حسین آقاجانی

مفاهیم و معانی، بنیادی ترین ساحت هر پدیده را شکل میدهند. معنایی که نظریه پردازان و کنشگران اجتماعی برای طلاق قائل هستند، بعدی پراهمیت از ساختار این پدیده بشمار می آید. این مقاله با اتکاء به الگوی روش شناختی در قالب روش شناسی بنیادین، پارادایمی و کاربردی مبتنی بر مفروضات پارادایم پدیدارشناسی، به شیوه استقرایی و کیفی و با استفاده از روش پدیده نگاری به مطالعه معنای طلاق در بستر اندیشه و نگرش زنان مطلقه پرداخته است. براساس روش های نمونه گیری گلوله برفی و هدفمند با 64 نفر از زنانی ساکن کلانشهر تهران که بین سالهای98-1384شمسی طلاق گرفته اند، مصاحبه عمیق انجام یافت. نتایج تحقیق حاکی از آن است که پدیده طلاق بمثابه یک امر چندمعنایی، مشتمل برساحت های اخلاقی–عاطفی، خانوادگی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی است. نوشتار حاضر با تکیه بر سیالیت معنای طلاق بیان میکند که زنان مطلقه از یک ذهن خالی نسبت به مساله و پدیده طلاق برخوردار نبودند بلکه جهان فکری آنها مملو از آگاهی و معانی پیرامون پدیده طلاق بوده است.

تامین اجتماعی مهاجران و اتباع پس از ورود به جامعه ایران، چالشهای برای آنها و سازمان تامین اجتماعی ایجاد کرده است.ازاین رو، مطالعه حاضرباهدف بررسی چالشهای تامین اجتماعی اتباع در غرب تهران انجام گرفته است.روش تحقیق کیفی و جامعه مورد مطالعه کلیه اتباع مراجعه کننده به اداره کل تامین اجتماعی غرب تهران بزرگ بودند.افراد نمونه به شیوه «هدفمند»و«نظری» انتخاب شدند که بعد از مصاحبه با 50 نفر از آنها اشباع نظری حاصل شد.با تحلیل داده ها و تجزیه داده ها،425 کد اولیه،97 مقوله فرع و 14مقوله اصلی استخراج شد.پدیده محوری«فقر دانشی از قوانین و خدمات» تامین اجتماعی است.شرایط علی حاکم بر پدیده محوری»سلب امتیازات حقوق کارگری/کارفرمایی،سستی منزلت شغلی و ابهام در وضعیت ماندگاری» هستند. زمینه های موجود نیز «ناهمسانی در ارائه خدمات بیمه ای، ضعف تمکن مالی اتباع و سختگیری قوانین مهاجرتی» هستند که تحت تاثیر شرایط مداخله گرِ «ضعف ارزیابی/عملکرد سازمان تامین اجتماعی، حس فرودستی و خودپنداره منفی تبعه بودن و سیاست-زدگی ارزیابی های کارشناسانه» پدیده محوری را متاثر می سازند. راهبردهای اتخاذه شده از سوی اتباع، «ارتباطات و کنش های هم-ارز و سیاست امنیت بقاء» هستند که با پیامدهای همچون «انطباق ناپذیری اتباع/قوانین، یکسان انگاری حمایت و تامین اجتماعی و هویت بخشی به اتباع» همراه هستند. نتایج این مطالعه نشان می دهد که توجه به ارزیابی/عملکرد سازمان های ذیربط در جهت رفع تبعیض نسبت به اتباع و ارائه بسته های دانشی به منظور ارتقای آگاهی آنها از حقوق و مقررات تامین اجتماعی می تواند بخشی از چالش های آنها را رفع کند.

