هنگامه واعظی

هنگامه واعظی

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۳ مورد.
۱.

افعال دومفعولی در زبان فارسی: تعامل میان نحو و کلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای زبانی دوره پنجم بهمن و اسفند ۱۳۹۳ شماره ۵ (پیاپی ۲۱)

کلید واژه ها: ساختار زبان فارسی فعل دو مفعولی ساخت اطلاع پذیرا سیطره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۲۳ تعداد دانلود : ۱۴۷۳
در این مقاله ساختار افعال دو مفعولی در زبان فارسی مورد بررسی قرار می گیرد. چنین بررسی ای در چارچوب دستور ساختاری گلدبرگ (زیر چاپ)، نگاهی متفاوت (غیر خطی) به چنین افعالی دارد. یکی از اهداف این پژوهش، تبیین ویژگی های درونی ساختارها و تعیین انواع ساختارهای افعال دو مفعولی در زبان فارسی است. در این مقاله درصددیم تا با نمایش تمایزات ساختاری افعال دو مفعولی در زبان فارسی، نقطة تلاقی نحو و کلام را نیز نشان دهیم. علاوه بر تفاوت های نحوی و صوری می توان به تمایزات کاربردی و کلامی نیز اشاره کرد. این مهم، تنها با نگاهی تعاملی (میان نحو و کلام) و به بیان دیگر، رویکردی صوری- نقشی میسر خواهد بود. بررسی داده های فارسی نشان می دهد که تأثیر ساخت اطلاع و تعامل آن با پذیرا و کنش رو در چنین ساختارهایی اجتناب ناپذیر است. بنابراین این بررسی نشان می دهد عوامل کاربردی، همگام با عوامل نحوی / صوری در عملکرد وابسته های اسمی تأثیر گذار هستند. ساخت اطلاع بر نحوة توزیع وابسته های اسمی و میزان سیطرة آن ها در جملات فارسی تأثیر بسزایی دارد. از این رو، این ساختارها علاوه بر تمایزات صوری، تفاوت های اطلاعی نیز دارند. در نتیجه، با اتکای به توجیه های نحوی در کنار ملاحظات کاربردی، می توان به تبیین چندجانبه و جامعی که هدف اصلی این پژوهش است، دست یافت.
۲.

تحلیل نقشی ساخت های پرسشی در زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادب پژوهی تابستان ۱۳۹۱ شماره ۲۰
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۲۶ تعداد دانلود : ۷۶۰
این مقاله عملکرد پرسش واژه های فارسی را از نگاه رویکرد نقش گرایی و برمبنای نگرش تالمی گیون، از زبان شناسان نقش گرا، از دو منظر نقشی و نحوی بررسی می کند. از منظر نقشی- معنایی، جملات پرسشی با ملاک قرار دادن نقش های دستوری، به انواع فاعلی، مفعولی، مفعولی غیر صریح، قید حالت، قید زمان، فعل، علت انجام کنش، مالکیت، کمیتی، ابزاری، انتخابی، مقدار و همراهی تقسیم می شوند و بررسی معنایی پرسش واژه ها برمبنای پاسخ دریافتی، ویژگی های معنایی آنها را آشکار می سازد. بر این اساس، ویژگی های معنایی ِ پرسش واژه ها عبارت اند از معرفگی، نکرگی، ارجاعی، غیر ارجاعی، جانداری و بی جانی. در بررسی نحوی و رده شناختی جملات پرسشی، جایگاه پرسش واژه، کانون تلقی میگردد که خود مشتمل بر دو نوع اطلاعی و تقابلی است. پژوهش حاضر نشان می دهد که رابطه ای میان کانون اطلاعی و تقابلی وجود دارد.
۵.

نحوة ترکیب افعال مرکب فارسی با دو پایة واژگانی بر مبنای دیدگاه کمینه گرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و زبان شناسی دوره سوم بهار و تابستان ۱۳۸۶ شماره ۵

کلید واژه ها: ادغام بازبینی فعل مرکب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۶۶ تعداد دانلود : ۵۵۹
عنوان این تحقیق نحوة ترکیب افعال مرکب فارسی با دو پایة واژگانی بر مبنای دیدگاه کمینه گرایی است. در این تحقیق، نحوة تشکیل تعدادی از افعال مرکب دو تایی در چهارچوب کلی کمینه گرایی[1] بررسی می گردد. هدف از این تحقیق مطالعة ساختاری معنایی این نوع افعال و دستیابی به روابط معنایی و واژگانی میان اجزای تشکیل دهندة آنهاست. منظور از افعال مرکب دوتایی، افعال مرکبی هستند که دو وابسته (پایه واژگانی) قبل از هسته (عنصر فعلی) آنها قرار دارد. نتیجه اینکه این افعال مرکب دوتایی، در چهار گروه طبقه بندی می شوند: گروه اول: رابطة واژگانی میان دو وابسته از نوع هم معنایی نسبی بوده، رابطة معنایی آنها از نوع نشان داری معنایی است. گروه دوم: رابطة واژگانی آنها از نوع تقابلی و رابطة معنایی آنها از نوع نشان داری توزیعی است. گروه سوم: رابطة معنایی آنها از نوع نشان داری صوری است. گروه چهارم: رابطة معنایی آنها از نوع تکمیلی و حوزة کاربردی دو وابسته قبل از هسته یکسان است. به عنوان نتیجة کلی می توان گفت که در تمامی این افعال مرکب دوتایی، صورت بی نشان دور از هسته و صورت نشان دار نزدیک به هسته قرار گرفته است.
۷.

افزوده های اجباری در زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای زبانی دوره هفتم فروردین و اردیبهشت ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۲۹)

کلید واژه ها: اصل کمیت افزوده اجباری ساخت رویدادی نیاز کانونی اصل - آر هورن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶۱ تعداد دانلود : ۷۱۵
در این مقاله (عدم) حضور‘افزوده های اجباری’ در عبارت های اسنادی و وصفی در زبان فارسی مورد مطالعه قرار می گیرد. با این بررسی نشان می دهیم که افزوده ها بر خلاف ایده های پیشین سازه های اختیاری نیستند و می توانند در برخی پاره گفتارها نقش بسزایی داشته باشند. فرضیه مقاله این است که ساخت های اسنادی و وصفی با پیروی از ملاحظات کاربردی و نیازهای بافتی و کلامی بهتر توجیه می گردند؛ لیکن چنین تبیین جامعی در تحلیل های دستوری و معنایی مشاهده نمی شود. در چنین ساخت هایی ، حضور افزوده ها برای اغنای نیاز کانونی الزامی است. بر اساس نیاز کانونی ، هر پاره گفتار باید حاوی کانون باشد و در بافت کلامی اطلاع جدیدی را به شنونده انتقال دهد. حضور افزوده های اجباری صرفاً یکی از شیوه های مرتفع سازی چنین نیازی است. این نیاز کلامی از یکی از اصول همکاری گرایس به نام ،‘ اصل کمیت’ یا ‘اصل-آرِ هورن’ سرچشمه می گیرد. مرور شواهد نشان می دهد که نیاز کانونی و توجه به ملاحظات کاربردی انگیزه اصلی حضور افزوده ها در پاره گفتارها می باشد. بنابراین هر پاره گفتار در بافت کلامی و طبیعی خود باید برای مخاطب اطلاع دهنده باشد. از این رو عبارت های اسنادی (مانندجملات مجهول کوتاه) و وصفی در زبان فارسی با حضور افزوده اجباری بهتر درک می گردند و دلیل حضور آن ها نیاز کانونی تلقی می شود.
۹.

حذف بندی در زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان پژوهی سال هشتم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲۱

کلید واژه ها: زبان فارسی حذف بندی با مرجع حذف بندی بدون مرجع تحلیل حذف تحلیل کاربرد - مجدد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۷ تعداد دانلود : ۷۰۶
در این مقاله پدیده ‘حذف بندی’ در زبان فارسی مورد بررسی قرار می گیرد. چنین بررسی ای با معرفی انواع حذف بندی در زبان فارسی ( با مرجع و بدون مرجع آشکار ) واکنش حذف و تاثیر آن را در هر یک مورد مطالعه قرار می دهد. با مرور شواهد زبان فارسی نشان می دهیم یکی از پرطرفدارترین تحلیل های مطرح امروزی در توجیه این نوع ساخت ها با نام ‘ تحلیل حذف ’ پاسخگوی تمامی تنوعات دستوری جملات فارسی نیست. از این رو با تکیه بر تحلیل دیگری با نام ‘ تحلیل کاربرد- مجدد’ بر مبنای دیدگاه چانگ و همکاران (2011)، جملات فارسی را مورد بررسی قرار می دهیم. چنین مطالعه ای با این فرض به موضوع می پردازد که نشان دهد در تحلیل چنین ساخت هایی، اتکاء صِرف به ملاحظات نحوی کفایت نمی کند و در بررسی شواهد زبان فارسی می بایست به نکات معنایی-کاربردی نیز توجه کرد. این پژوهش نشان می دهد که ملاحظات معنایی-کاربردی مانند نشانه های کلامی، گزینش واژگانی ، ساخت موضوعی وجهت فعل در عملکرد چنین پدیده نحوی نقش بسزایی ایفا می کنند.
۱۰.

بررسی حدنمایی حروف اضافه در زبان فارسی از منظر زبان شناسی شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان فارسی و گویش های ایرانی سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (شماره ۸) 145-164

کلید واژه ها: حرف اضافه مکان مسیر محدود نامحدود

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۵ تعداد دانلود : ۳۴۲
پژوهش حاضر به بررسی حدنمایی انواع حروف اضافه در زبان فارسی و فضاهای متفاوت حرکتی آنها برپایه رویکرد شناختی جکندوف (1983) و زوآرت (2005) می پردازد. حروف اضافه مسیریِ فارسی به سه دسته اصلی تقسیم می شوند: مسیرهای محدود که در آنها نقطه ای مشخص برای مبدأ و مقصد تعیین می شود. از این رو آنها، مسیر مبدأها (مانند از، از بالایِ، از بیرونِ و ...) و مسیرمقصدها (به، تا و ...) نامیده می شوند؛ مسیرهای جهتی (به سویِ یا به طرفِ و ...) که جهت کلی حرکت را می رسانند؛ خط سیری (از بالایِ در عبارت از بالایِ چیزی گذشتن و یا از رویِ چیزی رد شدن) که فقط به نقطه ای در طول حرکت از نظر زمانی اشاره می کنند. بررسی فضای حرکتی هر یک از آنها نشان می دهد که حروف اضافه فارسی سه حالت محدود، نامحدود و مشترک میان آن دو (هم محدود و هم نامحدود) را در بر می گیرد. اما نکته اینجاست که حروف اضافه را نمی توان به تنهایی و فارغ از جمله به صورت محدود و نامحدود دسته بندی نمود؛ بلکه به کاربردِ آن در جمله و نوع فعل نیز بستگی دارد. به طور کلی می توان نتیجه گرفت که در مقایسه با زبان های دیگر مانند انگلیسی، خط مرز قاطعی میان محدودیت و نامحدودیت حروف اضافه بدون کاربردِ آن در جمله وجود ندارد.
۱۱.

پرسش های چند پرسشواژه ای پیوندی در زبان فارسی: تحلیلی رده ای- نحوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان پژوهی سال یازدهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳۲ 159 - 177

کلید واژه ها: زبان فارسی پرسش های چندپرسش واژه ای همپایه رده زبانی هم پایگی حذف بندی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۳ تعداد دانلود : ۲۸۶
پژوهش حاضر، به تبیین ابعاد رده شناختی هم پایگی انواع پرسش واژه ها در زبان فارسی می پردازد. در این نوع هم پایگی ، همسانی که شرط لازم در این فرآیند نحوی است، رعایت نمی شود. همچنین، پرسش واژه هایی از دو گروه متمایز موضوع و افزوده، با حرف ربط «و» پیوند زده می شوند. بررسی پژوهش های پیشین نشان می دهد که چنین بحثی در زبان فارسی مورد توجه قرار نگرفته است. در این پژهش، برآنیم تا بدانیم که چه نوع پرسش واژه هایی با یک دیگر همپایه می شوند و زبان فارسی در کدام رده زبانی قرار دارد. پس از ارزیابی ویژگی های رده شناختی زبان فارسی، هم پایگی پرسش واژه ها در شرایط حذف بندی نیز مورد بررسی قرار گرفت. بررسی داده ها نشان داد که پیوند دو پرسش واژه افزوده، یک پرسش واژه موضوعی ( اجباری یا اختیاری) و یک افزوده در این زبان مجاز است. هر چند پیوند دو پرسش واژه موضوعی در داده ها مشاهده نشد. بنابراین زبان فارسی به صورت خاص، ویژگی های هیچ یک از رده های زبانی آزاد، آمیخته و افزوده ایِ مطرح در زبان های دنیا را نشان نمی دهد و نمی توان آن را به طور قطعی در یکی از آن رده ها قرار داد. پیوند پرسش واژه ها دو نوع را نشان می دهد؛ متوالی و گسسته. نوع متوالی پرسش واژه ها در جمله های مرکب با حذف بندی نیز به کار می رود. در فرآیند حذف بندی دو نوعِ با مرجع و بدون مرجع وجود دارد. در جمله های با حذف بندی با مرجع، حضور پرسش واژه های همپایه مجاز نیست. پیوند متوالی دو پرسش واژه فقط در نوعِ بدون مرجع مشاهده  شد و حرکت هر یک از پرسش واژه ها به تنهایی در هر بند مجاز است. در این زبان، در هر بند فقط یک سازه کانونی وجود دارد و حرکتِ همزمان بیش از یک پرسش واژه مجاز نیست. بنابراین چنین حالتی، فرض دو بندی بودن چنین جمله هایی را در زبان فارسی قوت می بخشد.    
۱۲.

جایگاه قید در ساخت های چندپرسش واژه ای زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات زبان و گویش های غرب ایران سال نهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۳۲ 43 - 63

کلید واژه ها: ساخت های چندپرسش واژه ای آرایش پرسش واژه ها قید قیدهای گوینده محور زبان فارسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۸ تعداد دانلود : ۲۲۴
ساخت های چندپرسش واژه ای زبان فارسی به دو نوع اصلی متوالی و گسسته تقسیم می شوند. گروه متوالی شامل دو نوع ساده و هم پایه است. در گروه گسسته، پرسش واژه های هم پایه جدا از هم هستند. هدف از جستار پیش رو، بررسی رفتار نحوی ساخت های چندپرسش واژه ای در رابطه با جایگاه قیدهای گوینده محور است. بدین منظور، ابتدا عملکرد ساخت های چندپرسش واژه ای را از نظر باهم آیی بررسی کرده، سپس به جایگاه قیدهای گوینده محور در این نوع ساخت ها می پردازیم تا بدانیم جایگاه قید با آرایش پرسش واژه ها چه ارتباطی دارد. چارچوب نظری پژوهش گراشانین-یوکسِک (2017)، لیپتاک (۲۰۱۱) و نیز چیتکو و گراشانین-یوکسِک (۲۰۱۳) و از نوع توصیفی - تحلیلی است. بررسی داده ها در رابطه با ترتیب پرسش واژه ها نشان می دهد که باهم آیی پرسش واژه ها به جز ساخت های پرسشی چندگانه با ترتیب افزوده ای - افزوده ای در بقیه موارد دستوری است. بررسی جایگاه قیدهای گوینده محور نیز نشان می دهد «ازهمه مهم تر»، تنها قیدی است که بیشترین کاربرد را در این نوع ساخت ها دارد. در مقابل، حضور قیدهایی همچون «قطعاً، صادقانه، شاید، بارها، خوشبختانه و حقیقتاً»، در ساخت های چندپرسش واژه ای موجب نادستوری شدن ساخت پرسشی می شود. در ساخت پرسشی افزوده ای - افزوده ای از نوع هم پایه متوالی، جایگاه «احتمالاً»، پیش از پرسش واژه دوم است. در افزوده ای - موضوعی از نوع هم پایه متوالی، جایگاه قید «به راستی»، پیش از پرسش واژه اوّل است. در افزوده ای - موضوعی از نوع چندگانه، جایگاه «واقعاً»پیش از پرسش واژه اوّل است؛ همچنین، در موضوعی- موضوعی از نوع هم پایه متوالی، جایگاه «احتمالاً»، پیش از پرسش واژه دوم است.
۱۴.

فرایند های نحوی دخیل در اشتقاق ساخت های پرسشی چندپرسش واژه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای زبانی دوره یازدهم بهمن و اسفند ۱۳۹۹ شماره ۶ (پیاپی ۶۰) 291-318

کلید واژه ها: چندپرسش واژه ای ها کمینه گرایی شرط تفوق حذف پیشرو و پسرو قلب نحوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۷ تعداد دانلود : ۳۱۶
هدف از پژوهش حاضر بررسی فرایندهای نحوی دخیل در اشتقاقِ ساخت هایِ چندپرسش واژه ای زبان فارسی است. لذا، در این پژوهش به بررسی ع ملکرد پرسش واژه ها در ساخت های چندپرسش واژه ای با توجه به فرایندهای نحوی و اینکه کدام عملیات نحوی، متوالی یا گسسته بودن آن ها را توجیه می کند، پرداخته می شود . روش پژوهش توصیفی تحلیلی است و اصول بنیادین حاکم بر رویکرد کمینه گرایی چامسکی ( 1995 ) چارچوب نظری پژوهش را تشکیل می دهد. داده های پژوهش از طریق روش کتابخانه ای (کتاب ها، رسانه ها، روزنامه ها، شبکه های اجتماعی و موتور جست وجوی گوگل) و روش میدانی (صحبت های افراد مختلف) گرد آوری شده اند. بررسی داده ها (نتایج پژوهش) نشان می دهد در ساخت های چندپرسش واژه ای متوالی (هر دو نوع) با حذف پسرو مواجه هستیم که سازه مشترک در بند اول به واسطه یکسانی حذف می شود. در این ساخت ها، پرسش واژه اول در جای اصلی باقی می ماند و پرسش واژه دوم پس از حذفِ سازه مشترک به جایگاه کانون حرکت می کند. قلب نحوی تنها با ترتیب افزوده ای افزوده ای و افزوده ای موضوعی در این نوع ساخت ها امکان پذیر است. در ساخت های چندپرسش واژه ای گسسته، حذف سازه مشترک در بند دوم اتفاق می افتد و با حذف پیشرو مواجه هستیم که هر دو پرسش واژه در جای اصلی قرار می گیرند. در این نوع ساخت ها نیز قلب نحوی فقط با ترتیب افزوده ای افزوده ای و افزوده ای موضوعی امکان پذیر است. جابه جایی و تفوق پرسش واژه ها در ساخت های پرسشی چندگانه با هر ترتیبی از پرسش واژه ها مجاز نیست.
۱۵.

ساخت های انکاری در زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان پژوهی سال سیزدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۱ 189 - 207

کلید واژه ها: پرسش واژه زبان فارسی ساخت پرسشی ساخت انکاری ویژگی های معنایی و کاربردی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۱ تعداد دانلود : ۱۲۹
مقاله حاضر به بررسی ساخت هایی می پردازد که هدفشان دریافتِ اطلاعات نیست و گوینده انکار یا محال بودن موردی را تأیید می کند؛ این نوع ساخت ها، انکاری نامیده می شوند. هدفِ پژوهش این است که بدانیم ساخت های انکاری که از جنبه ساختاری شبیه ساخت های پرسشی هستند، در زبان فارسی چه ویژگی هایی دارند. دامنه پژوهش، مشتمل بر شماری از ساخت انکاری است. داده ها از دو بُعد معنایی و کاربردی  بر مبنای دیدگاه چوانگ (Cheung, 2008; Cheung, 2009) بررسی می شوند و روش تحلیل داده ها توصیفی- تحلیلی است. بررسی داده ها نشان می دهد که ساخت های انکاری ماهیت پرسشی ندارند و پرسش واژه های محدودی در این نوع ساخت ها به کار می روند. برآیند کلی پژوهش نیز نشان می دهد که با وجود شباهت ظاهری میان جمله های پرسشی در زبان فارسی، ساخت های انکاری با ساخت های دیگر مانند پرسش های متعارف، تعجبی، تأکیدی و بلاغی تفاوت دارند. حضور فعل مثبت، عدم دریافت پاسخ، دامنه سور محدود، کاربرد محدود قید ها و مجاز نبودن پاسخ پاره جمله ای از ویژگی های خاص این نوع جمله ها است که آن ها را از دیگر ساخت های مشابه متمایز می کند.
۱۶.

بررسی شیوه های کاربرد به گویی درتبلیغات رسانه ای فارسی زبان درایران بر اساس رویکرد کرسپوفرناندز(۲۰۰۵)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان شناسی و گویش های خراسان سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۱ 202 - 230

کلید واژه ها: به گویی تبلیغات رسانه زبان فارسی کرسپوفرناندز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۶ تعداد دانلود : ۲۵۴
تبلیغات، از مهمترین ابزار ارتباطی بشر یعنی زبان، بیشترین بهره را برده و برای استفاده درست و کارآمد از آن، شیوه گفتمانی ویژه ای به نام به گویی را به کار می گیرد. هدف این پژوهش، ارزیابی راهبردهای گفتمانی به گویانه و معرفی جدیدترین شیوه های به گویی مطرح نشده در تبلیغات بر مبنای رویکرد گفتمانی کرسپوفرناندز[1] (2005) است. داده ها از آگهی های تبلیغات تلویزیونی، رادیویی، اینترنتی و تابل و ها جمع آوری و به روش توصیفی- تحلیلی مورد بحث قرار می گیرند. بررسی 71 داده از مجموع 125 جمله گردآوری شده، نشان می دهد که12 شیوه کلی برای به گویی در تبلیغات همانند سایر بافت های زبانی مشترکاً مورد استفاده قرار می گیرند  که پیشتر معرفی شده بودند مانند استفاده از شیوه غیر شخصی سازی، قیدها و عبارات کاهنده، جملات پرسشی، افعال وجهی تعدیلگر، ساختار منفی، جملات خبری و جایگزین سازی واژگانی. علاوه برشیوه های عام، سه شیوه پیشنهادی مستخرج از پژوهش حاضر عبارتند از؛ استفاده از صیغه اول شخص جمع در انواع جملات به تفکیک خبری، پرسشی و امری و همچنین استفاده از جملات مرکب و  امری تلطیف شده که پیش از این به آنها اشار ه ای نشد ه است و از یافته های این تحقیق می باشند. به طور کلی، روش های به گویی در تبلیغات را می توان در پنج گروه، جایگزین سازی، اضافه کردن عوامل کاهنده، تغییر ساختار، اشاره ضمنی و تغییر صیغگان، طبقه بندی کرد. نکته قابل توجه در تبلیغات، عدم امکان تعیین مرز دقیق میان شیوه های به گویی و مشاهده تلفیقی از روش های مختلف است که نوعی هم پوشانی در آنها دیده  می شود.   [1]. Crespo Frenandez
۱۷.

معانی ثانوی جمله های پرسشی در اشعار پروین اعتصامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متن پژوهی ادبی تابستان ۱۴۰۱ شماره ۹۲ 223 - 252

کلید واژه ها: پروین اعتصامی جمله های پرسشی کاربردشناسی علم معانی معانی ثانوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۴ تعداد دانلود : ۱۸۴
جمله از نظر صورت به شکل های خبری، پرسشی و امری به کارمی رود؛ اما از نظر معنا، می توان برای هر یک از این جمله ها، معنایی خاص و متفاوت در نظر گرفت. بحث معانی ثانوی و یا معانی چندگانه یک جمله از قدیم مورد نظر علمای بلاغت به ویژه در حوزه علم معانی بوده است. در قرون اولیه اسلامی روی معانی ثانوی جملات سه گانه فوق بحث های فراوانی شده است. در دوره جدید نیز در کاربردشناسی به این امر بسیار پرداخته شده است. در این پژوهش، اشعار پروین اعتصامی از منظر معانی ثانوی جملات پرسشی بررسی شده اند. پرسش این تحقیق آنست که جملات پرسشی دیوان پروین، چه معانی ثانویه ای دارند، تا مشخص گردد ظرفیت جملات پرسشی در زبان فارسی و در بافت ادبی چه مقدار است. بررسی داده ها نشان  می دهد که از مجموع 639 جمله پرسشی دیوان او، 34 جمله با پرسش واقعی و بقیه در معنای ثانوی به کار رفته اند و جملات پرسشی با معنای ثانوی نیز، مجموعاً 29 معنی ثانوی را بیان می کنند که بیشترین به استفهام انکاری و کم ترین به حسرت و شمول حکم اختصاص دارد؛ بیان چندین معنای ثانوی در یک جمله، بطور همزمان نیز در آثار وی بسیار یافت می شود. این بررسی نشان می دهد که با وجود متفاوت بودن دوره زمانی و زن بودن شاعر، متن ادبی بررسی شده، همانند متون ادبی دیگر بزرگان ادب فارسی، تمایل بیشتری به کاربرد جمله های پرسشی در معنای ثانویه دارد و بافت ادبی ظرفیت استفاده از جمله پرسشی در معانی ثانوی را تشدید می کند.
۱۸.

بررسی رابطه نواحی جغرافیایی و تنوع گویش گیلکی در استان گیلان (مطالعه موردی شهرهای رشت و صومعه سرا)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مهندسی جغرافیایی سرزمین دوره سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۶) 151 - 162

کلید واژه ها: نواحی جغرافیایی گویش گیلکی رشت صومعه سرا استان گیلان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۵ تعداد دانلود : ۱۱۴
هر ناحیه جغرافیایی، علاوه بر تفاوت های فرهنگی، آب و هوایی، شیوه های زندگی و مسایل زیست محیطی، در گویش و زبان محلی خود نیز متنوع است. اهالی شهرهای رشت و صومعه سرا در مرکز و غرب استان، گویش و گونه محلی خود را به کار می برند که به لحاظ ویژگی های زبان شناختی متفاوت است. مقاله حاضر با هدف بررسی ارتباط بین نواحی جغرافیایی و تنوعات گویش گیلکی در شهرهای رشت و صومعه سرا انجام گرفته است. در این پژوهش تلاش گردید تا نشان داده شود در نواحی مختلف جغرافیایی، تفاوت های گویشی وجود دارد. به این منظور داده های رایج گیلکی از گویشوران گیلک زبان و صحبت هایشان در دو شهر فوق جمع-آوری گردید. بررسی داده ها در این پژوهش نشان داد که گویش های گیلکی نواحی مختلف جغرافیایی تفاوت هایی با یکدیگر دارند. نتایج حاکی از آن است که در نواحی مختلف جغرافیایی، تنوعات گویشی به لحاظ آوایی، دستوری و نحوی مشاهده می شود. لذا از این مطالعه این نتیجه حاصل شد که ناحیه جغرافیایی به عنوان یکی از متغیر های غیر زبانی سبب گوناگونی گویشی می شود اما زبان فارسی در مقام زبان معیار و زبان غالب در جامعه بر تنوعات گویشی و بخصوص گیلکی تأثیر بسزایی دارد.
۱۹.

بررسی آرایش سازه ها و ارتباط آن با ساخت اطلاع در گویش گیلکی لاهیجانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان شناسی و گویش های ایرانی سال ۵ بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۶) 195 - 225

کلید واژه ها: آرایش سازه ساخت اطلاع گویش گیلکی -لاهیجانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵ تعداد دانلود : ۶۶
پژوهش حاضر ترتیب سازه های اصلی و عملکرد مبتدا و کانون را با تأکید بر نگاه گفتمانی به نقش هایی مانند گوینده، شنونده، صحنه گفتمان و زمینه کلامی در گویش لاهیجانی بررسی می کند. این بررسی در چارچوب پیشنهادی ارتشیک شایر (2007) و ویلی (1997) به موضوع می پردازد. هدف این پژوهش، تعیین ترتیب سازه در گویش لاهیجانی و چگونگی تعامل آن با ساخت اطلاع است. مکالمات گویشوران بومی به مدت هشت ساعت ضبط و جمعاً 800 جمله گردآوری شد. گویش گیلکی لاهیجانی گویشی است فعل پایان که بیش ترین فراوانی SOV (صورت بی نشان) را نشان می دهد. ترتیب سازه ها آزاد و جزو زبان های غیرترتیبی است. چهار نوع مبتدای صحنه (پنهان در بافت)، دائمی/ موقت، چندتایی و تهی در این گویش شناسایی شدند. برای تعبیر جملات، حضور حداقل یک مبتدا برای تفسیر جمله الزامی است. مبتداها، اطلاعاتی هستند که می توانند هم در ابتدا و هم در انتهای جملات ظاهر شوند. همچنین دو نوع کانون تقابلی و محدود شناسایی شدند. بافت و شرایط کلامی، مبتدا یا کانون بودن را تعیین می کنند؛ پس هم مبتدا و هم کانون می توانند تقابلی باشند. گویش لاهیجانی (در شکل نشان دار خود) هم دارای ترتیب سازه آزاد و انعطاف پذیر و هم دارای ساخت اطلاع آزاد و انعطاف پذیر است که در آن عوامل نحوی و ساخت اطلاع توسط نیت کاربردی گوینده جابه جا می شوند. بنابراین می توان نتیجه گرفت که عامل اصلی برای این جابه جایی و انعطاف پذیری در جملات نیت کاربردی گوینده است.
۲۰.

بررسی چندمعنایی افعال کنشی «خواردن»، «شوردن» و «نیشتن» در گویش کردی کلهری بر اساس معنی شناسی شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان شناسی و گویش های ایرانی سال ۶ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۹) 101 - 132

کلید واژه ها: چندمعنایی فعل کنشی گویش کردی کلهری معنی شناسی شناختی نظریه سرنمون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷ تعداد دانلود : ۸۶
چندمعنایی از آشناترین مفاهیمی است که در مطالعات معنی شناسی به آن پرداخته می شود و آن را شرایطی معرفی می کنند که یک واحد زبانی از چند معنی برخوردار شود. پژوهش پیش رو به مطالعه چندمعنایی افعال «خواردن» /xwârdǝn/ «شوردن» /šurdǝn/ «نیشتن» /ništǝn/  به عنوان افعال کنشی در گویش کردی کلهری با رویکرد معنا شناسی شناختی می پردازد. گردآوری داده ها به شیوه کتابخانه ای-میدانی صورت می گیرد. پیکره زبانی مورد استفاده در این پژوهش شامل جملات رایج، ضرب المثل ها و آثار شاعران کردی کلهری است. با بررسی داده ها بر مبنای مفاهیم معنی شناسی شناختی، برای فعل «خواردن» 34 معنا، برای فعل «شوردن» هشت معنا و برای فعل «نیشتن» 13 معنا شناسایی شد. روابط معنایی در ساختار این افعال مورد بررسی قرار گرفت و باهم آیی افعال کنشی با اعضای بدن در هر سه فعل کنشی کردی کلهری دیده شد. باهم آیی این افعال با اجزای ضروری اعم از (اعضای بدن یا کلمات خاص گویش کردی کلهری) در انتقال معنای افعال تاثیر بسزایی دارد. باهم آیی افعال کنشی مورد نظر با عضو «سر» معنای مشترکی ندارند؛ به بیانی دیگر واژه سر در باهم آیی «خواردن» معنایی متفاوت از باهم آیی سر با «شوردن» دارد. بر این اساس باهم آیی فعل کنشی نیز در معنای عضو بدن  تاثیر دارد که به همراه آن به کار می رود. باهم آیی عضو «دست» در «نیشتن» و «شوردن» نیز معانی متفاوتی دارد. در میان این سه فعل، «خواردن» بیش ترین تعداد معانی و بیش ترین کاربرد اصطلاحی را دارد. از لحاظ باهم آیی با اعضای بدن فعل «نیشتن» بیش ترین تعداد، پس از آن فعل «شوردن» و «خواردن» کم ترین تعداد را به خود اختصاص داده است. 

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان