علیرضا محمدی آریا

مقدمه: پیشرفت تحصیلی به عنوان یک تکلیف مهم برای نوجوانان تحت تأثیر عوامل متعدد فردی و اجتماعی قرار دارد. بر اساس نتایج پژوهش های پیشین، سبک های هویت و مسئولیت پذیری به عنوان سازه های روانشناختی دو دسته از این عوامل هستند که در دوره نوجوانی تأثیر مهمی بر رفتار فرد می گذارند. منظور از سبک های هویت ترکیب مهارت ها، جهان بینی و همانندسازی های دوران کودکی است که به صورت یک کل منسجم و منحصربه فرد درمی آید که برای نوجوانان احساس تداوم گذشته و جهت گیری برای آینده را فراهم می کند. منظور از مسئولیت پذیری نیز تعهد و مسئولیتی است که فرد نسبت به خودش (عقاید، ارزش ها، وظایف شغلی و خانواده)، دیگران و اجتماع دارد. بنابراین هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین سبک های هویت و مسئولیت پذیری با پیشرفت تحصیلی در نوجوانان دختر و پسر 15 تا 18 ساله شهر تهران است. روش: پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانش آموزان دختر و پسر شاغل به تحصیل در مقاطع تحصیلی اول، دوم و سوم دبیرستان های دولتی منطقه 3 شهر تهران در سال تحصیلی 88- 1387 در رشته های علوم ریاضی و فیزیک، علوم تجربی و علوم انسانی می باشند (مجموع 4676 نفر). روش نمونه گیری این پژوهش خوشه ای چندمرحله ای بوده و در نهایت از هر گروه پسر و دختر در هر پایه تحصیلی 100 نفر به تصادف انتخاب شدند (مجموع 600 نفر). ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش عبارت بودند از پرسش نامه سبک های هویت برزونوسکی ( ISI-6G )، مقیاس مسئولیت پذیری در پرسش نامه روانی کالیفرنیا ( CPI-R ) و معدل درسی دانش آموزان. یافته ها: بر اساس یافته های این پژوهش در کل نمونه از چهار متغیر پیش بین یعنی سه خرده مقیاس سبک های هویت (اطلاعاتی، هنجاری و سردرگم/ اجتنابی) و مسئولیت پذیری، فقط دو خرده مقیاس سبک هویت یعنی سبک اطلاعاتی و هنجاری و متغیر مسئولیت پذیری با پیشرفت تحصیلی رابطه معنادار داشته و خرده مقیاس دیگر سبک هویت یعنی سردرگم/ اجتنابی با پیشرفت تحصیلی رابطه نداشت. همچنین در گروه پسران هر سه این متغیر با پیشرفت تحصیلی رابطه معنادار داشتند اما در گروه دختران مسئولیت پذیری با پیشرفت تحصیلی رابطه معنادار نداشت. بحث: یافته های پژوهش نشان می دهد که بین سبک های هویتی و مسئولیت پذیری با پیشرفت تحصیلی نوجوانان دبیرستانی رابطه وجود دارد و رابطه بین سبک های هویتی و مسئولیت پذیری با پیشرفت تحصیلی تابع جنس است.

هدف تحقیق حاضر، شناخت و بررسی میزان گرایش به الگوهای فرهنگ غربی در بین نوجوانان شاهد و ایثارگر استان آذربایجان غربی است. از بین کلیه دانش آموزان خانواده های شاهد و ایثارگر 15 الی 19 ساله (2145012 نفر)، 200 نفر به روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند. روش تحقیق حاضر از نوع پیمایشی است و گردآوری داده ها به وسیله پرسشنامه انجام شده است. نتایج تحلیل رگرسیون به روش گام به گام نشان دهنده چهار مرحله معنی دار در پیش بینی گرایش به الگوهای فرهنگ غربی است. در نخستین مرحله، استفاده از رسانه داخلی بیشترین رابطه را با متغیر ملاک، و در مرحله دوم، استفاده از رادیوی داخلی و میزان ازخودبیگانگی بالاترین میزان گرایش به الگوهای غربی را نشان دادند. در سومین مرحله، مجموع استفاده از رادیوی داخلی، ازخودبیگانگی، پایبندی به مذهب و میزان صمیمیت والدین 51 درصد واریانس متغیر وابسته را پیش بینی کرد. در مرحله آخر، چهار متغیر (استفاده از رادیوی داخلی، ازخود بیگانگی، پایبندی به مذهب، میزان صمیمیت والدین و حضور در هیئت های مذهبی و مداحی) دارای بیشترین توان پیش بینی کنندگی متغیر وابسته بود.

این پژوهش با هدف تعیین وضعیت هویت جوانان استان گلستان انجام شده است. در این مطالعه نمونه ای به حجم 400 نفر (226 مونث و 174 مذکر) از بین جوانان گروه سنی 24-20 ساله استان گلستان به روش خوشه ای چند مرحله ای و تصادفی طبقه ای انتخاب شد. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامه های پایگاه اقتصادی – اجتماعی، بحران هویت، سبک های هویت یابی و سلامت عمومی بودند. نتایج حاصل از پرسشنامه بحران هویت نشان داد که 94.3 درصد از افراد در حال حاضر بحران هویت را تجربه نمی کنند و 5.7 درصد بحران هویت را تجربه می کنند. بر اساس اطلاعات بدست آمده از پرسشنامه سبک هویت یابی 33.8 درصد از افراد از سبک هویتی سر در گم، 22.8 درصد از سبک هویتی هنجاری و 19.5 درصد از سبک هویتی اطلاعاتی استفاده می کنند. نتایج مقایسه ای نشان داد که بین دختران و پسران در سبک های هویتی تفاوت معنی داری وجود ندارند. در حالی که بین گروههای مختلف سنی تفاوت معنی دار وجود دارد. بدین معنی که بین گروه 20 ساله با 24 ساله در سبک هویتی سردرگم تفاوت معنی داری وجود دارد. نتایج همبستگی نشان داد که بین بحران هویت با سبک هویتی سردرگم رابطه معنی دار وجود دارد. یعنی کسانی که بحران هویت را تجربه می کنند بیشتر به سبک هویتی سردرگم گرایش دارند. همچنین بین سبک هویتی سردرگم و پایگاه اقتصادی- اجتماعی همبستگی منفی معنی داری وجود دارد. بدین معنی که با بالا رفتن وضعیت اقتصادی و اجتماعی سبک هویتی سردرگم کمتر تجربه می شود. علاوه بر آن نتایج نشان داد که بین بحران هویت و سلامت روانی در دختران همبستگی معنی داری وجود دارد. یعنی دخترانی که بحران هویت را تجربه می کنند از میزان سلامات روانی پایین تری برخوردارند. در حالی که در گروه پسران برعکس است بدین معنی پسرانی که بحران هویت را تجربه می کنند از میزان سلامت بالاتری برخوردارند.