنتروپی و جمع نقشه های وزنی در محیط GIS بدست آمده است. راساس نقشه پهنه بندی خطر زمین لغزش، مناطق واقع در شمال شرق برخی مناطق مرکزی و جنوب غرب دارای خطر بسیار کم تا کم می باشند، در حالیکه بیشتر مناطق مورد مطالعه دارای خطر متوسط تا بسیار زیاد می باشد.
۸۱۶۶.

برآورد رواناب حاصل از ذوب برف با استفاده از مدل SRM (مطالعه موردی: حوضه آبریز سهزاب)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: برف تصاویر MODIS مدل SRM حوضه سهزاب سبلان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۷ تعداد دانلود : ۵۸۶
خایر برفی حوضه های کوهستانی از منابع آبی مهم کشور محسوب می شوند که شناخت دقیق کمیت این منابع به لحاظ ارزش روزافزون آب شیرین و هم به دلیل بهره برداری بهینه از منابع آب ضروری است. در این پژوهش از تصاویر سطح برف MODIS (MOD 10 A2)و تغییرات سطح پوشش برف در سال 90- 1389 برای شبیه سازی رواناب حاصل از ذوب برف در حوضه آبریز سهزاب (از زیر حوضه های قسمت جنوبی سبلان) با به کارگیری مدل SRM، استفاده شد. ارزیابی مدل SRM با استفاده از دو شاخص ضریب همبستگی و تفاضل حجمی به ترتیب برابر با 81 و 3/2 درصد می باشد. شاخص ضریب همبستگی ازنظر قابل قبول بودن بستگی به کیفیت داده ها دارد و ممکن است با داشتن داده های کافی مقدار 85% هم قابل قبول نباشد ولی در حوضه ای با داده های کم و بی کیفیت مقادیر پایین تر هم قابل قبول می باشند. با توجه به کمبود داده های هواشناسی و زمینی در حوضه آبریز سهزاب، نتیجه به دست آمده برای حوضه مذکور قابل قبول می باشد. استفاده از مدل های هیدرولوژیکی و تصاویر ماهواره ای به همراه داده های زمینی قوی می توانند به عنوان ابزاری برای برنامه ریزی و مدیریت منابع آب مخصوصاٌ در حوضه هایی که ذوب برف یکی از فاکتورهای ایجاد رواناب است، مورداستفاده قرار گیرد.
۸۱۶۷.

تدوین پیشران های محلی توسعه روستایی با استفاده از روش آینده پژوهی مطالعه موردی: سکونتگاه های روستایی شهرستان بناب(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه روستایی آینده پژوهی پیشران محلی شهرستان بناب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۶ تعداد دانلود : ۵۶۰
جایگاه جوامع روستایی در توسعه همه جانبه کشور بر کسی پوشیده نیست. با وجود اهمیت توسعه روستایی، امروزه شناسایی و استفاده از توانمندی ها و پتانسیل های محلی در کنار یافتن راهکارهای عملی رفع موانع توسعه، یکی از راهکارهای عملی و تجربه شده موفق برای توسعه روستایی محسوب می شود؛ ازاین رو ضرورت شناسایی پیشران های محلی مؤثر بر توسعه روستایی و برنامه ریزی آگاهانه مبتنی بر آن ها می تواند راهگشای توسعه روستاها باشد. پژوهش حاضر با رویکرد آینده پژوهی، پیشران های کلیدی تأثیرگذار در توسعه روستاهای شهرستان بناب را شناسایی، استخراج و تحلیل کند. روشتحقیقمبتنی برروشدلفیاست.درابتدا،با نظرسنجی از 103 مدیر و کارشناسان حوزه روستا، 34 متغیر کلیدی مرتبط با ویژگی های 29 روستای شهرستان بناب شناسایی شد. در ادامه با استفاده از روش دلفی و با مشارکت 35 خبره روستایی، نتایج در محیط نرم افزار میک مک تحلیل شد. براساس نتایج به دست آمده، مهم ترین پیشران های کلیدی به ترتیب اهمیت، پیشران منطقی کردن قیمت محصولات و حذف دلال و واسطه ها، قطع اثرپذیری روستاها از تحریم ها، گرانی و رکود از طریق استفاده از توانمندی های محلی، توجه مسئولان محلی به الگوهای تنوع معیشتی مانند تغییر الگوی کشت، اصلاح آبیاری، ایجاد اشتغال و کارآفرینی متناسب با مشاغل روستایی، مقابله با خشک شدن دریاچه ارومیه، مقابله با فرسایش خاک متناسب با شرایط خاک هر روستا، کاهش مدت زمان اجرای طرح های عمرانی ازطریق استفاده از امکانات محلی، سرمایه گذاری دولتیدر روستاها، دسترسی به شاخص های رفاه اجتماعی از طریق استفاده از توانمندی های محلی هر روستا، برنامه های آموزش و ترویج در روستاها و توجه به دانش بومی روستایی. همچنین براساس نتایج، روستاهای پرجمعیت و نزدیک به مرکز شهرستان از شرایط مساعدتری برخوردار هستند. درنهایت با توجه به وضعیت روستاهای شهرستان بناب و متناسب با این پیشران ها پیشنهادهای در راستای توسعه روستایی ایران ارائه شده است.
۸۱۶۸.

تحلیل رابطه بین انگیزه های گردشگری شهروندان کلان شهر تبریز و مقاصد گردشگری آن ها در استان آذربایجان شرقی با رویکرد ژئوتوریسم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: انگیزه گردشگری شهروندان کلانشهر تبریز مقاصد گردشگری ژئوتوریسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۰ تعداد دانلود : ۳۱۰
در صنعت گردشگری، انگیزش را اصلی ترین مفهوم در انتخاب مقصد می دانند. انگیزه ها مشخص می کنند که چرا گردشگران به سفر می روند و یا یک فعالیت خاص را در آن سفر انجام می دهند. ارزیابی انگیزه های گردشگران به ما اجازه می دهد که نیازها و ترجیحات گردشگران را بدانیم و درک کنیم. هدف از این پژوهش بررسی ارتباط بین انگیزه ها و مقاصد گردشگری شهروندان کلانشهر تبریز در استان آذربایجان شرقی با رویکرد ژئوتوریسم می باشد. بدین منظور 28 مقصد مهم گردشگری در سطح استان آذربایجان شرقی انتخاب و رابطه آنها با انگیزه های گردشگری مورد تحلیل قرار گرفت. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی و از نوع همبستگی می باشد. جامعه آماری پژوهش شهروندان کلانشهر تبریز بصورت تقریبی 1800000 نفر برآورده شده است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر تعیین گردید. براین اساس 400 پرسشنامه توزیع شد که 384 پرسشنامه مورد قبول برگردانده شد. برای تجزیه تحلیل ویژگی های جمعیت شناختی از آمار توصیفی و در بخش آمار استنباطی از آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره استفاده شد. یافته های پژوهشی نشان می دهد که بین مقاصد گردشگری ژئوتوریستی و انگیزه های گردشگری شهروندان ارتباط مثبت و رابطه معنی د
۸۱۶۹.

ارائه نگرشی نوین بربازخوانی مفهوم خاطره و جایگاه آن در ارزیابی کیفی عملکرد فضاهای جمعی (مورد مطالعه: دانشکده هنر و معماری یزد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بستر معماری خاطره کیفیت فضایی مکان جمعی نظریه داده بنیاد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۲ تعداد دانلود : ۱۰۱۸
در این مقاله معرفی عوامل خاطره ساز نهفته و آشکار در بستر و زمینه معماری از منظر "نظریه داده بنیاد" مدنظر قرار گرفت؛ در واقع روش تحقیق این پژوهش از نوع تحلیلی- توصیفی در نظر گرفته شد و به منظور نمایش کارایی این روش با اتکاء به نظریه داده بنیاد، دانشکده معماری یزد به عنوان مطالعه موردی انتخاب شد تا شرح گام به گام مراحل اجرای این پژوهش را تبیین نماید. شرکت کنندگان در این پژوهش با استناد به روش "گلوله برفی" و نمونه گیری نظری انتخاب شدند وتجزیه تحلیل اطلاعات براساس سه روش کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی (گزینشی) انجام شد. یافته های حاصل از این پژوهش در مرحله نهایی به 28 کد باز، 16 کد محوری و 6 کدانتخابی رسید و الگوی پارادایمی به شرح زیر سازماندهی شد: 1. متغیرهای علی 2. متغیرهای زمینه ای 3. متغیرهای مداخله گر 4.پدیده یا مقوله محوری 5. راهبردها 6. پیامدها و نتایج . نتایج این پژوهش نشان داد که  ارتباطات درون مجموعه ای و وجود نظام و الگوی پیوسته از شاخص ترین متغیرهای زمینه ای یا نهفته در بستر حاکم قلمداد می شوند.
۸۱۷۰.

شناسایی و طبقه بندی عوامل موثر بر تغییرات کاربری و پوشش اراضی شهر دماوند با استفاده از روش شناسی کیو(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تغییرات کاربری و پوشش اراضی عوامل مؤثر بر تغییرات نظام پهنه بندی فعالیت روش شناسی کیو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۱ تعداد دانلود : ۳۵۸
شهر دماوند واقع در شرق استان تهران، به واسطه ویژگی های خاص خود تحت تأثیر عوامل مختلف، تغییرات در جنبه های گوناگونی را تجربه می کند. یکی از شایع ترین تغییرات، مربوط به کاربری و پوشش اراضی است. لذا اطلاع از محورهای جهت جهت دهنده به تفکر افراد مطلع در بحث عوامل مؤثر بر تغییرات کاربری و پوشش اراضی شهر دماوند از موارد مهم در حوزه حوزه برنامه ریزی شهری آن محسوب می شود. در جهت پیگیری این هدف و با توجه به اهمیت بحث، در این پژوهش قابلیت کاربرد روش شناسی کیو بررسی شده است. فضای گفتمان پژوهش شامل پایان نامه ها و مقالات معتبر (با موضوعات سنجش تغییرات کاربری و پوشش اراضی و عوامل مؤثر بر آن) است. به منظور پرهیز از سوگیری پژوهش، از نمونه کیو بی ساختار استفاده شده و روایی و پایایی روش پژوهش با استفاده از شاخص KMO (در نمونه موردی برابر 0.783) مورد بررسی قرارگرفته است. شناسایی الگوی ذهنی مشارکت کنندگان از طریق تحلیل عاملی به شیوه ی شیوه اکتشافی با استفاده از ماتریس همبستگی انجام شده و روش مؤلفه های اصلی برای استخراج نهایی عوامل به کار رفته است. سرانجام چهار عامل (عامل جاذبه های شهری شهری شدن و ضعف بنیان های اقتصاد کشاورزی در ناحیه، عامل مدیریتی - برنامه ریزی، عامل کالبدی - محیطی و عامل فراهم بودن زیرساخت های شهری) با مجموع واریانس 75.074 درصد به عنوان عوامل اصلی در بحث تغییرات کاربری و پوشش اراضی شهر دماوند شناخته شده و به عنوان چارچوب چهارچوب و مبنای ارائه ارائه راهکارها و ارائه ارائه نظام پهنه بندی فعالیت پیشنهادی قرار گرفته اند.
۸۱۷۱.

هیدروپلیتیک آبخوان های فرامرزی: به سوی همکاری های کاربردی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آبخوان فرامرزی موافقت نامه تجربیات بین المللی همکاری های کاربردی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۰ تعداد دانلود : ۲۱۶
کاهش پیوسته سطح آب زیرزمینی در بسیاری از مناطق دنیا مشکلات فراوانی را بوجود آورده است. در همین راستا، منابع آب های فرامرزی به خصوص آب خوان ها، منابع مهمی در مناطق خشک و نیمه خشک، محسوب می شوند. علیرغم بیش از یک دهه توجهات فنی و سیاسی در بالاترین سطوح بین المللی به آبخوان های فرامرزی، پیشرفت بسیار کمی در ایجاد و پیشبرد موافقت نامه ها در این حوزه حاصل شده است. دانش علمی مربوط به حدود 600 آبخوان فرامرزی بسیار ضعیف است تا جایی که شناسایی حوضه های در معرض چالش و مناقشه، تنها به یک حدس کارشناسی محدود می شوند. این مقاله، به مرور تعدادی از مهم ترین توافقات انجام شده در عرصه جهانی در قاره های اروپا، آفریقا و آمریکا پرداخته و تجربیات حاصل از هر کدام را بررسی می کند. در نهایت با توجه به نقاط قوت و ضعف موجود در فرآیند ایجاد و دوران حیات این موافقت نامه ها، چارچوبی برای تدوین موافقت نامه های کاربردی ارائه می شود که می تواند به خوبی در حل مسائل مربوط به آبخوان های فرامرزی استفاده شود.
۸۱۷۲.

واکاوی آماری - همدید تغییرپذیری آب و هواشناختی رژیم بارش غرب میانی ایران با تاکید بر رخداد خشکسالی های شدید(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خشکسالی شدید شاخص بارش استاندارد الگوهای همدید غرب میانی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۳ تعداد دانلود : ۲۷۲
یکی از پیامدهای تغییرات آب وهوایی، تغییرپذیری الگوهای جوی و افزایش رخداد خشکسالیها می باشد. خشکسالی یکی از مخاطرات طبیعی است که با شناخت ویژگی های آن می توان پیش بینی بهتری از این پدیده جهت کاهش اثرات زیانبار آن انجام داد. هدف این مطالعه پایش خشکسالی های شدید و بسیار شدید و شناسایی الگوهای همدیدی مؤثر در رخداد آن در منطقه غرب میانی ایران است. بدین منظور داده های میانگین روزانه بارش طی یک دوره آماری 26 ساله (اکتبر 1989 تا سپتامبر 2015) برای 16 ایستگاه همدیددر منطقه پژوهش، از سایت سازمان هواشناسی کشور دریافت شد. جهت شناسایی دوره های خشک و بررسی آماری خشکسالی از شاخص بارش استاندارد (SPI) استفاده گردید. محاسبه این شاخص برای مقیاس های زمانی مختلف نشان دهنده فراوانی بالا و تداوم طولانی مدت خشکسالی به خصوص در بازه زمانی سالانه است. از لحاظ مکانی خشکسالی های شدید و بسیار شدید از شمال به جنوب و از غرب به شرق منطقه افزایش داشته است. از این رو ایستگاه هایی مانند همدان، دهلران، بروجرد و سرپل ذهاب به عنوان بحرانی ترین مناطق در منطقه پژوهش شناسایی شدند. در واکاوی همدید یک الگوی پشته، یک الگوی ناوه و دو الگوی زناری در ایجاد خشکسالی منطقه مشخص شدند. الگوی پشته حاصل جابجایی کمربند پرارتفاع جنب حاره بویژه گسترش نصف النهاری پرارتفاع جنوب عربستان است. در الگوی ناوه، ناوه تضعیف شده مدیترانه و عدم تطابق تراز میانی و زیرین جوّبه عنوان علت اصلی رخداد دوره های خشک در غرب میانی ایران ودر الگوی زناری نیز وزش بادهای غربی به شکل زناری و گذر این بادها از منطقه پژوهش علل ایجاد دوره های خشک شناخته شد.
۸۱۷۳.

بررسی پیامدهای تغییرات آب و هوایی با تمرکز بر تحلیل فضایی شدت خشکسالی در استان گلستان با شاخص های آماری و سنجش از دوری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خشکسالی شاخص SPI شاخص NDVI استان گلستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۷ تعداد دانلود : ۳۱۳
خشکسالی، به عنوان یک پدیده پیچیده و زیان باراقلیمی، فعالیت های مختلف انسانی و فرایندهای زیستی را تحت تأثیر قرار می دهد. واکاوی مکانی و توالی زمانی و ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ آن شاید ﻧﻘﺶ ﻣﺆﺛﺮی در ﮐﺎﻫﺶ ﺧﺴﺎرات ﻧﺎﺷﯽ از آن در ﺑﺨﺶﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ فعالیتی و طبیعی داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. در اﯾﻦ رابطه ﺷﺎخص ﻫﺎی ﻣﺘﻨﻮﻋﯽ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه اﻧﺪﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ، برآوردﻫﺎی ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ از ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ. در پژوهش حاضر برای تحلیل فضایی خشکسالی هواشناسی استان گلستان با بهره گیری از داده های بارش 72 ایستگاه بارانسنجی متعلق به سازمان هواشناسی، با دوره آماری 40 ساله (1971-2010) و برای پایش خشکسالی اکولوژیک، از تصاویر ماهواره ای Landsat (TM) (1987 و 2000) و Landsat (MSS) (1975) مورد استفاده قرار گرفت. از شاخص آماری SPI در بررسی روند تغییرات زمانی و از شاخص گیاهی NDVI برای شناسایی تنش های گیاهی ناشی از خشکسالی استفاده شده و مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج دو شاخص مذکور ضرایب همبستگی مناسب و در سطح اطمینان بالای 99 درصد معنادار را نشان می دهد. نتایج نشان داد که براساس شاخص SPI، سال 2000 بیشترین و شدیدترین خشکسالی را داشته که 1/42 درصد از مساحت استان (معادل 857500 هکتار) را شامل می شود و براساس شاخص NDVI، بیشترین تراکم پوشش گیاهی مربوط به سال 1975 می باشد که مقدار آن 1/29 درصد از مساحت استان (معادل 594106 هکتار) را شامل می شود. براساس نقشه های نهایی می توان نتیجه گرفت که محدوده های شمالی و شمال شرق استان بیشترین خشکسالی را دارا هستند. نگاه کلی به نقشه ها، نقش بارز اختلاف ارتفاع و فاصله از دامنه های شمالی البرز درجهت جنوب به شمال را از هر دو نظر فراوانی و شدت رخداد خشکسالی ها نشان می دهد.
۸۱۷۴.

تحلیل تاثیرات حفظ فرهنگ بومی در استان خراسان شمالی

کلید واژه ها: آداب و رسوم بازی های محلی ضرب المثل های محلی لالایی های محلی خراسان شمالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۷۱ تعداد دانلود : ۶۴۳
فرهنگ و هنر از مهم ترین مسائلی است که در عصر ارتباطات یا جهانی شدن مورد توجه قرار گرفته و دیدگاه هایی متفاوت از تهدید جهانی شدن برای فرهنگ های ملی، بومی و محلی و هژمونی فرهنگ های خاص در جهان تا امکان ایفای نقش فعالانه فرهنگ های گوناگون را در برمی گیرد. اما آنچه می تواند فرهنگ های ملی و بومی را در عصر جهانی شدن پویا و بالنده نگه دارد نه تسلیم در برابر فرهنگ های دیگر و نه ایستادگی و دیوارکشی برای ممانعت از ورود جلوه ها و آثار دیگر فرهنگ هاست. فرهنگ قدرتی فوق العاده داردومارابرمی انگیزدکه نشانه هایی از تاریخ و فرهنگ ملتها درآن جستجوکنیم وهمین موضوع عامل وانگیزه اصلی سفراست. اگر فرهنگ راشامل تمامی میراث، اندیشه ها، رفتارها وتجارب انسانی بدانیم، هنگامی که مرزهای کشورها، اختلافات زبانی، فرهنگی و سیاسی رامطرح می کنند، این خود، عاملی باعث افزایش جاذبه های فرهنگی برای گردشگران می شود. و همین تفاوت ها واختلافات فرهنگی است که موجبات جذابیت هرچه بیشتر مقاصد گردشگری را فراهم ساخته است و گردشگران را به سوی خودمی کشانند. خراسان شمالی را می توان "گنجینه فرهنگ ها و اقوام ایرانی" لقب داد. وجود قومیت های گوناگون از جمله فارس، ترک، ترکمن، کرد و اقلیت های بلوچ، حتی عرب، لر و ترک ها با همه ویژگی های فرهنگی خاص خودشان، دلیل برازندگی این لقب برای خراسان شمالی است. قوم های ترکمن، کرد، بلوچ، لر و عرب هر یک دارای ویژگی های فرهنگی، صنایع دستی، لباس های سنتی و موسیقی خاص خود است و همین گوناگونی؛ خراسان شمالی را به گنجینه زیبای فرهنگ ها و جاذبه های فرهنگی تبدیل کرده است. و تحقیق حاضر در پی شناساندن فرهنگ و پتانسیل های استان خراسان شمالی است و راهکارهای را برای حفط اصالت و فرهنگ استان خراسان شمالی از جمله: آداب و رسوم، بازی های محلی، ضرب المثل های محلی و لالایی های محلی ارائه خواهد داد.
۸۱۷۵.

مروری بر کاربرد و خواص درخت ون ، دارویی، غذاهای محلی و بخش های مختلف درخت ون یا بنه(پسته ی وحشی):توسعه پایدار در اورامان

کلید واژه ها: سقز صنایع دستی غذایی توسعه پایدار اورامان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۷۲ تعداد دانلود : ۱۰۱۰
درخت بنه یکی از درختان ارزشمند سلسله کوههای زاگرس است که در استانهای کرمانشاه ، ایلام، کردستان، لرستان، کهگیلویه و بویر احمد، و فارس وجود دارد. هر چند میوه ی آن در اواخر تابستان می رسد، ولی در مراحل مختلف رشد قابل مصرف است. در برخی از مناطق ایران با محصولات طبیعی همچون گیاهان طبیعی بهاری, میوه ها، دانه ها و شیره خام غذاهای متنوعی تهیه می شود، که میوه این درخت هم در تهیه غذا کاربرد فراوانی دارد. همچنین شیره درخت بنه در صنایع غذایی، داروسازی، دسر ها و شربت سازی، و ... بکار می رود. در مناطق مختلف کشور بسیاری از این غذاها را طبخ می نمایند که می توان با ترویج آموزش و تشویق یادگیری این غذاهای محلی حس طراوت، شادابی و سلامتی را به خود و خانواده تقدیم نمود. عرضه این نوع غذاهای بومی در کنار نوشیدنی های تهیه شده از بنه برای گردشگران، حتی در رستورانها و اقامتگاه ها بوم گردی قابل توجه و لذت بخش است. تهیه غذا با میوه بنه(پسته وحشی) نیز یکی از این غذاهای خوشمزه و دارای ارزش غذایی خوبی است که بطور مفصل در این مقاله به آن پرداخته ایم. تولید محصولات و تهیه صنایع دستی با میوه بنه (قسقوان )، می تواند برای تامین بخشی از امرار معاش افراد مفید باشد. ایجاد واحدهای کارگاهی برای به نمایش گذاشتن هنر زنان و مردان این سرزمین در ایجاد اشتغال مفید خواهد بود، که باید مورد توجه برنامه ریزان منطقه ای و شهری و روستایی در زمینه اشتغال پایدار قرار گیرد. خام فروشی حاصل رنج مردم ما در حوزه و خام فروشی صدها تن سقز بدون فرآوری به کشورهای اروپایی و غیره مشکلی است که نیاز به توجه جدی دارد. رویکرد این مقاله رویکردی توصیفی، تحلیلی و کتابخانه ای و اسنادی است
۸۱۷۶.

تحلیلی بر نقش مکان های مذهبی در ایجاد حسّ مکان در ساکنین محلّات شهری (مطالعه ی موردی: مسجد و محلّه ی حسینیّه ی زنجان)

نویسنده:

کلید واژه ها: حس مکان هویت مکان مشارکت اجتماعی حسینیّه ی اعظم زنجان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۴ تعداد دانلود : ۳۹۹
حسّ مکان به ادراک ذهنی و آگاهانه ی مردم از محیط پیرامونی خویش اطلاق می شود که موجب دست یابی به هویّت در ایشان و دلبستگی آن ها به محیط می گردد. لذا حسّ مثبت مردم به محیط پیرامونی خویش که با عنوان «حسّ مکان» شناخته می شود، فرصتی است که در صورت بهره برداری صحیح از آن، می تواند زمینه ساز خلق مشارکت های اجتماعی و در نتیجه تسهیل در اجرای طرح های شهری شود. بر این اساس، در این پژوهش به بررسی نقش و تأثیر حسینیّه ی اعظم در ایجاد و ارتقاء حسّ مکان در ساکنین محلّه ی حسینیّه و مشارکت اجتماعی آن ها اقدام شده است. روش پژوهش حاضر مبتنی بر مطالعات اسنادی و میدانی بوده و از ابزار پرسشنامه برای جمع آوری اطّلاعات میدانی استفاده گردید. علی رغم آن که نرم افزار G-Power تعداد نمونه ی آماری را 191 نفر تعیین کرده بود، ولی به منظور اطمینان بیشتر در تعمیم داده ها به کل جامعه ، تعداد 200 پرسشنامه تنظیم و تکمیل گردید. همچنین برای تحلیل نتایج حاصل از پرسشنامه، از برنامه ی رایانه ای SPSS و Excel و برای تحلیل همبستگی شاخص ها از روش تحلیل واریانس تک فاکتوری و روش پیرسون استفاده گردید. نتایج حاصل از آزمون پرسشنامه مبیّن آن بود که بین «مدّت زمان سکونت در محلّه» و «میزان تحصیلات» پاسخ دهندگان با حسّ مکان آن ها رابطه ی معناداری وجود دارد. همچنین قاطبه ی پاسخ دهندگان، حسینیّه ی اعظم را عنصر اصلی هویّت بخش به محلّه ی خویش دانسته و از سکونت در آن ابراز رضایت نمودند (74 درصد). علاوه بر این، بیش از 85 درصد از پاسخ دهندگان مشارکت اجتماعی را امری مقدّس دانسته و شرکت در آن را وظیفه ای همگانی می دانند.
۸۱۷۷.

نقش سدها در توسعه پایدار گردشگری روستایی (مورد مطالعه: روستاهای بالادست سد کارون سه در شهرستان ایذه)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سد کارون سه توسعه پایدار گردشگری گردشگری روستایی شهرستان ایذه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۱ تعداد دانلود : ۱۰۰
سد کارون سه در شهرستان ایذه  به عنوان یکی از بزرگترین سدهای قوسی خاورمیانه است که به دلیل موقعیت جغرافیایی و جاذبه های اکوتوریسمی موجود در منطقه، می تواند نقش مهمی در توسعه گردشگری روستایی داشته باشد. در این تحقیق هدف بررسی نقش این سد در توسعه گردشگری روستاهای بالادست است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر مطالعات میدانی با استفاده از ابزار پرسش نامه است. حجم نمونه 330 نفر محاسبه و پرسشگری در 3 روستای بالادست انجام شد. نتایج نشان داد که سد کارون سه در سطح معناداری کمتر از 05/0 در بهبود شاخص های اقتصاد گردشگری روستاهای بالادست نقش داشته است. میانگین شاخص ها برابر با 56/3 به خوبی این مطلب را تایید می نماید. نتایج نشانگر این است که با ساخت سد، مشاغل خدماتی، رونق صنایع دستی، افزایش درآمد، افزایش فرصت های شغلی، بهبود ساخت و سازها، افزایش ارزش زمین و افزایش سرمایه گذاری شکل گرفته است. نتیجه آزمون ویلکاکسون در سطح معناداری کمتر از 05/0 نشانگر نقش سد در بهبود امکانات گردشگری روستاهای بالادست است. میانگین آزمون در قبل از ساخت سد برابر با 09/2 و در  بعد از ایجاد برابر با 67/3 گزارش می شود. مقایسه میانگین به خوبی از  بهبود امکانات گردشگری بعد از ساخت سد اشاره دارد. همچنین نتیجه آزمون ویلکاکسون از نقش سد در جذب گردشگران داخلی(شهرستانی، استانی و استان های همجوار) اشاره دارد. در میان سه روستای بررسی شده، روستای شیوند بزرگ اختلاف معناداری با روستاهای دیگر از نظر توسعه گردشگری دارد که فاصله مکانی روستاها نسبت به سد بسیار تاثیرگذار بوده است.
۸۱۷۸.

تغییرات کالبدی– فضایی کلانشهر ارومیه و پیرامون آن

کلید واژه ها: تغییرات کالبدی - فضایی کلانشهر جمعیت روستایی تغییر کاربری زمین ارومیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۷ تعداد دانلود : ۲۴۸
حیات هر شهری خصوصاً کلانشهرها به فضاهای پیرامونی خود وابسته است و در این میان زمین های کشاورزی و روستاها از عوامل مهم در گسترش و توسعه شهری محسوب می شوند. روستاها و زمین های کشاورزی در نتیجه گسترش شهرها تهدید می شوند. در این ارتباط، روستاها همراه با زمین های کشاورزی و باغ های اطراف شهر ارومیه نیز از این تغییرات بر کنار نمانده و با گسترش شهر تغییر کاربری داده اند. این پژوهش بر آن است تا تغییرات کالبدی- فضایی روستاهای واقع در حریم شهر ارومیه را در اثر گسترش شهر ارومیه بررسی نماید. این پژوهش بر اساس ماهیت از نوع توصیفی- تحلیلی و بر اساس هدف از نوع کاربردی می باشد. داده ها و اطلاعات مورد نیاز از طریق طرح جامع و تفصیلی شهر، تحلیل نقشه ها و تصاویر ماهواره ای و استفاده از اسناد، کتب مرتبط با موضوع و سازمان های مرتبط جمع آوری گردیده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که همراه با گسترش شهر ارومیه، روستاهای حریم آن با واقع شدن در گوشه ای از شهر و البته خارج از محدوده تعیین شده شهری و ارزان بودن زمین به مقصد اصلی مهاجران تبدیل شده و کشاورزان با بالا رفتن قیمت زمین، دست از زراعت برداشته و با تغییر کاربری اراضی زراعی به شغل های غیر کشاورزی رو آورده اند. در نتیجه جمعیت این روستاها در مقایسه با سایر روستاها و نوع رابطه با زمین تغییراتی داشته است و این روند هم چنان ادامه دارد.
۸۱۷۹.

شناسایی و تحلیل الگوی گسترش شهر اهواز در بازه زمانی 1360 تا 1400

کلید واژه ها: توسعه فیزیکی رشد پراکنده رشد هوشمند الگوی گسترش شهر اهواز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۰ تعداد دانلود : ۲۸۰
شهرنشینی، رشد شهری و گسترش نامطلوب آن به عنوان پدیده ای جهانی، همه کشورهای جهان را تحت تاثیر قرار داده است. در دهه های اخیر در ایران رشد و گسترش شهرها به صورت نوعی معضل یا مسأله نمایان شده است و شهر اهواز نیز از این مسائل جدا نیست. هدف این پژوهش شناسایی و تحلیل الگوی گسترش شهر اهواز در بازه زمانی 1360 تا 1400 است. این پژوهش از لحاظ ماهیت هدف کاربردی و از نظر روش شناسی توصیفی- تحلیلی می باشد و به دنبال بررسی روند گسترش فیزیکی و الگوی گسترش شهر اهواز در افق 1400 است. برای دستیابی اهدف ابتدا روند گسترش فیزیکی در دوره 35 ساله (1360 تا 1395) بررسی شد و سپس 14 شاخص برای بررسی گسترش بهینه توسعه شهر اهواز در افق 1400 استخراج شدند که با استفاده از منطق فازی (FUZZY) این شاخص ها استاندارد شدند و در ادامه برای مدل بهینه با استفاده از مدل تحلیل ترکیبی ANPDEMATEL سه سطح برای گسترش این شهر مشخص شده که در ترکیب با OVERLAYFUZZY و GAMA 9/0 در محیط GIS نقشه های خروجی نیز با استفاده از نرم افزار های ENVI و Arc GIS استخراج شد. نتایج نشان داد در سطح مدل های پیش بینی کننده اراضی کشاورزی با وزن های 0.101 و 0.118 بیشترین اهمیت و مهم ترین عامل تغییر یافته در روند گسترش فیزیکی شهر اهوا بوده است. همچنین خروجی سطح بندی گسترش فیزیکی در افق 1400 مشخص شد که بهترین مکان در محدوده بلافصل منطقه 8 شهری و عدم قرارگیری بر سایت زمین های کشاورزی در این شهر می باشد.
۸۱۸۰.

تحلیل فضایی کاربری های چندمنظوره شهری با تلفیق روش MCDM و GIS ؛ مطالعه موردی: پناهگاه های اضطراری شهر سراوان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کاربری چندمنظوره مکانیابی و تحلیل فضایی سیستم اطلاعات جغرافیایی شهر سراوان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۶ تعداد دانلود : ۲۵۷
با تمرکز جمعیت در شهرها که حاصل غلبه شهرنشینی در دهه های اخیر می باشد، توجه به امنیت و ایمنی شهرها توسط مدیران و برنامه ریزان شهری بیشتر شده است. داشتن شهری ایمن و امن نیازمند بهره گیری چندمنظوره از فضاهایی است که در شرایط عادی کاربری معمول خود را دارند و در شرایط بحران می توانند به عنوان پناهگاه اضطراری و مرکز مدیریت بحران مورد استفاده شهروندان قرار گیرند. در واقع این نوع استفاده از اماکن، تحت عنوان کاربری های چندمنظوره در مدیریت بحران یاد می شود. هدف این پژوهش تحلیل فضایی و مکان یابی کاربری های چندمنظوره در شهر سراوان (از شهرهای مرزی جنوب شرق کشور) است. تحقیق حاضر از نوع کاربردی و روش آن توصیفی- تحلیلی است که با روش های تلفیقی تصمیم گیری چندمعیاره و سیستم اطلاعات جغرافیایی صورت پذیرفته است. نتایج این تحقیق به صورت نقشه های با کلاس بندی پنج طبقه ای و ده طبقه ای ارائه گردیده است. طبق نتایج، شمال شرق شهرسراوان بهترین موقعیت را از لحاظ مکان یابی کاربری ها و فضاهای چندمنظوره با امتیاز فازی (2.7)داشته، بزرگ ترین پهنه بامناسب ترین شرایط در شمال شرق شهر و در جنوب شرقی،جنوب و جنوب غربی نیز بهترین موقعیت ها باتوجه به تحلیل موجود است.البته با این توضیح که مساحت پهنه در این محدوده بسیار پایین است. پهنه وسیعی از شهرکه کمانه ای را تشکیل می دهد در شمال غرب شهر به سمت جنوب شرقی شهر با امتیاز فازی (1.54) نیز از لحاظ معیارهای مورد بررسی دارای شرایط نامناسب است. البته با توجه به کلاس بندی نقشه در طیف ده طبقه ای، نقشه نهایی در بدنه همین پهنه نیزشرایط را به صورت یکسان نشان نمی دهد و در این پهنه نیز موقعیت هایی مناسب تر نسبت به پهنه های اطراف آن می توان برای کاربری های چندمنظوره با توجه به جمیع موارد دیگر در نظر گرفت.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان