ابوالحسن فیاض انوش

ابوالحسن فیاض انوش

مدرک تحصیلی: دانشیار گروه تاریخ دانشگاه اصفهان

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۵۰ مورد.
۱.

مقایسۀ کاربست تاریخ در متون اخلاق عرفانی و اخلاق سیاسی در سده های میانه تاریخ ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال ۱۴ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۳۷ 125 - 148

کلید واژه ها: کاربستِ تاریخ اخلاق عرفانی اخلاق سیاسی تاریخِ مقدسِ عرفانی تغییر احوال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۴ تعداد دانلود : ۹۸
در نظام اندیشه تا پیش از قرون جدید، تاریخ با عبرت ها قرین بود و تاریخ نویسی رنگی اخلاقی داشت. از دیگر سو، در اخلاق نویسی نیز از تاریخ بهره برده می شد. هدف از این نوشتار، مقایسه کاربست تاریخ در متون اخلاق عرفانی با کاربست تاریخ در متون اخلاق سیاسی در سده های میانه تاریخ ایران است. متون اخلاق، حاوی اندیشه نویسندگان این متون هستند و برای فهم این اندیشه از میان رویکردهای مختلف، رویکرد تحلیل گفتمان برگزیده شده است. با این رویکرد به این پرسش پاسخ داده خواهد شد که کاربست تاریخ در متون اخلاق عرفانی و اخلاق سیاسی چه شباهت و تفاوتی دارد و منشأ این تفاوت چیست؟ تاریخ در متون اخلاق عرفانی، در قالب اقوال و افعال مشایخِ گذشته و به صورت نقلی روایت می شود. مخاطب متونِ اخلاق عرفانی در سلسله مراتب معرفتی، جایگاه پایین تری از نویسندگان این متون دارد. نویسندگان به صورت آشکارا، تاریخِ مقدسِ عرفانی را برای مخاطب، شایسته الگوبرداری می دانند و بر آن تأکید می کنند. آنان تاریخ مقدسِ عرفانی را در قالبِ یک کلیّتِ باثبات و پیوسته تصویر می کنند تا در مقابل گفتمان رقیب، از خود حفاظت کرده باشند. تاریخ در متون اخلاق سیاسی در قالب اندرز و حکایت روایت می شود اما چون مخاطب متونِ اخلاق سیاسی جایگاه اجتماعیِ بالاتری از نویسندگان این متون دارد، نویسندگان برای تشویقِ مخاطب به الگوبرداری از تاریخ محدودیت هایی دارند. آنان تاریخ را متضمن درس تغییر احوال دانسته اند، تا به این شیوه از جایگاه خود در برابر گفتمان رقیب دفاع کرده باشد.
۲.

آسیب شناسی شورای اقتصاد عصر پهلوی دوم در مسیر توسعه اقتصادی؛ یک بررسی تاریخی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال ۲۴ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۹۴) 179 - 210

کلید واژه ها: تاریخ اقتصادی ایران شورای اقتصاد سازمان برنامه و بودجه توسعه ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۵ تعداد دانلود : ۱۳۳
یکی از نهادهایی که در دوره پهلوی دوم، برای دست یافتن به توسعه اقتصادی ایجاد شد، شورای اقتصاد بود که روزهای دوشنبه در پیشگاه پادشاه پهلوی با حضور تیم اقتصادی دولت تشکیل می شد. مقاله حاضر، با تمرکز بر «مسئله توسعه اقتصادی ایران» به بررسی صورت جلسات شورای اقتصاد می پردازد. این بررسی، بر اساس «نظریه رشد متعادل اقتصادی» روزن اشتاین رودن، موضوعات مطرح در صورت جلسات را برای رسیدن به پاسخ این پرسش، بررسی کرده است که شورای اقتصاد چه تأثیری در روند توسعه اقتصادی ایران داشت؟ از خاطرات کارگزارانی که در طول دو دهه در جلسات حضور داشته اند نیز به عنوان منبعی دیگر بهره گرفته شده است. همچنین، گزارش ارزیابی های دوایر مختلف سازمان برنامه و بودجه در باره برنامه های عمرانی نیز برای تأیید تحلیل ها مورد توجه و استفاده قرار گرفته است. یافته های پژوهش، نشان می دهد که به علت عدم پیوستگی و نبود یک دید کلی در تصمیم های اقتصادی، ناهمسانی در پرداختن به بخش های مختلف اقتصادی و چگونگی تصمیم گیری در این شورا، نتایج آن نمی توانست توسعه متوازن و پایدار ایران را به دنبال داشته باشد.
۳.

"سوختار همه ساختارها"؛ تأملی بر بازنگری ایدئولوژیک احسان طبری در مبانی مارکسیسم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال ۱۴ بهار ۱۴۰۲ شماره ۵۵ ۱۰۰-۷۱

کلید واژه ها: احسان طبری ماتریالیسم تاریخی بازنگری ایدئولوژیک تاریخ اندیشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۷ تعداد دانلود : ۱۴۱
احسان طبری (1295-1368ش) به عنوان یکی از اعضای کمیته مرکزی و نظریه پرداز حزب توده شناخته می شود. این امر باعث می شود که تاریخ پژوهان معاصر با اتصاف او به صفت مارکسیسم، غالباً رفتار و افکار وی را در چهارچوب های ایدئولوژیک و حزبی ارزیابی کنند و به ویژگی های اخلاقی در شاکله بندی شخصیت او اعتنایی نداشته باشند. در حالی که اگر طبری را در جایگاه یک ادیب، شاعر و یا مورخ مورد بررسی قرار دهیم، می توانیم جنبه هایی از شخصیت وی را دریابیم که لزوماً برآمده از رفتار حزبی و سازمانی نیست، بلکه دغدغه هایی برخاسته از یک ذهن حقیقت جو است که در بیشتر دوران حیات در کسوت یک روشنفکر ماتریالیست مجال بروز و ظهور یافته است. مسئله اصلی این مقاله واکاویِ دلایل بازنگری ایدئولوژیکِ طبری در دهه پایانی عمر اوست. بدین منظور ابتدا با متن پژوهیِ آثار طبری در دوران مقدم بر دهه پایانی عمر، به جنبه هایی مغفول از تاریخ اندیشی طبری تا قبل از مقطع بازنگری ایدئولوژیک پرداخته می شود. این بررسی نشان می دهد آنچه با عنوان بازنگری ایدئولوژیک طبری یاد می شود بر بستری از بازاندیشی های تدریجی او در مبانی مارکسیسم استوار بوده است. در انتها با تمرکز بر آثار سال های پایانی عمر او به بیان درون مایه ها و دغدغه های تاریخ اندیشانه در این آثار پرداخته خواهد شد. عنوان مقاله برگرفته از یکی از تعابیر طبری در مورد بازنگری ایدئولوژیک وی می باشد.
۴.

نفوذ به قلب آسیا؛ تحلیل انتقادیِ کتاب تاریخ آسیای میانه (از مغولستان تا خوارزم)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال ۲۳ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۱۲) 95 - 123

کلید واژه ها: آسیای مرکزی آسیای میانه آسیای درونی قلب آسیا تحلیل انتقادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱ تعداد دانلود : ۸۴
بخشی از آسیا که به واسطه دلایل متنوع سیاسی و جغرافیایی با عناوین مختلفی نظیر آسیای میانه، آسیای مرکزی و قلب آسیا نامبردار گشته است پس از فروپاشی شوروی و شکل گیری کشورهای مستقل جدید در این منطقه هم فرصت های جدیدی را از جنبه های مختلف اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و مذهبی برای بازیگران عمده سیاست جهانی فراهم کرد و هم ابهاماتی را از جهت چگونگیِ بهره گیری از این فرصت ها پدید آورد. از آنجایی که دانش تاریخ در هسته کانونی برای حل هر مسأله ای در مناسبات بشری قرار دارد، مطالعه و بررسی تاریخ این منطقه نیز در کانون توجه برخی نهادهای سیاسی و مجامع آکادمیک قرار گرفت. تاریخ آسیای میانه (از مغولستان تا خوارزم) اثر اِسوَت سوچِک از جمله آثار تاریخ پژوهانه ای است که روایتی از 14 قرن تاریخ این منطقه را عرضه می کند. نویسنده در صدد است مقدمه ای تاریخی به دست دهد تا برای سیاست مداران، روزنامه نگاران، بازرگانان و پژوهش گران روزنه ای برای نفوذ به تاریخ کمتر شناخته شده این بخش از جغرافیای جهان باز کند. مقاله حاضر می کوشد به روش تحلیلی، یک ارزیابی انتقادی از تاریخ نگری نویسنده و متن ترجمه شده ارائه کند.
۵.

تار، تاریخ، تاریک!؛ نقد تاریخیِ انسان خردمند؛ تاریخ مختصر بشر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۱۰۲) 275-300
تعداد بازدید : ۱۹۲ تعداد دانلود : ۱۶۰
در کتاب انسان خردمند؛ تاریخ مختصر بشر اثر یووال نوح هراری، سابقه دویست هزار ساله انسان خردمند به سان مؤخره ای بر سیزده ونیم میلیارد سال عمر جهان ترسیم شده است. انسان خردمند شامل مباحث متعددی از حوزه های علوم انسانی و غیر علوم انسانی است اما باتوجه به این که عنوان فرعی کتاب ادعایِ ارائه تاریخچه بشر را دارد، این مقاله صرفاً به نقدِتاریخیِ این اثر یعنی به نقدِ رویکرد روش شناختی و نقد نظریه تاریخی نویسنده می پردازد و ظرفیت های روش شناختی این کتاب را از منظرِ فلسفه انتقادی تاریخ و مباحث نظریِ آن را از موضع تکامل گراییِ خلقت باور در بوته نقد خواهد گذاشت. با تمرکز بر محتوای کتاب و روش نویسنده، در این نقد به سه مقطع پرداخته می شود: 1) مقطع پیشا تاریخی؛ از سیزده ونیم میلیارد سال پیش تا ابداع خط در پنج هزار سال پیش 2) مقطع تاریخی؛ از ابداع خط تا کنون 3) مقطع پسا تاریخ؛ آینده بشر. از نگاه انتقادیِ این مقاله، واژه های تار، تاریخ و تاریک به ترتیب به این سه مقطع اشاره دارند.
۶.

آخرین اتوپیای سرمایه داری؛ نقدی بر کتاب انسان خداگونه؛ تاریخ مختصر آینده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال ۲۲ مهر ۱۴۰۱ شماره ۷ (پیاپی ۱۰۷) 89-114
تعداد بازدید : ۳۶۳ تعداد دانلود : ۱۲۸
کتاب انسان خداگونه؛ تاریخ مختصر آینده اثر یووال نوح هراری را می توان محصول نهایی پروژه این نویسنده دانست. هراری در این کتاب درپی پاسخ دادن به این پرسش است که: "آینده برای انسان چه دربر دارد؟". با توجه به نظریه تاریخ نگارانه ای که در کتاب قبلی خود (انسان خردمند؛ تاریخ مختصر بشر) اتخاذ کرده بود، هراری در این کتاب نیز مباحث را بر اساس نظریه تکامل گرایی پیش می بَرَد با این تفاوت که امکان ها و فرصت هایی که تکامل مصنوعی یا دخالت انسان در روند تکامل خود پدید آورده است بیشترین سهم را در شکل دهی به ایده های آینده نگرانه او به خود اختصاص می دهد این مقاله در پی آن است که با رویکردی انتقادی و با تمرکز بر دو مفهوم جبرگرایی و تمامیت خواهی، نسبتِ میان آینده ای که هراری ترسیم می کند با ضرورت هایی که نظام سرمایه داری برای ادامه حیات خود با آن مواجه است را تبیین کند. ایده اصلی مقاله آن است که پروژه هراری نوعی اتوپیای تمامیت خواهانه سرمایه داری را زمینه سازی می کند.
۷.

ارزیابی انتقادیِ کتاب ابن خلدون و تاریخ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال ۲۱ اسفند ۱۴۰۰ شماره ۱۲ (پیاپی ۱۰۰) 329-354
تعداد بازدید : ۱۸۲ تعداد دانلود : ۱۵۴
ترجمه کتاب" ابن خلدون و تاریخ" اثر محمّد طالبی تاریخ نگار و اندیشمند تونسی برای فارسی زبانان فرصتی را فراهم کرده است تا با افکار و نوع نگرش وی آشنا گردند. هر چند طالبی در طول زندگانی اش (2017- 1921) آثار متعددی در حوزه تاریخ و تفکر مسلمانان پدید آورده است اما گویا - صرف نظر از برخی مقالات و مصاحبه های او که در برخی نشریات ایرانی ترجمه و به چاپ رسیده است - این کتاب تنها اثر منسجمی است که از وی به بازار نشر کتاب ایران عرضه شده است. طالبی در این کتاب با مروری بر اندیشه های ابن خلدون به دنبال پاسخ به این پرسش اساسی است که: آیا تاریخ از مسیر مشخصی برخوردار است؟ این پرسشی است که لاجرم مباحث دیگری را نیز به دنبال می آورد و درنهایت طالبی به این پاسخ می رسد که تاریخ به طرز اجتناب ناپذیری همواره به سوی حضاره ]تمدن[ در حال حرکت است. طالبی این حرکت را با عنوان "سنت الله" مشخص می سازد. این مقاله با هدف ارائه یک تحلیل انتقادی از آراء نویسنده و ارزیابی ترجمه کتاب، نگارش یافته است. از جمله مباحث به نقد گذاشته شده در این مقاله، رسوبات تاریخ نگری اروپا محور در نگارش طالبی است.
۸.

تهدیدات رسانه برای دانش تاریخ؛ تاریخ پردازی در مصاف با تاریخ نگاری

نویسنده:
منبع: مطالعات هنر و رسانه سال سوم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۶ 85 - 107

کلید واژه ها: تاریخ نگاری رسانه جمعی تاریخ پژوهی تاریخ پردازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۵ تعداد دانلود : ۱۴۳
این نوشتار درپی آن است که ضمن به دست دادن تعریفی تا حد امکان شفاف از تاریخ و رسانه، نسبتِ میان این دو را واکاوی نماید. هدف نویسنده از این واکاوی، صرفاً به بحث گذاشتن مضارّی است که از خلط کارکردهای تاریخ و رسانه جمعی متوجه دانش تاریخ می شود. به عبارت دیگر، مسئله این نوشتار تبیین تهدیداتی است که رسانه های جمعی برای درک تاریخی مردمان یک جامعه ایجاد می کنند. روش تحقیق، توصیفی - تحلیلی و با استفاده از داده های کتابخانه ای است و نویسنده کوشیده است تا تأملات خود را به عنوان یک دانشجوی رشته تاریخ در خصوص ابعاد این مسئله تبیین نماید. اهمیت این بحث ناشی از وضعیتی است که امروزه رسانه های جمعی با تاریخ پردازی برای حوزه دانش تاریخ ایجاد کرده اند. این نوشتار با تمایز نهادن میان دو مفهوم «تاریخ نگاری» و «تاریخ پردازی» درصدد تبیین فرصت هایی است که رسانه جمعی برای دامن زدن به تاریخ پردازی فراهم کرده است و به این نتیجه خواهد رسید که: هنگامی که رسانه های جمعی به یک موضوع تاریخی ورود می کنند، شرایط تاریخ نگارانه امکان ظهور نمی یابند و نظام رسانه با مداخله ای ژرف که در نظام علم تاریخ انجام می دهد، به نوعی تاریخ نگاری نامتوازن را دامن خواهد زد.
۹.

تحلیلی بر نقش کارگزاران کلانتران طایفۀ دره شوری قشقایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران سال ۳۱ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۵۲ (پیاپی ۱۴۲) 109 - 139

کلید واژه ها: طایفۀ دره شوری کلانتران دره شوری کارگزاران کلانتران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۴ تعداد دانلود : ۲۱۵
طایفۀ دره شوری یکی از طوایف ایل قشقایی است. در ساختار سیاسی قدرت، کلانتر به صورت رسمی مسئولیت ادارۀ آن طایفه را عهده دار بود. کلانتران علاوه بر تیره های وابسته به خود، گروهی از عوامل اجرایی را در خدمت داشتند که با عناوینی چون «دؤیربَر» و «اَدآرَ» مورد خطاب قرار می گرفتند. نگارندگان این مقاله بر آن اند تا نسبت و رابطۀ میان قدرت کلانتران دره شوری و وظایف کارگزارانشان را آشکار کنند. سؤال این است که چرا و چگونه کلانتران دره شوری از کارگزاران استفاده می کردند؟ این پژوهش به صورت میدانی بر مبنای انجام مصاحبه ها و با مکمل قرار دادن منابع کتابخانه ای، با رویکرد توصیفی-تحلیلی انجام شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که کلانتران طایفۀ دره شوری برای انجام امور خانوادگی و برقراری نظم در تیر ه ها، در کنار افرادی چون کدخداها از کارگزارانشان استفاده می کردند. آن ها به عنوان بازوی اجرایی، صرفاً مسئولیت هایی را در خانۀ کلانتران برعهده نداشتند، بلکه عده ای از کارگزاران در خارج از خانۀ کلانترها نیز انجام وظیفه می کردند. کارگزاران ضمن مهارت در امور اجرایی، افرادی جنگجو بودند که کلانتران از آن ها برای سرکوب افراد و تیره های متمرد و پیشبرد اهدافشان در کنار تیره های وفادار به خود استفاده می کردند. 
۱۰.

سیر تاریخی عرفان حلقه در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال سیزدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۵۲) 39 - 60

کلید واژه ها: عرفان نوظهور محمدعلی طاهری عرفانحلقه فرادرمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۸ تعداد دانلود : ۲۲۰
بررسی علت های شکل گیری و رشد پدیده های تاریخی و فرهنگی در بستر اجتماع، ضرورتی انکارناپذیر است. عرفان حلقه یکی از این پدیده هاست که در حال حاضر با رشد درخور توجهی روبه رو شده و هوادارانی پیدا کرده است. این پژوهش به دنبال آن است که به شیوه مصاحبه و میدانی، به این پرسش پاسخ دهد: روند تاریخی رشد عرفان حلقه با چه علل و عوامل اجتماعی و فرهنگی پیوند خورده است؟ داده های پژوهش، حاصل مطالعه های کتابخانه ای، مصاحبه با صاحب نظران جنبش های نوپدید دینی یا (NMR)، مصاحبه با اعضای گرایش یافته به عرفان حلقه و رصد فعالیت این عرفان در بستر فضای مجازی است. مهم ترین یافته پژوهش آن است که: عرفان حلقه در چهار دوره تاریخی خود، با تکیه بر دو خط مشی آموزش حضوری و مجازی، تأکید بر حقوق زنان و زندانیان سیاسی، تلاش برای طرح شعارهای عام پسند وغیره موفق شده است به رشد چشمگیری دست یابد. البته براساس یافته ها، در این چهار دوره بین روش و محتوا تفاوت های چشمگیری وجود دارد. محتوای دوره نخست و دوم، بیشتر بر عقاید دینی منطبق بود؛ ولی مسائل طرح شده در دوره سوم و چهارم با عقاید دین اسلام انطباق کمتری دارد؛ همچنین در دوره سوم و چهارم و پس از دستگیری طاهری، مسترها و مربی ها رکن اصلی تبلیغ اند؛ حال آنکه در دوره نخست و دوم، کلاس های حضوری را مؤسس عرفان حلقه برگزار می کرد.
۱۱.

تأثیر سیاست های حمایتی امرای تیموری بر موقعیت بازاریان و اقتصاد شهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی ایران و اسلام پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲۷ 31-52

کلید واژه ها: بازار تاریخ ایران دوره اسلامی بازاریان پیشه وران تاجران تیموریان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۱ تعداد دانلود : ۴۵۹
تیموریان زندگی شهری را ارج نهاده در زمینه رونق دادن به اقتصاد شهری کوشش کردند. اصلی ترین عناصر فعال در حوزه ی اقتصاد شهری بازاریان بودند. بنابراین نقش و تأثیر حاکمیت تیموریان در دوام و بقای بازار و بازاریان به مسأله ای مهم تبدیل می شود. این نوشتار می کوشد با اتکاء به داده های موجود در منابع و با روش توصیفی تحلیلی به این پرسش پاسخ دهد که جایگاه بازاریان تا چه میزان از رفتارها و سیاست های تیموریان تأثیر پذیرفته است؟ فرضیه ی موردنظر بیان می کند که تیموریان به اهمیت و کارکردهای مهم اقتصادی و اجتماعی بازاریان پی برده بودند. لذا حمایت از بازار و بازاریان را از نظر اقتصادی و اجتماعی برای حاکمیت خود و بهبود اوضاع جامعه سودمند یافتند. نوشتار حاضر درصدد ارزیابی جایگاه و موقعیت بازار و بازاریان در دوره تیموریان و بیان دیدگاه فرمانروایان تیموری نسبت به این بخش مهم جامعه ی شهری است. دستاورد پژوهش نشان می دهد، تیموریان جایگاه و اعتبار مناسبی به بازاریان دادند و با حمایت های خود زمینه ی رونق گرفتن فعالیت های اقتصادی ایشان را فراهم نمودند. در نتیجه ی این سیاست اقتصاد شهری از وضعیت مطلوبی برخوردار شد.
۱۲.

خوراک و تغذیه؛ جلوه گاهی از تاریخ فرهنگ دوره تیموریان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۱۷) 217-241

کلید واژه ها: تاریخ فرهنگ خوراک تغذیه زیست اجتماعی دوره تیموریان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۳ تعداد دانلود : ۳۵۰
بررسی موضوعی مانند خوراک و تغذیه در دوره تیموریان در پی آن است که از رهگذر تعمق در مصادیق نوشیدنی ها و خوردنی ها - که قاعدتاً در حوزه تاریخ خُرد (Microhistory) قرار می گیرد - و نیز با بذل توجه به موضوعات اجتماعی مرتبط با تغذیه -که در حوزه تاریخ کلان (Macrohistory) قرار می گیرد - به بررسی تاریخ فرهنگ جامعه تیموری بپردازد. در این مسیر جستجو برای شناسایی انواع مواد خوردنی و اثری که اختصاصاً با موضوع آشپزی و خوراک در این دوره فراهم شده است می تواند راهگشا باشد. این پژوهش درصدد پاسخ دهی به این سوال است که وجه تمایز فرهنگ خوراک و تغذیه در دوره تیموریان در میان زندگی دربار، عامه و خانقاه ها چه بوده است؟ نتایج پژوهش نشان می دهد که فرهنگ خوراک و تغذیه تحت تأثیر نحوه زیست قومی و اجتماعی قرار داشت و می توان نسبتی بین آن برقرار کرد. این پژوهش از خلال نسبتی که میان موضوع خوراک و جلوه های مختلف حیات اجتماعی در این دوره برقرار می کند تلاش دارد تا از ظرفیت های این موضوعات در جهت پرتو افکندن به تاریخ فرهنگ دوره تیموریان بهره گیری کند. روش تحقیق در این مقاله توصیفی – تحلیلی است و از شیوه مطالعات کتابخانه ای استفاده شده است.
۱۳.

تحلیل تاریخی عوامل مؤثر بر شکل دهی حیات اجتماعی شهر در عصر تیموریان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران سال سی ام زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۸ (پیاپی ۱۳۸) 43 - 69

کلید واژه ها: تیموریان شهر حیات اجتماعی گروه ها و طبقات اجتماعی مناسبات اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۷ تعداد دانلود : ۲۵۴
تیموریان زندگی شهری را ارج می نهادند و در زمینه شکوفا کردن شهرها و رونق دادن به جنبه های گوناگون زندگی شهری کوشا بودند. شهرها کارکرد اجتماعی مهمی داشتند و طبقات و گروه های مختلف اجتماعی در آنها فعال بودند. بنابراین حیات اجتماعی شهر در عصر تیموریان، به مسئله ای مهم تبدیل می شود. در نوشتار حاضر تلاش شده است به این پرسش پاسخ داده شود که حیات اجتماعی شهر در عصر تیموریان چگونه بود و کدام عوامل و عناصر در شکل دادن به آن نقش داشتند؟ فرضیه مورد ادعای پژوهش حاضر این است که تیموریان و برخی طبقات و گروه های اجتماعی، در کنار مناسبات اجتماعی، پویایی اجتماعی شهرهای مهم را امکانپذیر کردند. هدف این نوشتار تحلیل تاریخی حیات اجتماعی شهر در عصر تیموریان است. بر همین اساس، کوشش شده است دیدگاه تیموریان نسبت به شهر و زندگی شهری بررسی شود. همچنین مهم ترین گروه ها و طبقات اجتماعی مؤثر بر حیات اجتماعی شهر معرفی شوند و به مناسبات اجتماعی شهرنشینان اشاره شود. نتیجه پژوهش نشان می دهد که تیموریان در رونق دادن به حیات اجتماعی شهرها مؤثر بودند. شهرهای مهم قلمرو آنها شکوفا شده بود و کانون های مهم تجمع جمعیت شدند. همچنین انواع فعالیت های اقتصادی، فرهنگی و مناسبات اجتماعی در آنها گسترش یافت. این گونه بود که این شهرها از پویایی و سَرزندگی اجتماعی برخوردار شدند.
۱۴.

نسبت نقدِ تاریخ با فراتاریخ؛ یک پیش نهاد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال بیستم فروردین ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۷۷) 217-240
تعداد بازدید : ۳۷۶ تعداد دانلود : ۳۴۲
این مقاله درپیِ ترسیمِ منطقِ حاکم بر نقدِ تاریخ ازطریق تأمل در رابطه میان «تاریخ» و «نقدِ تاریخ» است و ابتدا به تبیین این مدعا می پردازد که برخورداری از مبنای نظری ضروری ترین اقدام برای هر تاریخ دان درجهت نگارش و پژوهش تاریخ است. سپس با عرضه یک پیش نهاد به این مهم توجه می دهد که نقد آثار تاریخی نیز مستلزم دو نکته است: اول، آگاهی ناقد از مبنای نظریِ متنی که درصدد نقد آن است و دوم، برخورداریِ ناقد از یک مبنای نظریِ مشخص. ازآن جایی که هرگونه مبنایِ نظری به ساحتِ فراتاریخ مربوط می شود، فوری ترین بحث در این زمینه ایضاح نسبت میان «نقدِ تاریخ» و «فراتاریخ» است. در این مقاله، پنج تلقی از واژه تاریخ مبنای ورود به بحث قرار گرفته است که اولین تلقی (تاریخ به مثابه وقایع گذشته) مربوط به ساحتِ هستی شناختیِ تاریخ و چهار مورد بعدی (تاریخ به مثابه تاریخ نویسی. تاریخ به مثابه تاریخ پژوهی. تاریخ به مثابه تمدن پژوهی، و تاریخ به مثابه فراتاریخ اندیشی) مربوط به ساحتِ معرفت شناختیِ تاریخ (علم تاریخ) است. بخش اعظم مقاله با تحلیلِ ظرفیت های سطوحِ مختلفِ معرفتِ تاریخی به تلاش برای ایضاحِ نسبتِ تاریخ و فراتاریخ در هر دام از ساحت های تاریخ خواهد پرداخت.رویکرد اتخاذشده در این مقاله مبتنی بر روش فلسفه تحلیلیِ تاریخ است، بدین معنا که کوشش می شود با تحلیلِ (به معنای تجزیه) ساحت های معرفتیِ واژه تاریخ ظرفیت های هر ساحت برای کمک به تبیین مفهوم نقدِ تاریخ برجسته شود.
۱۵.

مقایسه تحلیلی -تطبیقی نحوه بهره برداری عرفان حلقه و اشو از بستر فضای مجازی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات میان رشته ای در رسانه و فرهنگ سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۰) 107-139

کلید واژه ها: فضای مجازی بسترسازی اشو عرفان حلقه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۱ تعداد دانلود : ۵۵۰
امروزه، اهمیت روزافزون فضای گسترده مجازی در عرصه تبلیغ و اطلاع رسانی، بر کسی پوشیده نیست. این مسئله به قدری مهم است که غفلت از آن برای هر صاحب فکر و اندیشه ای می تواند گران تمام شود. پژوهش حاضر با تکیه بر همین اهمیت، قصد دارد تا به نحوه بهره گیری دو طیف عرفان نوظهور اشو و عرفان حلقه از فضای مجازی را مورد بررسی قراردهد. در این راستا، تلاش شد، با روشی توصیفی تحلیلی، مجموعه فعالیت های فضای مجازی در یک محدوده زمانی شش ماهه و با تأکید بر تعداد کانال ها، تعداد کاربران، تعداد پست ها، محتوای پست ها، نحوه بهره گیری عرفان های جدید از بسترسازی فضای مجازی و اهداف آنان در این فضا مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. مهمترین یافته این پژوهش که با روشی توصیفی تحلیلی نگاشته شده، بیان کننده این مهم است که عرفان حلقه و اشو، با بهره-گیری از فضای مجازی و با تمرکز بر موضوعات مهم وجذابی چون دفاع از حقوق زنان و ضدیت با برخی امور دین، توانسته اند رشد قابل ملاحظه ای در بین جوانان داشته باشند. همچنین عدم دسترسی آنها به رسانه های مجاز و انجام فیلترینگ نتوانسته است، مانع بزرگی بر سر راه آنان باشد.
۱۶.

بررسی تحلیلی جایگاه خلافت عباسی در روند مشروعیت یابی حکومت های محلی ایران از هجوم مغول تا سقوط بغداد (656- 616 ق.)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال دهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۳۴ 57-78

کلید واژه ها: حکومت های محلی خلافت عباسی مشروعیت خوارزمشاهیان مغولان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۹ تعداد دانلود : ۴۳۲
در پی حمله مغول به ایران در سال 616 قمری و مرگ سلطان محمد خوارزمشاه در 617 قمری دوره ای از رقابت های سیاسی برای کسب قدرت آغاز گردید و بخش های مختلف ایران تحت نفوذ حکومت های محلی قرار گرفت. حد فاصل تهاجم مغول تا سقوط بغداد، برای حکومت های محلیِ ایران به لحاظ حل بحران مشروعیت و تداوم حاکمیت، دورانی سخت بود و پیوند با بازماندگان سلطنت خوارزمشاهی، خلافت عباسی و دربار مرکزی مغول، مهم ترین ابعاد تکاپوهای سیاسی ایشان به شمار می رفت. از مهم ترین مبانی مشروعیت حکومت های محلی، کسب تأیید خلیفه عباسی در چارچوب نظریه خلافت اسلامی بود. مسئله اصلی این مقاله، بررسی مناسبات حکومت های محلی با نهاد خلافت پس از حمله مغول و چگونگی تنظیم این مناسبات و تغییرات آن در مواجهه با مغولان در راستای استمرار مشروعیت و تداوم حاکمیت است. پژوهش حاضر که به روش توصیفی و تحلیلی و بر پایه منابع کتابخانه ای صورت گرفته، مشخص نمود که حمله مغولان و افزایش تهدید آنان، به تدریج روند مشروعیت یابی حکومت های محلی از خلافت را دچار تغییر نمود.
۱۷.

تبیین سبک رهبری معنوی شهید خرازی و ارتباط آن با سلامت سازمانی در لشکر 14 امام حسین(ع) در دوران دفاع مقدس (67-1359)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال یازدهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۴۳) 17 - 33

کلید واژه ها: دفاع مقدس شهید حسین خرازی لشکر 14 امام حسین (ع) سبک رهبری معنوی سلامت سازمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۸ تعداد دانلود : ۴۳۰
یک شیوه نوین از رهبری ، رهبری به سبک معنوی میباشد که بدنبال پایداری معنوی سازمان خود است و در این راه سلامت روانی کارکنان خود را پرورش میدهد. در این راستا فرماندهان دفاع مقدس با روش های راهبرد خود نقش موثری در پرورش انگیزه در رزمندگان و پیروزی های پی در پی در جنگ تحمیلی داشتند، این روش های مدیریت را می توان در چارچوب معنایی سبک رهبری معنوی مورد ارزیابی قرار داد.این مطالعه از طریق مصاحبه های متوالی و با پرسشنامه بررسی سبک رهبری فرمانده لشکر 14 امام حسین(ع) ، شهید حسین خرازی در میان 210 نفر از بسیجیان شهر کاشان که در ایام دفاع مقدس در لشکر 14 امام حسین (ع) حضور داشتند، مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش صوری میباشد. روایی متغییرهای آن با آلفای کرونباخ ارزیابی گردید. این پژوهش با نرم افزار آماری SPSS مورد سنجش قرار گرفت. در یافته های این پژوهش مشهود است که بین سبک رهبری معنوی شهید خرازی در دفاع مقدس با سلامت سازمانی لشکر 14 امام حسین(ع) رابطه مثبت و معناداری وجود دارد و با افزایش رهبری معنوی ایشان سلامت سازمان افزایش یافته است. یافته های رگرسیون در این تحقیق بیان میکند که 7 بعد، رهبری معنوی توانسته اند 56 % از واریانس سازمان سالم را تبیین کنند.
۱۸.

تأثیر نظامی گری بر رشد اقتصادی دوران پهلوی (1357-1332)؛ یک بررسی تاریخی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اقتصاد سیاسی بین الملل دوره دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ 593-617

کلید واژه ها: رشد اقتصادی نظامی گری کارگزاران پهلوی بررسی تاریخی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۵ تعداد دانلود : ۴۹۸
در مقاله حاضر، تأثیرتاریخی نظامی گری بر رشد اقتصادی ایران طی دوره 1357-1332 بر اساس خاطرات کارگزاران حکومت پهلوی بررسی می شود. مسئله اصلی تحقیق این است که مخارج نظامی دوران پهلوی دوم چگونه بر رشد اقتصادی ایران تأثیرگذاشت؟ بنابر فرضیه تحقیق، در طول برنامه دوم عمرانی، هزینه های نظامی که علاوه بر درآمد ناکافی نفت، از کمک های بلاعوض خارجی به دست می آمد باعث اتلاف اندک منابع مالی کشور شد و در طول سه برنامه عمرانی بعدی که درآمد نفت رو به بهبود نهاد، هزینه های نظامی باعث انحراف منابع مالی شد و بر رشد اقتصادی ایران تأثیر منفی گذاشت. نتایج این تحقیق که با شیوه ای توصیفی و تحلیلی و بر اساس منابع دست اول یعنی خاطرات کارگزاران پهلوی به انجام رسیده است، نشان می دهد که نظامی گری با تأثیر بر دو مؤلفه سرمایه مالی و سرمایه انسانی رشد اقتصادی ایران را که در سال های دهه 40 و 50 به رقم قابل توجهی رسیده بود، دچار آسیب و انحراف کرد و بر روند رشد اقتصادی تأثیر منفی گذاشت.
۱۹.

بررسی تکاپوهای مشروعیت یابی اتابکان لر کوچک از حمله مغول تا تأسیس سلسله ایلخانی (616-656ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۴) 143 - 160

کلید واژه ها: اتابکان لر کوچک مشروعیت سلطنت خلافت مغولان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۸۰ تعداد دانلود : ۵۶۴
حمله مغول به ایران در سال 616ق و مرگ سلطان محمد خوارزمشاه در 617ق به یکپارچگی سیاسی ایران در چارچوب قلمرو خوارزمشاهیان پایان داد و دوره ای از بی ثباتی و رقابت های سیاسی را در پی آورد. بنابراین بخش های مختلف ایران تحت نفوذ حکومت های محلی قرار گرفت. حکومت اتابکان لر کوچک (580-1006ق) از جمله این حکومت های محلی است که در دوران ضعف سلجوقیان تشکیل شده بود. حد فاصل بین تهاجم مغول تا تشکیل سلسله ایلخانی، دوره ای سخت و بحرانی برای این حکومت محلی به شمار می رفت. بحران مشروعیت و سردرگمی آنان در پیوند با بازماندگان سلطنت خوارزمشاهی، خلافت عباسی و دربار مرکزی مغول، مهم ترین ابعاد تکاپوهای سیاسی ایشان بود. هدف مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی و بر پایه منابع کتابخانه ای، ارزیابی تکاپوهای مشروعیت یابی اتابکان لر کوچک و تبیین مناسبات آنان با نهادهای مشروعیت بخش به منظور گذار از این دوران و حفظ موجودیت است. این پژوهش، پس از بیان مقدمه ای از بحث و مروری بر این حکومت محلی نشان می دهد که اتابکان لر کوچک از زمان شجاع الدّین، مؤسس این حکومت، در روند مشروعیت یابی خود، به جایگاه مشروعیت بخش نهاد سلطنت و خلافت توجه داشتند، اما سقوط خوارزمشاهیان، ضعف خلافت و جدی شدن تهدید مغولان به تدریج در زمان جانشینان وی به تحوّل در مناسبات با خلافت در دوران حسام الدّین تا نفوذ فزاینده مغول در زمان بدرالدّین منجر گردید و ادامه مشروعیت و حفظ موجودیت اتابکان لر را به تأیید مغولان وابسته نمود.
۲۰.

بررسی مناسبات اجتماعی فرهنگی مهاجران لهستانی با ایرانیان؛ نمونه پژوهی شهر اصفهان (1321تا1324ش/1942تا1945م)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال یازدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۴۲) 1 - 14

کلید واژه ها: مناسبات اجتماعی مهاجران ایران لهستان اصفهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۶ تعداد دانلود : ۵۷۶
در پی تهاجم آلمان و شوروی به لهستان، در جریان جنگ جهانی دوم، نیمی از خاک لهستان به اشغال اتحاد جماهیر شوروی در آمد و هزاران لهستانی به اردوگاه های کار در سیبری تبعید شدند؛ اما با ﺣﻤﻠﮥ غیر منتظرﮤ آلمان به شوروی، سرنوشت اسرای لهستانی تغییر کرد و در شورایی که میان دولت های متفق برگزار شد، دولت شوروی موافقت کرد تعدادی از اسرای لهستانی رواﻧﮥ ایران شوند. پناهندگان لهستانی بیش از سه سال در برخی از شهرهای ایران، ازجمله اصفهان، زندگی کردند. ورود غیر منتظرﮤ مهاجران به اصفهان، وضعیت معیشت و بهداشت ساکنان شهر را دشوار کرد؛ اما به تدریج، ارتباط دوسویه ای میان آنها بر قرار شد و مهاجران لهستانی موفق شدند بر پوشاک و پیرایش و تفریح مردم اصفهان تأثیر گذارند. آنها در معرفی و انتقال فرهنگ و هنر ایرانی به لهستان نیز نقش مهمی ایفا کردند. باتوجه به تعداد چشمگیر پناهندگان لهستانی در اصفهان و برقراری مناسبات اجتماعی فرهنگی مهاجران با مردم این شهر، پژوهش حاضر برآن است با رویکرد توصیفی تحلیلی و برپایﮥ منابع اسنادی، کتابخانه ای، مطبوعاتی و تاریخ شفاهی، این مناسبات را طی سال های 1321تا1324ش/1942تا1945م بررسی کند. با این رویکرد، پرسش هایی که مقاله حول آن تنظیم شده است عبارت اند از: تأثیر مهاجران لهستانی در گسترش روابط فرهنگی بین ایران و لهستان چه میزان بوده است؟ اسکان مهاجران لهستانی در اصفهان چه پیامدهای اجتماعی به دنبال داشته است؟

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان