احمد نادری

احمد نادری

مدرک تحصیلی: استادیار مردم شناسی ، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۹ مورد.
۱.

از ژئوپلیتیک دولت محور، به ژئوکالچر تمدن محور؛ خاورمیانه عرصه نبرد تمدن ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قدرت نرم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱۰

کلید واژه ها: جمهوری اسلامی ایران خاورمیانه ژئوپلیتیک تمدن اسلامی بیداری اسلامی ژئوکالچر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۱۲ تعداد دانلود : ۸۲۹
سیر تحول نظریاتی که در مورد نقش پهنه های جغرافیایی در سیاست داخلی و بین الملل مطرح شده است، قدمتی بیش از یک قرن دارد. این نظریات که در بدو امر حالتی کاملاً ژئوپلیتیک داشت، اکنون در قرن بیست و یکم با در نظر گرفتن رویکردهای فرهنگی و نقش فرهنگ در سیاست بین الملل، در دستور کار علوم اجتماعی و سیاسی از سویی و از سوی دیگر سیاست های عملی قرار گرفته است. سیر گذار این نظریات را می توان از ژئوپلیتیک به ژئوکالچر ترسیم نمود که در همه این نظریات، منطقه خاورمیانه و جهان اسلام نقشی پررنگ در آن ها داشته است. مساله اصلی مقاله این است که نقش ایران به عنوان یکی از کشورهای مهم اسلامی در این سیر تحول چیست؟ موقعیت کنونی ایران در عرصه تمدن اسلامی در کشمکش با سایر رقبای اسلامی آن از یکسو و نقش آن در نزاع با کشورهای نماینده سایر تمدن ها و به طور ویژه تمدن غرب به رهبری آمریکا چیست؟ با استفاده از روش اسنادی و مطالعات کتابخانه ای نشان داده ایم که با فروپاشی قدرت هایی نظیر مصر و عراق، جبهه نبرد درون تمدن اسلامی به رقابت میان ایران و عربستان رسیده و ایران به سوی کسب نمایندگی تمدن اسلامی پیش می رود و از سوی دیگر، تمدن اسلامی با محوریت ایران تبدیل به رقیبی جدی برای ایالات متحده آمریکا شده است.
۲.

نئومکیندریسم و نظریة ریملند شیعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دین و ارتباطات سال هجدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۰ شماره ۲ (پیاپی ۴۰)

کلید واژه ها: ایران شیعه سیاست بین الملل ژئوپلیتیک هارتلند ریملند معادلات منطقه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۸۸ تعداد دانلود : ۱۴۳۷
مقالة حاضر به بررسی پدیدة ژئوپلیتیک و ژئوکالچر تشیع با استفاده از نظریات کلاسیک در این حیطه می پردازد و با تبیین مفهوم «ریملند شیعی» و موقعیت تشیع به عنوان عاملی مؤثر در مناسبات منطقه ای و بین المللی، سعی در پاسخ به این سؤال دارد که نقش ایران به عنوان یک بازیگر منطقه ای، در معادلات بین المللی چیست؟ پدیدة شیعه و جمعیت های شیعی، از لحاظ جغرافیایی در قلب ریملند واقع شده و با ظهور انقلاب ایران به پدیده ای اثر گذار در معادلات بین المللی تبدیل شد. انقلاب ایران که یک انقلاب مبتنی بر ایدئولوژی شیعی بود، از سویی ایران را تبدیل به ام القرای شیعه نمود و از سوی دیگر، به بیداری جمعیت های شیعی در کشورهای منطقه ریملند انجامید. شیعیان کشورهای منطقه که بیشتر آنان زیر سلطة حاکمان سنی مذهب به سر می برند، در این سال ها با الگوگیری از انقلاب ایران، و با تأکید بر موقعیت های اعتراضی به وضع موجود- که مبتنی بر تبعیض های سازمان یافته و دولت خواسته ضد آنان است- سعی در تغییر وضع موجود داشته اند. این مقاله به بررسی نقش شیعیان منطقه به عنوان فضای «پیرامونی» ایران، و واکاوی موقعیت سیاسی- اجتماعی و ژئوپلیتیک آنان در ارتباط با ایران به عنوان «مرکز» تشیع می پردازد تا از این رهگذر، به تبیین ژئوپلیتیک پدیدة شیعه به عنوان بازیگری فعال در معادلات منطقه ای و بین المللی، و همچنین ژئوپلیتیک نوین تشیع نائل آید.
۳.

تحلیل بازنمایی روحانیت در سینمای ایران مطالعه موردی؛ تحلیل گفتمان فیلم «طلا و مس»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران دوره سوم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۳ (پیاپی ۱۱)

کلید واژه ها: بازنمایی تحلیل گفتمان روحانیت فیلم سینمایی «طلا و مس»

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی ارتباطات ارتباطات و فرهنگ
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی ارتباطات مطالعات سینمایی، موسیقی و بصری مطالعات سینمایی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی ارتباطات دین و ارتباطات بازنمایی دین در رسانه
تعداد بازدید : ۲۲۷۶ تعداد دانلود : ۱۰۴۱
امروزه رسانه های جمعی زمینه را برای بیان مسائل زندگی عموم در سطح ملی و بین المللی فراهم آورده اند. صنعت سینما در نقش رسانه ای تأثیرگذار، برای نمایش و معرفی برخی از این عناصر اصیل در قالب الگویی پایدار کوشیده است؛ اما از ابتدای شکل گیری تا کنون، به دلیل محدودیت های هر دوره، تنوع ژانر اندکی داشته است و همین موضوع، بر شخصیت پردازی فیلم ها و ارائه الگوهای انسانی و شخصیت های رفتاری و اخلاقی تأثیر چشمگیری داشته است. در این پژوهش پس از مرور مفاهیم فیلم دینی از دیدگاه اندیشمندان این حوزه، نظریه بازنمایی را بررسی خواهیم کرد که یکی از اساسی ترین و مهم ترین مفاهیم در مطالعات فرهنگی و رسانه ای است؛ و درنتیجه چگونگی بازنمایی روحانیت را در فیلم «طلا و مس» با استفاده از روش تحلیل گفتمان ترکیبی بررسی می کنیم. براساس نتایج، فیلم طلا و مس از سویی نقدی است بر جامعه ای که همواره پایبندی به اخلاق را فریاد می زند اما در بسیاری از لحظات دلیلی برای بی اخلاقی حاکم بر فضای جامعه ندارد؛ از سوی دیگر راه رسیدن به عرفان حقیقی را حضور در متن جامعه و توجه به مسائل جزئی نهفته در زندگی بیان می کند که نتیجه اش حرکت از اخلاق نظری به اخلاق عملی است.
۴.

تحلیل انسان شناختی طریقت قادریه طالبانی در منطقه اورامانات لهون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگ - ارتباطات سال هفدهم بهار ۱۳۹۵ شماره ۳۳

کلید واژه ها: ذکر سماع خانقاه طریقت قادریه فرهنگ کرد دراویش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۸۳ تعداد دانلود : ۶۶۸
اعتقادات صوفیان و دراویش در طول تاریخ اسلام، یکی از بحث برانگیزترین مسائل بوده است و سبب کشاکش ها و معرکه های بسیاری در طول تاریخ در میان موافقان و مخالفان بوده است. در سوی مخالفان، همیشه برخی از فقها و فلاسفه ایستاده بودند و هر کدام از منظر خود به این گروه ایراد وارد آورده اند. ایرادات فقها از منظر فقهی و ایرادات فلاسفه از منظر معرفت شناختی بوده است. در این مقاله با بررسی طریقت قادریه طالبانی که یکی از فرقه های مشهور در صوفیان است، با رویکردی انسان شناختی به واکاوی مؤلفه های اعتقادی آنان و ارتباط این نظام اعتقادی با نظام کنشی پرداخته شده است. مسئله اصلی این مقاله این است که طریقت قادریه چیست و چه نظام اعتقادی ارزشی داشته و این نظام چگونه خود را در شکل مناسکی در حوزه فردی و اجتماعی به منصه ظهور رسانیده و بازتولید می کند. میدان مطالعه شده در این تحقیق، روستاهای وراء و نجار در اورامانات لهون، در نزدیکی پاوه هستند. روش تحقیق در اینجا مشاهده مشارکتی، مصاحبه و مطالعات اسنادی بوده است.
۵.

تحصیل در آن سوی مرزها: مردم نگاری تردید دانشجویان ایرانی در آلمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات فرهنگی ایران سال نهم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۳۴)

کلید واژه ها: تردید تحصیل در آلمان مردم نگاری چندمکانه مهاجرت تحصیلی نظریه پسااستعماری

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی انسان شناسی انسان شناسی فرهنگی انسان شناسی کاربردی انسان شناسی آموزش
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی آموزش و پرورش
تعداد بازدید : ۱۲۳۹ تعداد دانلود : ۶۹۹
این پژوهش مردم نگارانه، تجربه زیسته دانشجویان ایرانی از مهاجرت تحصیلی شان به آلمان را مورد بررسی قرار داده و بر آن است که معانی ذهنی کنشگران را با توجه به پرسش های پژوهش فهم کند. برای رسیدن به این هدف از مشاهده، مشاهده مشارکتی، مصاحبه عمیق و مصاحبه گروهی بهره گرفته شده است. می توان گفت دانشجویی که برای ادامه تحصیل به کشور دیگری مهاجرت می کند، خود را در فرهنگ جدیدی فرهنگ عام و فرهنگ علمی کشور مقصد می یابد. او روند تغییراتی را که از زمان برای خروج از کشور آغاز و به کنش نهایی حاصل از انتخاب میان ماندن و بازگشت ختم می شود، تجربه می کند. این تغییرات به شکل مرحله ای در زندگی دانشجویان رخ می دهند که می توان گفت هر تجربه دانشجو در این سفر، مرحله ای از تغییر است و هر تغییر، حسی را درون او برانگیخته یا تقویت می کند. در پایان مشخص شد کنش نهایی مشارکت کنندگان این پژوهش با تردید و دودلی همراه است. از این رو، تردید، اساس این مردم نگاری چندمکانه قرار گرفت. این تردید فارغ از انتخاب دانشجویان، همواره همراهشان بود که میزان آن به مدت اقامت و میزان هماهنگ شدن آنها با جامعه میزبان بستگی دارد و یادآور مفاهیمی ست که در نظریه پسااستعماری از آنها با عناوین آستانگی، بینابینیت، فضای سوم و پیوندخوردگی یاد می شود. با دنبال کردن دانشجویان و پیمودن مسیری که هر دانشجو برای تحصیل در آلمان می پیماید، تلاش شده به چرایی این حس تردید پاسخ داده شود.
۶.

واکاوی نوع نگاه به نهاد مسجد در سیاست های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبرد اجتماعی فرهنگی سال سوم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱۱

کلید واژه ها: سیاست فرهنگی نهاد مسجد نظریه پردازی فرهنگی سیاست گذاری فرهنگی و اسناد بالادستی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۲۶ تعداد دانلود : ۷۰۵
این مقاله در پی آن است تا با رویکردی توصیفی تحلیلی و با بهره گیری از روش مطالعات اسنادی و روش تحلیل سند، به واکاوی نوع نگاه به نهاد مسجد در چارچوب سیاست های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران بپردازد. ابتدا به مداقه در مفهوم سیاست فرهنگی و بررسی پیوستار چهار مرحله ای آن پرداخته شده و سپس به تبیین دو مرحله آغازین پیوستار چهار مرحله ای سیاست فرهنگی جمهوری اسلامی در حیطه مسجد (نظریه فرهنگی و سیاست گذاری فرهنگی) مبتنی بر اسناد؛ قانون اساسی، اصول سیاست فرهنگی و سند چشم انداز بیست ساله، اندیشه های امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری به مثابه «نظریه فرهنگی» و برنامه های پنج ساله اول تا پنجم توسعه به منزله بعد «سیاست گذاری فرهنگی» می پردازد تا از این طریق، نوع نگاه، اهمیت و جایگاه مسجد در چارچوب سیاست فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در ابعاد مختلف تبیین گردد.
۸.

بررسی وضعیت سواد انرژی در بین شهروندان منطقه 19 شهرداری تهران و رابطه آن با مصرف کالاهای فرهنگی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران دوره ششم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳ (پیاپی ۲۳)

کلید واژه ها: تهران انرژی های نو مصرف فرهنگی پذیرش عمومی سواد انرژی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی شهری و روستایی جامعه شناسی شهری
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ سبک زندگی
تعداد بازدید : ۸۰۷ تعداد دانلود : ۳۴۳
پدیده های اجتماعی به علت ویژگی پویای خود، همواره با متغیرهای گوناگون در بستر جامعه در ارتباط هستند. «سواد انرژی» به عنوان یک مفهوم و یک متغیر اجتماعی در این راستا قرار می گیرد. «مصرف کالاهای فرهنگی» از متغیرهای اجتماعی-فرهنگی محسوب می شود که با «سواد انرژی» ارتباط دارد. از این رو، بررسی وضعیت سواد انرژی در بین شهروندان منطقة 19 شهرداری تهران و رابطة آن با میزان مصرف کالاهای فرهنگی هدف اصلی پژوهش حاضر را تشکیل می دهد. برای رسیدن به این هدف از روش پیمایشی استفاده شده است. جامعة آماری شامل افراد بزرگسال 15 تا 65 سالة ساکن در منطقة 19 تهران می شود که برابر با 189000 نفر هستند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران برابر با 400 درنظر گرفته شده است. یافته ها و نتایج پژوهش نشان می دهد میزان سواد انرژی پاسخگویان در بعد شناختی کم و در بعد اثربخشی و رفتاری تقریباً زیاد است. بین سواد انرژی در ابعاد شناختی با مصرف فرهنگی میان پاسخگویان رابطة معناداری وجود دارد. مقدار میانگین ها نشان می دهد مصرف فرهنگی در بین پاسخگویانی که گزینة درست را در ارتباط با سواد انرژی در بعد شناختی انتخاب کردند، بیشتر است. همچنین، آزمون رابطة بین سواد انرژی در بعد اثربخشی و مصرف فرهنگی از طریق آمارة همبستگی پیرسون (258/0) و سطح معنی داری (000/0)، با اطمینان 99 درصد دلالت بر این دارد که بین «سواد انرژی در بعد اثربخشی» و «میزان مصرف فرهنگی» رابطة معنادار مستقیم وجود دارد. همچنین، بین سواد انرژی در بعد رفتاری و مصرف فرهنگی با ضریب همبستگی پیرسون (328/0) و سطح معنی داری (001/0) در بین پاسخگویان رابطة مستقیم و معنادار مشاهده می شود.
۹.

چالش ها و فرصت های هم افزایی فرهنگی تفریحی در فضای مذهبی: مطالعه موردی امام زاده قاضی الصابر (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی و ایرانی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۷

کلید واژه ها: نهادهای مذهبی مشارکت دینی امام زاده قاضی الصابر (ع) مسجد محوری هم افزایی فرهنگی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی دین
تعداد بازدید : ۷۴۷ تعداد دانلود : ۴۰۳
مطالعه حاضر به بررسی چالش ها و فرصت های هم افزایی فرهنگی تفریحی امام زاده قاضی الصابر (ع) می پردازد و در همین راستا نحوه تعامل سه سازمان میراث فرهنگی، اداره اوقاف استان تهران و شهرداری منطقه 3 تهران در زمینه ی مدیریت و ساخت مجموعه فرهنگی تفریحی در کنار یک فضای مذهبی را مورد مداقه قرار می دهد. در مطالعه حاضر از روش انسان شناختی کیفی و فن های مصاحبه نیمه ساخت یافته، مصاحبه روایی- اپیزودیک، گروه کانونی (فوکوس گروپ) و استراتژی مشاهده میدانی استفاده شده است، همچنین برای ساخت مدل مفهومی از مبانی نظری «حکمرانی خوب و سرمایه اجتماعی» و «اوقات فراغت و نشاط اجتماعی» مورد نظر قرار گرفته است.  یافته های مطالعه نشان می دهد که هم افزایی فرهنگی تفریحی امام زاده قاضی الصابر (ع) فرصت هایی نظیر، «تمرکزگرایی دینی و مسجد محوری»، «تجمیع نهادهای مذهبی»، «جذب جوانان به فضای مذهبی»، «افزایش مصرف فرهنگی»، «احیای نمادهای هویت بخش محله»، «معرفی امام زاده»، «افزایش وجوهات امام زاده (ع)»، «مشارکت و تعامل فرهنگی»، «افزایش سرمایه اجتماعی شهرداری»، «افزایش نشاط اجتماعی در محله»، «کاهش هزینه فعالیت فرهنگی و تفریحی» و «بازسازی بنای فرسوده امام زاده» را به همراه دارد. همچنین این هم افزایی با چالش هایی نظیر «تقدس شکنی»، «تخریب هویت محله»، «تخریب معماری سنتی امام زاده»، «عدم تناسب معماری امام زاده و مجموعه فرهنگی و تفریحی» و «عدم تناسب معماری امام زاده با فضای محله» مواجه است.
۱۰.

تأملی در آرایش نیروهای اجتماعی و تحول گفتمان های هویت قومی در بلوچستان ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات فرهنگی ایران سال یازدهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۴۳) 69 - 102

کلید واژه ها: گفتمان های هویتی هویت قومی بلوچ بلوچستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۹ تعداد دانلود : ۷۲۶
تأمل در آرایش نیروهای اجتماعی و جریان<strong> </strong>های اندیشه<strong> </strong>ای گوناگون که در هر جامعه قومی، چشم<strong> </strong>انداز هویتی ویژه ای را توسعه می<strong> </strong>دهند، تأییدگر این نکته است که امر قومی به<strong> </strong>طور عام و مسئله هویت قومی به<strong> </strong>طور خاص، پدیده<strong> </strong>ای اجتماعی است که می<strong> </strong>تواند زمینه ساز مناقشه<strong> </strong>های اساساً گفتمانی باشد. پژوهش حاضر برمبنای چنین درکی و با توجه به ضرورت فهم گوناگونی<strong> </strong> اندیشه<strong> </strong>هایی که در مورد مسئله قومیت و هویت قومی در بلوچستان ایران، به ویژه در دوران معاصر، وجود داشته و دارد، سازمان یافته است. این پژوهش کیفی با استفاده از مجموعه<strong> </strong>ای از تکنیک<strong> </strong>ها، به<strong> </strong>ویژه با تأکید بر روش<strong> </strong>شناسی تاریخی، مطالعات کتابخانه<strong> </strong>ای اسنادی، و نیز تأملات میدانی، پس از طرح بحثی نسبتاً مفصل در مورد ساختار و سازمان اجتماعی بلوچ<strong> </strong>های ایران، نخست به ارائه نوعی دسته بندی از نیروها و گروه<strong> </strong>های اجتماعی مطرح در جامعه موردمطالعه پرداخته و سپس، بر این مبنا، بحثی را درباره گفتمان<strong> </strong>های رقیب در آن ارائه کرده است. یافته<strong> </strong>ها نشان می<strong> </strong>دهد که تأثیرگذارترین گروه<strong> </strong>های اجتماعی مطرح در سپهر سیاسی و اجتماعی بلوچستان به<strong> </strong>ویژه در یک سده اخیر عبارت بوده<strong> </strong>اند از: 1) سردارها، خوانین و اشرافیت سنتی؛ 2) نخبگان قومی ناسیونالیست و ملی<strong> </strong>گرا؛ 3) روحانیون، مولوی<strong> </strong>ها و فعالان مذهبی؛ 4) روشنفکران و فعالان مدنی تجددگرا. به نظر می<strong> </strong>رسد که هریک از این گروه<strong> </strong>ها، در چارچوب و فض ای اندیشگانی ویژه<strong> </strong>ای فعالیت م ی<strong> </strong>کند؛ در مقاله حاض ر، این موضوع با ارائه چهار دسته گفتمانی، بررسی شده اس ت: 1) گفتمان<strong> </strong>های خودمحور و قوم<strong> </strong>گرایانه؛ 2) گفتمان<strong> </strong>های ناسیونالیستی و ملی<strong> </strong>گرایانه؛ 3) گفتمان<strong> </strong>های سیاسی اجتماعی مذهب<strong> </strong>محور؛ 4) گفتمان<strong> </strong>های سیاسی اجتماعی بازاندیشانه.
۱۱.

حافظه جمعی و تأثیر آن بر شکل گیری هویت شهری (مورد مطالعه: محله وحدت اسلامی و شهرک غرب)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران دوره هشتم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۳۱) 533 - 556

کلید واژه ها: تیپولوژی شهری روش کیفی حافظه جمعی هویت شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۵ تعداد دانلود : ۴۲۶
توسعه شهری یکی از مسائل عمده ای است که کشور ما در این سال ها همواره با آن مواجه بوده است. شکل گیری مناطق تازه تأسیس در کنار محلات قدیمی تر در شهرهای با قدمت تاریخی، منجر به ایجاد تیپولوژی خاصی برای شهرهای مدرن در مسیر توسعه می شود. بخش عظیمی از هویت محلات قدیمی، همان طور که موریس هالبواکس یادآور می شود، از خاطرات جمعی اهالی محل تشکیل شده است؛ درحالی که در مناطق تازه تأسیس شهری اساساً این خاطرات جمعی وجود خارجی ندارند و براساس ضرورت زندگی مدرن، به وجود هم نخواهند آمد. در این پژوهش سعی شده است روند شکل گیری هویت شهری در محله قدیمی وحدت اسلامی (شاپور سابق) در مقایسه با محله به نسبت تازه تأسیس شهرک غرب تهران با روش مطالعه موردی کیفی و با ابزار مصاحبه با ساکنان آن محلات، بررسی و ارزیابی شود. یافته ها بیانگر این است که محله وحدت اسلامی که هنوز توانسته است ساختار خود را حفظ کند و دستخوش تغییرات عمده نشود، توسط خاطرات جمعی ای که اهالی محل در مکان های مشخص در آن دخیل بوده اند، هویت خود را حفظ کرده است؛ اما شهرک غرب با توجه به نداشتن مکان های مشترک و تشکیل نشدن حافظه جمعی و رشد اقتضائات زندگی مدرن در آن و برقرار نشدن ارتباط اجتماعی محله ای و همسایگی، از خاطرات جمعی کمتر و درنتیجه، هویت مستقل ضعیف تری بهره مند است.
۱۲.

تحلیل کیفی منابع هویتی مردمان اورامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات فرهنگی ایران سال دوازدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۴۶) 155 - 183

کلید واژه ها: هویت اورامی هویت قومی هویت دینی هویت ملی ایرانی هویت مدرن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۸ تعداد دانلود : ۵۹۱
منطقه قومی فرهنگی اورامان با ترکیب چندگانه و پیچیده ای از منابع هویتی روبه رو است که شناخت آن به بررسی عمیق و بسترمندی نیاز دارد. این مقاله تلاش می کند با رویکرد کیفی به بررسی منابع هویتی مردم اورامی زبان بپردازد. داده های این پژوهش، از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته با 33 صاحب نظر و افراد آگاه کلیدی اورامی که با حداکثر تنوع انتخاب شده اند، گردآوری شد. تحلیل داده ها با دو نرم افزار مکس کیو دی ای و انویوو مبتنی بر تحلیل محتوای کیفی قراردادی پیشنهادی گرنهایم و لاندمن انجام شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که منابع هویتی در منطقه اورامان، متشکل از چهار درون مایه «هویت قومی اورامی کردی»، «هویت ملی ایرانی»، «هویت دینی» و «هویت مدرن» است . مقوله های هویت قومی اورامی کردی شامل زبان و ادبیات اورامی، نمادهای اورامی، تعلق خاطر و افتخار به اورامی بودن، حفظ و دفاع از منابع و منافع اورامی، موسیقی و آواز، و تأکید بر یکپارچگی اجتماعی مناطق مختلف به عنوان قوم کرد است. مقوله های هویت ملی ایرانی دربردارنده حضور زبان و ادبیات فارسی در زندگی روزمره، موسیقی و آواز، آیین ها و ارزش های ایرانی، و وفاداری ملی ایرانی است؛ مقوله های هویت دینی شامل اعتقادات، مناسک، تصوف و عرفان قادریه و نقشبندیه، جایگاه دین در حوزه عمومی، مدارا و تساهل، و احیاگرایی بنیادگرایی است و مقوله های هویت مدرن نیز دربردارنده به چالش کشیدن باورهای پیشینیان، تفکر، نقد و آگاهی بخشی، انسان گرایی و گرایش به مدرنیسم، جهان وطنی و مصرف است. درنهایت، برمبنای یافته ها، الگوی منابع هویتی مردم اورامی بازشناسی و ارائه شده است.
۱۳.

مطالعه تاب آوری جامعه روستایی در برابر زلزله (مطالعه موردی: مجتمع روستایی کوییک سرپل ذهاب)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران دوره دهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۳۹) 831 - 886

کلید واژه ها: تاب آوری زلزله سرمایه اجتماعی سرمایه نمادین مجتمع روستایی کوییک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۸ تعداد دانلود : ۳۴۲
امروزه وقوع مخاطرات طبیعی مانند زلزله به لحاظ گستره تأثیراتی که بر زندگی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی افراد و جوامع انسانی دارند، می توانند به مثابه یکی از عوامل مؤثر بر تحولات اجتماعی به شمار آیند. این پژوهش به مطالعه تاب آوری در جوامع روستایی در برابر زلزله (مجتمع روستایی کوییک) در زلزله آبان ماه 1396 سرپل ذهاب پرداخته و هدف آن تشریح تاب آوری و چگونگی عملکرد آن بر کاهش آسیب پذیری اجتماعی و بازسازی جامعه فاجعه دیده است. پژوهش حاضر تحقیقی کیفی و از نوع مطالعه میدانی است. در این پژوهش در مجموع 25 مصاحبه با نمونه گیری ناهمگون و با حداکثر تنوع تا حصول به اشباع مفهومی انجام گرفته است. یافته های تحقیق نشان می دهد، تاب آوری ابعاد کالبدی- محیطی، اقتصادی، اجتماعی و نهادی را شامل می شود. تاب آوری اجتماعی از سرمایه اجتماعی و سرمایه نمادین افراد تأثیر می پذیرد و آن باعث شکل گیری شرایط جهت بهبود تاب آوری کالبدی و نهادی در مجتمع روستایی زلزله زده کوییک شده است از این رو تلاش سیاستگذارانه برای افزایش سرمایه اجتماعی و نمادین افراد جامعه جهت تاب آوری در مقابل بحران های محیطی یک امر مهم و استراتژیک تلقی می شود که آن می تواند در شکل دهی و به وجود آوردن شرایط مطلوب آمادگی، پاسخگویی، بازیابی و بازسازی در برابر مصائب جمعی نقش بسزایی داشته باشد.
۱۴.

بررسی گفتار فرقه گرایی داعش در سوریه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بیداری اسلامی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱۱ 8 - 22

کلید واژه ها: فرقه گرایی داعش گروه های قومی مذهبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۳ تعداد دانلود : ۴۱۲
پدیده داعش دارای ابعاد مختلف نظامی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و مذهبی است و از آنجا که ابعاد مذکور دارای مؤلفه ها و تأثیرات خاص خود می باشند، می توان هر یک از این ابعاد را مورد بررسی قرار داد البته در عین حال باید به تأثیرات متقابل این ابعاد نیز توجه داشت. یکی از بحث برانگیز ترین پرونده های مربوط به دولت اسلامی عراق و شام (داعش) از زمان تأسیس و شروع فعالیت های نظامی خود در سوریه و عراق،شیوه برخورد و تعامل آن با ادیان ، مذاهب و فرقه ها و اقلیت های قومی و مذهبی است. در این بین، بررسی ادبیات دینی حاکم بر این گروه از اهمیت زیادی برخوردار است. این گفتار دینی که ریشه در اسلام سلفی دارد نیازمند بررسی دقیق تری است؛ دست کم آنجا که پای برخورد این گروه با دیگر گروه های قومی و مذهبی درمیان است.در این مقاله برآنیم نگاه داعش به عنوان یک گروه منتسب به جریان سلفی- جهادی را به گروه های قومی و مذهبی دیگر و به طورکلی برخورد و حساسیت این گروه را را نسبت به "دیگری" و "غیرخودی ها" بررسی کنیم.
۱۵.

رفتارشناسی مشارکت کنندگان در راه پیمایی روز 13 آبان نمونه موردی؛ راه پیمایی 13 آبان 1395، شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال چهاردهم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۵۱ 71-92

کلید واژه ها: 13 آبان مشارکت سیاسی استکبارستیزی جامعه پذیری سیاسی شهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۴ تعداد دانلود : ۴۶۷
در تاریخچه انقلاب اسلامی، لحظاتی وجود دارد که به صورت دال های متعدد گفتمان انقلاب درآمده اند و انقلاب را می توان با آنها فهم و درک کرد. 13 آبان، یکی از مهم ترین این لحظات است. این پژوهش با رویکرد کیفی به رفتارشناسی مشارکت کنندگان در راهپیمایی 13 آبان 1395 در شهر تهران می پردازد. بررسی کارکردهای راهپیمایی 13 آبان از دیدگاه مشارکت کنندگان، انگیزه آن ها و نیز ویژگی های آن ها، اهداف اصلی پژوهش را تشکیل می دهد. روش پژوهش از نوع کیفی با حجم 31 مشارکت کننده است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و داده ها از «تحلیل سیستماتیک» استفاده شده است. یافته ها و نتایج نشان می دهد؛ راهپیمایی 13 آبان از دیدگاه مشارکت کنندگان کارکردهای نمادین (زنده نگه داشتن وقایع 13 آبان)، تربیتی و آموزشی برای نسل جوان، تقویت انسجام و هم بستگی اجتماعی دارد و حرکتی در راستای مشروعیت بخشی به نظام و روحیه استقلال طلبی مردم است. عمل به وظیفه دینی و شرعی، گام برداشتن در مسیر اعتقادات و ارزش های فردی و اجتماعی، کمک به بازنمایی و بازتولید اسکتبارستیزی و ظلم ستیزی و عمل کردن در راستای منویات رهبری از جمله انگیزه و اهداف مشارکت کنندگان است."
۱۶.

فراترکیب پژوهش های انجام شده در حوزه هویت دینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی سال ۱۶ پاییز ۱۳۹۴ شماره ۳ (پیاپی ۶۳) 27 - 44
تعداد بازدید : ۳۵۴ تعداد دانلود : ۱۸۰
گستردگی و پراکندگی مطالعات در حوزه هویت دینی، ضرروت مروری نظام مند بر تحقیقات علمی انجام شده را بیش از پیش آشکار می کند. ارزیابی روش شناسی و یافته های این تحقیقات و نیز نحوه سنجش هویت دینی در آنها، می تواند گام مؤثری برای ترسیم تصویری جامع تر از مطالعات صورت گرفته قلمداد شود. از این رو، مطالعه حاضر ضمن دسته بندی و یکپارچه سازی مطالعات صورت گرفته در حوزه هویت دینی، به این پرسش پاسخ می دهد که «هویت دینی در پژوهش های گذشته، به چه نحوی مورد تعریف و سنجش قرار گرفته است؟» برای پاسخ به پرسش مذکور، روش «فراترکیب» به کار گرفته شده و بعد از یکپارچه کردن مطالعات، تحلیل ارائه شده است. یافته ها و نتایج پژوهش نشان می دهد کمتر تلاش سازمان یافته ای برای مطالعه هویت دینی با یک رویکرد بومی و جامع به موضوع انجام شده است. این غفلت هم در ابعاد نظری و هم در ابعاد روش شناختی از سوی پژوهشگران علوم انسانی و علوم اجتماعی قابل مشاهده است. از جنبه ای دیگر، مطالعات و پژوهش های مختلفی که در این حوزه انجام شده اند، تلقی یکسانی از مفهوم هویت دینی ندارند و در تعریف و سنجش آن نوعی تقلیل گرایی از جانب پژوهشگران این عرصه دیده می شود.
۱۷.

کلیفورد گیرتز، از پوزیتیویسم تا انسان شناسی تفسیری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های انسان شناسی ایران دوره ۲ بهار و تابستان ۱۳۹۱ شماره ۱ (پیاپی ۳) 84 - 61

کلید واژه ها: انسان شناسی تفسیری فرهنگ توصیف فربه متن بودگی کنش اجتماعی روش شناسی پوزیتیویستی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۲ تعداد دانلود : ۱۴۷
کلیفورد گیرتز و میراث فکری وی یکی از برجسته ترین رویکردهای نظری، نه تنها در انسان شناسی، بلکه در علوم اجتماعی و علوم انسانی معاصر است. برنامه نظری گیرتز در انسان شناسی را می توان از خلال سنت هایی که پایه های اصلی تفکر وی را تشکیل می دهند درک، تجزیه و تحلیل نمود. گیرتز با تلفیق سنت ایده آلیسم آلمانی و رویکردهای هرمنوتیک قاره ای؛ با میراث فکری وبر و پارسونز در جامعه شناسی؛ رویکرد فلسفه تحلیلی ویتگنشتاین؛ و مهم تر از همه سنت انسان شناختی مطالعات میدانی، مشاهده مشارکتی و اتخاذ رویکردهای اتیک در این حوزه؛ به پایه گذاری سنتی اهتمام ورزید که سبب چرخشی پارادایمی، در مجموعه علوم اجتماعی گردید. این مقاله، به بررسی رویکرد روشی گیرتز در حوزه انسان شناسی، با تاکید بر دو کار عمده وی، یعنی تفسیر فرهنگ ها و صورت بندی مجدد تفکر اجتماعی پرداخته است و از خلال بررسی سنت های فکری موثر و همچنین زمینه اجتماعی تفکر وی، سعی در به دست دادن خوانشی کلی از دیدگاه روشی وی در حوزه علوم انسانی و اجتماعی به طور کل و انسان شناسی به طور خاص دارد.
۱۸.

مطالعه تجربه زیسته زنان سرپل ذهاب در زلزله(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (علامه طباطبایی) بهار ۱۳۹۹ شماره ۸۸ 217 - 251

کلید واژه ها: آسیب پذیری زلزله سرپل ذهاب تجربه زیسته زنان جنسیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۲ تعداد دانلود : ۳۲۷
زلزله به لحاظ گستره تأثیراتی که بر زندگی افراد دارد، متغیرمهمی در تحول حیات اجتماعی جوامع محسوب می شود. پیامدهای اجتماعی فاجعه بر اساس سن، جنسیت، طبقه اقتصادی و اجتماعی متفاوت است. کودکان، زنان و افراد کم درآمد، بیشترین آسیب در زمان فاجعه را تجربه می کنند. مطالعه حاضر پژوهش کیفی است که باهدف درک تجربه زیسته زنان سرپل ذهاب از زلزله انجام شده است. در این پژوهش با استفاده از رویکرد پدیدارشناختی، مصاحبه های عمیق نیمه ساختار یافته با 30 نفر از زنان زلزله زده انجام و 90 متن مصاحبه و 10 متن نوشتاری تجربه خود زیسته و تفسیر آن ها به 120 واحد معنایی ثبت شده است. یافته های این پژوهش که 18 درون مایه فرعی و در نهایت 5 درونمایه اصلی است، نشان می دهد که در سرپل ذهاب زنان شرایط بسیار سختی را سپری می کنند. بی هویتی و عدم انطباق آنان با وضعیت پس از زلزله، سوءاستفاده های جنسی، اقدام به خودکشی ، پایین آمدن سن اقدام به خودکشی، فوبیای زلزله و پسازلزله، تغییر ناگهانی سبک زندگی، فقدان آرامش، فقدان امکانات و توان مالی، وضعیت دشوار و نابسامانی کمی و کیفی مدارس، افزایش نزاع در خانواده، افزایش طلاق، افزایش خشونت سبب بروز نابسمانی اجتماعی، روانی و فرهنگی در این شهر شده است.
۱۹.

مطالعه انسان شناختی نقش طب سنتی در زمان فاجعه (مطالعه موردی زلزله سرپل ذهاب)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های انسان شناسی ایران دوره ۱۱ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۱ 181 - 208

کلید واژه ها: داروهای گیاهی زلزله سرپل ذهاب طب سنتی مردم شناختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۵ تعداد دانلود : ۱۳۵
زلزله به لحاظ گستره تأثیراتی که بر زندگی اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سلامت افراد دارد، متغیر مهمی در مطالعه انسان شناسی پزشکی جوامع محسوب می شود. طب سنتی از گذشته تاکنون جزئی از سیستم بهداشتی مردم بوده و توسط آنان به خوبی پذیرفته شده است؛ بخشی از فرهنگ مردم محسوب می شود و در حل بعضی از مسائل فرهنگی سلامت، نقش قابل توجهی دارد. با وجود افزایش استفاده مردم جهان از طب سنتی و مکمل، از مکتب طب سنتی ایرانی علی رغم غنی بودن و کارایی بسیار، به عنوان یک شیوه درمانی مکمل به صورت مستقیم در زمان فاجعه ها از آن بهره برده نمی شود. پژوهش حاضر درصدد مطالعه تاثیر استفاده از طب سنتی و مصرف داروهای گیاهی در زمان زلزله و بعد از زلزله است. هدف آن تشریح میزان بهره مندی جامعه فاجعه دیده از امکانات طب سنتی در کنار پزشکی مدرن است. این پژوهش به مطالعه تاثیر طب سنتی و میزان بهره گیری آن در مناطق مختلف شهر سرپل ذهاب از روز پنجم بعد از رخداد زلزله و در یک بازه زمانی سه ساله بواسطه مصاحبه های عمیق با عطاری ها و صاحبان آن، کارشناسان حوزه طب سنتی و میزان مراجعه مردم بعد از زلزله در فواصل زمانی مختلف می پردازد. یافته های تحقیق نشان می دهد که با وجود امکانات پزشکی مدرن، بهره گیری از طب سنتی و روش های بهره گرفته از آن برای نجات افراد آسیب دیده از همان روزهای اول و در گذار از ماههای سخت بعد از زلزله و زمان بازسازی های فیزیکی به ویژه در رابطه با پیشگیری و جلوگیری بیماری جسمی و روانی نقش مهمی در سلامت روانی و جسمی متاثر از آسیب های زلزله در میان مردم سرپل ذهاب را ایفا نموده است.
۲۰.

مطالعۀ کیفی پدیدۀ شرط بندی اینترنتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران دوره یازدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۴۴) 1023 - 1038

کلید واژه ها: انگیزه شرط بندی شرط بندی آنلاین طبقات بالا طبقات پایین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۷ تعداد دانلود : ۱۱۲
مقدمه : هدف عمده پژوهش حاضر، فهم معنای شرط بندی برای افراد و علل سوق پیداکردن آن ها به انجام شرط بندی است. بدین منظور به واکاوی انگیزه، اقدام و نگهداشت افراد در شرط بندی اینترنتی از منظر کسانی که در فعالیت های شرط بندی شرکت دارند و به شرط بندی اعتیاد پیدا کرده اند و همچنین از منظر کارشناسان و مددکاران اجتماعی پرداختیم. در بخش نظری، برای تحلیل بهتر معنا و درکی که افراد از شرط بندی دارند و انتظام بخشی به داده های حاصل از پژوهش میدانی، دیدگاه نظری پیر بوردیو درباره میدان و عادت واره مورد استفاده قرار گرفت و از مدل فرانظری تغییر رفتار نیز برای تحلیل چگونگی اعتیاد افراد به شرط بندی استفاده شد. روش : محوریت تحقیق، مصاحبه عمیق است. در این پژوهش با 35 مشارکت کننده مصاحبه انجام شده است: 20 مصاحبه با افرادی که تجربه شرط بندی آنلاین و اعتیاد به آن را داشته اند، 10 مصاحبه با مددکاران و روان درمانگرانی که مراجعانی از بین افراد شرط بند داشته اند و درنهایت 5 مصاحبه با متخصصان علوم اجتماعی. یافته ها : یافته ها تفاوت های زیادی را در انگیزه قمار بین طبقات بالا و پایین نشان می دهد. افراد طبقات بالای جامعه از قمار به عنوان یک سرگرمی و هیجان یاد می کنند؛ درحالی که افراد طبقه پایین، قمار را فرصتی برای کسب درآمد می دانند. این افراد از نظر ذهنی می خواهند هرچه زودتر وضعیت بد اقتصادی خود را تغییر دهند؛ بنابراین خطر قمار در افراد طبقات پایین بسیار بیشتر است. این خطر زمانی قوی تر می شود که فرد معتاد به قمار باشد و پولی برای شرط بندی در دست نداشته باشد؛ بنابراین مجبور به دریافت پول از خانواده اش می شود که بار روانی وحشتناکی را برای او به همراه دارد. نتیجه گیری : با توجه به تحلیل مصاحبه های انجام شده، معنای شرط بندی برای افراد بسته به میدان و طبقه اجتماعی آن ها مختلف و انگیزه افراد طبقات بالا و پایین برای انجام این کار متفاوت است. نتایج تحقیق نشان می دهد انگیزه شرط بندی در طبقات بالای جامعه عمدتاً سرگرمی و لذت از هیجان ناشی از شرط بندی و در طبقات پایین، بهره گیری از جنبه های اقتصادی آن است که آن ها را به شرکت در شرط بندی آنلاین سوق می دهد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان