مژگان افشار

آموزش جغرافیا در مدارس جهان جایگاه ویژه ای برای نظام برنامه ریزی و همچنین برنامه ریزان درسی دارد، از این رو مطابق برنامه های جهانی برنامه های آموزش جغرافیا هم در مدارس ایران مدنظر برنامه ریزان قرارگرفته و بر این اساس کتب جغرافیا در پایه ها و دوره های تحصیلی مختلف برای دانش آموزان تدوین شده است. با بررسی اهمیت جایگاه جهانی پایداری بر اساس شاخص های مختلف در این کتب درسی ،کیفیت  و کمیت این امر در مدارس ایران و در قالب مقاله فوق تبیین شده است. در این مقاله سعی شده است با بررسی تک تک دروس جغرافیای همه پایه های تحصیلی مدارس ایران این جایگاه مشخص و نقاط قوت و ضعف آن ها برای اولین بار مورد تدقیق قرار گیرند. بر این اساس 12 پایه و همچنین سه دوره تحصیلی در قالب 11 کتاب مجزای آموزش جغرافیا بررسی شده اند که یافته ها حاکی از ضعف کمی و کیفی کلی کتاب ها و مباحث درسی جغرافیا در این حیطه می باشند.  بررسی ها نشان داده اند که کتب جغرافیای ایران با استانداردهای بین المللی در حیطه آموزش جغرافیا براساس شاخص های پایداری فاصله زیادی دارند که باید توسط برنامه ریزان درسی مورد بازنگری قرار گیرند.

به منظور تحلیل و پیش بینی آماری و سینوپتیکی دوره های خشک و تر تهران طی دوره سرد ، روزهای با بارش 0/1 میلی متر و بیشتر ایستگاه مهرآباد به عنوان روزهای مرطوب طی دوره آماری 2004-1985 به صورت روزانه انتخاب و مورد بررسی قرار گرفت . جهت تعیین دوره های خشک و تر از مدل زنجیره مارکوف مرتبه دوم استفاده گردید. ابتدا فراوانی روزهای بارانی و خشک بر اساس تداوم آ ن ها گروه بندی و فراوانی هر کدام از توالی ها به صورت مجزا مطالعه گردید . سپس احتمال وقوع هر یک از توالی ها به صورت ماهانه و شش ماهه سرد محاسبه گردید. حداکثر فراوانی روزهای بارانی 51 روز و حداقل آن 25 روز در سال است. ماه مارس با 188 روز و ماه اکتبر با 81 روز بارش به ترتیب بیشترین و کم ترین فراوانی را دارا بوده اند. سال 1995 به عنوان خشک ترین و سال 1996 مرطوب ترین سال در طول دوره آماری منطقه بود ه اند. پس از تعیین توال یها بررسی الگوهای فشار موثر در ایجاد بارش در روزهای 27 الی 30 نوامبر و 1 تا 7 دسامبر 2003 به عنوان طولان یترین دوره بارش منطقه و همچنین بارش روزهای 10 الی 13 دسامبر 1995 به عنوان یک دوره 4 روزه مرطوب در خشک ترین سال دوره مطالعاتی مورد تجزیه و تحلیل سینوپتیکی قرار گرفته است . بدین منظور از نقشه های فشار سطح دریا و 500 هکتوپاسکال همچنین نقشه های جهت و سرعت باد و نم ویژه در تراز 700 هکتوپاسکال استفاده شده است. مقایسه فراوانی توالی های پیش بینی شده با فراوانی توالی های مشاهده شده دقت مدل زنجیره مارکوف را در پیش بینی توالی های خشک و تر منطقه تهران که ناهماهنگی شدید بارش دارند نشان داد. در بررسی سینوپتیکی از نقشه های هوا در سطوح 500 هکتوپاسکال و سطح دریا و همچنین جهت و شدت باد و نم ویژه در تراز 700 هکتوپاسکال مشخص گردید که مهمترین منبع رطوبتی ایران دریای سرخ و خلیج عدن بوده است که توام شدن این منابع رطوبتی با خلیج فارس و پشته عربستان موجب انتقال بیشتر رطوبت به داخل ایران و تهران شده است.