ولی الله نظری

طرح مسئله: امروزه علاوه بر سرمایه انسانی، مالی و اقتصادی، سرمایه دیگری نیز سرمایه اجتماعی نامیده می شود. این مفهوم از سرمایه به تعاملات و ارتباطات بین اعضای یک شبکه به عنوان منبعی ارزشمند می نگرد که با ایجاد هنجارها و اعتماد متقابل، به تحقق اهداف جمعی و فردی اعضا می انجامد. همچنین سرمایه اجتماعی یک فرصت مهم برای جامعه شهری محسوب می گردد که می تواند در جامعه مد نظر محققان جهت مطالعات کاربردی شهری تلقی گردد بر این مهم است که سرمایه اجتماعی هم می تواند به عنوان یک ابزاری اثر گذار باشد.این سرمایه با وجود یک جامعه آگاه شهری قابل دسترس است و توانایی این را دارد که در جامعه تغییرات مثبتی به نفع مردم در محله ها ایجاد نماید و زمینه ساز تحول جوامع شهری و محله های شهری باشد.هدف: هدف این پژوهش ارزیابی توزیع فضایی سرمایه اجتماعی در محله های شهری، بندر بوشهر است. روش: پژوهش حاضر از نوع مطالعات توصیفی – پیمایشی بوده است. ابزار به کاررفته به منظور جمع آوری داده ها، پرسشنامه هست. جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه شهروندان شهر بوشهر می باشد. نمونه آماری پژوهش بر اساس فرمول کوکران، 384 نفر به دست آمده است، اما به منظور کسب اطلاعات دقیق تر، 403 پرسشنامه جمع آوری گردید. نتایج: نتیجه سؤالات پژوهش حاکی از آن است که اعتماد اجتماعی، امنیت اجتماعی و هنجارگرایی اجتماعی در محله های شهری تفاوت معناداری وجود ندارد. مشارکت اجتماعی، انسجام اجتماعی، شبکه و نهادهای محلی، مسئولیت پذیری اجتماعی، رضایتمندی اجتماعی و تعامل اجتماعی در محله های شهری تفاوت معناداری وجود دارد. نوآوری: جنبه نوآوری پژوهش، ارزیابی مؤلفه های سرمایه اجتماعی در محله های شهر بوشهر است.

آموزش جغرافیا در جهان با متدهای جدیدتری در حال انجام است و این مهم در مدارس کشورهای پیشرفته انجام می شود. ازاین رو و به تبع برنامه های آموزشی در مدارس ،کشور استرالیا هم از نمونه کشورهای موفق در حوزه آموزش جغرافیا در مدارس است که توانسته است الگویی مهم برای دیگر کشور باشد. با این توصیف که ،روند اثرگذاری آموزش جغرافیا هم در مدارس استرالیا،از دوره های ابتدایی آغازشده و تا پایان دوره دبیرستان ادامه می یابد. معرفی و تدریس درس جغرافیا در مدارس کشور استرالیا، به عنوان یک امر اجباری در حوزه یادگیری از سال پایه، مانند مهدکودک، تا سال 8 در استرالیا فراهم می کند. و فرصت های جدید برای یادگیری و تدریس فراهم می کند. فرصت ها در آموزش جغرافیا تا حدودی ناشی از چالش ها در مدارس خواهند بود. اما می تواند مرتبط با روش ها و الگوها و امکانات باشد. چالش های کلیدی در مورد آموزش جغرافیا وجود دارد که در پذیرش برنامه درسی؛ تخصص معلم در آموزش جغرافیایی؛ و منابع خود را نشان می دهند .به هرحال این ها چالش های مهمی درزمینه آموزش جغرافیا در مدارس استرالیاست و فرصتی است برای تدریس متمرکز و یادگیری در جغرافیا که دانش آموزان استرالیا بر آن تکیه زنند.از طرفی دیگر،مسائل دیگری نظیر( تخصص معلم ، منابع باکیفیت تدریس جغرافیا، اهمیت طراحی آموزشی، پیاده سازی تجربیات یادگیری باکیفیت برای دانش آموزان) همه در آموزش جغرافیای برنامه درسی استرالیا، مورداستفاده قرار می گیرد.

بیان مساله: توسعه پایدار از موضوعات مهم در دنیای امروز جهت دستیابی به رشد کشورها تلقی میشود که در سطح جهان و کشورهای رشد یافته توجه جدی به آن می گردد و از این رو امروزه جهت دستیابی به پارادایم توسعه ی پایدار روستایی، برنامه ریزان روستایی بیش از هر چیز بر توانمندسازی گروه های هدف (فقیران، زنان بی سرپرست، کارگران بی زمین، کشاورزان خرده پا) تاکید دارند. به طوری که برای مبارزه با فقر و نابرابری های درآمدی و توانمندسازی اقشار جامعه روستایی، سازمانها و نهادهای رفاهی متعددی در قالب راهبردهای حمایتی ایجاد شده که از جمله آنها فعالیتهای نهاد خیریه کمیته امداد است.  در این راستا هدف تحقیق حاضر ارزیابی اثرات توانمندسازانه فعالیتهای کارآفرینانه اجتماعی نهاد خیریه کمیته امداد در بین مدد جویان تحت پوشش در مناطق روستایی شهرستان بوانات، استان فارس می باشد.روش:این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. جامعه آماری تحقیق حاضر، شامل خانوارهای روستایی، تحت پوشش در شهرستان بوانات میباشد، که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 128 خانوار به عنوان جامعه نمونه تعیین گردید. برای تحقق اهداف مورد نظر، ضمن مطالعات اسنادی، طیف گسترده ای از شاخص ها با ابعاد خودتعیینی، اعتماد به نفس، شایستگی، تاثیر و معناداری تعیین و در چارچوب مطالعات میدانی (تکمیل پرسشنامه ها و فرم های مشاهدات میدانی) مورد بررسی قرار گرفت. همچنین برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های کندال، اسپیرمن و T تک نمونه ای در نرم افزار SPSS استفاده گردیده است. یافته های پژوهش مؤید آن است که، میزان اثرات توانمندسازانه فعالیتهای کارآفرینانه اجتماعی نهاد خیریه کمیته امداد در تمامی ابعاد مورد بررسی بالاتر از میانه ی نظری (3) است.نتایج آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن نشان داد که، بین ابعاد خودتعیینی، شایستگی و تاثیر و متغیرهای میزان درآمد ماهانه خانوارها و سطح تحصیلات رابطه مثبت و معنی داری در سطح 0/05 درصد وجود دارد.

آموزش جغرافیا در مدارس جهان جایگاه ویژه ای برای نظام برنامه ریزی و همچنین برنامه ریزان درسی دارد، از این رو مطابق برنامه های جهانی برنامه های آموزش جغرافیا هم در مدارس ایران مدنظر برنامه ریزان قرارگرفته و بر این اساس کتب جغرافیا در پایه ها و دوره های تحصیلی مختلف برای دانش آموزان تدوین شده است. با بررسی اهمیت جایگاه جهانی پایداری بر اساس شاخص های مختلف در این کتب درسی ،کیفیت  و کمیت این امر در مدارس ایران و در قالب مقاله فوق تبیین شده است. در این مقاله سعی شده است با بررسی تک تک دروس جغرافیای همه پایه های تحصیلی مدارس ایران این جایگاه مشخص و نقاط قوت و ضعف آن ها برای اولین بار مورد تدقیق قرار گیرند. بر این اساس 12 پایه و همچنین سه دوره تحصیلی در قالب 11 کتاب مجزای آموزش جغرافیا بررسی شده اند که یافته ها حاکی از ضعف کمی و کیفی کلی کتاب ها و مباحث درسی جغرافیا در این حیطه می باشند.  بررسی ها نشان داده اند که کتب جغرافیای ایران با استانداردهای بین المللی در حیطه آموزش جغرافیا براساس شاخص های پایداری فاصله زیادی دارند که باید توسط برنامه ریزان درسی مورد بازنگری قرار گیرند.

امروزه، شهرها مهم ترین اجتماعات انسانی اند که در آن تعاملات و ارتباطات مختلف انسان ها، طبیعت، صنایع، کالا، و خدمات به شکل پیچیده ای به هم پیوند خورده و زندگی اجتماعی نیازمند مناسبات حقوقی نظام مند در میان افراد و گروه های مختلف جامعه شده است. از این رو، در اجتماعات ش هری شاخه ای علمی به نام «حقوق شهروندی» شکل گرفته است که به بررسی روابط میان مردم شهر، وظ ایف، و مس ئولیت های ش هروندان در قب ال یکدیگر، محیط ش هری و دول ت ی ا ق وای ح اکم و همچنین حقوق و امتیازاتی که وظیفه آن بر عهده مدیران شهری و قوای حاکم است می پردازد. در پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع مختلف اسنادی- پیمایشی سعی شده است وضعیت حقوق شهروندی در شهر قزوین بررسی شود. یافته های پژوهش پس از مصاحبه با کارشناسان حقوق شهروندی و اشباع نظری، با استفاده از ابزار پرسش نامه محقق ساخته از 384 نفر از ساکنان شهر قزوین، جمع آوری و با استفاده از آزمون فریدمن و پیرسون تحلیل شده است. پرسش نامه پژوهش شامل 41 گویه در چهار بُعد از ابعاد حقوق شهروندی و شامل حقوق اجتماعی - فرهنگی، حقوق کالبدی و زیست محیطی، حقوق اقتصادی، و حق دسترسی به امکانات و خدمات است . نتایج پژوهش حاکی از آن است که سن افراد، میزان تحصیلات، و پایگاه اقتصادی و اجتماعی افراد با میزان آگاهی از حقوق شهروندی رابطه دارد و تجربه زندگی اجتماعی و تعامل با دیگران و همچنین پایگاه اقتصادی و اجتماعی افراد که زمینه را برای گسترش تعاملات اجتماعی فراهم می کند با افزایش آگاهی از حقوق شهروندی رابطه مستقیم دارد.

مخاطرات طبیعی از موضوعاتی است که اغلب نقاط جهان به نوعی با آن دست به گریبان هستند. حوادث و مخاطرات طبیعی همواره اثرات مخربی بر سکونتگاه های انسانی و تلفات سنگینی بر ساکنان آن ها گذاشته اند. شهر آبیک به دلیل قرار گرفتن در بین رشته کوه های البرز، وجود گسل و بافت های فرسوده در برابر مخاطرات طبیعی از جمله زلزله، آسیب پذیر است. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و پیمایشی، پس از شناسایی شاخص های مدیریت بحران در شهر آبیک، معیارهای مؤثر در مکان یابی مراکز امداد رسانی در هنگام وقوع بحران را شناسایی نمود و برای تعیین اهمیت و ارزش هر یک از معیارها و عناصر موثر در تصمیم، پرسشنامه ای طراحی و در بین کارشناسان و متخصصین توزیع گردید. با استفاده از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و نرم افزار Expert Choice وزن هر یک از معیار ها و عناصر تصمیم، تعیین شد. مقایسه میانگین وزن 4 معیار اصلی مدیریت بحران نتایج نشان داد میزان رضایت شهروندان از چهار معیار اصلی کم می باشد، سپس با وزن دهی عناصر مکان یابی پایگاه های مدیریت بحران و ترکیب لایه ها، بهترین مکان ها برای ایجاد آن مشخص شد. از تبدیل لایه-های اطلاعاتی در سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) به رستر و با استفاده از روش Index overlay پنج گزینه به عنوان بهترین مکان پایگاه های پشتیبانی مدیریت بحران در شهر آبیک پیشنهاد شد که بر اساس شاخص های مورد ارزیابی، سه گزینه در قسمت های شمال شرقی شهر، جنوب شهر و در شمال غربی شهر، موقعیت مناسب تری داشته و به عنوان گزینه های برتر پیشنهاد شده است.

شادی و نشاط اجتماعی امری مهم و ضروری برای مقابله با مشکلات روحی و روانی افراد می باشد، بنابراین توجه به این موضوع مهم، بسیار ضروری است. با توجه به این که عوامل متعددی می تواند در ایجاد شادی در بین افراد نقش اساسی داشته باشد، این دلایل می توانند جنبه های روانشناسی و جامعه شناسی داشته باشند؛ بنابراین می توان گفت که محیط های شهری در پاسخگویی به نیازهای اولیه انسان در جهت دستیابی به شهرهای سالم و شاد نقش بسزائی دارند. مرور ادبیات موضوع نشان می دهد که علی رغم وجود نظریه های گوناگون در زمینه نقش شادی در فضاهای شهری در بین متخصصان این دانش در سطح جهانی، مطالعات مربوط به تأثیر برنامه ریزی شهری و نقش طراحی شهری بر افزایش شادی و نشاط اجتماعی شهروندان کمتر مورد توجه و بررسی قرار گرفته است. بر همین مبنا هدف از انجام این پژوهش، بررسی عوامل اثرگذار بر ایجاد شهرهای شاد در نمونه موردی شهر همدان است. به همین منظور عوامل مختلف چهارگانه اثرگذار بر ایجاد شهر شاد شامل ابعاد مدیریتی، کالبدی، زیست محیطی و اجتماعی- اقتصادی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری داده ها بر مبنای پیمایشی بوده است. ابزار گردآوری داده ها در بخش پیمایشی مبتنی بر یک پرسش نامه محقق ساخته است. حجم نمونه بر مبنای تعداد جمعیت شهر همدان در آخرین سرشماری رسمی کشور و با استفاده از فرمول کوکران با ضریب خطای 5 درصد برابر با 384 نفر تعیین شده است. بر اساس نتایج حاصل شده از پرسش نامه های تکمیل شده در بین شهروندان شهر همدان، مشخص شد که مؤلفه های اجتماعی- اقتصادی و زیست محیطی بیشترین تأثیر را بر میزان شادی ساکنان شهر همدان دارند.

امروزه، آموزش جغرافیا تنها محدود به کلاس و تدریس به روش های سنتی نیست؛ بلکه تلاش می شود به کمک روش های جدید یاددهی– یادگیری، آموزش جغرافیا در مدارس و دانشگاه ها بر اساس علاقه، امکانات به روز، استفاده از تکنولوژی های نوین آموزشی و همچنین بحث مهم به کارگیری بازدیدهای علمی انجام شود تا بتواند نوعی یادگیری عمیق و پایدار را در فراگیران و علاقه مندان به حوزه آموزش جغرافیا ایجاد نماید. هدف تحقیق حاضر بررسی آموزش پایدار جغرافیا در دانشگاه فرهنگیان استان البرز (قطب آموزش جغرافیا در بین  دانشگاه های فرهنگیان سراسر کشور)، است. از این رو، با روش توصیفی- تحلیلی، ضمن تبیین اهمیت بازدیدهای علمی در ارتقای یادگیری دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان استان البرز، تلاش شده است به بررسی نتایج اثرگذار برنامه جامع بازدیدهای علمی رشته جغرافیا بر پایه دروس توزیعی در هشت نیمسال بپردازیم. یافته های تحقیق حاکی از آن  است که در طول هشت نیمسال آموزش جغرافیا در سطح پردیس های استان البرز، به طور منظم و مستمر و منطبق با سرفصل دروس، بازدیدهای علمی برنامه ریزی و اجرا شده و نتایج اثرگذاری را در فرایند آموزش جغرافیا موجب شده است. این مهم، ضمن کسب رضایت حداکثری در بین دانشجومعلمان، موجب بالا رفتن کیفیت آموزش در دو پردیس استان گردیده و دیدگاه های مسئولان و برنامه ریزان دانشگاه را در خصوص این گزاره که «بازدیدهای علمی در دانشگاه فرهنگیان به آموزش پایدار جغرافیا کمک می نماید»، را تحت تأثیر قرار داده و تقویت نموده است.

فرهنگ نظام واره ای از باورها ، ارزش ها، الگوهای رفتاری دیرپا ، و نمادهاست که رفتارها و مناسبات جامعه را شکل می دهد. فرهنگ را می توان از تاریخ به عاریه گرفت، توسعه داد ، و غنی ساخت، اما کسب فرهنگ به آسانی امکان پذیر نیست و آثار مثبت یا منفی آن می تواند بسیار گسترده باشد. این درهم آمیختگی و سردرگمی ناشی از مهاجرت و گردهمایی اقوام مختلف به ویژه در شهر کرج و منطقه 6 آن قابل درک است . از این رو ، نمادها، باورها، ارزش ها ، و هنجارهای متفاوت گاه ی به تضاد و نزاع منجر شده و اختلاط و التقاط فرهنگی پیش آمده را در منطقه 6 شهرداری کرج به علت مدیریت نامناسب به سوی ازخودبیگانگی فرهنگی و هویتی سوق داده است و از گزار ه تنوع فرهنگی ، که می تواند موجبات توسعه باشد ، فاصله گرفته است. بر این اساس ، پژوهشی در منطقه 6 کرج با هدف شناخت هویت شهر انجام شده است . برای این منظور ، در پژوهش حاضر ، که از نوع کمی مبتنی بر پیمایش با بهره بردن از ابزار پرسش نامه است، با بررسی نظریات مرتبط سه معیار عوامل فرهنگی اثرساز در معماری، نمادهای هویت ساز ، و عوامل فرهنگی مبتنی بر سنت به عنوان عامل های اثرگذار در هویت فرهنگی منطقه 6 شهری کرج مورد ارزیابی محققان قرار گرفته است. برای تعیین حجم نمون ه آماری ، 390 نفر ، از فرمول کوکران استفاده شده است . همچنین ، پس از استدلال های آماری مورد نیاز بخش تجزیه و تحلیل داده ها، یافته های پژوهش نشان داده است که وضعیت هویتی منطقه 6 شهر کرج نامطلوب است و از یک بی هویتی فرهنگی رنج می برد.

افزایش جمعیت در نواحی شهری و به دنبال آن افزایش میزان تولید پسماند و مسئله محیط زیست، ضرورت توجه به تعیین مکان های مناسب دفن پسماندهای شهری را روز افزون کرده است. بر همین مبنا هدف از انجام این پژوهش، مکان یابی محل های مناسب دفن پسماندهای شهر عسلویه می باشد. روش انجام تحقیق توصیفی- تحلیلی و با رویکرد کاربردی است. در پژوهش حاضر مجموعاً 16 معیار در سه محیط فیزیکو شیمیایی، اقتصادی- اجتماعی و بیولوژیک مورد استفاده قرار گرفته است. به منظور مکان یابی محل دفن پسماند در شهر عسلویه، از نرم افزار ArcGIS جهت استخراج لایه های اطلاعاتی و انجام پردازش های لازم و از مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) جهت وزن دهی به معیارها با بکارگیری نرم افزارExpert Choice استفاده شده است. براساس یافته های پژوهش حاضر می توان پهنه های دفن پسماند در محدوده مورد مطالعه را به چهار کلاس طبقه بندی نمود. در این میان پهنه های کاملاً مناسب جهت دفن پسماند با مساحت 74/3232 هکتار بالاترین اولویت را جهت دفن پسماند دارا بوده و با داشتن 82/4 درصد مساحت کل محدوده مورد مطالعه در اولویت طرح های دفن پسماند قرار می گیرند.. تحلیل نتایج یافته های پژوهش نشان می دهد که پهنه های تعیین شده جهت دفن مناسب پسماندهای شهر عسلویه، از لحاظ کاربری بیشتر منطبق بر زمین های بایر و مراتع فقیر بوده و حداکثر فاصله را نسبت به مناطق مسکونی، راه های ارتباطی، منابع آب زیرزمینی، آبراهه ها، مناطق صنعتی و حفاظت گاه ها و گسل های منطقه دارند.

سوانح و مخاطرات طبیعی به دلیل شدت و زمان کوتاه اثرگذاری بر جوامع شهری، تبدیل به یکی از دغدغه های اصلی برنامه ریزان و مدیران شهری در سال های اخیر شده است. ازاین رو، تاب آوری به عنوان رویکرد و روش مناسب در جهت کاهش خطرات حاصل از بحران ها و مخاطرات مطرح شده است. این پژوهش با هدف اندازه گیری میزان تاب آوری منطقه چهار کلان شهر تهران در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، نهادی و کالبدی- محیطی به منظور مقابله با اثرات سوانح طبیعی انجام شده است. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی میزان تاب آوری منطقه (۴) کلان شهر تهران در برابر مخاطرات طبیعی پرداخته است. تعداد (۳۸۴) پرسشنامه بر اساس مدل کوکران به صورت تصادفی در میان جامعه آماری یعنی ساکنان (۹) ناحیه شهرداری در منطقه (۴) که (۹۱۹) هزار نفر بودند، توزیع شد و (۳۰۰) پرسشنامه صحیح جمع آوری شده، توسط نرم افزار SPSS و روش های آمار توصیفی و استنباطی (آزمون T-Test تک نمونه ای و Friedman Test) تحلیل و بررسی شدند. نتایج حاکی از آن است که در بین ابعاد مختلف تاب آوری شهری در منطقه (۴) شهر تهران، وضعیت بُعد اجتماعی در برابر مخاطرات طبیعی از مطلوبیت ضعیف و وضعیت ابعاد نهادی، اقتصادی و کالبدی با مطلوبیت خیلی ضعیف همراه است. به طورکلی، مطلوبیت تاب آوری شهری در منطقه (۴) کلان شهر تهران در برابر مخاطرات طبیعی با توجه به کلیه ابعاد و شاخص ها خیلی ضعیف است؛ بنابراین، این منطقه در برابر مخاطرات طبیعی تاب آور و پایدار نیست و نیازمند توجه ویژه مسئولان، برنامه ریزان شهری و شهروندان است.

آموزش در دانشگاه فرهنگیان در حوزه جغرافیا، سابقه ای به قدمت شکل گیری اولیه پایه های این دانشگاه دارد که توانسته است در تربیت دانشجویان علاقه مند به حوزه آموزش جغرافیا نقش داشته باشد. آموزش جغرافیا در دانشگاه فرهنگیان در دو محور دروس تخصصی و تربیتی انجام می شود که هر دو مکمل یکدیگر و در جهت کسب تجربه برای دانشجومعلمان هستند. با توجه به این که آموزش جغرافیا در دانشگاه فرهنگیان استان البرز در قالب دو پردیس&s

انتخاب مکان برای احداث پارکینگ های طبقاتی یکی از مسائل مهم و کلیدی در شهرهای بزرگ و کلان شهرهاست؛ از این رو با توجه به تعدادی از معیارها و پارامترها، به کارگیری اصول صحیح مکان یابی و با هدف تعیین مناسب ترین مکان، باید به بررسی و تعیین این مسئله پرداخت. هدف اصلی پژوهش حاضر، تحلیل مکانی پارکینگ کلپا و دلایل موفقیت یا شکست آن در جذب رانندگان و ساکنان در شهر همدان است. برای دست یابی به این هدف، از پارامترهای دسترسی، شعاع عملکرد، امنیت، کاربری مناسب برای تأسیس پارکینگ، مساحت زمین و... استفاده شده است. پس از تعیین معیارهای مورد نظر، به روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در فضای نرم افزار Expert choice، وزن دهی و مقایسه معیارها و گزینه های انتخابی انجام شد تا گزینه بهینه مشخص شود و مکانی مناسب برای احداث پارکینگ های جدید در این محله مدنظر قرار بگیرد. براساس نتایج بررسی گزینه های منتخب، محل احداث پارکینگ کلپا، مشکلات و مسائل بسیاری دارد و مکان مناسبی برای احداث پارکینگ مورد نظر نیست. همچنین بررسی تعیین نقاط انتخابی و مقایسه آن ها با یکدیگر نشان می دهد گزینه 5 که زمین متروکه است و دسترسی آن از دو خیابان بوعلی و بین النهرین تأمین می شود، به دلیل ویژگی های بهتر، از دیگر نقاط ارجحیت دارد و مکانی مناسب برای احداث پارکینگ طبقاتی جدید در محله کلپا در شهر همدان است.

رشد و شکوفایی ابعاد وجودی انسان در فرآیند زندگی اجتماعی و تعامل با محیط شکل می گیرد. جوامع مختلف برای اداره بهینه امور و تعامل سازنده با یکدیگر و با محیط، نیاز به شناخت محیط پیرامون و نحوه ارتباط و تعاملات انسان با محیط دارند و سعی می کنند، این مهم را با فرآیند آموزش های مختلف به شهروندان به انجام برسانند. مهمترین مکانیسم موجود در نظام آموزشی برای نیل به این هدف مهم، از طریق «آموزش مطالعات اجتماعی» است ؛ چرا که افراد با محیط، ارزش ها، فرآیندهای اجتماعی، اقتصادی، تاریخی و فرهنگی و حقوق و مسئولیت های خود نسبت به دیگران آشنا می شوند.یافته های تحقیق که با روش توصیفی تحلیلی از منابع مختلف کتابخانه ای بدست آمده، حاکی از آن است که مکاتب و اندیشه های فکری و فلسفی مختلف، برای امور گوناگون از جمله در حوزه علوم، رویکردها و گرایش های خاصی را قائل هستند. از این رو معیارهاى نظام علمی، اخلاقی و ارزشى خاص خود را دارند. در آموزش موضوعات اساسی حوزه معرفتی و مطالعات اجتماعی یعنی انسان شناسی، جهان شناسی و ارزش شناسی نیز، هر کدام به گونه اى متفاوت با محتوا برخورد کرده اند و آن را در مبانی علمی، محتوا و روش های آموزش مطالعات اجتماعی خود جای داده اند. در نظام تعلیم و تربیت رسمی کشور ما بر اساس مکتب فکری و فلسفه اسلامی، اهداف آموزش و آموزش مطالعات اجتماعی در شش ساحت اعتقادی و اخلاقی، اجتماعی و سیاسی، زیستی و بدنی، زیبایی شناختی و هنری، اقتصادی و حرفه ای و علمی و فناوری تعریف و مشخص شده است. 

پژوهش حاضر به بررسی نگرش جامعه میزبان از گسترش گردشگری تجاری (خرید) در منطقه روستایی دهشیخ در دهستان سیگار شهرستان لامرد می پردازد. محدوده مورد مطالعه در سالهای اخیر و در پی ورود (رسمی و غیر رسمی) کالاهای خارجی، به صورت منطقه ای تجاری با تعداد زیادی مراکز عرضه این نوع کالاها تبدیل شده و به جریان گردشگری تجاری (با انگیزه خرید) انجامیده است. این تحقیق با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی انجام گرفته و ضمن بررسی اسنادی و میدانی موضوع، با استفاده از تکنیک پرسشنامه محقق ساخته، از سطح روستاهای مورد مطالعه، اطلاعات و داده های مورد نظر جمع آوری گردیده است. سپس داده های جمع آوری شده از جامعه نمونه تحقیق، با استفاده از طیف لیکرت و با آزمون های مرتبط و با نرم افزار spss، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. محدوده انجام پژوهش، 13 روستای واقع در محور تجاری دهستان سیگار بوده و جامعه نمونه آماری آن را نیز 365 نفر از ساکنان روستایی و فعالان بخش تجاری تشکیل می دهند. در تجزیه و تحلیل داده های مورد نظر و بررسی اولیه تحقیق، به تبیین اثرات اقتصادی جامعه میزبان اشاره شده و بیشترین تأثیر بر این جامعه از منظر اقتصادی مشخص گردیده است. یافته ها بیانگر آن است که ساکنان روستاهای مورد مطالعه، یکی از عوامل اصلی رشد و توسعه سکونتگاه های روستایی این منطقه را، ورود انبوه گردشگران تجاری داخل و خارج استانی دانسته و این مسئله را مورد تأیید قرار داده اند که با حمایت های بیشتر مسئولان محلی می توانند ضمن میزبانی بهتر و کارآمدتر از گردشگران تجاری، توانمندی های ناشی از موقعیت جغرافیایی خود را در جهت افزایش سطح مشارکت و نیز توسعه محلی بهبود بخشند.

بررسی و ارزیابی مکان یابی صحیح مراکز اداری و خدماتی شهر بر اساس اصول و معیارهای پدافند غیر عامل و دفاع شهری، از ضرورت های برنامه ریزی و طراحی های شهری به منظور ایجاد شهرهای امن و ایمن برای ساکنانشان می باشد. در این پژوهش به منظور درک بهتر کاربرد پدافند غیر عامل در شکل گیری شهر بازدارنده ،ایمن و امن در زمان بروز بحران های طبیعی و انسانی، شهر بوئین زهرا به عنوان یکی از شهر های استان قزوین مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته و داده های تحقیق عمدتا از طریق روش های میدانی (مصاحبه و مشاهده) جمع آوری شده و سپس از تکنیک ماتریس کارور برای بررسی انطباق مراکز ثقل اداری- خدماتی دولتی و عمومی شهر بوئین زهرا با اصول پدافند غیر عامل و دفاع شهری استفاده شده است. نتایج پژوهش پس از طی مرحله ماتریس کارور و ارزیابی 42 مرکز ثقل اداری- خدماتی شهر مورد نظر، بیانگر آن است که 7 مرکز از مراکز اداری- خدماتی شهر مورد مطالعه دارای اهمیت حیاتی (امتیاز بین 70 تا100)،31 مرکز دارای اهمیت حساس (امتیاز بین 69 تا40) و نهایتا 4 مرکز دارای اهمیت مهم (امتیاز بین 39 تا 9) می باشد، که در انطباق با اصول پدافند غیر عامل و مسئله دفاع شهری مکان یابی نشده اند. بنابراین از نتایج حاصل شده می توان به اهمیت مراکز موجود در این شهر پی برده و با بکار گیری اصول پدافند غیر عامل در مکان یابی مراکز ثقل اداری- خدماتی شهر بوئین زهرا به عنوان یک شهر بازدارنده در زمان تهدیدهای احتمالی دشمن و بروز بحران های طبیعی دست یافت. 

استان های جدید در کشور از یک سو به دلیل افزایش جمعیت و تمرکز آن در نقاط مختلف استان های بزرگ و از سوی دیگر به سبب نارضایتی مردم یک شهرستان و محرومیت آن ها از خدمات لازم ایجاد می شوند. بر این اساس، استان قزوین در سال 1376 در نقشه سیاسی ایران متولد گردید. اعمال سیاست های تمرکززدایی از یک طرف حاکی از واگذاری اختیارات به حکومت های محلی است و از طرف دیگر تداعی کننده خلق فرصت ها برای زیربخش های تقسیمات کشوری تا بتوانند از فرصت های به دست آمده در جهت رشد کمّی و کیفی سکونتگاه های روستایی بهره ببرند. مقاله حاضر به تبیین سیاست های تمرکززدایی در سکونتگاه های روستایی استان قزوین می پردازد و تلاش می کند به این سؤال پاسخ دهد که سیاست های تمرکززدایی در ایران چه آثاری بر ساختار کلی روستاهای استان قزوین ایجاد کرده است. بدین جهت، در پژوهش حاضر، با بهره گیری از گویه های تبیین کننده اداری و مالی و سیاسی، در قالب طیف لیکرت، و با بهره گیری از روش پانل گذشته نگر، مبتنی بر سنجش نگرش در دو دوره قبل و بعد از استان شدن، با استفاده از فرمول کوکران و به روش تصادفی طبقه ای اطلاعات جمع آوری شد. چهل و پنج مدیر اجرایی، شامل دهیاران و شوراهای اسلامی، از چهل و پنج روستا، در سطح پنج شهرستان استان قزوین برای این کار انتخاب شدند که نشان دهندة جامعة نمونة تحقیق هستند. البته باید اشاره کرد، بعد از استان شدن قزوین، در سکونتگاه های روستایی توانمندی هایی به وجود آمد که نشان می دهد اگرچه سیاست های تمرکززدایی توانسته زمینه رشد و ترقی روستاها را پدید آورد، این سیاست ها، از منظر کارشناسان و مسئولان محلی، آثار متفاوت داشته است. با وجود این، سیاست های تمرکززدایی در استان قزوین شتاب دهنده توسعه روستایی قلمداد شد و زمینه را برای افزایش مشارکت مسئولان محلی و مردم فراهم آورد.

بسیاری از محققان بر این باورند که فقر اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی که با مصادیقی چون سوء تغذیه، بی سوادی، بیکاری، عدم برخورداری از سطح مناسب بهداشتی، کیفیت نامناسب زیرساختها و نیز مسکن ناامن تجلی یافته بیشتر منتج از اعمال سیاستهای تمرکزگرایی در کشورهای در حال توسعه بوده است. به نظر می رسد در اکثر کشورهای در حال توسعه فقر روستایی رابطه بسیار تنگاتنگی با تمرکزگرایی اداری، مالی و سیاسی داشته و اعمال این گونه سیاستها با محوریت دولت مرکزی تشدیدکننده نیازها و عدم رفع آنها در مناطق روستایی بوده است. سیاستی که محکوم به شکست بوده و منجر به شکل گیری مبحثی به نام تمرکززدایی، روشی پیشتاز برای توسعه روستایی شده است. در طی دو دهه اخیر در ایران مبحث ارتقای سطوح مدیریت سیاسی فضاهای جغرافیایی در قالب شکل دهی استانهای جدید مورد توجه قرار گرفته است. اعمال سیاستهایی که آثار متفاوت اقتصادی، اجتماعی و کالبدی بویژه در سطح سکونتگاه های روستایی داشته است. بر این مبنا، مقاله حاضر بر آن است تا ضمن تبیین نقش تغییر سطوح مدیریت سیاسی فضا در قالب شکل گیری استانهای تازه تاسیس که به صورت موردی در استان قزوین به مرحله اجرا گذاشته شده به این سوال اساسی پاسخ گوید که ارتقای سطوح مدیریت سیاسی فضا چه آثار توسعه ای در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و کالبدی در مناطق روستایی استان قزوین داشته است؟ به این منظور محققان با بهره گیری از گویه های تبیین کننده اقتصادی، اجتماعی و کالبدی در قالب طیف لیکرت و با بهره گیری از روش پانل گذشته نگر مبتنی بر سنجش نگرش در دو دوره قبل و بعد از استان شدن با استفاده از فرمول کوکران و به روش تصادفی طبقه ای در نزد 450 نفر از سرپرستان خانوارهای ساکن مراکز روستایی و در سطح 45 روستا از 5 شهرستان تابع استان قزوین دریافته اند که در کلیه زمینه های اقتصادی، اجتماعی و کالبدی روند تغییرات مناطق روستایی از دیدگاه جامعه نمونه مثبت و با کاهش مولفه های منفی همراه بوده است. اگرچه شکل گیری و ایجاد استانهای جدید به صورت تفویض قدرت و واگذاری اختیارات در قالب دولتهای محلی صورت نپذیرفته و تنها شاهد تمرکززدایی اداری و مالی در سطح استانی بوده ایم، با این وجود به نظر می رسد حرکت حاضر گامی اساسی در کاهش حضور دولت در سطوح محلی بوده و توانسته اثرات مثبت معناداری در سطح مناطق روستایی به وجود آورد.