استان خراسان رضوی با حدود 456 نقطه گردشگری تاریخی، طبیعی و مذهبی یکی از مناطق جاذب گردشگری کشور است. وجود این جاذبه ها نیازمند توجه و برنامه ریزی است.لذا لازم است با برنامه ریزی از ظرفیتها متناسب با ویژگیهای هر منطقه در جهت توسعه استان استفاده شود.در این نوشتارمنطقه بندی گردشگری خراسان رضوی با توسعه مدل گان(1979) و بهره گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی ارایه شده است.در این فرایند، ابتدا جاذبه های گردشگری استان شناسایی و نقشه های توزیع فضایی آن تهیه شد.پس از آن انواع جاذبه ها در 9 شاخص دسته بندی و بر اساس مدل گان ارزشگذاری ودر نهایت با مدل تحلیل سلسله مراتبی ((AHP استان خراسان رضوی منطقه بندی گردشگری گردید. براساس تقسیمات سیاسی بالاترین امتیاز برخورداری از جاذبه ها با استفاده از تابعZonal Statistics در ArcGIS به ترتیب شهرستان سبزوار، مشهد و نیشابور اختصاص داشت. این طبقه بندی در نهایت براساس وسعت هر یک از شهرستان ها استاندارد و جایگاه واقعی شهرستانها بدست آمد و شهرستانهای بینالود و مشهد بالاترین امتیاز برخورداری از جاذبه ها را براساس مدل به خود اختصاص دادند. علاوه بر این دسته بندی یک منطقه بندی از استان با بهره گیری از تابع Region Group و براساس مجموع ارزش جاذبه ها در پنج پهنه جهت تدوین استراتژی و برنامه های متناسب با آن انجام گرفت.

شهر مشهد با 8 پهنه عمده، شامل 42 محله حاشیه نشین، براساس آمار 1385 دارای 804000 نفرجمعیت و 6354 هکتار وسعت است که به ترتیب 33 و 22 درصد از جمعیت و وسعت شهر مشهد را در بردارد. ارزیابی شاخص های بهداشتی درمانی در این مناطق حاکی از وضعیت بسیار نامطلوب آن است. به گونه ای که سرانه تخت بیمارستان 8040، داروخانه 16090، داروخانه شبانه روزی و پایگاه اورژانس 134079 و درمانگاه 73174 نفر است. با توجه به وسعت بالا و تعدد محلات، تعیین برنامه زمان بندی اجرایی به منظور توسعه و تجهیز خدمات درمانی در این محلات ضروری است. اولویت بندی محلات براساس نیاز آنها به خدمات درمانی گامی مهم در خصوص تحقق این هدف است. براین اساس در این مطالعه با طرح این فرضیه که، به نظر می رسد اولویت محلات حاشیه نشین شهر مشهد از نظر بهره مندی و توسعه خدمات بهداشتی درمانی با یکدیگر متفاوت است، با استفاده از روشهای مبتنی بر سیستمهای پشتیبانی فضایی چند معیاره (MC-SDSS) و ترکیب آن با سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و بهره گیری از شاخص های جمعیت و فاصله به خدمات درمانی، این مهم به انجام رسیده است. مزیت این روش تلفیق روشهای آماری با سیستم اطلاعات جغرافیایی و فضایی کردن نتایج است. یافته ها نشان می دهد که محلات حاشیه نشین شرایط نامناسبی را از نظر دسترسی به خدمات بهداشتی درمانی دارند و در بین این محلات، محله گلشهر، شهرک شهید رجایی و بازه شیخ دارای اولویتهای نخست نیاز به خدمات بهداشتی درمانی در شهر مشهد می باشند. لذا جهت ارتقای شرایط بهداشتی درمانی محلات ضرورت اتخاذ رویکردهای کوتاه مدت (تدوین طرح جامع توسعه خدمات بهداشتی درمانی محلات حاشیه نشین) و میان مدت (احداث فضاهای مورد نیاز نظیر بیمارستان و درمانگاه شبانه روزی) ضروری است

شغل مددکاری اجتماعی به دلیل ماهیت حرفه ای خود، طاقت فرسا و دارای استرس و چالش های فراوان است، طوری که کیفیت زندگی آن ها را تحت تأثیر قرار می دهد. لذا؛ حفظ و ارتقاء تاب آوری آن ها توسط مدیران جامعه مهم است. هدف تحقیق حاضر، «نقش رابطه انسجام و اعتماد اجتماعی بر تاب آوری مددکاران اجتماعی در زمان بحران» بوده است. روش پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر گردآوری توصیفی از نوع  پیمایش و جامعه آماری تحقیق شامل کلیه مددکاران اجتماعی بیمارستان های شهر اهواز، مازندران، کرمانشاه، لرستان، تهران، کرمان و تبریز درمجموع 413 بیمارستان دولتی و خصوصی دو (2) بیمارستان در هر شهر انتخاب شد و بر روی آن بیمارستان های منتخب در این شهرها پژوهش صورت گرفت. و روش نمونه گیری از نوع طبقه ای و تصادفی خوشه ای ساده و حجم نمونه از جدول کرجسی و مرگان یا از آزمون کوکران انتخاب کردید که شامل 204 نفر از مددکاران اجتماعی بود. ابزار گردآوری اطلاعات در این تحقیق از دو پرسشنامه استاندارد استفاده می شود، اول پرسشنامه تاب آوری کونور و دیویدسون (CD-RISC) که روایی و پایایی آن در تحقیقات دیگر سنجیده شده است و دوم پرسشنامه سرمایه اجتماعی است. تجزیه و تحلیل پژوهش نشان داد که مقدار ضریب همبستگی اعتماد اجتماعی برابر 306/0 و سطح معنی داری 000/0، و مقدار ضریب همبستگی انسجام اجتماعی و سطح معنی داری آزمون در کل نمونه برابر 305/0 و 000/0 است. با توجه به مقدار مثبت ضریب همبستگی می توان گفت بین دو متغیر انسجام و اعتماد اجتماعی با تاب آوری مددکار اجتماعی همبستگی مثبتی وجود دارد. میانگین متغیر سرمایه اجتماعی، بیشترین سطح سرمایه اجتماعی مربوط به شهر تهران و کمترین سطح سرمایه اجتماعی مربوط به شهر تبریز بود. میانگین متغیر تاب آوری، بیشترین سطح تاب آوری مربوط به شهر کرمان و کمترین سطح تاب آوری مربوط به شهر اهواز بود.

توسعه شهرنشینی متناسب با محیط زیست موضوعی مهم برای پایداری است. درک درست رابطه بین شهرنشینی و محیط زیست برای توسعه هماهنگ هر دو سیستم بسیار ضروری است. در دهه های اخیر گسترش شهرنشینی و زیرساخت های انسان ساخت بدون توجه به منابع محیط زیست رو به افزایش بوده است که باعث آثار فراوانی از قبیل کاهش منابع و آلودگی های محیط زیستی شده و آینده توسعه پایدار استان را به شدت تهدید کرده است. در این مطالعه تعادل بین زیرسیستم های شهرنشینی و محیط زیست با استفاده از مدل درجه هماهنگی دوگانه در شهرستان های استان خراسان رضوی بررسی و رتبه بندی شهرستان ها بر اساس امتیاز درجه هماهنگی دوگانه انجام شد. بر اساس امتیاز شهرستان ها، در هر زیرسیستم، شهرستان ها در چهار منطقه 1. فشار شهرنشینی؛ 2. فشار محیط زیستی؛ 3. فشار دوگانه؛ 4. عدم فشار تقسیم و رابطه بین درجه هماهنگی دوگانه و مناطق با یک دیگر مقایسه شده است. نتایج نشان می دهد شهرستان های گناباد (0.66) و درگز (0.62) به ترتیب بالاترین امتیاز تعادل را به دست آورده و در دسته تعادل اولیه قرار گرفته اند. شهرستان های خوشاب (0.36)، مه ولات (0.38)، داورزن (0.39) به ترتیب پایین ترین وضعیت تعادل را داشته و در دسته عدم تعادل متوسط جای گرفته اند؛ درحالی که اکثر شهرستان های قرارگرفته در مناطق فشار دوگانه و فشار زیست محیطی در دسته عدم تعادل کم واقع شده اند و اکثر شهرستان های واقع در مناطق عدم فشار و دارای فشار شهرنشینی در دسته نزدیک به تعادل جای گرفته اند. به طور کلی بر اساس محاسبات انجام شده درجه هماهنگی دوگانه از منطقه فشار دوگانه به منطقه دارای فشار زیست محیطی و بعد از آن منطقه دارای فشار شهرنشینی و در انتها منطقه عدم فشار در حال افزایش بوده است.

وجود پارک و فضای سبز از عناصر اکولوژیکی کلیدی در جهت بهبود کیفیت زندگی شهری محسوب میشوند. با این وجود، فضاهای سبز در بین مناطق شهر در ابعاد کمی و کیفی به دلیل عوامل مختلف اجتماعی-اقتصادی و فرهنگی غالبا نامتوازن توزیع شده اند. از این رو، برنامه ریزان شهری به ابزارهای مؤثر برای ارزیابی و تحلیل فضاهای سبز در میان مناطق شهر نیاز دارند. رایج ترین شاخص مورد استفاده در ارزیابی فضای سبز، شاخص مساحت کل فضای سبز به جمعیت کل می باشد، با این حال این شاخص، اطلاعاتی در مورد نحوه توزیع فضای سبز در سطح شهر یا مناطق شهری و همچنین اثرات اکوسیستمی و اکولوژیکی آن به صورت کاملی ارائه نمی دهد که نیازمند بررسی ابعاد جامع تر با استفاده از سنجه های جدید می باشد. هدف این مطالعه ارائه ابزارهایی برای ارزیابی جامع تر فضای سبز در یک چارچوب چند بعدی درکلان شهر مشهد است. بدین منظور ابتدا به شناسایی یک مجموعه شاخص در سه بعد کمی(سرانه، درصد فضای سبز)، کیفی(میانگین اندازه، درصد فضای سبز بیشتر از 0.5 هکتار، تراکم، میانگین فاصله اقلیدسی نزدیک ترین همسایه) و دسترسی(شاخص تجمع، شاخص شکل هندسی، درصد جمعیت با فاصله 100 و 300 به فضای سبز) با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، نرم افزار فرگستس جهت ارزیابی وضعیت فضای سبز در مناطق 17 گانه شهر مشهد می پردازد. نتایج نشان می دهد منطقه 17، 6 و 7 به ترتیب دارای وضعیت مطلوبی به لحاظ شاخص های مورد بررسی دارند و مناطق کم برخوردار 15 و 16 که بدون برنامه رشد کرده اند، بدترین وضعیت توزیع فضایی پارک ها را در میان مناطق شهر مشهد داشته اند.

هنگامی که نیازهای چندگانه چندین کاربری زمین در فضا همپوشانی داشته باشند و نتوان آن ها را هماهنگ کرد، احتمال ایجاد تعارض اراضی وجود دارد. توسعه شهرنشینی در محدوده مجموعه شهری مشهد فضاهای زیست محیطی با کیفیت را اشغال کرده و منجر به تکه تکه شدن اراضی کشاورزی و زیست محیطی و کاهش کیفیت آن ها شده است. شناسایی و حل تعارضات کاربری زمین برای استفاده منطقی از منابع زمین و دستیابی به پایداری ضروری است. این پژوهش به بررسی تعارضات اراضی از منظر تناسب کاربری پرداخته است. بدین منظور تناسب اراضی با استفاده از روش تحلیل ارزیابی چندمعیاره با استفاده از شاخص های طبیعی، مکانی، برنامه ریزی و منابع آبی برای سه کاربری کشاورزی، اکولوژیکی و مسکونی در سه طبقه زیاد، متوسط و کم ارزیابی شده و بر اساس ترکیب تناسب سه کاربری با استفاده از مدل پیشنهادی، شدت تعارضات در سه طبقه و نوع تعارضات در دوازده طبقه تشخیص داده شده است. در ادامه احتمال تغییرات اراضی با توجه به نوع و شدت هر تعارض بیان شده است. در مجموع نتایج نشان می دهد: درصد مساحت اراضی با تناسب بالای اکولوژیکی نسبت به دو کاربری دیگر کمتر بوده است، همچنین تناسب اراضی اکولوژیک از مرکز محدوده به سمت پیرامون با افزایش ارتفاع بیشتر شده و تناسب اراضی برای کاربری مسکونی با دور شدن از شهرها و جاده ها کاهش پیدا می کند، بیشترین درصد اراضی مجموعه شهری مشهد در معرض تعارض بالقوه و با شدت متوسط تعارض قرار دارد، بیشترین نوع تعارضات مربوط به دو نوع تعارض شدید و متوسط اراضی کشاورزی و مسکونی بوده است.

هدف:  این پژوهش با هدف بهبود وضعیت پارک ها و فضای سبز شهر مشهد سعی دارد کمبودهای فضای سبز را تحلیل نموده و معیارهای تأثیرگذار در مکان یابی پارک ها را مشخص نماید.روش و داده: نوع تحقیق توصیفی - تحلیلی و روش مطالعه مدل DPSIR است. روش جمع آوری اطلاعات اسنادی و میدانی بوده و پس از ارزیابی وضعیت فعلی و شناخت کمبودها با استفاده از مدل DPSIR، نیروهای محرکه، فشارها، وضعیت، اثر و پاسخ مشخص شده و ده معیار جهت مکان یابی بهینه استخراج گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از SDSS و GIS استفاده شده است.یافته ها: یافته ها نشان می دهد تنها 22 درصد ساکنان در هم جواری مناسب با پارک ها هستند. علاوه بر این همه پارک های موجود، هم جوار با کاربری های سازگار (آموزشی و فرهنگی) نیستند و تنها 36 درصد آن ها در هم جواری مناسب قرار گرفته اند. از نظر دیدگاه جدید، فضای سبز علاوه بر مکانی برای بازده اکولوژیکی، مکانی برای بازده اجتماعی نیز هست، لذا سرانه واقعی آن برابر 4.17 مترمربع بوده که بسیار متفاوت با سرانه ذکر شده از سوی شهرداری (14.16 مترمربع) است.نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد که نیروهای محرکه شامل تراکم جمعیت، توسعه برنامه ریزی نشده شهر، تغییر کاربری و ضعف قوانین شهرسازی بوده و فشارهای وارد بر محیط زیست شهری شامل افزایش تراکم ساختمانی، تغییر الگوی زندگی، مناطق حاشیه نشین و فرسوده و وجود بیش از 25 میلیون زائر سالانه است. از آثار این کمبود نیز می توان به تخریب کیفیت اکولوژیک، کاهش زیباشناختی محلات و افزایش آلودگی هوا، کاهش حس تعاملات اجتماعی و کاهش نشاط اجتماعی اشاره کرد.نوآوری، کاربرد نتایج: جنبه نوآورانه این مقاله تلفیق مدل DPSIR  و اصول الگوی تخصیص کمینه فاصله است. بنابراین این تحقیق پا را یک قدم فراتر نهاده و پس از ارزیابی وضعیت محیط زیست شهر مشهد از طریق مدل DPSIR و ارائه پاسخ ها، آن ها را به صورت راه حل هایی برای حل مشکلات در قالب نقشه های GIS از پارک های پیشنهادی در مناطق مختلف ارائه می دهد.

امروزه اینترنت به عنوان رسانه ای قدرتمند در اختیار صنعت گردشگری است و باید اذعان داشت که این صنعت، هم اکنون یکی از مهم ترین صنایعی است که تحت تأثیر تحولات فناورانه و انقلاب اطلاعاتی قرار دارد و فرایند ایجاد و تبادل روزافزون اطلاعات در آن، روز به روز توسعه بیشتری یافته است. فناوری اطلاعات و ارتباطات، یک روش نوین ارتباطی و انقلابی در بازاریابی مقاصد گردشگری است. این فناوری با شکستن محدودیت های رسانه های سنتی و عبور از مرزهای جغرافیایی به طور موثرتر و با سرعت بیشتری به نشر اطلاعات می پردازد. در این مقاله وضعیت تبلیغات اینترنتی جاذبه های گردشگری درشهرستان مشهد ارزیابی و نقش هریک از متولیان گردشگری در خصوص معرفی و اطلاع رسانی جاذبه ها از طریق اینترنت تعیین گردید. متولیان سایت های گردشگری در پنج گروه شامل اشخاص، دانشنامه آزاد، سازمان های متولی گردشگری، دستگاه های غیرمتولی، هتل ها، آژانس های مسافرتی و مراکز خدمات گردشگری طبقه بندی شده اند. ابتدا تعداد 17 جاذبه از مهم ترین جاذبه های گردشگری شهرستان مشهد از مجموع 122 جاذبه مختلف انتخاب شد. سپس به شناسایی و جست وجوی هریک از وب سایت ها یا وبلاگ های مرتبط با جاذبه های گردشگری (حدود 100 هزار لینک) و تحلیل آن ها منطبق بر تعدادی از شاخص ها در ابزار تحلیلی الکسا، درمجموع هفت شاخص اقدام شد. نتایج مقایسه مجموع سایت های منتخب داخلی با مجموع سایت های منتخب خارجی نشان داد که سایت واتیکان با 37719 لینک بالاترین رتبه، به لحاظ تعداد لینک و سایت حرم امام رضا (ع) دارای بیشترین میانگین زمان بازدید (8:56 دقیقه) در بین سایت های بررسی شده است. علاوه بر رتبه های پایین سایت های داخلی در بین سایت های مقایسه شده، سهم متولیان دولتی بخش گردشگری حدود سه درصد در اطلاع رسانی است.

بررسی وضعیت نابرابری در نواحی جغرافیایی همواره یکی از مهم ترین دغدغه های محققان در حوزه ی مطالعات شهری و منطقه ای است. این نابرابری و عدم توازن در بین مناطق، نتیجه ی وجود عوامل مختلفی مانند منابع طبیعی، موقعیت جغرافیایی، نیروی انسانی و به ویژه سیاست گذاری های دولتی است. مطالعات منطقه ای به ویژه در مقیاس کلان یکی از راه های کشف نابرابری ها و تصمیم گیری مناسب برای کاهش آن ها در ایجاد توازن بین مناطق است. هدف این نوشتار بررسی و تعیین توازن، توسعه یافتگی و تعارض در شهرستان های استان خراسان رضوی و رتبه بندی آن ها به لحاظ میزان برخورداری از شاخص های مختلف توسعه است. این تحقیق از نوع کاربردی و از لحاظ روش شناسی، توصیفی-تحلیلی است که در آن با استفاده از مدل هایMACBETH  و MOORA و نرم افزار Arc GIS اقدام به رتبه بندی در مقیاس شهرستان ها شده است. جهت تعیین توازن و تعارض توسعه، 39 متغیر در قالب شش دسته شاخص اجتماعی-سلامت، فرهنگی-تفریحی، زیربنایی، اقتصادی، مخاطرات طبیعی و زیست محیطی جمع آوری و تحلیل شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که شهرستان باخرز، مشهد و بجستان به ترتیب رتبه ی اول تا سوم و شهرستان های سرخس، رشتخوار و زاوه نیز به ترتیب در رتبه های پایین با فاصله ی زیاد از هم قرار گرفته اند. بیشتر شهرستان های دارای توازن در شرق و مرز شرقی و جنوب شرقی استان قرار دارند. همچنین اکثر شهرستان ها تنها در شاخص های طبیعی یا زیرساختی توسعه یافته محسوب می شوند و به جز چند شهرستان بجستان، گناباد و نیشابور در سایر شهرستان ها تعارض در هر دو بخش مشاهده می شود. لذا به منظور جبران این نابرابری ها و عدم تعادل ها ضروری است که در سیاست گذاری های توسعه ی منطقه ای توجه ویژه ای برای کاهش شکاف توسعه بین مناطق توسعه یافته و کمتر توسعه یافته صورت پذیرد و توازن توسعه ای تقویت گردد.

رشد سریع شهرنشینی و تبعات آن باعث افزایش اثرات مخرب زیست محیطی، عدم تعا دل های اجتماعی و اقتصادی در بسیاری از شهرها و به ویژه کلان شهرها گردیده است. کلان شهر مشهد یکی از این شهرهاست که تحت تأثیر فرآیند رشد سریع، دچار نابرابری در برخورداری از امکانات و فشار بر منابع زیستی است. هدف این مقاله، بررسی شاخص های شهر پایدار در ابعاد مختلف پایداری شهری است. شاخص های شهر پایدار در شش بُعد و 53 متغیر از طریق پرسشنامه و اطلاعات نقشه ای در مقیاس محله ای شناسایی و مشخص گردید. سپس با استفاده از روش ترکیب خطی وزنی (WLC) میزان پایداری محلات شهر با انجام مقایسات زوجی با روش AHP < /span> وزن دهی و رتبه بندی شد. علاوه بر رتبه بندی، محلات بر اساس بیش ترین شباهت درونی و بیش ترین تفاوت بین گروهی با استفاده از تابع Grouping Analysis محلات در 7 دسته ی (خوشه) همگن طبقه بندی گردید. به طورکلی از میزان پایداری در بیش تر ابعاد از مرکز شهر به سمت محلات پیرامون کاسته می شود. بالاترین سطح پایداری در مقیاس محلی در محلات کوی دکتری، گوهرشاد، ارشاد، ولیعصر است. منطقه ی یک با چهار محله، بیش ترین تعداد محلات با پایداری بالا را در خود دارد. محلات کنه بیست، کشاورز، دروی، شهید معقول از پایین ترین سطح پایداری در بین محلات برخوردارند. منطقه ی پنج نیز با چهار محله، بیش ترین تعداد محلات ناپایدار را در بین مناطق شهری دارد.

در شهرهای امروزی سکونتگاه های غیررسمی مسائل بیشماری را پیش روی مدیران شهری قرار دادند. کلانشهر مشهد نیز از این قاعده مستثنی نیست. افزایش هزینه های زندگی شهری، مهاجرپذیری و جمعیت بالای ساکنان در حریم، این کلانشهر را با خطر ایجاد حاشیه ای گسترده و جدید در کنار حاشیه فعلی و به تبع آن چالش های پیچیده تر در آینده مواجه کرده است. هدف اصلی مطالعه حاضر شناسایی پیشران های کلیدی و تدوین سناریوهای آینده سکونتگاه های غیررسمی در پهنه استان خراسان رضوی و شهر مشهد است. شناخت وضعیت آینده و تدوین سناریوهای پیش روی سکونتگاه ها در چارچوب برنامه ریزی با رویکرد آینده نگری و آمایش سرزمین یکی از رویکردهای جامع نگر در برنامه ریزی منطقه ای است. پرداختن به عوامل موثر بر آینده سکونتگاه های غیررسمی با تعیین نقش سایر سکونتگاه های استان موضوعی است که در سایر پژوهش های مشابه کمتر مورد توجه قرار گرفته است. روش شناسی مورد استفاده مطالعه توصیفی-تحلیلی بوده و اطلاعات به کمک پرسشنامه جمع آوری و به کمک نرم افزار میک مک تحلیل شدند. جامعه آماری شامل 30 نفر از اعضای هیات علمی و کارشناسان خبره دستگاه های اجرایی مرتبط با سکونتگاه های غیررسمی در مشهد می باشد. یافته های مطالعه به 5 عامل "قوانین، برنامه و سیاست های سطح ملی"، "نظارت و مدیریت یکپارچه و اولویت نهادهای متولی محلی"، "خشک سالی و فعالیت های کشاورزی"، "بیکاری" و "تورم" به عنوان عوامل کلیدی مؤثر بر آینده سکونتگاه های غیررسمی می پردازد. نتایج نیز بیانگر آن است که در حالت های مختلف سناریو عوامل اقتصادی و مدیریتی بیشترین تاثیر را در آینده سکونتگاه های غیررسمی کلانشهر مشهد و تحولات سایر سکونتگاه های استان به همراه دارند.