تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی ایران

این مقاله تلاش می کند به جای آنکه یک نظریه فراگیر و جامع را در تبیین انقلاب وانقلاب اسلامی مطرح کند، فقدان اعتبار نظری چنین رویکردی را بازخوانی مجدد برخی از پیش فرض ها ارایه شده ،برای فهم بهتر پیچیدگی جامعه نشان دهد. توجه به ابعاد ناخودآگاه نقش باورهای دینی در کنش سیاسی- اجتماعی جامعه (و دراین مقاله به عنوان یک مطالعه موردی بحث انقلاب اسلامی) در حقیقت پرداختن به حلقه مفقوده و کمتر اندیشه ای در تحولات سیاسی و اجتماعی این مرز وبوم است. نظریه ایدئولوژی در خصوص تبیین انقلاب اسلامی از سوی بسیاری از محققین از اهمیت ویژه ای برخوردار است زیرا به عزم آنها آنچه انقلاب ایران را از گونه های دیگر انقلاب متفاوت می کند نقش اسلام و شکل گیری یک دولت اسلامی است. در این پژوهش براین نکته تاکید شد که علیرغم بیان برخی از وجوه انقلاب از سوی این نظریه پردازان، مفهوم ایدئولوژی به علت تقلیل گرایی مستتر د رآن و تلاش برای تبدیل آن به متغیری عام در تبیین تحولات سیاسی اجتماعی ایران در اکثر مقاطع تاریخی ایران ودر عین حال سیطره الگوی های سیاسی با جمعیت های خاص، از قدرت تبیین لازم برخوردار نمی باشد. داده های این پژوهش با رد ومفروضه اصلی اکثر تحقیق های انجام شده در این زمینه یعنی «دین گریزی» و «دین ستیزی» در دوران پهلوی تداوم و تاثیر این باورها را در شکل دهی فرم انقلاب بازشناسی می کند.

۱۷۲.

صیانت از سهام ملت

نویسنده: فائزه حسنی

منبع: چشم انداز ایران دی و بهمن ۱۳۸۹ شماره ۶۵

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی ایران تاریخ جمهوری اسلامی ایران

تعداد بازدید : ۸۹۵ تعداد دانلود : ۵۴۸

۱۷۳.

بسیج و اقدام سیاسی در نهضت تنباکو (1269-1270)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی مرشدی زاد عباس کشاورز شکری بابک احمدپورترکمانی

منبع: دانش سیاسی پاییز و زمستان ۱۳۸۹ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: ایران جنبش اجتماعی مذهب اقدام سیاسی نهضت تنباکو بسیج سیاسی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی ایران تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی ایران دوره مشروطه

تعداد بازدید : ۲۰۸۵ تعداد دانلود : ۱۱۶۵

این مقاله به بررسی ابزارها و شیوه های بسیج و اقدام سیاسی در نهضت تنباکو با هدف شناخت بیشتر تاریخ تحولات اجتماعی و سیاسی معاصر و نحوه عملکرد آن ها می پردازد. سوالی که در این مقاله مطرح شده این است که: فعالان نهضت تنباکو از چه ابزار و شیوه هایی برای بسیج و اقدام سیاسی بهره گرفته اند؟ فرضیه مولفان عبارت است از: در نهضت تنباکو، از شب نامه، سخنرانی در مساجد و منابر، صدور فتاوی و پیام های تلگرافی برای بسیج مردم و از بست نشینی، راهپیمایی، تظاهرات توده ای و پاره کردن اعلامیه های شرکت به مثابه اقدام عملی بر ضد حکومت استفاده شده است. این تحقیق به روش کیفی (تحلیلی- تاریخی) و با استفاده از ابزار اسنادی و کتابخانه ای انجام شده است. در این تحقیق ابتدا به ابزارها و شیوه هایی را که در جهت برانگیختن و تهییج توده ها و شکل دادن به نارضایتی ها به کار بردند، و سپس روش هایی که مخالفان در نهضت تنباکو برای پیشبرد مقاصدشان از آن ها استفاده نموده اند، پرداخته شده است. نتایج تحقیق دلالت بر آن دارد که به دلیل ضعف بنیادی حاکمیت قجری و هوشمندی در انتخاب شیوه ها و حضور مولفه های ایمانی و اعتقادی، نهضت تنباکو توانست به اهدافش نایل یابد.

۱۷۴.

نقد و بررسی کتاب: آغاز شهرنشینی در ایران؛ مؤلف : یوسف مجیدزاده

سایر: شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی، گروه تاریخ و باستان شناسی

منبع: نقدنامه تاریخ، باستان شناسی و هنر

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۳۷۱ تعداد دانلود : ۱۶۴۲

۱۷۵.

ویروس هایی که زنده اند

نویسنده: زهرا رضاییان

منبع: فرهنگ پویا تابستان ۱۳۸۹ شماره ۱۷

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۸۸۵ تعداد دانلود : ۶۲۱

۱۷۶.

بازنمایی نقد اجتماعی و سیاسی در داستانها و رمانهای میرزافتحعلی آخوندزاده و محمدعلی جمال زاده

نویسنده: منصور ساعی

منبع: اطلاعات سیاسی اقتصادی سال بیست و پنجم مهر و آبان ۱۳۸۹ شماره ۱ و ۲ (پیاپی ۲۷۸)

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی ایران تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی ایران دوره مشروطه

تعداد بازدید : ۱۱۸۲ تعداد دانلود : ۸۵۹

۱۷۷.

رنجی دیگر در کارنامه رنجهای بی شمار خاندان خمینی کبیر

نویسنده: حمید انصاری

منبع: حضور بهار ۱۳۸۹ شماره ۷۲

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی ایران تاریخ جمهوری اسلامی ایران

تعداد بازدید : ۹۹۸ تعداد دانلود : ۷۳۱

۱۷۸.

مطالعه مقایسه ای اختلافات نظری غربگرایان و روحانیون مذهبی در انقلاب مشروطه ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: امین دیلمی معزی

منبع: رهیافت انقلاب اسلامی سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۸۹ شماره ۱۲

کلیدواژه‌ها: روشنفکران انقلاب مشروطه،روحانیت شیعه اومامنیسم

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی ایران تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی ایران دوره مشروطه

تعداد بازدید : ۱۷۴۵ تعداد دانلود : ۱۷۲۳

اگرچه روحانیون مشروطه خواه و روشنفکران غربگرا به عنوان ایدئولوگهای انقلاب مشروطه به حساب می آیند، اما این دو نحله فکری دارای تفاوت ها و تناقضات عمیقی بود که در نهایت آنها را از هم جدا کرد. ریشه این اختلافات به تفاوت در مبانی معرفت شناختی و جهان بینی دو طرف باز می گشت. روحانیون مشروطه خواه دیدگاه های خود را بر اساس ارزش های دین اسلام (تشیع) و آموزه های آن بیان می کردند ولی روشنفکران با الگوبرداری از همتایان اروپایی خود تلاش داشتند تا ساختارهای جدیدی در ایران مستقر سازند که بیشتر برآمده از مکاتب اومامنیسم، سکولاریسم، عقل گرایی و علم گرایی بود. هرچند شعارهای سیاسی آنها نسبتاً یکسان بود، ولی تفاسیر متفاوتی از آنها ارائه می کردند که در تفاوت جهان بینی آنها ریشه داشت. تفاسیری که متناقض یا بعضاً با هم در تضاد بودند و بارها در برابر هم قرار گرفتند. اندیشه سیاسی روشنفکران ریشه در اندیشه رنسانس اروپایی داشت که تلاش می کرد دین و نهادهای دینی را از امور دنیوی(سیاست، اقتصاد و فرهنگ و ...) دور کند. به همین دلیل دو جریان فکری فوق هیچگاه باهم به تعامل نرسیدند.

۱۷۹.

سخنرانی ناتمام

منبع: حضور بهار ۱۳۸۹ شماره ۷۲

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی ایران تاریخ جمهوری اسلامی ایران

تعداد بازدید : ۶۴۹ تعداد دانلود : ۴۴۹

۱۸۰.

انگیزه و رضایتمندی مشارکت کنندگان در انقلاب اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: فریبا شایگان

منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال هفتم تابستان ۱۳۸۹ شماره ۲۱

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی تئوری های انقلاب رضایت از انقلاب انگیزه مشارکت در انقلاب تحقق اهداف انقلاب

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی ایران تاریخ انقلاب اسلامی ایران (بررسی ریشه ها و عوامل)

تعداد بازدید : ۱۳۳۸ تعداد دانلود : ۱۰۲۱

بررسی انگیزه کسانی که در فعالیت های انقلابی سال های 1356- 57 مشارکت داشتند و رضایت فعلی آنان از وقوع انقلاب، در قالب تحقیقی صورت گرفت که مقاله حاضر، ماحاصل آن است. نتایج تحقیق که به روش پیمایشی با 500 نمونه از افراد 45 سال به بالا که به روش سهمیه ای انتخاب شده بودند، صورت گرفت نشان داد که انگیزه 42% مشارکت کنندگان در انقلاب، حفظ ارزش های اسلامی، 20% نارضایتی از رژیم شاه و 3/7% دستیابی به وضع اقتصادی بهتر بوده است. 38% پاسخ گویان معتقدند اهداف سیاسی انقلاب بیش از سایر اهداف آن تحقق یافته و 62% از این که انقلاب اسلامی به وقوع پیوسته به میزان زیادی و 20% در حد متوسط راضی هستند. رابطه بین میزان مذهبی بودن با میزان تحقق اهداف انقلاب از دید پاسخ گویان و رضایت آنان از وقوع انقلاب هم تایید شد.

درخت حوزه‌های تخصصی