درخت حوزه‌های تخصصی

عرفان و تصوف اسلامی درخت باروری است که شاخه های برومند آن در قالب تالیفات ارجمند از نخستین قرون پس از اسلام شکوفا شده است و گروه کثیری از خواستاران و مریدان را ممتّع و محظوظ گردانیده است. آثار گران سنگی که بنیان های نظری و عملی مکتب عرفان را پی افکنده و مشکاتی انور پیش نظر رهروان طریقت افروخته اند. به رغم توجه بسیار به تصحیح و عرضه متون منظوم و منثور عرفانی هنوز هم آثاری هستند که تصحیح و چاپ نشده اند و یا به سزاواری بررسی و تحلیل نگشته اند. از زمره همین آثار می توان از کتاب سترگ و مبسوط «لطایف اشرفی فی بیان طوایف صوفی» اثر خامه نگارنده ای گمنام به نام نظام غریب یمنی یاد کرد. اثر مذکور در شمار اولیا نامه هایی است که مریدان مخلص در مطاوی آن تقریرات، احوال و کرامات مرشدشان را بیان نموده اند. آن گونه که از نام اثر بر می آید در احوال، افکار و کرامات شیخ اشرف الدین جهانگیر سمنانیست که در هند چراغ هدایت افروخته است. این کتاب در شصت لطیفه و به تفصیل غالب مبانی و اصول عرفانی، مذهبی و اخلاقی مرتبط را بررسیده است. حجم و گستره مطالب مطروح در این کتاب به گونه ایست که می توان آن را در زمره یکی از دائره المعارف های کهن محسوب نمود. در باب اصالت لطایف اشرفی برخی محقّقان ایرانی تشکیک کرده اند ولی در مقابل نذیر احمد بر اصالت متن حاضر تاکید می کند و مستنداتی ارائه می دهد. در این پژوهش سعی نگارنده بر آن است که با تکیه بر منابع مرتبط و نیز کتاب لطایف اشرفی اوّلاً حتی الامکان پاسخ روشنی به مساله اصالت اثر بدهد و ثانیاً با بررسی متن شناسانه اثر، تحلیل جامع و کاملی از لطایف اشرفی ارائه نماید.

دیوان امیر معزی شاعر معروف عصر سلاجقه تا کنون دوبار به چاپ رسیده است. چاپ نخست توسط استاد فقید عباس اقبال آشتیانی در سال 1318 هجری شامل 18623 بیت از سوی کتابفروشی اسلامیه در تهران و چاپ دیگر این دیوان توسط ناصر هیری از سوی نشر مرزبان صورت گرفته است. تصحیح اخیر به گونه ای نابسامان و بازاری است و ظاهرا از روس نسخه چاپی دیوان تصحیح استاد اقبال بدون اشاره به نسخه و یا نسخ و زمان کتابت نسخه های در دست مصحح و ویژگیهای آن صورت گرفته است. از این رو از پرداختن به این نسخه مغلوط و مغشوش در این نوشتار صرف نظر و سعی شده به برخی سستی ها و کاستی های متن مصحح استاد اقبال و اغلاط و تحریفات و تصحیفات فراوان این دیوان در مقابله با نسخه های جدید پرداخته شود.