اسدالله آزاد

در این مقاله عملکرد و نقش انجمن کتابداری ایران از دیدگاه اعضای آن، بر مبنای چهار شاخص «هویت، انسجام، مشروعیت و مقبولیت درونی بررسی شد و مشخص گردید که انجمن در این زمینه ها، موفقیت نسبی داشته است». همچنین، روشن گردید که بین آرای اعضای پیوسته، وابسته و دانشجویی دربارة عملکرد انجمن تفاوت محسوسی وجود ندارد و با بهبود عملکرد انجمن در سه شاخص نخست، مقبولیت درونی انجمن افزایش مییابد

کتابخانه، نظامی باز است که عناصر و ساختار فرایند ارتباط را در بخشهای مختلف و نیز در کلیّت آن می­توان مشاهده­کرد. بررسی کتابخانه از وجه ارتباطی، به شناخت نقاط قوّت و ضعف آن کمک کرده و به ارائه بهتر خدمات می­انجامد. در این مقاله، بر اهمیت توجه به وجوه ارتباطی کتابخانه، تعریف ارتباطات، تعیین دامنه و شمول آن تأکید گردیده و ضمن بررسی اجمالی مدلها و نظریه­های ارتباط، عناصر و ساختار ارتباط در کتابخانه به عنوان یک نظام باز تعیین و تشریح شده و در نهایت بر اساس این عناصر و ساختار، یک مدل ارتباط در کتابخانه پیشنهاد و چند کارکرد و فایدة آن مطرح گردیده است

درون‌مایهء  اصلی این مقاله، توجه عام به بهره‌وری، به منزلهء عاملی اجتناب‌ناپذیر در ادامهء بقا و توسعهء فعالیت‌های مؤسسه‌ها، و رشد و توسعهء اقتصاد ملی است و از این پدیده به عنوان معیار بهبود وضع اقتصادی، در سطوح مختلف یاد می شود. آن گاه، با عنایت به بهره‌وری در اطلاع‌رسانی، به منزلهء پدیده‌ای خدماتی، عوامل اصلی دخیل در رشد بهره‌وری، تعریف سادهء  این مساله، راه‌های نشان دادن بهره‌وری و نسبت‌های افزایش آن، ضوابط اندازه‌گیری بهره‌وری، رضایت مشتری و سطوح آن‌ها، نیازهای دو دسته مشتری – برونی و درونی – ویژگی‌های داده‌ها یا بازده، عوامل ایجاد مقیاس ‌های بهره‌وری و شیوه‌های نگرش به بهره‌وری در جوامع مختلف، برشمرده شده است.

اصول اخلاقی به قوانین کمال انسان و خیر را تحقق بخشیدن مربوط است و در نتیجه در هر حرفه‌ای به مجموعهء احکام ارزشی ‌و ‌تکالیف ‌رفتار و سلوک، ‌و فرمان‌هایی برای عمل بستگی دارد. در رشته و حرفهء کتابداری و اطلاع‌‌رسانی، تلاش‌هایی برای مشخص‌‌کردن اصول اخلاقی به عمل آمده است. بر‌شمردن اصول اخلاقی و رعایت آن‌ها در امور پژوهش، تدریس و کار اطلاع‌رسانی‌نخستین گام‌های برداشته‌شده در این زمینه است. برخی صاحبنظران این رشته، مسائل اخلاقی مربوط به تولید، اشاعه و کاربرد اطلاعات را مهم پنداشته و برشمرده‌اند.‌خبرگانی دیگر، مسائل اخلاقی و رعایت اصول آن را به دو بخش عمده – مسائل اخلاقی کلان و مسائل اخلاقی خرد – تقسیم کرده‌اند و اجرای قوانین اصولی اخلاقی را بیش‌تر بر عهدهء تولیدکنندگان پایگاه‌ها و بانک‌های داده‌ها، میزبانان اطلاعاتی ‌و ‌ارتباطات دوربردی‌ که در خدمت اطلاع‌رسانی همگانی است دانسته‌اند. در این نوشتار از «باید» و «نباید»‌های مرتبط با ضرورت‌ها، و مصالح‌ کنونی و آتی اطلاع‌رسانی سخن می‌رود تا نشان دهد چگونه ادامهء این خدمت می‌تواند به هدف غایی »انسان‌کامل‌شدن« بینجامد و راهنمای عمل و هدایتگر رستگاری شود.

انسان این روزگار و دولت های بهبود بخش ناظر بر رفاه همگان، دیگر تاب تحمل نابرابری های سرسام آور و تباه کننده و تنگناهای تحمیلی و محرومیت آفرین زاده بی خبری و نادانی ملت ها را ندارد و به آسانی به این گونه بی عدالتی ها تن در نمی دهد. اینک دیگر کشورهای به اصطلاح پیشرفته و رو به رشد به این تنیجه رسیده اند که در عصر دانش و اطلاعات، پیشرفت علمی و فنی بدون اطلاعات میسر نمی شود و ظرفیت توانایی بشر در امر به کارگرفتن علوم و فناوری و اطلاعات، منبع قدرت و عاملی مؤثر در راه رسیدن به ثروت های مادی و رفاه اجتماعی است. بی تردید، زندگی در عصر فناوری بدون برخورداری از اندک اطلاعی درباره فناوری های فراگرد ما مخاطره آمیز است و از این نظر اطلاعات برای آگاهی و هشیاری ما الزامی است. این سخن بدان معنی است که دولت ها باید به مهیا ساختن زمینه پژوهش های علمی و فنی و مهار کردن و هدایت آنها همت گمارند، چه بی گمان بدون ارتباط و اطلاع، تحقیق و توسعه تصور ناشدنی است و آرمان توسعه رویاها بیش نخواهد بود. اطلاعات پدیده ای هفت توی و پیچیده است که تا کنون تعریفی جامع و مانع از آن به دست نداده و به مفهومی عام، آن را دریافت و تعبیر هر پیامی اصطلاح کرده اند. در این مقاله وجه اشتراکی از اطلاعات به معنی ارتباط، توزیع، دستیابی و بهره برداری از کمک به رشد دانش و خرد، تصمیم گیری و مدیریت، تحقیق و توسعه، تولید و صنعت، آموزش و پرورش و تألیف و نگارش به اختصار بیان شده است. کشف نظریه ها، تبیین، تشریع و پیش بینی پدیده ها، مبادله و انتقال اندیشه های موجود برای توسعه، تعبیرپدیده ها و حصول خرسندی خاطر، اطلاعات است و استفاده کنندگان در زمینه های گوناگون از این پدیده برخوردار می شوند. این استفاده کنندگان بر این باورند که مدیریت مترادف تصمیم گیری است و تصمیم گیری درست و بجا منوط به فراهم بودن اطلاعات صحیح و روزآمد است. اطلاعات تخصصی یا موضوعی بنا به ضرورت از منابع حافظه اجتماعی به دست می آید و از این رو در این مقاله مجراهای کسب این گونه اطلاعات ذکر می شود. فناوی از بطن حرفه، که مقدم بر علم است، زاده شد و به جستجوی روش های متنوع تر و رویه های بهتر تولید همت گماشت. در تعریف آمده است که فناوری عبارت است از: نظامی منسجم از اطلاعات و ابزار مورد احتیاج تولید یک فرآورده. نگارنده ویژگی های فناوری را به طور خلاصه بر می شمرد و عوامل دخیل در فناوری را سه عامل اصلی می داند. در پایان، نگارنده شیوه های انتقال فناوری از کشورهای پیشرفته به کشورهای در حال توسعه را بیان می دارد و شرایط موفقیت آمیز انتقال فناوری را ذکر می کند و به گزینش و اولویت های آن به روشنی می پردازد و اصول انتقال فناوری را در سه جزء بیان می کند و سرانجام مهم ترین گام در قراداد های انتقال فناوری را همراه کمک های فنی، شامل خدمات آن بر می شمارد.