آزیتا افراشی

آزیتا افراشی

مدرک تحصیلی: دکتری زبان‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی
رتبه علمی: استاد، پژوهشکده دانشنامه نگاری، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
پست الکترونیکی: a.afrashi@ihcs.ac.ir
لینک رزومه

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶۱ تا ۷۵ مورد از کل ۷۵ مورد.
۶۱.

بررسی مقابله ای اصطلاحاتِ حاویِباورها و نشانه های مذهبی در زبان هایاسپانیایی و فارسی، با رویکرد زبان شناسیِ انسان شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اصطلاح زبان شناسی انسان شناختی فرهنگ باورها و نشانه های مذهبی بررسی مقابله ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 214 تعداد دانلود : 838
پژوهش حاضر به بررسی مقابله ایِ نحوه ی اصطلاح سازی، در زبان های اسپانیایی و فارسی، بر مبنای تأثیرپذیری از باورها و نشانه های مذهبی، در چارچوبِرویکردِ بینارشته ایِ زبان شناسیِ انسان شناختی پرداخته است. در این رویکرد، بیش از هر چیز به مباحث فرهنگی و تأثیرپذیری زبان از فرهنگ اهمیت داده می شود. از آنجا که «اصطلاح» بخشی جدایی ناپذیر از فرهنگ عامّه است، نگارندگان بر آن شدند تا به روشی تحلیلی-تطبیقی، پنجاه اصطلاح زبان اسپانیایی را که حاوی نشانه ها و باورهای مذهبی هستند رو در روی معادل فارسی شان قراردهند تا از این طریق، تأثیر مباحث فرهنگی را در نحوه ی اصطلاح سازیِفارسی و اسپانیایی زبان ها، از یک مفهوم مشترک، مورد بررسی قراردهند. بر اساس نتایج این پژوهش، در دو زبان اسپانیایی و فارسی، اصطلاح سازی از یک مفهوم مشترک بر پایه ی باورها و نشانه های مذهبی، از یک سو، به سمت تشابه و از سوی دیگر به سمت تفاوت متمایل است. به این مفهوم که از آنجا که هر دو زبان در جامعه ای مذهبی نضج گرفته اند، برای اصطلاح سازی از یک مفهومِ واحد، مشترکاً از حوزه ی نشانه ها و باورهای مذهبی بهره گرفته اند، ولی از آنجا که در جامعه ی اسپانیایی زبان، مذهب کاتولیسیسم و در جامعه ی فارسی زبان، مذهب تشیّع رواج دارد؛ دو زبان، در انتخاب مصادیقِ این حوزه، متفاوت از یکدیگر عمل کرده اند.
۶۲.

تأثیر جنسیت بر بازنمود زبانی نگرش جامعه ی فارسی زبان به خارجی ها(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جامعه ی فارسی زبان بازنمود زبانی جنسیت زبان شناسی اجتماعی-شناختی آزمون اما

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 125 تعداد دانلود : 720
هدف اصلی این پژوهش بررسی بازنمود زبانی نگرش جامعه ی فارسی زبان به مقوله ی خارجی و تأثیر متغییر اجتماعی جنسیت بر این بازنمود است. این پژوهش در چارچوب نظری زبان شناسی اجتماعی-شناختی انجام می گیرد و مبتنی است بر تحلیل کمی داده های به دست آمده از شیوه ی پیمایشی به وسیله ی پرسش نامه از یک سو و مقایسه ی این یافته ها با داده های به دست آمده از تحلیل کیفی که خود بر مبنای گفتگو بنا شده اند. در این پژوهش در مجموع 412 نسخه پرسش نامه به شیوه های مذکور جمع آوری شده و با استفاده از آزمون های آماری (شامل آزمون تی تک متغیره و آزمون تی دو متغیر مستقل) به این نتیجه رسیده ایم که به طور کلی بازنمودهای زبانی نشان می دهند نگرش چندان مثبتی در جامعه ی هدف نسبت به خارجی ها وجود ندارد و پیش فرض های نه چندان مثبت، حتی از سوی زنان بیشتر از مردان هستند.در طراحی پرسش نامه های این پژوهش از یک آزمون زبان شناختی به نام آزمون اما استفاده شده و در نهایت به این نتیجه رسیده ایم که آزمون مذکور می توانددر بررسی نگرش های زبانی مورد نظر مابه کار رود.
۶۳.

زبان فرمولواره ای و نقش آن در آموزش زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زبان فرمولواره ای عبارت های فرمولواره ای فرمولواره های ثابت فرمولواره های زایا توصیف ساختاری توصیف معنایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 612 تعداد دانلود : 594
این جستار پژوهشی است توصیف بنیاد که به معرفی، توصیف، و تحلیل عبارت های فرمولواره ای و انواع اصلی آن در فارسی می پردازد. فرمولواره ها دو گونه ی اصلی دارند؛ فرمولواره های ثابت (پیش ساخته) توالی هایی هستند که به طور یکجا فراگرفته، به طور یکجا ذخیره می شوند و به طور یکجا بکار می روند. دیگری، فرمولواره های زایا (نیمه پیش ساخته) هستند که هم دارای عناصر ثابت و هم برخی جایگاه های تُهی هستند که توسط عناصری از مقوله واژگانی مشخص پُر می شوند. داده های پژوهش از پایگاه داده های زبان فارسی، وِب گردی، زنجیره های تلویزیونی، و مشاهدات شخصی گردآوری شده است. این پژوهش به سؤالاتی از این قبیل می پردازد که فرمولواره ها در چه بافت هایی، و با چه معنایی بکار می روند و فراگیری آن ها چگونه می تواند به رفع مشکل روانی گفتار فارسی آموزان بیگانه کمک کند. گوناگونی داده ها نشان می دهد فرمولواره ها تقریباً در تمامی بافت های اجتماعی-فرهنگی و غالباً در معنای اصطلاحی بکار می روند. در ادامه بر مبنای انگاره پردازش دوسطحی به چگونگی پردازش فرمولواره ها پرداخته ایم. پس از تحلیل ساختار درونی و ارائه نمونه های متعدد از فرمولواره ها و دسته بندی جایگاهشان در گفتمان ، به توصیفی دست یافتیم که راه را برای فراگیری آن ها در آموزش زبان فارسی هموار می کند. ازآنجایی که بر مبنای هر فرمولواره زایا می توان بی نهایت عبارت جدید خلق کرد بنابراین فراگیری آن ها می تواند کمک شایانی به سلاست گفتاری زبان آموزان کند.
۶۴.

استعاره های خشم در زبان نابینایان مطلق مادرزاد در مقایسه با همتایان بینا بر مبنای انگاره فورسیول (2005)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: استعاره مفهومی استعاره عواطف استعاره خشم انگاره فورسیول گفتارگرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 303 تعداد دانلود : 572
نظریه استعاره مفهومی اولین بار توسط لیکاف و جانسون,1980) Lakoff &Johnson)، در کتابی با نام استعاره هایی که ما با آنها زندگی می کنیم ( Metaphors We Live B y )  مطرح شد. بر اساس این نظریه، استعاره مفهومی، امری تصوری و ذهنی است که در زبان به صورت استعاری تجلی می یابد. بیشتر مطالعه ها در مورد  استعاره های مفهومی منحصر به گفتار و نوشتار است، در صورتی که بررسی استعاره های مفهومی مخصوصاً استعاره های عواطف در تصاویر می تواند به گسترش الگوی استعاره های مفهومی کمک کند. فورسیول (Forceville 1996, 1999, 2002,2005 ( برای اولین بار به مطالعه وجود نگاشت های استعاره خشم در تصاویر و فیلم ها پرداخت. مقاله حاضر  استعاره های خشم در گفتار و نوشتار 10 نابینای مطلق مادرزاد و 10 همتای بینا را بر اساس انگاره فورسیول (2005) بررسی می کند. شباهت ها و تفاوت هایی در درک دو گروه از خشم و استعاره های خشم طبق این الگو مشهود است. می توان تأثیر زبان را در شکل گیری تصاویر ذهنی یک نابینای مطلق مادرزاد که هیچ تصور دیداری از محیط پیرامون ندارد را مشاهده کرد.
۶۵.

بررسی ساختاری و معنایی جمله های داری دو عنصر منفی در زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نفی منفی سازی نفی مضاعف نفی چندگانه قطبیت قطبیت منفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 938 تعداد دانلود : 569
نفی یکی از پدیده های شناختی و عقلانی است که در زبان بشر به صورت های مختلف انعکاس می یابد. هدف از جستار حاضر بررسی ساختاری و معنایی انواع جمله هایی در زبان فارسی است که در آنها دو عنصر منفی وجود دارد. نفی مضاعف و ساختار توافق منفی دو نوع شناخته شده از این ساختارها هستند که در زبان های مختلف به طور گسترده مورد بررسی قرار گرفته اند و در زبان فارسی نیز به آنها پرداخته شده است. اما علاوه بر این دو، فارسی دارای ساختارهای متنوعی است که در آنها دو عنصر منفی به کار رفته وتا به حال از لحاظ ساختاری و معنایی مورد بررسی قرار نگرفته اند. نتایج حاصل از این پژوهشِ پیکره بنیاد که براساس داده های مستخرج از شبکه اجتماعی اینستاگرام (مشتمل بر 921 جمله فارسی) انجام شده نشان می دهدکه جملات حاوی دو عنصر منفی از لحاظ ساختاری قابل طبقه بندی به یازده دسته اند و تحلیل جنبه های معنایی آنها نشان دهنده آن است که تعامل دو عنصر منفی در یک جمله واحد وضعیت معنایی پیچیده ای را به وجود می آورد که تحلیل آن مستلزم اتخاذ رویکردی پیوستاری به مفهوم نفی است. به عبارت دیگر، هرچند مفاهیم مثبت و منفی را در زبان شناسی تحت عنوان مقوله «قطبیت» مطرح می کنند، اما این دو مفهوم به هیچ وجه قطبی و صفر و یک نیستند بلکه طیفی و پیوستاری اند
۶۶.

بررسی تحول استعاره های مفهومی شجاعت در زبان فارسی در دو بازه زمانی تاریخی و معاصر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نظام مفهومی استعاره حوزه مبدأ رویکرد پیکره بنیاد شجاعت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 273 تعداد دانلود : 176
در مقاله حاضر برآنیم تا از طریق معنی شناسی تاریخی، به بررسی ثبات یا تغییر دیدگاه های فارسی زبانان نسبت به مفهوم «شجاعت» بپردازیم که از دیدگاه کووچش (1393 ، ص. 43)، یکی از مفاهیم حوزه مقصد اخلاق است. مسئله اصلی پژوهش حاضر این است که آیا در بازه های زمانی قرن هشتم تا قرن دهم در مقایسه با دوران معاصر، در جامعه فارسی زبان مفهوم شجاعت دست خوش تغییر شده است یا خیر؟ و نیز برای بازنمایی این تغییرات چه الگویی می توان ارائه داد. برای دستیابی به این هدف، نویسندگان از طریق تحلیل شناختیِ استعاره های مفهومی شجاعت در دو پیکره تاریخی و معاصر و مقایسه آن ها با یکدیگر، ثبات یا تحول ایجاد شده را بررسی کردند. نتایج حاصل از پژوهش حاضر حاکی از تغییر در برخی از مؤلفه های فرهنگیِ مرتبط با مفهوم شجاعت در جامعه فارسی زبانان و در نتیجه، تحولِ ارزش گذاری بر استعاره های مفهومی مربوط است. گفتنی است مقایسه شواهد تاریخی و معاصر نشان می دهد حوزه مبدأ کلان «شیء» در هر دو مورد بی تغییر است، ولی حوزه های خرد زیر مجموعه «شیء» تغییر یافته اند. حوزه های مبدأ پر بسامد مفهوم سازی شجاعت در زبان فارسی عبارت اند از: نیرو، مسیر، جنگ و ماده. از دستاوردهای مهم پژوهش حاضر آن است که در هیچ یک از بازه های زمانی مورد نظر، حوزه مبدأ جنگ، حوزه مبدأ کانونی شجاعت محسوب نمی شده، بلکه به صورت نهفته باقی مانده است. چارچوب نظری پژوهش حاضر نظریه استعاره های مفهومی مطرح شده از سوی لیکاف و جانسون ( 1980 ) و الگوی تریم ( 2011, 2007 ) در شبکه استعاره های مفهومی است.
۶۷.

مفهوم سازی تاثیر شیطان/ابلیس در نظام هدایت/ضلالت برمبنای مقوله حرکت در قرآن کریم: رویکرد شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن کریم شیطان ابلیس استعاره مفهومی حرکت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 818 تعداد دانلود : 264
مقاله حاضر در چارچوب نظریه استعاره مفهومی و طرحواره های تصوری، دو مفهوم قرآنی شیطان و ابلیس که مفاهیمی انتزاعی و غیرِ قابل ادراک حسی انگاشته می شوند، را بر پایه مقوله حرکت -به عنوان یکی از رایج ترین حوزه های شناختی تجربه- مورد بررسی قرار می دهد. هدفِ پژوهش، دست یابی به درکی عمیق و جامع از این مفاهیم قرآنی است تا با بهره گیری از روشی علمی در مطالعات تفسیری مدل مفهوم سازی قرآن در تبیین جایگاه شیطان/ابلیس در نظام هدایت/گمراهی نمایانده شود. پس از استخراج آیه های مشتمل بر کلیدواژه های شیطان و ابلیس، افزودن آیات مرتبط به صورت دستی و استخراج آیاتی که حرکت در آن ها وجود دارد، پیکره ای مشتمل بر 78 رویداد حرکتی و 107 آیه به دست آمد. بررسی پیکره موردِ اشاره نشان داد که نافرمانی و تنزل درجه شیطان به صورت خروج از مسیر، حرکت از بالا به پائین و از مکان مشخص به نامشخص تحت تأثیر نیروی خدا که نشان دهنده حرکت از وضعیت مطلوب به نامطلوب بوده، مفهوم سازی شده است. شیطان به صورت موجودی که در مسیر مانع ایجاد می کند، انسان را تکان می دهد، او را از مسیر منحرف و از بالا به پائین پرتاب می کند، به عنوان جزئی از کلان استعاره [بندگی خدا، قرار داشتن در یک مسیر است] مفهوم سازی شده است. بر مبنای استعاره دانش بنیاد [شیطان پیامبر است] پذیرش وسوسه شیطان به صورت حرکت به دنبال مقصدی متحرک در مسیری لغزنده به سوی هدفی نامشخص مفهوم سازی شده است. اگرچه در حرکت شیطان و پیروانش در دنیا مقصد برجسته سازی نشده، در آخرت به سمت مقصد مشخص (عذاب و جهنم) است.  
۶۸.

تحلیل تأثیر طرح واره تعادل در مفهوم سازی شیطان/ابلیس در قرآن کریم: رویکرد شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن شیطان زبان شناسی شناختی طرح واره تعادل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 970 تعداد دانلود : 132
بر مبنای مطالعات شناختی، انسان مفاهیم انتزاعی را بر مبنای مفاهیم تجربه پذیر درک می کند. قرآن کریم در قالب متنی زبانی مفاهیم انتزاعی و خارج از محدوده ادراک حسی انسان را بر مبنای مفاهیم حسی و ملموس مفهوم سازی کرده است. در این پژوهش تلاش شده است با بهره گیری از زبان شناسی شناختی، الگوی مفهوم سازی شیطان در قرآن بر مبنای طرح واره تعادل بررسی شود؛ این طرح واره نقش مهمی در انسجام بخشی جنبه های مختلف فهم انسان دارد و در مفهوم سازی شیطان در قرآن دیده می شود. در قرآن دو الگوی مفهوم سازی بر مبنای طرح واره تعادل وجود دارد: 1- شیطان، خود را عامل ایجاد تعادل و ثبات ابدی و مکمل تعادلی معرفی می کند که خدا برای انسان ایجاد کرده است و انسان را با تکیه بر تجربه مطلوب وی از حالت تعادل به پیروی از خود سوق می دهد؛ 2- خداوند با نسبت دادن مفاهیمی همچون فتنه، رجز، رجس، نزغ، مرید، خبط و استفزاز، شیطان را عامل برهم زننده تعادل در جنبه های مختلف زندگی فردی و اجتماعی ازجمله روابط انسان با خدا، رابطه افراد خانواده و افراد جامعه، معرفی و او را برهم زننده تعادل اقتصادی جامعه، عامل ایجاد آشوب اجتماعی و ایجاد اضطراب و بی تعادلی ذهنی در افراد می داند و به این ترتیب، با بهره گیری از تجربه نامطلوب انسان از بی تعادلی که آن را ازطریق قوای ادراک حسی دریافت کرده است ، مفهوم شیطان و پیروی از او را به صورت کاملاً ملموس در ذهن انسان به تصویر می کشد.
۶۹.

تحلیل مفهوم «زندگی« از نگاه اجتماعی-شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: استعاره ی مفهومی پایگاه داده های زبان فارسی زبان شناسی اجتماعی شناختی زبان شناسی شناختی زندگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 62 تعداد دانلود : 157
پژوهش حاضر به دو روش پیکره ای و پرسش نامه ای به تحلیل مفهوم «زندگی» در زبان فارسی پرداخته است. بدین منظور، فراوانی نگاشت های تأثیرگزار بر مفهوم سازی «زندگی» در 120 جمله ی شاهد پایگاه داده های زبان فارسی بررسی شد. مشخص شد که در پیکره های زبان فارسی حوزه ی مبدأ «مکان» بیش تر از حوزه های مبدأ دیگر در مفهوم سازی «زندگی» نقش دارد. در تحلیل پرسش نامه-مدار، پرسش نامه ای با 11 جمله ی استعاره-محور و گرایش-محور (گرایش فکری) به 120 نفر نمونه ی تصادفی ارائه شد. افراد نمونه به 6 گروه زنان زیر 20 سال، مردان زیر 20 سال، زنان بین 25 تا 35 سال، مردان بین 25 تا 35 سال، زنان بالای 50 سال و مردان بالای 50 سال تقسیم می شدند. جمله های پرسش نامه، خبری و با ضمیر متکلم وحده طراحی شدند. گزینه های انتخابی پرسش نامه 5 مورد و به صورت طیفی از «بسیار موافقم» تا «بسیار مخالفم» انتخاب شدند. در این مطالعه مشخص گردید که سنین و جنسیت های مختلف جامعه ی فارسی زبان در تعریف مفهوم «زندگی» با یکدیگر اختلاف نظر دارند. در پایان، نگاشت های استعاری مفاهیم «زندگی» به دو روش پیکره بنیاد و پرسش نامه بنیاد با یکدیگر مقایسه گردید و این نتیجه حاصل شد که جامعه ی فارسی زبان تا حد زیادی با پربسامدترین نگاشت های پیکره بنیاد مفهوم «زندگی» موافق است.
۷۰.

مفهوم سازی استعاری شجاعت در متون معاصر زبان فارسی و انگلیسی(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 954 تعداد دانلود : 231
پژوهش حاضر به بررسی چگونگی مفهوم سازی استعاره های مفهومی «شجاعت» در متون معاصر زبان فارسی و انگلیسی می پردازد. مسئله اصلی این پژوهش آن است که مفهوم «شجاعت» که از دیدگاه کووچش 2010, P.23) ) یکی از مفاهیم حوزه مقصد اخلاق است چگونه در ذهن فارسی زبانان و انگلیسی زبانان معاصر ساخته و پرداخته می شود؟ برای دست یابی به این هدف، نویسندگان، پیکره ای متشکل از چهارصد جمله حاوی واژه «شجاعت» و مترادف های آن و نیز چهارصد جمله حاوی واژه « bravery » و مترادف های آن را از دو پیکره متون معاصر پایگاه داده های زبان فارسی ( PLDB ) و متون معاصر ملی بریتانیا ( BNC ) جمع آوری کردند و از طریق تحلیل شناختیِ استعاره هایِ مفهومیِ استخراج شده، موردبررسی قرار دادند. مطالعه آماری حاصل از این بررسی نشان داد که به طور پیش نمونه، فارسی زبانان شجاعت را «شیء» و انگلیسی زبانان، «دارایی» می پندارند. همچنین حوزه های مبدأ مشترک زیادی میان دو پیکره به چشم می خورد که عبارت اند از: «دارایی»، «شیء»، «نیروی فیزیکی»، «جهت بالا»، «کنش»، «ماده» و «رفتار انسانی». اگرچه دو زبان فارسی و انگلیسی، استعاره های مفهومی مشترک زیادی برای مفهوم سازی شجاعت دارند، اما تفاوت هایی هم میان آن ها وجود دارد ازجمله حوزه های مبدأ متفاوت میان دو زبان که عبارت اند از: حوزه مبدأ «مسیر» که به زبان فارسی اختصاص دارد و حوزه مبدأ «نمایش» که به زبان انگلیسی اختصاص دارد. چارچوب نظری پژوهش حاضر نظریه استعاره های مفهومی مطرح شده توسط لیکاف و جانسون ( 1980 ) و کووچش ( 2015 ) است.
۷۱.

رویکرد شناختی به چند معنایی دل در اصطلاحات و ضربالمثل های فارسی در تطبیق با صاحبدلان در نگارگری ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : 631 تعداد دانلود : 378
دل، اندام واژه ای با گستره چندمعنایی وسیع در زبان فارسی است. ازآنجاکه فرهنگ های لغت فارسی تمام معانی اندام واژه دل را معرفی نمی کند، در این پژوهش تلاش شد تا براساس داده های به دست آمده از اصطلاحات و ضرب المثل های فارسی، کاربردهای متفاوت واژه دل استخراج، طبقه بندی و تحلیل گردد. ازاین رو 269 نمونه، کاربرد واژه دل از فرهنگ ها و باورهای عامیانه مانند کوچه شاملو، فرهنگ عامیانه ابوالحسن نجفی، فرهنگ سخن، فرهنگ معین، امثال وحکم دهخدا، فرهنگ کنایات منصور ثروت در قالب اصطلاح و ضرب المثل، گردآوری و تحلیل شد. سپس داده ها به صورت دستی وارد نرم-افزار word,excell شده و برای توضیح بسط معانی اندام واژه ها از مجاز و استعاره در تحلیل ها استفاده شده، پس ازآن، تحلیل داده ها براساس مفاهیم معنی شناسی شناختی به ویژه طرح واره ها با تمرکز بر فرضیه بدن مندی صورت گرفته است. این گستره معانی در شش طبقه: دل در نقش ظرف، مکان، شیء، انسان، اندام انسان، اندام حیوان واقع شد. درنهایت مشخص شد معنی پیش نمونه، اندام انسان و پربسامدترین معنی، مکان تجربه عشق است. همچنین معنایی علاوه بر آنچه در فرهنگ های لغت فارسی درج شده بود برای آن استخراج گردید.  اهداف پژوهش: آشنایی با کاربردهای متفاوت واژه دل در اصطلاحات و ضرب المثل های فارسی. بررسی چندمعنایی در نگارگری ایرانی. سؤالات پژوهش: واژه دل چه معانی و کابردهایی در اصطلاحات و ضرب المثل های فارسی و نگارگری دارد؟ معانی اندام واژه ها از مجاز و استعاره در تحلیل ها چگونه است؟
۷۲.

بررسی حوزه مفهومی فعل «شنیدن» در زبان فارسی در چارچوب نظریه معناشناسی قالب و اتخاذ اصول شبکه فریم نت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: افعال «شنیدن» و «گوش دادن» پیکره معناشناسی شناختی شبکه معنایی فریم نت نظریه معناشناسی قالبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 301 تعداد دانلود : 712
تمایزات واژگانی میان زبان ها، بیانگر تفاوت در فرهنگ های مرتبط با هر زبان است. واژه های چندمعنا در هر فرهنگ، می تواند نمودی از این قبیل تمایزات واژگانی در یک زبان باشد. در معناشناسی شناختی، رویکردهای مختلفی به پدیده چندمعنایی در زبان وجود دارد؛ نظریه معناشناسی قالبی یکی از این رویکردها در معناشناسی شناختی است که به مسئله چندمعنایی، از منظر قالب های معنایی نگریسته است. صورت تکامل یافته این نظریه، در شبکه معنایی فریم نت، تحقق پیدا کرده است. قالب های معنایی بسته هایی معنایی هستند و هرکدام از قالب ها از برخی مؤلفه های معنایی تشکیل شده اند. روابط معنایی در این شبکه، به صورت روابط میان قالبی ارائه شده است. در این مقاله، سعی بر آن است تا تحلیلی معنایی و پیکره بنیاد از چندمعنایی افعال «شنیدن» و «گوش دادن» در زبان فارسی، بر مبنای اصول شبکه فریم نت در زبان انگلیسی، ارائه شود. براین اساس، دو کلیدواژه مذکور، در پیکره های موجود در پایگاه داده زبان فارسی، بررسی شدند و از میان مفاهیم موجود در جملات شاهد، هفت قالب معنایی «حس فعال»، «ادراک حسی»، «جستجو»، «آگاهی»، «فهمیدن»، «اطاعت» و «توجه» و سه رابطه میان قالبی «توارث» میان قالب والد «ادراک» و فرزند «حس فعال» و قالب والد «ادراک» و فرزند «ادراک حسی» و قالب والد «آگاهی» و فرزند «فهمیدن»، یک رابطه میان قالبی «کاربرد» میان قالب والد «توجه» و فرزند «حس فعال» و یک رابطه میان قالبی «بیشتر» میان قالب های «حس فعال» و «ادراک حسی» استخراج شد. نتایج تحلیل های انجام شده نشان می دهد که رویکرد حاضر به پدیده چندمعنایی، رویکردی کارآمد برای بررسی چندمعنایی افعال «شنیدن» و «گوش دادن» در زبان فارسی است.
۷۳.

تحلیل سه داستان فارسی معاصر در سبکِ جریان سیال ذهن براساس نظریۀ شناختی جهان های متن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نظریه جهان متن جهان های فرعی گزاره های نقش گستر عناصر جهان ساز سبک جریان سیال ذهن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 200 تعداد دانلود : 999
نظریه جهان متن یکی از چارچوب های نظری در مطالعات شعرشناسی شناختی است که از رهگذر تحلیل ساختارهای مفهومی، زمینه مطالعه گفتمان ادبی را فراهم می آورد. مسئله اصلی پژوهش حاضر، تبیین برخی سازه های این نظریه یعنی عناصر جهان ساز و گزاره ها در سبک ِ جریان سیال ذهن در سه داستان فارسی معاصر باتوجّه به چارچوب نظری جهان متن است. به این منظور، بند آغازین متن به عنوان معرف سبک و تمرکزنما برگزیده شده و عناصر جهان ساز مشتمل بر زمان، مکان، شخصیت و ابژه های به کاررفته در آن و نیز گزاره های نقش گستر و جهان های فرعی تحلیل شده اند. یافته های این پژوهش حاکی از آن است که میزان گزاره های نقش گستر کنش رویدادی که درواقع پِی رنگ گستر هستند بیشتر از گزاره های دیگر است و تمایل بیشتری به بازنمایی جهان متن ازطریق مکان های نامعلوم و اشخاص در زمانی نامعین دیده می شود. پرش زمانی و استفاده از افعال وجهی و ضمایر به جای اسامی خاص به طور فراگیر به چشم می خورد که این کاربرد تأییدی برنگارش غیرخطی رویدادهاست. جهان های فرعی در داستان های سیال ذهن بیشتر از نوع عبارت اشاره ای نسبت به جهان های فرعی نگرشی و معرفت شناختی است.
۷۴.

مقایسه سبک شناسی شناختی دو رمان جزیره سرگردانی و رود راوی با استفاده از نظریه استعاره مفهومی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سبک شناسی شناختی استعاره های مفهومی جزیره سرگردانی رود راوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 314 تعداد دانلود : 376
پژوهش حاضر به بررسی دو رمان فارسی «جزیره سرگردانی» و «رود راوی» با دو سبک رئالیسم و سورئالیسم بر اساس چارچوب نظری سبک شناسی شناختی می پردازد. از اهداف این پژوهش می توان به استفاده شیوه ای جدید در تحلیل متن در رمان های فارسی اشاره کرد. همین طور می-توان با استفاده از این رویکرد پلی میان رشته ای بین زبان شناسی شناختی و مطالعات ادبی برقرار کرد و نگاهی تازه به تحلیل های ادبی ارائه نمود. از میان مفاهیم شناختی از استعاره های مفهومی استفاده شده است. استعاره های موجود به صورت دستی و جداگانه از هر یک از این رمان ها استخراج شد. از میان داده های استخراج شده آن هایی که تکرار بیشتری داشتند و معرف سبک بودند جدا و بررسی شدند. با بررسی مقایسه ای میان دو رمان می توان به این مورد اشاره کرد که وقوع استعاره های مفهومی در رمان «رود راوی» به صورت معناداری بیشتر از رمان «جزیره سرگردانی» است. با بررسی استعاره های مفهومی در رمان «جزیره سرگردانی» مشخص شد که این رمان از «انسان» برای مفهوم سازی در حوزه مبدأ به صورت برجسته ای استفاده کرده است. همین طور مفاهیمی که با استفاده از این مفهوم در حوزه مقصد قرار گرفتند عناصر موجود در طبیعت هستند. در رمان «رود راوی» خاصیت جان بخشی برای اشیای فراواقعی در داستان استفاده شده است.
۷۵.

رویکردی شناختی به نفی دوگانه در زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نفی نفی مضاعف فضای ذهنی زبان شناسی شناختی قطبیت منفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 566 تعداد دانلود : 564
پژوهش حاضر به منظور بررسی نفی دوگانه در زبان فارسی در چارچوب زبان شناسی شناختی و براساس نظریه فضاهای ذهنی صورت گرفته است. مقوله نفی یکی از مقولات شناختی، عقلانی و زبانی مهم در ذهن بشر است که در زبان های مختلف دنیا به صورت های گوناگونی تجلی می یابد. این مقوله در زبان فارسی نیز توسط عناصر و ساختارهای منفی ساز متعددی تجلی پیدا می کند که آن ها را در یک تقسیم بندی کلی می توان به دو دسته نفی منفرد (ساده) و نفی چندگانه تقسیم کرد. داده های پژوهش مشتمل بر 921 جمله فارسی است که از شبکه اجتماعی اینستاگرام استخراج شده اند. نتایج تحلیل داده ها نشان می دهد که هر جمله منفی دوگانه علاوه بر فضای ذهنی مربوط به خود، فضای ذهنی جمله مثبت و گاهی فضای ذهنی جمله منفی منفرد متناظرش را برمی انگیزد. همچنین درک معنای نفی دوگانه وابسته به شکل گیری این فضاهای ذهنی و ایجاد نگاشت های مفهومی بین آن ها براساس سه فرایند شناختی تخفیف، تشدید و خنثی سازی معنایی صورت می گیرد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان